4 – дәріс: Дәріс тақырыбы: «Көліктегі ақпараттық нысандарды(стансалар, вагондар, поездар мен жүктер) идентификациялау(кодылау)» (4 - апта:1 сағ)
Дәрістің мақсаты:Теміржол көлігіндегі ақпараттық нысандарды(стансалар, вагондар, поездар мен жүктер) идентификациялау(кодылау) әдістепін оқып үйрену, танысу
Дәріс жоспары: 1. Пойыз парағының телеграммасы (ППТГ)негізгі ұғымы
2. Қызметтік фразалар
3. Ақпараттық фразалар
4. Информацияларды кодтау
5. Әртүрлі мысалдар
Шұғыл басқарудың міндеттерін автоматизациялаудың ең маңызды және қиын кезеңіне алгоритмдерді жасау болып табылады. Алгоритм дегеніміз – бірінші мағлұматтардан ізденістегі нәтижеге дейін (алып келетін) анықтайтын үрдіс барысының нақты жазылуы. Алгоритмдер есептеу процедуларды толық және ретімен жазылғаннан тұратын нұсқаулар түрінде, немесе математикалық формулалар түрінде берілуі мүмкін.
Ақпаратты өңдеу жағынан ретімен жасалынатын операциялардың орындалу реттігін көрікті көрсету үшін алгоритмдардың сүлбелері жасалынады.
Алгоритмнің сүлбесі бірнеше бағытталған сызықтармен қосылған геометрикалық мүсіндер, олар символдар деп аталады және тиісті процедуралар орындалады.
ТШБАЖда ең көп берілетін хабардың форматы – пойыз парағының телеграммасы (ППТГ) (02-хабары) 4.1 кестесінде келтірілген. Кестеде нөлдермен көрсететілген шкала әр графада белгілердің саның анықтайды. Графа дегеңіміз – біртұтас ретімен қарастырылатын символдардың жиынтығы. Хабардың құрылысын құрастыру ережелерге мыналар жатады:
- ақпараттың символдар жиынтығы хабарды құрайды, олар хабардың басымен (: және соңымен - :) шектелген;
- хабарда бір маңызды фраза болады, онда бірінші сөз хабардың нөмірі болып табылады;
- фраза (бөлік) дегеніміз – жалпы мағынамен біріктірілген, шамалы аяқталған ақпараттың бөлшегі (құжаттың жолы);
- хабар бір немесе бірнеше ақпараттық фразалардан тұрады, олар бірінші фразадан төмен реті бойынша орналасады;
- белгілі реттік тізім үшін бірінші және ақпараттық фразалардың құрылысын анықтайды;
- фразаларды бөлуші ВК ПС (возврат каретки, перевод строки) болып табылады;
- сөздерді бөлетін “Пробел” (бос орын) коды болады;
- бөлек, белгілі графалардан басқасы барлық ақпарат цифрлық регистрмен беріледі;
- белгілі сөздерден кейін ақпараттық фразада бірнеше графаларды толтыруды қажет етпейтін қызметтік символ қолданылуы мүмкін;
Кесте 4.1- 02 хабарды-пойыз парағының телеграммасы (қысқартылып берілген)
Фразаларды бөлуші (соңғы фраза үшін хабардың соңы)
00
00000000
0
000
00000
00000
0000
…
00
01
65019184
1
065
18006
54813
8710
…
ВК ПС
02
75193037
1
059
58774
61222
6708
…
: )
ЭЕМде өнделген кезенінде ақпаратты бақылау үшін кең мүмкіндіктер беріледі, оған қарапайым тексерулерден басқа хабардың ішінде элементтердің логикалық қарамақайшылықты, сондай-ақақпараттық модельдер мен жаңадан түскен хабарларды табатын күрделі тексерулерді орындайды. Мысалы, ЭЕМ пойыз парағының телеграммасын тексергенде бірнеше ондаған тексеру түрлерін орындайды. Форматтың бүзылған немесе логикалық қатенің табылуының әр оқиғасы операторға хабарланады, ол “KOREK” дұрыстау хабарын жіберу қажет. Бұл хабарды бағдарламамен өңделген нәтижесінде ППТГ қате кеткен фраза немесе графаның дұрысталуы, өткізілген фраза қойылуы мүмкін, пойызға вагондар тіркелсе пойыз парағын толтыру және т.б. жасалануы мүмкін.
02 хабарды форматы және логикалық бақылаудан кейін 4.2 кестесінде аталған қателер арқылы анықталуы мүмкін. Мысалдағы қателердің нөмірлері ТКБАЖ кодификаторын қолдануы керек.