Университеттің 85 жылдығына арналған «Қазіргі заманғы математика: проблемалары және қолданыстары» III халықаралық Тайманов оқуларының материалдар жинағы, 25 қараша, 2022 жыл 127
арнайы компьютерлік бағдарламалардың кӛмегімен шығару біріншіден уақыт үнемдейді
және тиімді болып келеді.
Сонымен бірге қиындық тудыратын күрделі, мысалы транспорттық есептерді
MatLAB, Mathcad сияқты компьютерлік бағдарламаларда шешуге де болады.
Зерттеу нәтижелері Мектеп бағдарламасында кездесетін экономиканың тиімді басқару есептерінің
түрлерін қарастырайық.
Есеп 1. Айым ӛзіне acer компьютерін сатып алу мақсатында бірнеше техникалық
дүкендерді аралады. Жинаған мәліметтеріне сәйкес кесте құрастырып, соның ішінде ең
арзан дүкеннен сатып алғанда, қанша теңге тӛлегенін анықтаңыз. Барлық дүкендердегі
ӛнім сапасы бірдей.
Дүкендер
Монитор
Жүйелік блок
Пернетақта және
тышқан
P
30 000тг
65 000тг
6000тг
Q
31 500тг
63 000тг
5500тг
R
32 000тг
62 500тг
5000тг
Ең арзан дүкенді табу үшін 3 заттың бағаларын бір-бірімен салыстыра отырып,ең
арзанын табамыз.
Шешуі: 1. Мониторлардың бағасы
P
Q
R
30000 < 31500 < 32000
2.
Жүйелік блок бағасы
R
Q
P
62500 < 63000 < 65000
3.
Пернетақта мен тышқан бағасы
R
Q
P
5000 < 5500 < 6000
Салыстырғаннан кейін, ең арзан болған заттардың дүкендерін қараймыз, кӛп
қайталанған дүкенді таңдап, бағаны есептейміз.
R дүкені: 32000+62500+5000=99500тг
Есеп 2. Кәсіпорынға 100 стақан жүктеу тапсырылған және бұл үшін 5000 теңге
бӛлінген. Бірақ бұл жүктің әр сағаты үшін бұл сомадан 200 теңге алынады. Компания жүк
тиеушілер тобымен келісім жасады, оған сәйкес олар -10ν теңге бонус алады, мұндағы ν –
стақан/сағатына – жүктеме жылдамдығы. Компания қандай жылдамдықта максималды
пайда алады және бұл пайданың мӛлшері қанша?
Машиналардың жүктеу жылдамдығы ν тұрақты деп қабылданады:
100
ν
машиналар
бір сағатта жүктеледі. Демек кәсіпорынның пайдасы P келесідей:
𝑃(
ν
) = 5000 −
100
ν
− 10
ν
= 5000 − 10 (𝑣 +
2000
ν
) ;
𝑃
′ (
ν
)
= −10 (1 −
2000
ν
′ (
ν
)
= 0,
бұдан
10 (
v
2
− 2000
v
2
) = 0; v
2
− 2000 = 0;
ν
= ±√2000;
ν
> 0;
ν
≈ 44
стақан /
сағатына .
Тапсырманың мағынасынан кӛрініп тұрғандай ν
= 44
-
𝑃(
ν
)
функция үшін ең үлкен
мәні бар нүкте. Бұл жағдайда
) ; 𝑃