(Ж сзқ азған   кен  құрылысынын  бригаднрі

Хақың  бар  мақтануға — зергерісің 

Қ ат-қабат  зәулімдердің,  сарайлардың. 

Қөрдім  де  құдіретті  ерлер  ісін,

Қызығып  кереметке  қарай  қалдым.

Ж аты р  ма  үйлер  туып,  жер  балалап, 

Қ алай  тез  қырға  бітті  құздай  қала. 

Қолдар  ғой  сендей  шебер  берген  қалам, 

Көшелер  көшін  созды  дүзді  айнала.

Заводтар,  кен  ордалар,  нелер  заңғар, 

Асқақтап  тұр  даланы ң  кең  бетінде. 

Солардың  сымбатында  өрнегің  бар, 

Солардың  сәндігі  тұр  келбетіңде.

М ызғымас  құз  таулардай  дуал  берік, 

Құйылды  өз  қолыңнан  мәрмәр  шлак. 

Бекіттің  ірге  тасын  қуат  беріп,

Құмына  маңдайыңнан  тер  тамшылап.

Көремін  кеншілерді,  көрдің  сен  де, 

Тыныққан  сарайларда  кең  бөлмелі. 

Кешкі  ш ақ  сол  үйлерден  түсер  сәуле, 

Ж ай н аған   жүлдызыңдай  кеудеңдегі.

Тусаң  да  сонау  Тамбов  тоғайында, 

Ұлысың  бұл  қаланы ң  ең  қадірлі. 

Сенімен  мен  де  бірге  толғайын  да 

Құрылыс  марштарын  —  өр  дабылды!

Сөзден  қыш  қалаушымын  қарап  саған, 

Ісмер  дос,  нақышыңды  тіз  далам а. 

Қуансын  сәулетіңе  жұрт  аңсаған, 

Партия  —  ұлы  шебер,  ізгі  дана!

А Ң Қ А Т Ы   Ә У Е Н Д Е Р І

(О рал  облысындағы  «Қызыл  ту» 

колхозының  егінші  —   ерлеріне  арналды)

1

Қырыиа  алтын  бидай  алқа  тұнған,

Он  шіркін  аңқылдады  Аңқатыдан. 

Тасыды  дән  өзені...

Д ә л   өзінің 

Қөктемгі  нәпіріндей  тарқатылған.

Сілкінді  Аңқатының  адырлары,

Алыптай  дән  кемелер  адымдады. 

Теңселді  телегейдей  торғын  бидай, 

Толқындай  ж а л -ж а л   болып  ағындағы.

Қызу  ғой  «Қызыл  тудың»  ерендері, 

Қызбай  ма  дән  гулесе  ер  еңбегі?

Төрт  ж үз  қол  шеру тартып  аттанғанда, 

Д үр  етті  моншақ  бастар  белеңдегі.

Қөрсең  сол,

Қауырт  істің  қарбаласын, 

Соншама  тездігіне  таң  қаласың. 

Моторлар  дүр-дүр  етіп,

ж ұрт  дүркіндеп,

Д у   басты  Аңқатының  маң  даласын.

Ғ ал ам ат  дән  басыпты  мұнша  қырын, 

Өлшесең,  созылғандай  мың  шақырым, 

Майдандай  қызды  жорық.

Таңсәріден, 

Ж ары м   түн  ж ам ы лған ш а  сұр  шатырын.

127

2

Ж астар ы   жауынгердей  ұрыстағы, 

Мінгені,  құрсаиғаны  —  құрыш  бәрі. 

Ж айратты   самаладай  қалы ң   дәнді, 

Ж арқы лд ап   комбайниың  қылыштары.

Құлшына  кірісіиті  бәрі  ісіне,

Қызы  да,  баласы  да,  кәрісі  де. 

С ақалын  қауыз  басып  ш алдар  жүрді, 

Қырманда,  өрбіген  дән  өрісінде.

Тосыннан  Аңқатыда  тасқыи  бардай, 

Д эн  түлеп,  ақ  мекенді  шашты  қардай. 

Төбелер  м асақ  мұртты  тұқылданды, 

ІИебер  қол  үстарамен  шаш  қырғандан.

3

Ж ары м   түн,  қырман  басы  электрлі, 

Ж а н -ж а қ та н   жиналыпты  ер  екпінді. 

Сәулемен  ж ал т-ж ұл т  еткен  меруертті, 

Ж еті  қыз  жеделдетіп  елеп  тұрды.

Ж аңбы рдай  дән  құйылды  күймелерге, 

Ал  Біләл,  моторыңды  күйлет,  өрле! 

Қоршады  құрыш  ж а с а қ   дән  қамалын, 

Жөнелді  сауырынан  сүйреп  өрге.

Тартылды  соңғы  майдаи  шерулері,

Сап  құрған  ж үз  машина  керуені. 

Жөнелді  тарту  артып  миллиардқа, 

Ырыстан  Аңқатының  өріидегі.

Ж А З Ы Ғ Ы Н Д А   Ж А Й Ы Қ Т Ы Ң

Ж ай н аған   не  өр  белден, 

Тасыған  ба  ақ  Ж айы қ? 

Ну  телегей  тербелген, 

Қыры  қандай  ғажайып!

Қеме  жүзген  үстінде, 

Қереметті  айдын  кең,— 

Самолеттен  түстім  де, 

Қүшағымды  жайдым  мен.

Түрғандай-ақ  алтыннан, 

Ш үғыласын  жайып  күн. 

Дән  екен  бұл  шалқыған, 

Ж азы ғы нда  Ж айықтың.

Чапаевтай  аттанып, 

Жеңіспенен  оралған 

Әскер  ме  бұл  топталған, 

Қырға  шапқан  Оралдан?

Қөріп  соны  алыстан, 

Құшағымды  жайыппын. 

Мотор  мініп  жарысқан, 

Ұлдары  екен  Ж айықтың.

Сол  моторға  күй  бітіп,

Күймелермен  ағылған. 

Ж ұлд ы зд ар  ма  құйғытып, 

Ж а л ты лд аған   сағымнан?

Жүгіріп  мен  алдынан, 

Құшағымды  жайыппын. 

Астық  екен  ағылған, 

Толқынындай  Ж айықтың.

Қарадым  мен  қалып  таң, 

Дүркін  дәнге  тасыған. 

Тасып  сонау  Ж айықтан, 

Миллиардқа  қосылған.

Ц  Вокхожик,  II  т. 

129

БАҚАЙ  Т А У Д Ы Ң   Б А У Ы Р Ы Н Д А  

I

Құз  тастар  қозғалған  ба  Таусүңгірде? 

Алқабы  алашоғыр  асыр  мүлде.

Б а қа й   мен  М атай  әлде  үндесті  ме,

Қос  таудың  жаңғы рғандай  даусы  бірге.

Самсаған  салтаттылар  самаладай, 

Самал  жел  Сүңгіртаудан  соға  ма  жай? 

Бөктерге  күмбез  үйлер  қаздай   қонса,

Қой  өрген  көк  ж айсаңда  шағаладай.

Қол  бұлғап  қызыл  тулар  шаңырақтан, 

Қыз  қойшы  әсем  әнді  аңыратқан? 

Апыр-ау,  бұл  неткен  той?  Таусүңгірге 

Ж ар ы сты қ  машинамен  бауыр  ж ақтан.

Қой  толқып  аңғар  тауға  а л қа  құрған, 

Ауылға,  әзір  тойға,  алда  тұрған, 

Малшының,  егіншінің  арасына,

Ақын  мен  әнші  келді  Алматыдан.

II

Сол  бір  сәт  масайрады  м арқасқалар, 

Қез  еді  күй  шертілер,  ән  басталар.

Б а қ а й   тау  алдымызда  асқақтады, 

Батырдай  айбатынан  ж а у   ж асқанар.

Ж үртына  қойды  б аққан  сыйлы  шопан, 

Маңқиып  мәуітіден  киді  шапан.

Асының  шешегіндей  гүл  кілемге,

Отырды  қой  бағуды  сүйген  апаң.

Ж ам ы лы п  қыжым,  жібек  киімдерді, 

Ж ұртының  келін  қойшы  сыйын  көрді. 

Қарайды  сағатына  Марияхан,

Сағатпен  санайтындай  қиыр  белді.

Жүздерден  нұр  шалқиды  күлімдеген, 

Ж а с   шөпан  сақпан  қы зға  күбірлеген.

гзо

Костюмы  алған  сыйға  қандай  әсем,

I Іккендей  өз  қойының  түгіменен.

Жормеңке  ашылғандай  бұл  бектерде, 

Дүкендер  машиналы,  көлбепті  өрге. 

Ііүйымдар  әлем-жәлем  тұр  тізіліп,

Қойшы  жүр  көргендей  бір  ғаж ап  көрме.

Қуантып  қойшылардың  қы зық  ісі, 

Келіпті  күй  пернееін  сызып  күйші. 

Г .а м а л д а й  

күй  ескенде  домбырадан, 

Лңқыды  а қ   боз  үйден  қымыз  исі. 

«Сарыарқа»,  «Сары жайлаулар»  саңғырадьі 

(Іол  күймен  қойлы  д а ла   жаңғырады. 

Теңселіп  шопан-ата  күйге  балқып, 

Сыңсыды  Таусүңгірдің  сал  бұлағы.

Сұңқылдап  бұлбұл  даусын  қиды  кімге? 

Кәрі-жас  ынтызарын  иді  мүлде.

Тәтті  ән  таңдайынан  төгілгенде,

Тамсанып  телмірді  ж ұрт  Бибігүлге.

Қойлы  ауыл,  кұт  орнаған  ©рісіне, 

Сүйсінген  қой  өсірген  ер  ісіне,

Әншімен  ақын  қосты  әуездерін,

ІІІалқыған  шоиандардың  жеңісіне...

ҚҰС  С Ы Ң С Ы Ғ А Н   САРАЙҒА

(«Л уч  В осток а»  колхозыны ң  қ ұс  есіруш ісі 

М ария  П роскуринаға)

Ж а р қ ы р ат қ а н   жайлауды  

Аппақ  сарай  шатырлы.

Алтын  қызыл  айдарлы 

Әтеш  соған  шақырды.

Қызыл,  ала  құс  сыңсып,

Қызыға  біз  байқадық.

Қасымызда  жүр  ыршып,

Қызыл  шоқтар  жайқалыпі

!)♦

131

Ш ағал ад ай   көп  тауық 

Кез  тұндырар,  тамаша! 

Шібилері  шекіскен,

Бокс  соққан  балаша.

Санырылысқан  толқынша, 

Күміс  қан ат  дүние.

Көзді  тартқан  осынша,

Бүл  дәулетке  кім  ие?

Ақ  қан ат  қолы  керілсе 

М арж андай  жем  шашылған. 

Ақ  халат  киіп  көрінсе,

Кұс  біткен  кетпес  қасынан. 

Б алаи ан   конып  қолына 

Баурында  қустар  билеген.

Тіл  қатқ ан   ш аңқан  тобына,

Біз  білмейтін  тілменен.

Ақ  жұмыртқа  шашуды 

Алдына  тартқан  әр  үя. 

Күсбегісі  бектердің 

Проскурина  Мария.

Мың-мыңдап  қүстың  түлегін 

Мыңғырған  қойдай  өргізген. 

Сыбанып  қүтты  білегін 

Қүсына  м арж ан  тергізген.

Ақ  ж үм ыртқа,  сар  уыз, 

Алдынан  өрбіп,  таралып, 

Тамсана  қалып  бәріміз 

М арияға  қарады қ.

Б а р аб а р   ©скен  малына, 

Ырыстың  бүл  ордасы. 

Мың-мың  қүсқа  Мария 

Секілді  бір  қолбасы.

Тамаш а  ғой  көңілге 

Ақ  қанаттар  ж арқылдап,

Өрсе  колхоз  көлінде 

Қаз,  үйректер  қаңқылдап.

132

\

ТҰРСЫН  ДҮНИЕ 

Б А Б Ы Н Д А  

(1960  —  1965)

КТЕМ  Ф Р А Г М Е Н Т Т Е Е І

I

Күлімсіреп  туды  көктем  тағы  да, 

Ж ауды  жаңбыр  менің  Алатауыма. 

Қарындасым  күле  қ ар ап   кегіне,

Пара  жатыр  қүмға  гүлдер  егуге.

Білем,  шалқып  сол  бір  гүлдер  өседі, 

Желбірейді  қырдың  қызыл  шешегі. 

Қырға  шықты  Кореяда  сондай  қыз,

(',ол  бір  қыздың  бүгін  жырын  толғаймыз 

Ол  да  өзінің  қырларына  қарады,

Қарады  да  күлімдеді  қабағы.

Төбесінен  атылды  да  оқ  соңғы, 

Даласында  дүрілдеген  ерт  сөнді.

Әрт  ішінде  дедек  қағып  жүр  еді, 

Лүпілдеді  қыздың  нәзік  жүрегі.

Гүл  егем  деп  қырына  қыз  жүгірді, 

Қыздың  гүлі  —  жырдың  гүлі  бүгінгі.

Жамырасып  суы  Дон  мен  Волганың,  . 

Тсңіз  күшпен  халқы  бүгін  толғады  үн. 

Қүлім  қағып  малшы  жігіт  қүмдағы 

Қуанышпен  толқын  шуын  тыңдады...

II

133

Кәрі  араб  сол  күн  түйді  қабағын,

Оқтар  шырмап  Суецтің  канальш.

Бүгін  онда  масайрады  ағылшын, 

Арабыңды  сұм  ағылшын  не  қылсып?! 

Д ал асы нд а  бүгін  ұйтқып  тас  тұмап, 

Қарт  арабтьщ  қас-қабағын  басты 

шаи 

ІІІығыс  елін  бүгін  қатты  зіл  ұрып,

Ж а т   сұмдарға  тұр  түйіліп  жұдырық,,,  I

III

Бүгін  ж а ң а   үндер  есті  кең  үйден  — 

Қолхозыма  келді  қонақ  Делиден. 

Қеудесінде  кек  қайнаған  тым  күшті 

Қөрдік  бүгін  кәрі  ашулы  үндісті. 

Айттық  сырды,

таңғажайып  тың  бәрі,

Үндіс  конақ  қүлшына  бір  тыцдады.

Ән  ш ырқадық,  орыс,

қ а з а қ   қостық  үн, 

Ж ы р л а д ы қ   біз  халқымыздың  достығыи 

Қайғы  шекті  сол  күн  неміс  қарт  ана  -1 

Берлиніңде  шекара  бар  ортада. 

Айрылғандай  езінің  қар т  жүрегі,

Сол  аианың  құп-қу  болып  тұр  өңі.

IV

Бүгін  менің  кершімде  бір  ұл  туды,

Көзі  нұрлы,  шашы  қа р а   толқынды. 

Қуандық  біз,  кешке  тойға  жиылдық, 

Нәрестеге  ж ы рлар  жетті  құйылып... 

Кенет  Эфир  тітіренді,

күңіренді,

Сол  күн шеттен шымырлап бір  мұң  келді 

Қып-қызыл  қан  сол  күн  басты  Афнпды, 

Белояннис  сұм  қолынан  атылды.

134

ЛИтып  нәлет  сол  бір  ердің  жауына,

I' сц  кеудеміз  кетті  толып  жалыгіға.

* )л  өлмейді,

білем  оның  жүрегін  — 

'Кллындатқан  Греция  түнегін.

Козі  нұрлы,

шашы  қа р а   толқынды, 

і  ілерінде  күліп  қарап  ол  тұрды.

Мүмкін  осы  нәрестені  ол  көріп,

Күлген  шығар  қ ара  кезін  теңкеріп. 

Күлген  шығар  қуанышты  сезіммен 

Үміт  алып  барлы қ  туған  сәбиден. 

Үмытпасын  осы  бала  сол  ерді,

Інілсыи  бұл  да  сондай  батыл,  жігерлі. 

Алсын  соның  жүрегінің  сипатын, 

І.олояннис  деп  атайық  біз  атын.

І.үгін  мүмкіи  Греция  жерінде 

Келген  шығар  талай  сәби  өмірге.

Іуган  шығар  талай  бала  әлемде 

Іплпынуға  зор  бақытқа,

©нерге:

1  олардың  қас  ж аулары на  зіл  жайып, 

Ксктіц  даусын  бар  әлемге  шырқайық.

1  ол  дауыстан  ж ауыз  біткен  қалтырап, 

Іісйбіт  күні  ж айнай  берсін  жарқыраи!

ТҰРСЫ Н 

Д Ү Н И Е   Б А Б Ы Н Д А

Дүние  гүлді  ормандай,

Тұрса  дәйім  сау-тыныш.

Көкжиек  көлбеп  қорғандай, 

Сақшы  болса  әнші  құс, 

Бәйтеректей  қалтылдап,

Сұрапыл  кенет  соқпаса,

Аспаннан  бомба  ж арқы лдап, 

Алапат  отын  ж ақпаса.

135

Ж а қ ы н   тартып  алысың, 

Еркелеп  барсаң  айға  да, 

Көтерсе  достық  дауысын 

Күллі  жұрт,  бүкіл  айнала. 

Б а л а п а н   шуы  тыныштап, 

Б алғы ндар  күлсе  бағында, 

Ел  біткен  бейбіт  ту  ұстап, 

Тұрса  дүние  бабыида!

Сол  ғана,  інім,  сол  —  тілек, 

Сол  тілек  ізгі,  сол  күшті!

От  алмасын  зеңбірек, 

Т ы і - і ы ш т ы қ  

жеңсін  соғысты. 

Отаның  —  өмір  орманы 

Мәуесі  піскен  мөлдіреп. 

Ж айнасын  гүлдер  сондағы, 

Ж а ң а р а   берсін  жер  түлеп. 

Соғыс  мәңгі  жоғалсын, 

Аузында  а ж а л   оты  бар. 

Атомдар  бейбіт  ж ол  алсын, 

Ашуы  мұзға  атылар.

Тотығар  бір  кез  қарулар, 

Салынар  бәрі  қынапқа. 

Аңдыған  әлі  жауың  бар, 

Сақтан,  інім,  бірақ  та. 

Сүстана  қарап  тұра  тұр, 

Әзірге  сонау  шеттесің. 

Отаның  —  орман,  сұрапыл 

Тыныштық  бұзып  кетпесін. 

Сол  ғана,  інім,  сол  —  тілек, 

Сол  тілек  ізгі,  сол  күшті!

От  алмасын  зеңбірек, 

Тыныштық  жеңсін  соғысты. 

Біріміз  қырда  қарусыз, 

Біріміз  шепте  тұрсақ  та, 

Белсене  жүрміз  бәріміз 

Бейбіт  сапта,  бір  сапта!

136

Н АЗЫ М  Х И К М ЕТКЕ

I ,<  гіп  ем  ертегіні  талай  ғажап...

Қ.іиаста  қайран  бұлбұл  қақты   қанат.

Колгендей  құлағыма  бір  мұң  зарлы, 

Аяушы  ем,  қапастағы  бұлбұлдарды.

Қай  жауыз,  наз  бұлбұлды  қамап  қойған 

Корінер  екен  деуші  ем  енді  қайдан?

І  үріктің  төрелері  неткен  топас?! 

і)п-күйге  Түркияны  еткен  қапас.

Жырымен  ж ал ы нд атқан  ел  жүрегін, 

Түріктен  төтеп  ш ыққан  бұлбұл  едің.

ІІашаның  күрзілерін  алып  қолға, 

Қамады  топас  төре  сені  торға.

Мскенің  ү з а қ   ж ы лдар  болды  зындан, 

Қорықты  сұм  терелер  отты  жырдан.

Ііірақ  сен  күшті  болдың  бұлбұлдан  да. 

Үмтылдың  тар  қапастан  бұлқып  таңға.

Тсңселтіп  жолбарыстай  темір  торды, 

Ызалы  жүрегіме  дауыл  толды.

Жарылып  қ ал а  берді  темір  ш арбақ,

Өр  даусың  дүниені  кетті  шарлап.

Өлеңге  тұтқындалған  ерік  бердің 

Қайғысын  таратсын  деп  түріктердің.

Жүрегін  төрелердің  түйресін  деп, 

Қанжардай  тіл  безедің  тура  сілтеп.

137

Дауы лдай  кекті  даусың  көкті  жарып, 

Туркия  тұманына  төкті  жарық.

Дауысын  шайқап  өтіп  теңіздерді, 

Әлемге  жалыны  ыстық  лебіз  берді.

Ж ұлды здай  жы рлары нан  жайнап  өм||і 

Алыста  әнге  басты  аңсап  негр.

Тыңдадым  дауысыңды  сүйіп  мен  де, 

Ақынсың  арыстандай  биік  кеуде.

Үніңе  қөсыламын,  шырқа  қатты

Достықты,  тыныштықты,  махаббатты,  !

Түйрей  бер  жауыздықты,  қан  құмардм, 

Түріктің  тебесінен  түр  тұманды!

тыныштық

Айнала  жым-жырт,

Қалғыған  тыныш  бақ.

Өзім  де  мүлгіп,

Отырмын  тыныстап.

Тамылжып  күн  ыстық,

Аспан  түр  жадырап.

Ызыңсыз  тыныштық,

Сыбдырсыз  ж апырақ.

Қимылсыз  қасында 

Ж аты пты  қаламым...

Бәйтерек  басына 

Қенет  бір  қарадым.

Қөзғалып  тұр  неге,

Бұтасы  тербеліп?

Сипалап  ж үр  әлде,

Ж асырын  жел  келіп?

1 3 8

Биікке,  қияға

Есуге  жел  ғашық.

Сондағы  ұяға 

Торғай  жүр  жем  тасып.

Әлде  сол  торғайға 

Етті  ме  жел  сыбыр?

Кеттің,  жел,  сен' қайда, 

Қасыма  кел,  жүгір! 

Ж алы қты м   жым-жырттан, 

Гуле,  жел,  бері  кел.

Әр  іске  ынтыққан,

Ақын  да  әбігер.

Қозғал  сен  қасымда, 

Тербелсін  балғын  бақ. 

Бәйтерек  басында,

Бозторғай  ән  шырқап.

Қозға,  жел,  гүлімді 

Ж ұпары   аңқысын,

Толғатып  жырымды,

Қеудем  бір  шалқысын.

М Е Й Л І Ң ,  Б Ө Р І ,  ҮЛИ  БЕР...

Айнала  үнсіз  мүлгиді 

Ж елсіз  түнде  орманда,

Ай  да  баяу  жылжиды, 

Сәулесін  төгіп  сол  маңға. 

Ж ұлдызы  жусап  аспанда 

Үнсіз  дала,  жер  жым-жырт. 

Арқасын  төсеп  асқарға 

Ұйқыға  түгел  енді  жүрт.

Тек  жұлдыздай  оттары 

Ж айнап  зәулім  қаланың, 

Алтын  нұрмен  аптады 

Алып  таудың  алабын.

139

Түн  тынықтап,  ж оқ  елең, 

Айнала  бәрі  үйқыда...

Ал  түнектен,  меңіреуден, 

Ж аңғы р ған  бүл  не,  қиқу  ма?

/

Ж оқ,  үйықтай  бер  мүлгіп,  маң' 

Үрейлі  сүрен  ж о қ   тауда.

Ол  қасқыр  ғой  үлыған 

Қарап  жұлдыз  оттарға.

Мейлің,  бөрі,  үли  бер, 

Тынышын  бұзбас  тау  бірақ. 

Үйықтайды  сәбилер,

Қалғиды  орман  маужырап.

Ж Ы Л А М А   МЕН  Ө Л Д І   ДҒ:П

Ж ы л а м а   мен  елді  деп,

Есіл  жарым,  асылым. 

Буырқантсын  елді  кек,

Айбын  атсын  ашуым.

Ж ы л а м а   мен  елді  деп, 

Ж а у та ң д а ға н   бөбегім.

Түнде  сені  әлдилеп,

Қүнге  сені  бөледім.

Ж ы л а м а   мен  өлді  деп,

Ж а н   туысым,  егілме,

Қүркіресін  селді  кек 

Африканың  көгінде!

Күңіренген  Конгөның 

Кеудесінде  жанайын. 

Африканың  кең  көгін 

Ж ұ л д ы з  болып  жарайын!

140

Көкірегім  кеңісін,

Кек  дабылын  қағайын. 

Құлдық  қысқан  ел  үшін 

Құрбандыққа  барайын.

Мейлі,  мені  өлтірсе, 

Мүңайма  сен,  туысым. 

Серпілші  тек  ерлікше,

Батыс  бұлты  қуылсын.

Ж үрегімді  ж ұрт  сүйер, 

Мейлі  өлтірсе  жендетім, 

Сорлы  Қонго  серпілер, 

Тебірентіп  жер  бетін!

Мейлі  өлтірсе,  артымда 

Атса  таңым  ж арқырап. 

Қайғы  басқан  халқыма, 

Ж ан са  бақыт — шамшырақ.

Өлсем  мейлі  дауылда, 

Даусым  қалсын  бауырға. 

Басқыншыға  бағынба,

Қонго  ұлы,  дабылда!

Өлсем  мейлі  дауылда, 

Ұраным  қалсын  жауыма! 

Сертім  қалсын  жаныңда, 

Қонго  ұлы,  жалында!

Ж ы л а м а   мен  ©лді  деп,

Есіл  жарым,  асылым. 

Буырқантсын  елді  кек, 

Айбын  атсын  ашуым!

А Ш Ы Н Д Ы М   МЕН  СЕН  ҮШІН,

АЛАБАМА!

Алатаудан  ашындым,

Алабама  алыстағы  теңселді.

Ал  айбынды  тауымның  ашуын, 

Мойыл  қа р а   бауырым,

Езді  ғой  ақ  тас  еңсеңді.

Қырымда  мен  ашындым,

Қырдай  кеңдікті  саған  берсем

деп.

Алабама,

Қ а р ақаттай   ж а с   ұлың 

Телмірді  маған 

Темір  тордан  кемсеңдеп.

Мектептен  келді  қызым  ызалы:

«Ит  талады   негрдің  ж а с   баласын, 

Иттер  неге  адам  заңын  бұзады?

Ит  билей  ме

Бирменгемнің  қаласын?»

Иә,  солай,

Ақ  иттер  көп  АҚШ-та 

Қос  аяқты,

Қ ара  қанды,

Қабаған.

Солар  —

Түскен  азаттықпен  атысқа.

Солар  —

Том  ағайды,

Д ж он  үланды,

«Қарасың»  деп  сабаған.

Итпен  бірге

Солар  ит  боп  талаған.

142

Уоллестің  ж ұ л ар  едім  шашын  мен. 

Б ір ақ

Тыңда,  қызым,

Тыңда,  тауым,

Тыңда,  жер:

Том  ағай  да,

Д ж он  ұлан  да,

Көтерілді  ашумен.

Тыңда,  көр:

Қ ара  Алабама

Буырқанды

Қызу  қанды  жасымен.

Алабаманың

Қ ара  мойылдай  қатқ ан   көп  жасы   бар. 

Олардың  қолдарында 

Алабаманың  қа р а   тасы  бар.

Олардың  жүрегінде

Қ ара  мұнайдай  ж анған  намысы  бар.

Ащы  айғайында

ПЪль  Робсонның

Мүхитты  тебіренткен  даусы  бар.

Қызу  қанды  жастар 

Қ ара  мұнайдай  лауласа,

Мұхиттың  ж ағалауы н 

Ж алынымен  қаусырар.

Том  ағай  да  ереуілге  шықты,

Сұм  қорлықтан 

Көтерілді  неғрлер.

М асқара  боп  әлемге,

Азаттыққа,

Айтақтама  итіңді,

Ажал  түсті  жебірлер.

143

Олар  —

Мойыл  түсті  бауырлар 

Азаптың  ащы  кегімен  қүрсанған. 

/ 

Америка  анасының  қүрсағы 

Ж өргегінде 

/

Жүректеріне  мүң  салған. 

I

Олар  Алабаманың  топырағын 

/ 

Қан  терімен  суарды.

Теңдіктің  қасіретін  ойлап,

Қарт  негрдің

Қөз  ж анар ы   суалды.

Өз  жерінің

Ж ұту ға  еркін  күн  лебін,

Иіскеуге  гүлдерін,

Қ ар а  бүйра  шашты  үландар 

Азаттық  әнін  шырқап,

Қолдарына  ту  алды.

Ей,  ақ  кебіндей  ақ  түстілер, 

Уоллестер,

Аюдай  қа р а   күштілер,

Том  ағайлар  ашынды,

Ж а л ы н   жұтып,

Ж а с   Д ж о ндар  ашулы.

Мейлі  енді 

Иттеріңді  абалат,

Азаттыққа  қарсы  үргенге 

Күллі  адам зат 

Айтар  бүгін  лағанат!

Мен  де  ызалымын,

Уоллестердің  ж үлар  ем  шашынан, 

Сонау  ит  талаған

Қош ақандай  қара  бүйра  ұлдар  үшіп, 

Алатаудың  басынан 

Алабұртып  мен  де  ашынам!

144

Д Ж О Н - Н Е Г Р

Б АЛ АСЫ

Емес  бұл  ж а т   қал а, 

Өзінің  қаласы.

Көзі  бар  қап-қара, 

Д ж он  —  негр  баласы.

Бұп-бұйра  шашы  бар, 

Қош ақан  секілді.

Несі  бар  асығар?

Мәз  болып  секірді.

Қуанып  келеді,

Д ж он  жұтып  күн  лебін. 

Көше  де  кең  еді, 

Желпінткен  гүлдерін.

Өзінің  бесігі  — 

Бирмингем  қаласы. 

Біледі  осыны 

Д ж он  —  негр  баласы.

Д ж он  бала  біледі, 

Күлуді  балаша. 

Лүпілдер  жүрегі,

Әкесі  қараса.

Әкесі  зор  адам, 

Момақан  пейілді. 

Ұлына  қараған, 

Білдірмей  кеюді.

Әкесі  —  жұмысшы, 

Жұмыссыз  арыған.

жүктеу/скачать 6,23 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: