Орын алған жайт туралы адамдардан сауалнама алу

Data Collection

261

Сауалнама жүргізу сіздің көп мөлшердегі респонденттермен байланысу мүмкіндігіңіз 

және стандартталған, сандық жағынан өлшеуге болатын эмпирикалық мәліметтерді алу 

мүмкіндігіңіз бар екендігін білдіреді. Жабық сұрақтарды пайдалану жауап берушілердің 

көрсетілген нұсқалар ішінен, ережеге сәйкес, тез кодталып, талдауға болатын нұсқасын 

таңдауға мүмкіндік береді. 

 

Сонымен қатар ашық сұрақтарды да пайдалануға болады, бұл жағдайда сіз 

жауап берушілердің өз сөздерімен жауап беруіне мүмкіндік бересіз. Мұндай сұрақтар 

шынайы жауаптарды алуға мүмкіндік береді, алайда оларды кодтау мен талдау күрделі 

болуы мүмкін. 

 

Дегенмен мұндай сауалнама көп мөлшердегі шынайы мәліметтерді ұсынуы 

мүмкін, сауалнаманың өзін құрастыру қиындық тудырады. Бүкіл үдеріс сұрақтарды 

тұжырымдауды, жауаптардың санаттарын, қосымша ақпаратты жазуды және 

нақты нұсқаулықтарды қамтиды. Дұрыс орналастыру, құрылымдау мен ұзақтығы 

мен құрылымын тексеру де күрделі міндет болып табылады. Сұрақтарды дұрыс 

тұжырымдау күрделі болуы мүмкін, және оларды қамту аясын кеңейтпес бұрын 

кішкене топқа сынақтан өткізіп алған жөн. 

 

Қарапайым тұжырымдамаларды ұстанған және сыни көзбен қарауға 

ниеттенген досыңыздан нашар құрылымдалған күрделі терминдер мен тіл 

пайдаланылған сұрақтар мен бекітулердің тізіміне шолу жасауды сұрасаңыз болады. 

Екі емес қарсылыққа ие екі мағынадағы сұрақтар мен мәлімдемелерге жол бермеңіз. 

Келіспеу қиын болатын, шындыққа жақын мағынаға ие тұжырымдар немесе сұрақтары 

бар аса көп сөздерден тұратын сөйлемдер есебінен респондентті өз жағыңызға алуға 

тырыспаңыз. 

 

Сұрақтар мен сауалнамаларды әдетте тек қағаз бетінде жүргізеді, алайда 

мәліметтерді SurveyMonkey сияқты ақысыз бағдарламалар есебінен онлайн режимінде 

де жинауға болады.

Стандартталған тесттер 

Психологтар мен қоғамдық ғылымдар бойынша мамандар оқуға деген оқушылардың 

қатынасы, оқуға түсу кезінде оқушыларды бағалау үшін кейбір мектептерде 

қолданылатын танымдық қабілеттерді анықтауға арналған тесттер сияқты белгілерді 

бағалау үшін кең ауқымды өздігінен толтырылатын өлшеу құралдарын жасап шығарды. 

 

Техникалық жағынан алғанда мұндай тестілер жеке көрсеткіштерді 

бағалауға арналған шәкіл болып табылады. Мұндай тестілерді дайындау үшін арнайы 

дайындық талап етіледі, сондықтан өз мәліметтеріңізді толықтыру үшін мойындалған 

стандартты тестті пайдаланған жөн, сонымен бірге сіз балдарды есептеу жүйесі 

бойынша нұсқаулық алып, жинақталған мәліметтерді талдай аласыз. Мәселен, өзін-

өзі тану бойынша сайт (SDT) адами қажеттіліктер, құндылықтар, ішкі уәждеме, даму, 

мәдениеттегі уәждеме, жеке айырмашылықтар мен психологиялық оң ықпал сияқты 

маңызды сұрақтарға қатысты SDT мен ресурстарға қысқаша шолуды ұсынады (http://

www.selfdeterminationtheory.org/).  

5.3 кестеде сұрақтар мен стандартты тесттердің артықшылықтары мен кемшіліктері 

ұсынылған.

Data Collection

262

5.3 кесте.

 Сұрақтар мен стандартты тесттердің артықшылықтары мен кемшіліктері

Әңгімелесу (сұхбат) және назардағы топ 

Шынын айтқанда, әңгімелесу – бұл екі адамның арасындағы әңгіме, ал назардағы 

топтар бірнеше адамдармен жүргізіледі. Екі бірдей әдістің ұстанымы бірдей, 

дегенмен назардағы топтарды пайдалану үдерісті одан сайын күрделендіріп жіберуі 

мүмкін, ол кейінірек зерттелетін болады. Әңгімелесу де, назардағы топтар да – бұл 

әңгіме, оның мақсаты мұғалімдер мен оқушылардан олардың көзқарастары туралы 

сұрау, түсініктемелер мен мәндер, сыныптағы қарқынды түсінуге көмек беру болып 

табылады. Олар ең алдымен жан-жақты, сапалы сипаттама жинау үшін қолданылады, 

дегенмен барлығы мұқият жасалғанның өзінде, сұхбаттасушы тұлғаның белгілі бір 

уақытта өз пікірі туралы не ойлайтынын ғана анықтай аласыз. 

Сенім орнату 

Сұхбатта да, назардағы топтарда да алдын-ала сенімді қарым-қатынас орнату 

маңызды, және ол үшін олардың көзқарастарының маңызды екендігіне көз жеткізу 

қажет. Сіз бен сіз сұрау жасап отырған адамның арасындағы өзара байланыс 

айтылып жатқан жайтты және керісінше жайтты қалай түсінетініне әсер етеді. 

Егер сіз оқушыларыңыздың бірімен сөйлесіп отырсаңыз, онда бұл мәселе болуы 

мүмкін, өйткені сіз бен оқушының арасында қарым-қатынас орнатылып қойған, ал 

сонымен қатар бір-біріне деген түрлі қатынастар да орнатылған. Олар толық сенімді 

қатынастардан сенімсіздікке дейін, немесе жақтырмаушылықтан ашық дұшпандыққа 

дейін ерекшеленуі мүмкін. Мүмкін, сіз қиын деп есептейтін оқушымен әңгіме жүргізу 

сіздің қатынастарыңызды жақсарта алады, егер содан кейін сіз оны және оның мінез-

құлқын жақсырақ түсіне бастауыңыз мүмкін. Алайда, егер оқушыға қатысты өзіңіздің 

жағымсыз әсеріңізді нығайтқыңыз келсе, онда бұл жағдай бәрін қиындатып жіберуі 

мүмкін, және оқушы оның жеке қабылдауына қызығушылық танытуыңыз мүмкін. Бұл 

жағдайда оқушыларды білмейтін әріптесіңізге әңгімелесуді ұсынғаныныңыз дұрыс 

болар. 

 

  Проведение  опроса  означает,  что  у  вас  есть  доступ  к  большому  количеству  респондентов  и 

возможность  получения  стандартизированных,  количественно  измеримых  эмпирических  данных. 

Использование  закрытых  вопросов  заставляет  респондентов  выбирать  из  имеющихся  вариантов 

ответов, что, как правило, легко кодируется и анализируется.  

  Можно  также  использовать  открытые  вопросы,  чтобы  респонденты  отвечали  своими  словами. 

Такие  вопросы  могут  принести  обилие  искренних  ответов,  но  их  может  быть  сложно  кодировать  и 

анализировать.  

  Хотя  такой  опрос  может  предоставить  большой  объем  достоверных  данных,  сам  опрос  сложно 

выстроить.  Весь  процесс  включает  формулирование  вопросов,  категории  ответов,  написание 

вспомогательной  информации  и  четкие  инструкции.  Правильное  расположение,  компоновка  и 

выверка  длины  и  организации  также  непростая  задача.  Правильная  формулировка  вопросов  может 

быть сложна, и их всегда необходимо испытывать на небольшой группе, прежде чем расширять свою 

область охвата респондентов.  

  Рекомендуется  придерживаться  простых  формулировок  и  попросить  критически  настроенного 

друга  (эксперта)  просмотреть  список  на  предмет  неудачно  сформулированных  вопросов  и 

утверждений,  где  используются  сложные  термины  и  язык.  Избегайте  двусмысленных  вопросов  и 

заявлений  с  двойным  отрицанием.  Старайтесь  не «вести»  респондента,  используя  перегруженные, 

правдоподобно звучащие утверждения или вопросы, с которыми трудно не согласиться.  

  Опросы  и  анкеты  обычно  проводятся  преимущественно  на  бумаге,  но  данные  можно  также 

собирать онлайн посредством бесплатных программ, таких как SurveyMonkey. 

 

Стандартные тесты  

 

Психологи  и  прочие  специалисты  по  общественным  наукам  разработали  широкий  спектр 

самозаполняемых инструментов измерения для оценки таких атрибутов как отношение к учебе, или 

тесты  на  когнитивные  способности,  используемые  в  некоторых  школах  для  оценки  учеников  при 

поступлении.  

  Технически  такие  тесты  являются  шкалой  для  оценки  индивидуальных  показателей.  Для 

разработки  таких  тестов  требуется  специальная  подготовка,  поэтому  разумнее  использовать 

признанный  стандартный  тест  для  дополнения  собственных  данных,  при  условии,  что  вы  можете 

получить инструкции по системе подсчета баллов и способны проанализировать собранные данные. 

Например,  сайт  по  теории  самодетерминации  (SDT)  представляет  краткий  обзор  SDT  и  ресурсы, 

касающиеся важных вопросов, таких как человеческие потребности, ценности, внутренняя мотивация, 

развитие,  мотивация  в  культурах,  индивидуальные  различия  и  психологическое  благополучие 

(http://www.selfdeterminationtheory.org/).  

 

В  таблице  5.3  представлены  преимущества  и  недостатки  использования  опросов  и  стандартных 

тестов. 

 

Таблица 5.3 Преимущества и недостатки использования опросов и стандартных тестов 

 

 

Преимущества этого подхода  

Недостатки этого подхода 

Опросы  на  основе 

анкет 

Опросы сравнительно легко проводить, на бумаге 

или онлайн.  

Общая  полезность  определяется  качеством 

вопросов.  

Опросы  позволяют  собирать  информацию  в 

больших группах. 

Необходимо  убедиться,  что  получены  ответы  от 

большого числа выбранных участников  

Можно  задать  множество  вопросов  о  конкретной 

области. 

Участники  могут  не  помнить  информацию  или  не 

говорить правды по противоречивому вопросу 

Опросы  не  отличаются  гибкостью,  поскольку 

требуют,  чтобы  опрос  оставался  неизменным  в 

течение всего процесса сбора информации.  

Тесты и шкалы 

Благодаря  стандартизации  от  групп  можно 

получать  сходные  данные  и  затем  проводить 

сравнительный анализ.  

 

Испытания сравнительно надежны и данные легко 

получить,  поэтому  наблюдатель  субъективно 

устраняется.  

Тесты  сложно  разработать  и  требуются 

значительная  квалификации  для  их  написания  и 

анализа  

 

Data Collection

263

Назардағы топтар

Назардағы топтар қатысушылардың ойларын, қарым-қатынастарын, тәжірибесі мен 

сезімдерін анықтау үшін пайдалы. Қатысушылардың арасындағы өзара қарым-қатынас, 

сонымен қатар олардың не айтатыны адамдардың пікірлері туралы көп нәрсені айтуы 

мүмкін. Мәселен, топтағы өзара қарым-қатынас қарқынына мұқият назар аудару 

қатысушылардың келісімін, келіспеушілігін және айырмашылығын анықтауы мүмкін. 

Автор O’Brien (2007) орта мектептегі оқушылардың артықшылықты, күтілетін және 

мақұлданған пікірлер туралы ақпаратты алу үшін топтық әңгімелесу әдісін пайдаланған. 

Оқушылардан кеңес алғысы келетін мектеп мұғалімдері үшін пайдалы болатын жаңа 

әдіс болып табылады, ондағы қолданылған әдістер 5.2 қорапшада келтірілген.  

5.2 қорапша

96 топтан ұжымдық түрде және жасырын түрде өздері мектепте еститін 

қалыпта  көрсететін  аттардың  тізімін  жасауды  өтінді,  ал  сауалнама  алушы 

бірнеше  минут  қалғанда бөлмеден  шығып  кетеді.  «Ең  жәбірлеуші  аттар» 

атауы  бар  жасыл  түсті  қағаз  бен  «Жәбірлеуші,  алайда  соншалықты  емес, 

аттар» атауы жазылған сары түсті қағаз әр топқа берілген. Түстер күрделілік 

деңгейін бағалау үшін қарапайым индикатор қызметін атқарды. 

 

Жәбірлеуші  аттар  жәбірлеу  үшін  сезілетін  себеп  көрсеткіші 

ретінде қолданылуы мүмкін. Зерттеуші оларды нысаналы топ немесе жеке 

атрибуттар ретінде кодтады, олардың жеке тұлғаларға қатысты рассалық 

немесе  жыныстық  эпитеттер  немесе  жәбірлеулер  ретінде  болуына 

байланысты. Пилоттық зерттеу көрсеткендей, бұл «құпия» топтық жұмыс 

мектепте  өзі  жасты  балалар  арасында  жастар  жиі  еститін  жәбірлеуші 

аттар  туралы  ақпаратты  алудың  мейлінше  тиімді  тәсілі  болып  табылады. 

Ол көрсетіп отырғандай, жәбірлеуші аттардың күрделігінің салыстырмалы 

деңгейін  абстрактілі  талқылау  сауалнама  алушы  тізімдерді  сауалнама  алу 

барысында көрместен алу мүмкін екендігін көрсетті. 

 

Талқылау келесі сұрақтардан басталған: 

А.  Соншалықты  жәбірлеуші  емес  («сары  түсті»)  аттарға  қарағанда 

жәбірлеуші  («жасыл  түсті»)  аттар  не  істейді?  Және  керісінше,  қандай 

жағдай соншалықты жәбірлеуші емес («сары түсті») аттарды соншалықты 

жәбірлеуші етпейді? 

Б.  Егер  сізді  жәбірлер  болса,  онда  сіздің  теріңіздің  түсінен  немесе  сіздің 

Data Collection

264

5.4 тапсырма.

 Сауалнамаға дайындалу

Егер сіз әңгімелесу арқылы ақпаратты жинауға қызығушылық танытсаңыз, 

онда келесі жайттарды есте ұстаңыз: 

Сауалнама алдында

•  Нені білгіңіз келеді және неліктен?

•  Сіз өз сұрақтарыңызды пилоттық сынақтан өткіздіңіз бе?

•  Уақтылы келгеніңізге көз жеткізіңіз.

•  Аппаратура орнатылып, тексерілген бе?

•  Сұхбаттасушыларға сауалнама себебін қалай түсіндіресіз?

•  Сұхбаттасушыны қалай еркін сезіндіруге болады?

•  Этикалық нұсқаулықты түсіндірдіңіз бе?

•  Сұхбаттасушыдан  оның  сұхбатты  жазуға  қарсылығы  жоқтығын 

сұрадыңыз  ба?  Егер  олар  келіспесе,  онда  жауаптарды  қалай  жазып 

аласыз? 

Сауалнама барысында

A. Үдерістер

•  Мұның сауалнама екендігін есте сақтаңыз, сондықтан сізге көп сөйлеуден 

сыртқы тұлғаңыздан сізді жәбірлегенін қалайсыз ба? 

Бірінші сұрақ жалпы ерекшеліктерге қол жеткізеді, ал екіншісі респонденттердің 

түрлі қысылу үлгісіндегі құрбан не сезінуі мүмкін екендігі туралы ойланған 

дұрыс, осылайша топтық немесе жеке белгілерге байланысты қорғанысты 

және  зиянды  белгілер  туралы  мейлінше  назар  шоғырланған  жауаптарға 

әкеп  соқтырады.  «Сыртқы  тұлғасы»  мен  «терінің  түсі»  таңдап  алынды, 

өйткені олар соншалықты ерекшеленбейді. Респонденттер әрбір критерий 

үшін топтық немесе жеке белгілерді еркін таңдап алуы мүмкін, осылайша 

жәбірлеу үшін әлеуметтік шартталған себептерді анықтауға болады. 

Дереккөз: O’Brien (2007). 

Data Collection

265

гөрі тыңдаған дұрыс. 

•  Талқылау тетігін үзбеуге тырысыңыз және үзілістерді ойлаудың табиғи 

бөлігі ретінде қабылдаңыз. 

•  Айтылған нәрсенің бәрін қабылдаңыз.

•  Респондент  нені  меңзеп  отырғанына  сенімді  болмасаңыз,  түсіндіруін 

сұраңыз.

•  Қажеттілік  реті  бойынша,  кілт  сөздерді  ұсынып,  сөйлесу  ырғағын  бір 

қалыпта ұстаңыз. 

•  Өз рөліңізді ұстаныңыз.

•  Қажетті кезінде әңгімені тоқтатыңыз. 

•  Бөлген уақыты үшін сұхбаттасушыға алғыс білдіруді ұмытпаңыз. 

Б. Сұрақтар

•  Сұхбатты бастау үшін сүхбаттасушының сеніміне қалай кіресіз? 

•  Сіз қандай стратегиялық сұрақтарды қоясыз? 

•  Ашық сұрақтарды пайдаланасыз ба? 

•  Сұхбаттасушы  мейлінше  дәл  жауап  беру  үшін  негізгі  сұрағыңызды 

мейлінше қысқа сұрақтарға бөлдіңіз бе? 

•  Әңгімені басқа бағытқа жетелейтін жауаптарға деген пікіріңіз қандай? 

•  Сіз  қойған  қандай  да  бір  сұрақтар  сіз  тыңдағыңыз  келетін  жауапқа 

әңгімелесушіні жетелейді ме?

5.4 кесте. 

Сұхбат пен назардағы топтарды пайдаланудың артықшылықтары мен 

кемшіліктері 

Жауаптарды түрлі тәсілдермен жазып алуға болады; жазу тәсілдерінің қайсысы сіз үшін 

сәйкес екенін анықтау үшін бірнеше жазба тәсілдерін таңдауға болады. 

•  Конспектілеу – құрылымдалғаннан ашық және түсініктеме берушілікке дейін 

ерекшеленуі мүмкін. 

•  Аудиожазба – әрі қарай талдау үшін бастапқы мәліметтерді сақтауға мүмкіндік 

береді.

 

5.4 кесте. Сұхбат пен назардағы топтарды пайдаланудың артықшылықтары мен кемшіліктері  

 

 

Осы тəәсілдің артықшылықтары  

Осы тəәсілдің кемшіліктері 

Сауалнама  

Кең  ауқымды  бейнені  беретін  кең  ауқымды 

мəәліметтерді ұсынады  

Уақыттағы  шектеулерге  қарай  оқушылардың  немесе 

мұғалімдердің  қатысуын  ұйымдастыру  күрделі  болуы 

мүмкін  

Бұрын  қарастырылмаған  мəәселелерді  анықтауы 

мүмкін  

Сұхбат  пен  үлкен  назардағы  топтар  кейбір 

қатысушыларға үрей тудыруы мүмкін  

Басқа тəәсілдермен жинақталған сандық мəәліметтерді 

растау үшін ақпаратты ұсына алады 

Адамдар  мен  сұхбаттасу  күрделілігі  түсінбеушілік  пен 

бұрыс  түсіндіру  үшін  көптеген  мүмкіндіктерді  ұсынуы 

мүмкін  

Назардағы 

топтар  

Кішкене 

назардағы 

топтар 

қатысушылардың 

қолайлылық деңгейін арттыруы мүмкін  

Қатысушыларды  өз  пікірлерімен  келісуге  итермелеу 

мүмкіндігіңіздің қаупі бар.  

Назардағы  топтар  сенімдер,  қатынастар,  тəәжірибе 

мен  қатысушылардың  сезімдерін  анықтау  үшін 

пайдалы  

Кейбір  қатысушылар  топта  ерекшеленуі  мүмкін,  жəәне 

олардың мінез-құлқы қате келісімге əәкелуі мүмкін  

Назардағы  топтар  түрлі  пікірлердің  көптігі  туралы 

ақпаратты ұсынуы мүмкін  

Топтардағы  адамдарды  ерекшелеу  сіз  үшін  қиын 

болуы мүмкін  

Олар топтағы өзара əәсер қарқыны туралы ақпаратты 

да ұсынуы мүмкін  

Егер  сіздің  тобыңыз  кішкентай  немесе  үлкен  емес 

болса, жалпылау қиын болуы мүмкін  

 

Жауаптарды түрлі тəәсілдермен жазып алуға болады; жазу тəәсілдерінің қайсысы сіз үшін сəәйкес екенін 

анықтау үшін бірнеше жазба тəәсілдерін таңдауға болады.  

Data Collection

266

5.5  тапсырма. 

Құжаттардың  мазмұны  мен  мәнмәтіні  арасындағы  өзара 

байланысты талдау 

•  Бұл құжатты кім түзді, автор (авторлар) туралы не белгілі?

•  Қашан? Мәмәтін/алдыңғы оқиға қандай?

•  Ақпарат қайдан алынған – ол қалай жинақталған?

•  Ол кімге арналған? 

•  Ол  неге  арналған?  Автор  ақпарат  білдіруге,  сендіруге,  пікір  білдіруге 

немесе тырысқан…?

•  Не тиісті ретінде қабылданады? Не туралы айтылмайды? 

•  Ол толық па? Ол өзгертілген немесе түзетілген бе? Ол көшірмесі болып 

табылады ма? Егер иә болса, оны кім таңдаған?

•  Басқа  оқиғалармен/бекітулермен/идеялармен  қандай  байланыс 

орнатылған? 

•  Ол қаншалықты нақты ақпаратты хабарлайды?

•  Ақпарат дәл, нақты және өзекті болып табылады ма? 

•  Онда қандай да бір қайшылықтар/байланыспаушылық/айтылмай қалған 

жайттар бар ма? 

•  Ол деректерге немесе оларды түсіндіруге негізделген бе? 

•  Құжат туралы автор қандай түсініктемелер берген? 

•  Түрлі  қабылдаушылардың  түсініктемелері  қалай  ерекшеленуі  мүмкін 

(мәс., ата-аналар/ мұғалімдер/ педагогтар/ саясаткерлер)?

•  Құжатты түсіну үшін оқырмандарға нені білу қажет? 

•  Мәтінде  әлеуметтік/саяси/педагогикалық  мәнмәтін  туралы  қандай 

құндылықтар/идеологиялар  немесе  жіберушіліктер  беріледі?  мәс., 

•  Бейнежазба – бейнежазба қосымша артықшылыққа ие, өйткені ол визуалды 

мәліметтерді бекіте алады, алайда үлкен техникалық қиындықтармен байланысты 

болуы және талдау қиындық тудыратын мәліметтерді ұсына алады. 

Сұхбат пен назардағы топтардың артықшылықтары мен кемшіліктері 5.4 кестеде 

келтірілген. 

Басқа ақпарат көздері

Құжаттар

Сіз үкіметтік құжаттар мен басқа да мектептік мәліметтер мен полистер сияқты 

қосымша әдебиетті пайдалана аласыз. 5.5 тапсырма құжаттарды талдау кезінде 

пайдаланылуы мүмкін сұрақтарды қамтиды. 

Data Collection

267

Мәнмәтін бар ма? Қандай жайт мәселе емес? 

•  Қандай ырғақ таңдалған? Ол қаншалықты анық және жасырын бағдарлама 

бар ма? 

•  Қандай балама қорытындылар бар? Оларды мойындайды ма, болмаса 

назарға алмайды ма немесе жоққа шығарады ма? 

•  Әлеуетті салдарлар/нәтижелер қандай? 

•  Сыртқы дәлелдемелер бар ма? Қандай басқа мәліметтер үлгісі пайдалы 

болуы мүмкін? 

Визуалды бейнелер

Визуалды бейнелер екі тәсілмен пайдаланылуы мүмкін – біріншіден, фотосуреттер 

арқылы сыныптағы жағдайды белгілей аласыз немесе, екіншіден, фотосуреттер 

әңгімелесу барысында көмекші сөздер ретінде пайдаланылуы мүмкін. Мәліметтерді 

жинаудың осы екінші әдісі сұхбат барысында фотосуреттер немесе таспаны 

пайдалануды қамтиды, басқаша айтқанда – сіз қатысушылардан фотосуреттер, 

таспалар немесе бейнелердің мәнін талқылауды өтінесіз. Бұл жағдайда зерттеушімен 

ақпаратты алуға пайдалану үшін арнайы түрде жүргізілуі мүмкін, содан кейін сұхбат 

жүргізушінің өзімен түсініктемелер немесе визуалды материалды талдау аудио таспаға 

болмаса бейне таспаға кейінгі талдау үшін жазылып алынады. 

 

Мәселен, Cremin et al. (2011) жұмысын қарап шығыңыз, ондағы визуалды 

әдістер Ұлыбританияның жағымсыз қалалық орамындағы 11-16 жастағы аралас орта 

мектептегі оқушылар мен мұғалімдердің оқушылар даусына жататындығы зерттелген. 

Екіншілік дереккөздер 

Екіншілік дереккөздер – сіздің зерттеу жұмысыңыздан ерекшеленетін себептер 

бойынша бастапқыда жиналатын әрекет етуші мәліметтер болып табылады, 

мәселен, мектепке қабылдау кезінде оқушылардың көрсеткіштері туралы мәліметтер, 

жетістіктер, стандартты тест балдары мен мектептегі демографиялық мәліметтер. 

Data Collection

268

Күнделіктер мен журналдар 

Күнделіктер жақсы дереккөз ретінде қызмет етуі мүмкін. Сіздің зерттеу 

жұмыстарыңыздың мәліметтері пайдалы дереккөз болуы мүмкін, немесе өз 

зерттеуіңізге қатысушылардан кейіннен талдау үшін өз күнделіктерін жүргізуін өтініңіз. 

Сұхбат жағдайында, күнделіктерді жүргізу бойынша нұсқаулықтар нақты сұрақтарға 

берілген тұрақты жауаптарды қоса алғанда, қарастыру үшін ұсынылған заттардың 

санатының есебінен толық ашылған немесе жартылай құрылымдалған болуы мүмкін. 

Сондықтан егер күнделіктерді қатысушылар толтыратын болса, онда олар қандай 

мәліметтердің қалай, қашан және неліктен жүргізілуі тиіс екендігі туралы нақты 

және нұсқаулықтар беру аса маңызды. Күнделікті түзу үдерісі оны түзушіге көптеген 

мүмкіндіктер беруі мүмкін, өйткені оны талқылауға итермелейді және оның идеяларын 

құнды етеді. Күнделіктер сонымен бірге оны түзушіге өз пікірін білдіруге және 

жүктеу/скачать 32,4 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: