240
З А М А Н А К Е Й І П К Е Р Л Е Р І
Ғайшаны бай жерге беріп, көп қалың алсам деп армандайды. Қызын
Тұрлығұл байға айттыра келген Əбіш алдында құрақ ұшады, ішінен
қуанады. «Бір баланы Тұрлығұлға бермеймін демеймін», – дейді.
Итбай арам ойын орындау үстінде бетінен қайтпайтын қара жүрек
адуын адам болып бейнеленеді. Ол Тұрлығұл байдан көрген сый-
құрметін айтып мақтанады. Ғайшаның Қожашпен кеткелі жатқанын
көріп, бұлқан-талқан болған Итбай қызының «білегінен ұстап, жел-
кеге екі түйіп, үйге əкеліп енгізеді де, есікті сыртынан тас қылып
байлап»
479
, қолына бақан алып, аттан салып ауылды əбігер етеді.
Қызы Қожашпенен кетіп, Тұрлығұлдан алғанымды қайта қусам ба деп
шошынады. «Сонша мал берген, сонша дүние берген» Тұрлығұлды
кемсітесің, «кім он екі бие сауып отыр», осының бəрі Тұрлығұлдың
арқасы емес пе? – деп əйелімен егеседі. Сайып келгенде, автор Итбай-
ды, қара пейіл, қатал адам бейнесінде көрсетеді.
Қожаш пен Ғайша бір-біріне ұқсас тілегі бір жастар. Ғайша
бас бостандығы үшін көрсеткен табанды ісімен көрінбек. Ол жо-
лын тосқан Итбай, Тұрлығұл тағы басқалардың азабынан құтылып,
өжеттік еткен, дұшпандары тұзағында қалмаған қыз болып бейнелен-
бек. Ғайша мен Қожаштың бір-біріне деген сұхбатын асыра айтып
леп бере баяндаған Көбеев: «Мың адам қылыш найзасын сартылда-
тып, бұларды жатқан жерінде шаппаққа келіп тұрса да, бұл ғашықтар
көңілдеріне һеш бір хауып алмас еді, егер бұларды кескілесе, қатты
денесінің ауырғанын да сезбес еді»
480
, – дейді.
Ғайша:
Ғайшаның теңі қайда, елі қайда?
Бұрынғы уайымсыз күні қайда?
Қалқамды сүйгеніне берем дейтін
Атаның рақымды сөзі қайда? –
деп бас бостандығын аңсайды. Оның ойы орындалуына себеп болған:
мен сені тосқауылдан «құтқарамын... Тұрлығұлдай бай емеспін, қара
басыма ырза болсаң» деген Қожаш болады.
Автор Қожашты мадақтап көрсетпек болса да, оның жоққа
сеніп жорамал жасайтын қарапайымдылығы бар. Келе жатып, жа-
йын бүркіттің түлкіге түскенін көрген ол: «Түлкі – Ғайша, бүркіт –
Тұрлығұл» дейді. Түн ішінде Ғайшаны алып қашпақ қарбалас үстінде
қыздың ағасы Серғазыға ақша тыққыштап, 25 сом ұсынуы дəл осы
орайда оған жараса ма? Серғазының «Алтын көрсе періште жолдан
479
Достарыңызбен бөлісу: