Диссертақиялық зерттеудіқ теориялық-адістемелік негізі. аяемдік лингвистикада жане қазақ тіл білімінде мадениаралых қатысым салалары бойынша жасалган гылыми т ырымдар мен басты қагидаттар зерттеудіқ теориялық-методологиялық негізі болып табылады. Зерттеу тахырыбы кешенді гылыми аспектілерде (мадениеттану, философия, алеуметтану, опыту адістемесі (педагогика) психология, тіл білімі) қарастырылатындықтан, аталган салалардық алемдік жане отандық кол жеткен гылыми-теориялык зерттеу
¥станымдары мен ¥• ым-тусініктер басшылыққа алынады. Зерттеудіқ адістемелік негізі Э.Холлдық мадениаралых қатысым т ырымдамасы, Г.Хофстеденіқ мадениет зерттеу параметрлері, Т.Парсоннық, Ф.Клакхоннық жане Ф.Стродбектіқ қатысым теориясына суйенеді. Сондай-ақ, гылыми зерттеудіқ методологиялых базасын тіл жане таным, тіл жане мадениет, тіл
жане менталдылық (А.А.Потебня, Т.А. Дейк Ван, А.Вежбиқкая, В.А Маслова В.В.Колесов жане т.б.), елтану багытында тілді опыту (Е.М.Верещагин, В.Б. Костомаров жане т.б.) жане аударматану (В.Н.Комиссаров, Н.К.Гарбовский, О.В.Петрова жане т.б.) сияқты проблемаларды қарастырган шетелдік жане отандық тілші галымдар а.т.Қайдар, Э.Д.Сулейменова, Б.Хасанов жане т.б. еебектері щрайды.
Фз жумысымызда біз мадениаралых хатысым жвніндегі іргелі еқбектерге; тіл мен ойлаудық, халықтық тілі мен мадениетініқ байланысы туралы лингвофилософиялых ережелерге жане тілдік бірліктердіқ антроповзектілік сипаты туралы қазіргі квзқарастарга; гылыми багыт ретінде лингвомадениеттіқ негізгі тусініктеріне; аударма қагидаттары мен аударма баламалыгынық амбебап улгілері мен тужырымдамаларына суйендік.
Зерттеудін гылыми жақалыгы
хазақ тіл білімінде алгаш pem мадениаралых хатысымнық лингвистикалық маселелері арнайы зерттеледі;
мадени щымга негізделген тілдік бірліктер арқылы алем бейнесін айқындау жане оны мадениаралых салыстыру мақсатында тақбаланган щттық тілдік щбылыстарды кросс-мадени т¥Р• ысынан зерттеу ¥ ынылады;
жаhандық вркениет жагдайында мадениаралых қатысымды зерттеуде
хазіргі замангы лингвистакадагы антроповзектілік жане когнитивті багыттардық рвлі ашылып сипатталады;
взге елдіқ мадениетін қабылдаушылар ушін аударманық мақызы ерекше болгандықтан, щттық мадениеттегі менталдық ерекшеліктердіқ аудармадагы сипаты талданады;
орыс тілді БАҚ-тагы казахизмдердіқ жақа қолдану урдістері харастырылып, сипатталды. Жақа окказионалды семантикага ие болган кросс- мадени неологизмдер талданып, олардық свзжасам элементтері жуйеленді;
БАҚ-та, квркем шыгармаларда жане олардық аудармаларындагы тілдік бірліктердіқ щттық мадени ерекшеліктерін сипаттау негізінде алемніқ тілдік бейнесіне кросс-мадени талдау жургізу когнитивтік, психолингвистикалық жане соқиолингвистикалық тетіктерге негізделген тажірибелік маліметтерге суйенеді.
қазіргі замангы қазақстандық қогамнық болмысы жане взге мадениеттегі тілдік тщганы қабылдаудық этникалык сипатынық ерекшелігі туралы тусінік қалыптастыру тасілдерін сипаттау мақсатында турлі мадениет вкілдерініқ тілдік санасына мадениаралых зерттеу жургізілген;
алгаш pem мадениаралых қатысымда қазақтардық тілдік санасында баста щттардық ерекшелігіне қатысты образдардық қалыптасуьl тажірибе арқылы зерттелді. Зерттеу натижелері заманауи қогамдық удерістердіқ айқын сипатын беріп, тілдік санада жақа бейнелердіқ қалыптасуына мадениаралых хатысым феномені тікелей acep ететіні далелдеді.
алгаш pem тілдіқ мадениаралых қарым-қатынас жагдайында тілдіқ рвліне багынышты болатын жане мадениаралых харым-қатынастые саттілігіне жане сатсіздігіне асерін тигізетін лингвокогнитивті механизмдер анықталган.
Жумыстық теориялық мақыздылыгы. Зерттеу натижелері этнотілдік щбылыстарды сипаттаудық жуйелі тасілі жане тіл мен ойлаудық взара арекеті, тіл мен мадениеттіқ харым-қатынасы маселелерін зерттеуге взіндік елеулі улес қосады. Мадениетаралық коммуникақиядагы тілдіқ алемдік сипаты жане тілдіқ мадени шартты бірліктерініқ жетекші рвлі туралы гылыми т ырымдар мадениаралых қатысым теориясын толықтыра туседі. Бу дискурсты уйымдастырудық лингвистикалық негіздерін курайды. Сонымен бірге, мадениеттану, коммуникақии теориясынық, лингвомадениеттанудық, когнитивтік лингвистиканық, этносемиотиканық, психолингвистиканық, соқиолингвистиканық, матін лингвистикасы жане дискурс лингвистикасынық
9
маліметтерін біріктіретін мадениетаралых коммуникақия удерісініқ квп аспектілі адістерініқ тиімділігі кврсетілген.
Достарыңызбен бөлісу: |