Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың 021 жылы қаңтарда жарияланған «Тәуелсіздік бәрінен қымбат»
ҚАЗАҚТАРДЫ ТАНЫСТЫРҒАН ПОЛЯКТАР
жүктеу/скачать 1,32 Mb. Pdf көрінісі
|
| ҚАЗАҚТАРДЫ
ТАНЫСТЫРҒАН ПОЛЯКТАР Қазақтың ұлы ақыны Абай болса, поляктардың ұлы ақыны Адам Мицке- вич. Поляк ғалымдары қазақ фольклорын к п зерттеген. Еуропаға қазақтардың салт-дәстүрін таныстырған да поляктар. Кейіпкеріміздің Еуропадағы алғашқы білімі де осы Польшадан басталған. Сондықтан ол поляктарға деген құрметін Еуропа к ңіл б лген. Оған Бельгия, Гол- ландия, Чехия ғалымдары қатысады. Топ- топқа б лініп, Семейге барып топырақтан, судан, жан-жануардан, бәрінен сынама алады. Ол сынамаларды үш елдің зертха- наларында зерттеп, ол туралы Еуропаның ғылыми журналдарында бірлескен есепті мақалаларын жариялайды. Одан кейін с о л т ү с т і к Ч е х и я н ы ң э к о л о г и я с ы н а қатысты Еуроодақтың тағы бір ғылыми жо- басына қатысады. Кейіпкеріміздің айтуын- ша, Чехиияның солтүстігі неркәсібі те дамыған аймақ. Онда к мір к п. Ал кәсіпорындары к мірді к п пайдаланады. Сол к мірден шығып, ауаға тараған улы г а з д а р д а н о р м а н д а р ы н д а ағаштардың жапырақтары қурап, жалпы орман бүліне бастаған. Соның себебі мен салдарын зерттейді. этнопедагогикалық идеологиялық қағида қашанда зекті. Бұл – халқымыздың бала тәрбиесіне қатысты ұстанған қағидасы. Бұл ретте отбасындағы бала тәрбиесі мен озбырлықтың аражігін ажыратып алған дұрыс деп ойлаймыз. Б ұ р ы н н а н к е л е ж а т қ а н « Е н е с і т е п - кен құлынның еті ауырмайды» деген қазақ мақалының және «Балаға жаның ашыса, оны аяма» дегеннің мәні беталды қаталдық емес, ата-ана тарапынан белгілі бір талаптың қойылуы деп ұққан ж н. Баланың бар қалауын орындап, б а л а н ы ң ә р б і р і с - қ и м ы л ы н б а қ ы л а у с ы з қалдырып, оны еркіне қоя берудің соңы жақсылыққа апармайды. Тарихқа к з салсақ, қазақтың ежелгі дәстүрі бойынша отбасындағы бала тәрбиесімен, әсіресе ұл сіруде әке негізгі р лді атқарған. Қазақ отбасында әке баланы еркелетіп қана қоймай, қатаңдық да танытып отырған: бала әкесінің қас-қабағына қарап-ақ з қылығының дұрыс не бұрыстығын түсіне білген. 3зіміз де бала күнімізде әкеден қаймығып стік. Анала- рымыз: «>кең келе жатыр!», «Қазір әкелерің келеді!», «>кең ренжиді», «>кеңнен сұран» деген с здерді жиі айтуы арқылы бала санасына әкеге деген ерекше құрмет пен сыйластықтың ұрығын егеді. Осы орайда америкалық жазушы Марк Твен: «Жасым он т ртте болғанда әкем те ақылсыз, ақымақ еді. Мен оны әзер түсінетінмін. Ал жасым жиырма бірге келгенде, сол жеті жыл аралықта әкем те ақылды, зіме ақылшы- тіреу, одан артық адам жоқ болды» деген екен. Бұл жазушының бала күнінде әкесі ақымақ болып, әкесіне кейін ақыл кірді деген с з емес, се келе әкенің зіне деген қатал қарым- қатынасының себебін баласы түсініп, дұрыс қабылдай бастағаны. Сол уақытта әке тәрбиесі с о н ш а л ы қ т ы қ а т а л б о л м а с а , д ә л с о н д а й үлкен талаптар қоймаса, болашақта танымал жазушының шығуы екіталай ма еді?! Расында, баланың тпелі кезеңінде үлкен- дерді түсінуі қиындау, сондықтан онымен з дәрежесінде с йлесіп, сырласа білу керек. Бала сіп, есейген сайын ата-анаға қарағанда құрдас-құрбыларына к бірек к ңіл аударады. Біртіндеп достар шеңберін құру арқылы қарым- қатынас орнатуды үйренеді. Бұл – заңдылық. Осындай кезеңде ата-ана баланың қолайлы ортасына, әсіресе психикасына моральдық тұрғыда әсер етсе ғана озбырлық туралы әңгіме етуге болады. Ал қазіргі ақпараттық технология мен ин- теллектуалды білім салтанат құрған жаһандану кезеңінде әкенің балаға берер тәрбиесі де заман ағымына қарай згеріп отырары анық. Дей тұрғанмен, болашақ ұрпақ тәрбиелеу ісінде ежелгі салт-дәстүрлерімізді ұмыт қалдырмай, негізге алғанымыз дұрыс. Еуропаның педагогикасы қазақтың бол- мысына, ұлттық салт-дәстүрімізге, әдет- ғұрпымызға, дініміз бен ділімізге жат, оның үстіне ондағы ата-ана мен баланың қарым- қатынасы да біздегіден б лек. Ғасырдан ғасырға жалғасып келе жатқан әдет-ғұрыптар мен дәстүрлерімізді ұстану зорлық пен озбырлыққа жатпайды. >рине, з баласына, тағдыр қосқан жарына қол к теріп, отбасына зорлық-зом- былық жасаушылар қылмыстық әрекеті үшін заң алдында жауапқа тартылуға тиіс. Алайда бала құқығын алға тартып, оның әдепсіз әрекет жасауына жол беруге болмайды. «Адамға ең бірінші білім емес, тәрбие берілуі керек, тәрбиесіз берілген білім – адамзаттың қас жауы, ол келешекте оның барлық міріне апат әкеледі» деген екен әл-Фараби. Батыс пен Шығыс тәрбиесінің арасында ата-ананың не істерін біле алмай, шақшадай басы шара- дай болған, адами капитал бәсекеге түскен қазіргідей жаһандану заманында жұмысбасты ата-ана балаға з деңгейінде к ңіл б ле алмай жатқандай ма деген ой келеді. Біз ешқашан згенің таным-түсінігімен мір сүре алмаймыз. Ұстанатын дініміз бен арқа сүйер з салтымыз бар. Күнделікті мірде дағ- дымызға айналған ғұрпымыз бар. Сондықтан заң әзірлеуде де біз әрбір қадамымызды зіміздің ұлттық ерекшелігімізге қарай жіті қарағанымыз ж н. Тәрбиедегі қатаң талап – озбырлық емес! жүктеу/скачать 1,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|