Vi халықаралық конференция 1


ТЫҢДАЛЫМ МАТЕРИАЛДАРЫН СҦРЫПТАУ ЖОЛДАРЫ



Pdf көрінісі
бет31/54
Дата03.03.2017
өлшемі4,56 Mb.
#6569
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   54

ТЫҢДАЛЫМ МАТЕРИАЛДАРЫН СҦРЫПТАУ ЖОЛДАРЫ   

Нҧрманова Гҥлжайна

 

Сулейман Демирель Университеті, «Филология және педагогикалық ғылымдар» 

факультеті,  «Қазақ филологиясы және журналистика» кафедрасы, «Қазақ тілі мен 

әдебиеті» мамандығының 2-курс магистранты, Қарасай ауданы, Алтын ауыл №8ҥй, №4 

пәтер,  050031, Алматы, Қазақстан 

Тҥйіндеме 

Қазақ  тілін  ҥйретуде  сҿйлесім  ҽрекеттерінің  (айтылым,  оқылым,  жазылым,  тыңдалым, 

тілдесім)  маңызы  ерекше.  Себебі,  белгілі  бір  жағдаятқа  қатысты  пікір  білдіру,  қажетті 

ақпаратты оқу, сауатты жазу мен ҧғынып тыңдау, сондай-ақ тҥрлі ортада қарым-қатынасқа тҥсе 

алу ҥшін сҿйлесім ҽрекеттері ҿзіндік қызмет етеді. Алайда, ақпаратты  жете  тҥсіну мен қарым-

қатынас  жасауда  тыңдалым  ҽрекетінің  тиімді  екендігі  дҽлелденуде.  Тыңдалым  мҽтіндерінің 

ҧтымды  таңдалуымен,  тапсырмаларының  жеңіл  ҽрі  қызықты  болуымен  тіл  ҥйренушіні  жақсы 

нҽтижеге  жеткізеді.  Мақала  ҿзектілігі  тыңдалым  ҽрекетіне  негізделген  аутентикалық 

материалдар  тҥсінігіне  мҽн  беріліп,  тҥрлеріне  тоқталып,  қолданысына  қатысты  кейбір  ойлар 

берілгендігінде болып табылады.  

 

Кілтсөздер: тыңдалым,   аутентикалық материал, аудиомҽтін, сҿйлесім ҽрекеттері, ҽдістеме. 

1. Кіріспе 

 

Ақпараттық технология дамыған жаңа ғасырда білім беру мен тіл оқытудың тҥрлі бағыт-



бағдары қалыптасып, ҽлемдік ҽдістемеге сай ҽдіс-тҽсілдері дамып келеді. Ғаламның білім беру 

ҥрдісінің  заңдылықтарына  сҽйкес  тіл  оқыту  жҥйесінің  мақсаттары  да  анықталуда.  Кез  келген 

тілді  ҥйрету  ҽдістемесінде  тілді  ана  тілі  ретінде,  екінші  тіл  ретінде  жҽне  шетел  тілі  ретінде 

оқыту  тҥрлері  қалыптасқаны  белгілі.  Сонымен  бірге,  қандай  мақсатта,  қандай  деңгейде,  қалай 

ҥйрету  тиімді  екендігіне  қатысты  біршама  пікірлер  қалыптасты.  Тіл  ҥйретуде  сҿйлесім 

ҽрекеттерінің ҽрқайсысына жеке зерттеулер жҥргізілді. Атап айтар болсақ,  Ф. Ж.  Абдразақова 

қазақ  тілін  шетелдік  студенттерге  жазылым  ҽрекеті  арқылы  ҥйрету  ҽдістемесіне,  Г.  К.  

Мҧқашева мен М. Д. Жорақпаева ҽр тҥрлі мамандықтарға сай тыңдалым ҽрекеті арқылы оқыту 

ҽдістемесіне,  С.  Нҧрғали  айтылым  ҽрекеті  арқылы  оқыту  ҽдістемесіне,  Г.  Т.  Бейсенбекова 

оқылым  ҽрекеті  арқылы  оқыту  ҽдістемесіне  қатысты  диссертациялар  қорғап,  ғылыми  ҽрі 

ҽдістемелік зерттеулер жҥргізді  (Мҧратбекова А.М. 2003). 

Тыңдалым  –  адамдар  арасындағы  тілдік  қарым-қатынасқа  тҥсу  кезіндегі  басты 

қҧралдардың  бірі.  Тыңдау  арқылы  адам  айнала  қоршаған  дҥниені  танып,  ҽртҥрлі  іс-

ҽрекеттерге  жауап  береді.  Сол  себепті  де  тіл  ҥйренушіге  тыңдалым  ҽрекеті  арқылы  тіл 

ҥйрету  жолы  тиімді  болып  табылады.  Тыңдалым  –    (аудирование)  терминінің  білдіретін 

мағынасы  –  «есту  арқылы  тҥсіну».  Бҧл  термин  айтылған  не  техникалық  аппараттарға 

жазылған аудиомҽтіндегі сҿздерді, сҿйлемдерді тыңдай білудің нҽтижесінде қабылдау жҽне 

тҥсіну деген ҧғымды білдіреді.  

Тыңдалым  ҽрекетіне  берілген  анықтамалар  мен  оның  маңыздылығын  дҽлелдейтін 

ақпараттардан  да  ең  бастысы  тіл  ҥйрету  барысында  тыңдалымның  тиімділігін  кҿрсететін 

дҧрыс ҽрі ҧтымды таңдалған материалдардың мазмҧны мен тҥрлері баса назар аудартады.  

 

2. Аутентикалық материалдар жəне оның тҥрлері, қолданылуы 

Тыңдау  арқылы  қабылданған  қоршаған  орта,  ондағы  болып  жатқан  оқиғалар  туралы 

ақпараттар  дҥниетанымымызды  кеңейтіп,  тілдік  қорымызды  байыта  отырып,  қабылданған 

ақпаратқа талдау жасап, ҿз пікірімізді білдіруге мҥмкіндік береді. Сол себепті де тіл ҥйренушіге 

тыңдалым ҽрекеті арқылы тіл ҥйрету жолы тиімді болып табылады. Тіл ҥйренуші тыңдап тҥсіну 

ҥшін,  оның  белгілі  бір  дҽрежеде  тілдік  білімі  (сҿздік  қоры)  болуы  керек.  Демек,  тыңдалым 

ҽрекетін  тіл  ҥйретудің  кезеңдеріне  байланысты  қолдану  керек.  Тыңдалым  ҽрекеті  сабақ 

ҥрдісінде оқытушы мен тіл ҥйренушілер сҿздері, аудиомҽтін жҽне видео арқылы кҿрініс табады. 

Ҽсіресе,  аталғандардың  ішінде  кҿп  қолданыста  орын  алған  –  аудиомҽтіндер.  Тыңдалымға 


VI Халықаралық конференция

 

261 



 

арналған материалдар аутентикалық мҽтіндер (аутентичные материалы) жҽне оқу-аутентикалық 

материалдар болып жіктеледі  (Елухина Н.В., 1995). 

Оқу-аутентикалық  материалдар  –  белгілі  тапсырмаларды  шешу  мақсатында 

аутентикалық білім беру ҥрдісі мен аутентикалық ҿлшем белгілерінің барлық ерекшеліктерін 

ескере отырып арнайы жасалған материалдар. 

Аутентикалық  материалдар  –  тҥпнҧсқалық  дереккҿздерден  алынған,  лексикалық 

шынайылық  пен  грамматикалық  формалар  арқылы  сипатталған,  қолданылған  тілдік 

қҧралдардың ситуативті сҽйкестігі мен сҿзді  аутентивтік қолданудың ыңғайын бейнелейтін 

материалдар.  Тҥпнҧсқасында  оқыту  мақсатында  қолдануға  арналмаған  болса  да,  шет 

тілдерін  ҥйрету  барысында  қолдану  тиімді.  Тҿменде  аутентикалық  материалдардың 

кейбіріне тоқталып ҿтсек: 

 

Мҽдени-танымдық  аутентикалық  материалдар  – 



ҥйренуші  тіл  мемлекетінің  мҽдениеті  мен  қазіргі  жағдайына  сҽйкес  материалдар. 

Аутентикалық материалдардың бҧл  тҥрі географиялық атаулардың, дҽстҥрлі ҽндер мен сол 

елдің  тҧрмыс  салтының  ерекшеліктерін  сабақ  барысында  қолдануды  меңзейді.  Ҽсіресе, 

Қазақстан қалаларын таныстыру сабағында ҽр қаланың басқалардан ерекшеленетін тҧстарын 

(Алматы  –  рухани  астана,  Тҥркістан  –  киелі  қала,  Астана  –  жаңашыл  ҽрі  бас  қала, Тараз  – 

тарихы  терең  қала,  т.б)  атап  кҿрсететін  арнайы  аудио  жҽне  бейнематериалдардың  пайдасы 

кҿп.  Сондай-ақ,  қазақтың  халық  ҽндерін  тыңдап,  бірге  орындап,  ҽннің  мағыналы  сҿздері 

арқылы тіл ҥйренушінің сҿздік қорын байытуға болады. 

 

Ақпараттық  аутентикалық  материалдар  –  тіл  ҥйренушіні  қызықтыратын  қандай  да 



бір  жаңа  ақпаратты  қамтитын  материалдар.  Материал  жас  ерекшеліктері  мен  тіл 

ҥйренушінің  қызығушылықтарына  сай  сҧрыпталуы  тиіс.  Іріктелген  материалдағы  ақпарат 

тіл  ҥйренушіге  маңызды  жҽне  оның  шынайы  қызығушылығын  оятуы  керек.  Мҽселен,  ел 

аумағында  орын  алған  соңғы  жаңалықтардан,  қоғам  қайраткерлерінің  ҿмірі  мен  сол 

кезеңдегі  атқарған  келелі  істерінен  ҥзінді  ретінде  аудиомҽтіндер  беріп,  соған  арналған 

тапсырмалар арқылы білімді шыңдай аламыз.  

 

Жағдаяттық  аутентикалық  материалдар  –  белгілі  бір  тақырып  бойынша  тіл 



қолданушылардың  қызығушылықтары  мен  шынайы  талқылауларын  оқу  барысында 

кҿрнекілік  ретінде  ҧсынып,  жағдаяттың  дҽлдігін  тудыруға  арналған  материалдар.  Ҽсіресе, 

бҧл  ағылшын  тілін  оқыту  ҽдістемесінде  ерекше  белсенділікке  ие.  Тыңдалым  кезінде 

ҽуежайдағы  хабарламалар,  базардағы  шу,  кҿшедегі  кҿліктер  қозғалысы,  т.б  қосымша 

дауыстар аудиомҽтіннің сҽнін келтіріп тҧрады. Қазақ тіліндегі кҿптеген тыңдалым мҽтіндері 

барысында  дайын  диктордың  сҿзіне  кҿп  ҧшырасамыз.  Сондықтан  шынайы  ақпарат  беру 

ҥшін  тҥрлі  қоғамдық  ортадағы  бар  нҽрсені  тыңдатып,  кҿрсете  алсақ,  тіпті  кейбір 

жаядаяттарды  сахналық  қойылым  ретінде  тіл  ҥйренушілерге  қойғызсақ,  берілген  білім 

сіңімді болар еді. Аудиомҽтіндерде табиғи дауыстар, транспорт шуы, кҿшедегі адамдардың 

дауыстары,  музыкамен  безендіру  шынайылықты  білдіреді.  Бҧл  тыңдаушыларға  жағдайды 

жақсы  тҥсінуге,  ҽңгіме  тақырыбын  болжауға,  ҽртҥрлі  дыбыстардың  арасында  басқа  тілдегі 

сҿйлеуді  қабылдауға  кҿмек  береді.  Тіл  ҥйренушілерді  нағыз  қарым-қатынасқа  дайындап, 

назарын аудартып жҽне мҽтін тапсырмаларын тҥсінуді жеңілдетеді.  

 



Жағдаяттық  аутентикалық  материалдар  ҧғымына  жанрлық  аутентикалық 

материалдар  да  кіреді.  Бҧған  оқу  барысында  кҥнделікті  ҿмірде  қолданылатын  анекдоттар, 

ҿлеңдер,  жарнамалар,  т.б  жатады.    Бҧл  тҧста  радио  жҽне  теледидар  арқылы  берілетін 

жарнамалардың  маңызы  ерекше.  Аталған  жарнаманың  екі  таралу  жолын  тыңдатып  жҽне 

кҿрсетіп, тіл ҥйренушілердің ҿздеріне бар сҿздік қорымен ауызша бір затты жарнама ретінде 

кҿрсетуін  тапсырма  ретінде  беруге  де  болады.  Ҽртҥрлі  жанрлардағы  материалдарды 

қолданудың маңыздылығы тіл ҥйренушінің мотивациясын арттырып, сол елдің мҽдениетіне 

енуге септігін тигізеді.   

 

Реактивті аутентикалық материалдар – таңдалған материал тіл ҥйренушіні шынайы 



ойландыратын,  эмоционалды  жҽне  ҿз  ойын  ашық  білдіретін  ҽсерлерге  жеткізетін 

материалдар. Лепті сҿйлемдер, одағайлар, риторикалық сҧрақтар, риторикалық қҧрылымдар, 

т.б  арқылы  қол  жетімді  болады.  Осының  бҽрі  материалға  ерекшелік,  эмоционалды  реңк 

беріп, тіл ҥйренушінің  қызығушылығын  тудырады. Негізінде  хабарлай берілген ақпараттан 



VI Халықаралық конференция

 

262 



 

сезімге беріле сҿйлеген сҿз, жеткізілер хабар ойда жақсы сақталатыны анық  (Елухина Н.В., 

1995) 

Кез келген мҽтінді не хабарды тыңдаушыларға «нағыз» мҽтінді тыңдап отырғандай сезім 



тудыру арқылы беру ҧтымды нҽтижеге ҽкеледі. Сондай-ақ, материалды таңдау барысында елдің 

ҧлттық спецификасын ескеру керек. Мҽселен, амандасу тақырыбында жастар арасындағы сҽлем 

ҥлгілері 

(«Сҽлем», 

«Қалың 

қалай», 


т.б), 

ерлер 


арасындағы 

амандасу 

сҿздері 

(«Ассалаумағалейкум»,  «Уағалейкум  ассалам»,  т.б),  егде  тартқан  кісілердің  («Мал  жан  аман 

ба»,  т.б)  аман-саулық  сҧрауының  ара  жігін  ашып  тҥсіндіру  ҿте  маңызды.  Арнайы  таспаға 

жазылған сҽлемдесу ҥлгілері арқылы тіл ҥйренушілерге жас ерекшеліктері мен тҥрлі ортадағы 

сҽлемдесудің  айырмашылығын  тҥсіндіру  арқылы  ҥйренуші  қазақ  тілінен  ғана  емес,  қазақ 

мҽдениетінен де хабардар болады.  

 

 

3. Қорытынды 



Тіл  ҥйренушілердің  тілдік  материалдармен  танысу  барысында  ол  материалдарды 

қандай  жағдайда  қолдану  керектігін,  қарым-қатынас  жағдайына  сай  қолданылуына  кҿңіл 

бҿлу де ҿте маңызды. 

Аутентикалық материалдар негізінде берілетін тапсырмалардың аутентивтігіне  назар 

аудару  жҿн.  Қарым-қатынастың  шынайы  жағдайларындағыдай  ауызша  тапсырмалар  беру 

арқылы  тіл  ҥйренушінің  сҿйлеу  дағдысын  қалыптастыра  аламыз.  Мысалы,  Астана  туралы 

фильм  кҿрсету  арқылы  тек  мазмҧнын  айттыру  ғана  емес,  ең  қызық  назар  аударарлық 

жерлерді таңдаттыру арқылы сол жерге экскурсия маршрутын қҧруға болады.   

Кембридж  университетінің  оқытушысы,  бірнеше  кітап  авторы    Пенни  Ур    тыңдауға 

дейін  тіл  ҥйренушілер  тыңдалым  мҽтіні  туралы  ақпарат  алу  керектігін  айтады.  Мҽселен, 

«Ҥзінді  тыңдайсыздар»  деген  сҿзбен  емес,    «әуежай  кассасындағы  касса  қызметкері  мен 

билет  алушының  арасындағы  диалогты  тыңдайсыздар»  деп  беру  керек.  Бҧл  ҥйренушінің 

ойлау ҽрекетін белсенділікке, осы тақырып бойынша лексиканы еске тҥсіруге кҿмек болады  

(Жолшаева М.С. 2013).   

Тыңдалымның  негізінде  белгілі  бір  психофизиологиялық  механизмдер  жатады: 

қабылдау,    тану  жҽне  тҥсіну.  Естіген  ақпаратты  қабылдап,  сол  арқылы  санасында  ҿзіндік 

пікір қалыптасып, тҥсіну арқылы тіл ҥйренуші тыңдау қабілетін шыңдайды. Тыңдау арқылы 

ақпаратты  тҥсінуге  жаттыққан  ҥйренуші  тілдесімге,  яғни  қарым-қатынасқа  тҥсуге  дайын 

болады.  Сондықтан  да  тыңдалым  ҽрекеті  арқылы  тіл  ҥйретуде  аутентикалық 

материалдардың  дҧрыс  таңдалуы  ҿте  маңызды.  Себебі,  тыңдалған  материал  тіл  ҥйренуші 

жаңа ақпарат берумен қатар, сҿздік қорын байытып отырады.  



Әдебиеттер тізімі: 

Мҧратбекова  А.М.  Қазақ  тілінің  кҽсіби  лексикасын  жазылым  ҽрекеті  арқылы  оқыту 

ҽдістемесі (тарих мамандығы ҥлгісінде): пед.ғыл.канд. авторефераты, Алматы, 2003 

Елухина  Н.В.  Основные  трудности  аудирования  и  пути  их  преодоления  //  Иностранные 

языки в школе. - 1995.- № 2. 

Жолшаева М.С. Тыңдалым ҽрекетінің теориялық негізі. А., 2013 

www.google.kz 

http://authenticmaterials.weebly.com 

http://mtdi.kz 

 

 

 

 

 

 


VI Халықаралық конференция

 

263 



 

ТІЛДІ ҤЙРЕНУДЕГІ ЛИНГВОДИДАКТИКАЛЫҚ  ТЕСТІЛЕРДІҢ 

НЕГІЗІ МАҚСАТЫ 

Турарова Кадиша Касымовна 



Халықаралық бизнес академиясы,Қазақстан Республикасы, Алматы, Қазақ тілі пәнінің аға 

оқытушысы 

kadisha_t@mail.ru 

Резюме 

В  статье  рассмотривается  особенности  лингводидактического  теста,  основные  цели,  

психологические  особенности  студентов  при  проведении  адаптированного  теста

эффективность при применении видов теста. 

 

Resume 

The  article  deals  with  major  peculiarities  of  the  lingual-didactic  test  and  its  objectives.  The 

psychological features of  students during their use of the adapted test and efficiency of which test 

best to apply are considered 

Кілтсҿздер:  Lingual-didactic testing, lingual testing, speaking testing, types of tests, test sets.  

1. Кіріспе 

1.1  Тест  –  ерекше  формалы,  оңайдан  қиынға  қарай  кҥрделеніп  отыратын  тапсырмалар 

жҥйесі.    «Тест»  ағылшын  сҿзі.  Ол  «сынақ»  деген  мағынаны  білдіреді.  Ҿткен  ғасырдың 

аяғында бҧл ҧғымды алғаш рет американдық ғалым Дж. Кэттел енгізген болатын.  

 Тестілеу мен оқу ҥрдісі бір-бірімен тығыз байланысты. Тестілеу мен оқу ҥрдісі қатар жҥрсе , 

оқу ҥрдісі тиімді, ал тестілеу пайдалы болады. Тілді оқытуда тіл ҥйренушінің білім деңгейін 

сҿйлеу ҽрекетінің тҥрлері бойынша бақылау мен бағалау ең ҿзекті мҽселе болып саналады.  

Лингводидактикалық  тест  –  жалпы  тестологиядағы  тестінің  бір    тҥрі.  В.А.Коккотаның 

пікірінше   лингводидактикалық тесті тіл ҥйренушінің білім деңгейін анықтайтын, белгілі бір 

талап  қойылған  тапсырмалар  жиынтығы  жҽне  бҧл  тапсырмалар  міндетті  тҥрде  сапалық 

кҿрсеткішін  анықтау  ҥшін  сынақтан  ҿтуі  қажет.  Лингводидактикалық  тесті  кҿптеген  тест 

ҥлгілеріндегі  тапсырмалардың  сҧрыпталған  жҥйесі.  Ал    лингводидактикалық  тест 

тапсырмалары  –  педагогикалық  тестіні  қҧрастырушы  «кірпіштер»[1,  Коккота  В.А. 

Лингводидактическое тестирование// –М, 1989.]. 

 Лингводидактикалық тестінің басты ерекшелігі – оның кҿп функцияналдығы. Тест тек қана 

бақылаушы  немесе  бағалаушы  қҧрал  емес,  сонымен  бірге  ол  тілдік  материалдың  дҧрыс 

беруін де қадағалайды. 



1.2  Бақылау  бағдарламасына  сҽйкес  лингводидактикалық  тестілер  стандартты  жҽне 

стандарттық емес тестілер болып бҿлінеді. 

 Стандартты  тестілер  –  кҿптеген  тіл  ҥйренушілердің    білім  деңгейін  анықтау  ҥшін  арнайы 

сынақтан  ҿткізілген  тестілер.  Олардың  тҧрақты  жҽне  қанағаттанарлық  сапалық  кҿрсеткіші 

болуы керек. 


VI Халықаралық конференция

 

264 



 

Стандартық  емес  тестілер  –  оқытушының  жасаған  тестілері.  Бҧл  тестілер  эксперементтен 

ҿтпеген  тестілер.  Оқытушылар  бҧл  тестілерді  ҿзінің  студенттерінің  білімін  бағалау  ҥшін 

жасайды. Тесті тҥріндегі бақылау жҧмысы ҽдеттегі бақылау жҧмысынан қиын. 



1.3  Лингводидактикалық  тестілеудің  кҿптеген  қызметінің  ең  маңыздысы  оқу-ҧйымдастыру 

жҽне бақылау болып табылады.  

Оқу-ҧйымдастыру қызметіне мына қызметтерді жатқызуға болады: 

• 

оқудағы жетістікті бақылау қызметі



• 

оқуға даярлығын анықтайтын қызметі; 

• 

ҥлгермеу себебін анықтайтын қызметі; 



• 

тілді жалпы білу деңгейін анықтайтын қызметі. 

Бақылау қызметін анықтайтын қызметтер: 

• 

ағымдық жҽне аралық бақылаудағы ҥлгерімі; 



• 

қорытынды бақылаудағы ҥлгерімі; 

• 

оқудың тиімділігі (ҽдіс, тҽсілдер); 



• 

ҿзін бақылау қызметі (бір-бірін бақылау қызметі); 



  1.4 Лингводидактикалық тесті тестілеу мақсатына қарай тҿмендегідей жіктеледі:  

• 

Оқу нҽтижесін анықтайтын тестілері; 



• 

Тіл білу деңгейін анықтайтын тестілер; 

• 

Диагностикалық тестілер; 



• 

Қабілеттілігін анықтайтын тестілер; 

1.5 Оқу нҽтижесін анықтайтын тестілер бағдарлама жҽне ҿткен тілдік материалдар бойынша 

жасалады.  Ағымдық  тестілерді  кҥнделікті  ҿткен  тақырыпты  оқытуда  пайдалануға  болады. 

Мысалы,  тыңдалым  ҽрекетінде  тыңдаған  мҽтіндерін  ҧғынуын  анықтайтын  тесті.  Немесе, 

оқылым  ҽрекетіне  оқыған  мҽтінді  ҧғынуын  анықтайтын  тестілер.  Оқытушы  ҿткен 

тақырыпқа,  мҽтіннің  кҿлеміне,  мазмҧнына  байланысты  тесті  тҥрлерінің  қолайлысын 

пайдалана  алады.  Бҧл  тестілер  ағымдық,  аралық,  қорытынды  бақылау  жҧмыстары  ҥшін 

пайдаланылады. 

Тесті  тіл  ҥйренудегі  сҿйлеу  ҽрекетінің  жазылым,  оқылым,  тыңдалым,  айтылым  тҥрлеріне 

жеке-жеке  жасалады.  Ағымдық,  аралық,  қорытынды  тестілер  модулдік  бағдарламаның 

соңында,  белгілі  бір  модулді,  немесе  бҿлімді  аяқтаған  соң  ҿткізіледі.  Мысалы,  оқылым 

ҽрекеті бойынша В2 – деңгейіне «Олимпия» тақырыбына жасалған тест тапсырмасы 

Оқылым.  

Олимпия 

1) Жҥздеген жылдар бойы  Олимпияны  қадірлеушілер Альтис  деп аталатынЗевстің қасиетті 

тоғайына қҧрбандықтар ҽкелген.  .. Тҿрт жылда бір рет діни мейрамдардың бір бҿлігі ретінде 

олимпиадалық ойындар ҿткізіліп отырылған. 



VI Халықаралық конференция

 

265 



 

2)  Олимпиадалық  ойындардың  ішіне  бірнеше  жарыс  тҥрлері  :жҥгіру,  секіру,  снарядтар 

лақтыру,  кҥрес,  бокс  жҽне  екі  аяқты  кҥймелі  арбалар  жарыстары  енген.  Жарыстың 

маңыздылығы  соншалық,  қалалар  жарысып  жатқан  кезде  уақытша  ҿзара  соғыстар 

тоқтатылған.  Жарысқа  басы  ерікті  болып  туған  гректер  ғана  қатыса  алатын  болған  жҽне 

жарыстарға  ерте,  бала  кезінен  бастап  дайындалған.  Соңғы  ойындар  б.э.д.  393  ж.  ҿткізіліп, 

тек 1500 жылдан кейін қайта жаңғыртылды. Атлетикалық жарыстар ҿткізілетін  басты орын 

стадион болды.  40 мыңға жуық жанкҥйерлер қатыса алатын еді.  

3)  Жер  сілкіністері,  қастықпен  істелген  ҽрекеттердің  нҽтижесінде  жҽне  уақыттың  ҿтуі 

Олимпияны қиратып, ҿзен суының астына 5м. тереңдікке батырып жіберді. Қазіргі ҿткізіліп 

жатқан  қазба  жҧмыстарының  нҽтижесі  мен  ежелгі  тарихшылардың  жазып  қалдырған 

деректері      Олимпия туралы кҿп деректер жинауға кҿмегін тигізді.   . 

4)  Олимпиада  ойындарына  қатысқан  ҽр  қала  ҿз  шіркеулерін  салып,  қымбат  қазналарын 

қалдырды.  Олардың  қираған  орындары  Альтистің  солтҥстігінен  табылды.  Стадионда  ат 

жарыстары  ҿткізілген  Гимназия  –  спорт  алаңы.  Екі    жҥгіру  жолы  бар  ауладан  жҽне  найза, 

табақша  лақтыратын  алаңнан  тҧрады.  Ашық  аспан  астындағы  хауыз  шамамен  б.э.д.  5-ші 

ғасырда салынған. Леонидий сарайы Олимпияның  қҧрметті қонақтарын қабылдайтын орын 

болды. 


 

1- тапсырма. Берілген сөйлемдерді тиісті абзацқа қойыңыз. 3% 

 А) Бір мезгілде 10 000 екі дҿңгелекті арба жарысқа қатысатындай орын болды. 

 Ҽ) Жеңіп шыққандарға қҧдайлардың мҥсіндерін тҧрғызуға рҧқсат  берілген. 

 Б) Б.э.д. 5-ші ғасырда бҧл орын қасиетті жерге айналған.  

 В) Археологтар кҿптеген қосымша салынған қҧрылыс орындарын тапты.   

1)..............,  2)  .................3) ..................4) .................... 

 

2- тапсырма. Берілген мəтіннің абзацтарына ат қойыңыз.  

1)........................................................     2) ........................................................... .... 

3).......................................................     4) ............................................... ..................   

 

 3-тапсырма. Берілген сөздердің,  сөз тіркестерінің  синонимдерін мəтіннен табыңыз.  



 

А) қҧрметтеушілер -  ............................ В) кішкентай кезінен- ............................. 

Ҽ)  дҧшпандықпен- ..............................  Г) мҽліметтер - ........................................ 

Б) сындырып, жоқ қылып - .............      Ғ) сыйлы қонақтар - .............................. 

 

4- тапсырма. Берілген сҧрақтардың жауабын мəтіннен оқып жазыңыз. 

 

1) Олимпияны қадірлеушілер Зевстің қасиетті тоғайында не істеген ? 

..................................................................................................................................... 

2) Қай кезде соғыстар тоқтатылған  ? 

..................................................................................................................................... 

3) Неліктен Олимпия су астына батты ? 

..................................................................................................................................... 

4) Олимпиада ойындарына қатысқан ҽр қала ҿз атынан не қалдырды  ? 

..................................................................................................................................... 

 

      



1.6  Тіл  білу  деңгейін  анықтайтын  тестілер  тілді  қолданудың  ҽр  тҥрлі  деңгейін 

қамтитын  тесті  тапсырмаларынан  тҧрады.  Халықаралық  деңгейде  ағылшын  тілін  білу 

деңгейін тестілейтін TOEFL, IELTS жҥйелері бар. Бҧл жҥйелер тыңдап тҥсіну, оқып тҥсіну, 

жазу,  ҿз  бетінше  қолдану,  сҿйлеу  деңгейін  анықтап  шанайы  баға  беруге  ҧмтылады. 



VI Халықаралық конференция

 

266 



 

Халықаралық деңгейде мойындалған тҽжірибелі, танымал осы жҥйелер негізінде  ҚАЗТЕСТ 

тестілеу  жҥйесі  қҧрылды.  ҚАЗТЕСТ  тестілеу  жҥйесі  Қазақстандағы  азаматтардың  ҧлтына, 

қызметіне қарамай, қазақ тілін білуін халықаралық стандартты тестілер негізінде бағалайды. 

     

1.7 Диагностикалық тестілер кҿмегімен  тілді меңгерудегі қиындықтар мен  қателері 

анықталады. Бҧл тесті арқылы осы уақытқа дейінгі тіл ҥйренудегі  білім деңгейінің сапасын 

анықтайды.  Немесе  тіл  ҥйренудегі  жетістігін  анықтайтын  тесті  деп  айтсақ  та  болады. 

Диагностикалық тестілер тілді ҽрі қарай сапалы оқуына мҥмкіндік береді. 

    

1.8  Қабілеттілігін  анықтайтын  тестілерді  тіл  ҥйренуші  тілді  ҥйренуді  бастамас 

бҧрын  тапсырады. Тіл ҥйренудегі ҽр тҥрлі қабілеттілігін анықтау ҥшін арнайы бағдарлаушы 

тестілер қолданылады. 

"Қазіргі  кездегі  тестілер  студенттердің  ҥйренген  тіліндегі  коммуникативтік  біліктілігін 

бағалауды  кҿздейді.  Коммуникативтік  біліктілік  лингвистикалық  біліктілік,  ҽлеуметтік-

тілдік  біліктілік,  дискурстық  біліктілік,  стратегиялық  жҽне  мҽдени-ҽлеуметтік  субъективті 

біліктілігі 

сияқты 


компоненттерден 

тҧрады. 


З.Кҥзекованың 

пайымдауынша 

коммуникациялық  тестілер  қатысымдағы  лексика-грамматиканы,  тыңдап  тҥсінуді,  оқып 

тҥсінуді,  жазбаша,  ауызша  сҿйлеуді  бағалауға  бағытталған  тест  тапсырмаларының  кешенді 

жиынтығынан  тҧрады[2,  Кҥзекова  З.С.  Қазақ  тілі  тестілеу  теориясы  мен  практикасы//  – 

Алматы, 2007 ж. –14б.].      




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   54




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет