1)Әлеуметтік өзгерулер қатынас сипатына байланысты • Революциялық реформистік • Радикалдық самарқау • Прогрессивті реакциялық 2)Әлеуметтік базасына байланысты • Жұмысшылар • Шаруалар •Кәсіпкерлік 3)Идеологиялық тұғырнамасына байланыысты • Социал демократиялық • Коммунистік • Либералдық • Консервативтік • Конфессионалдық •Монархиялық • Ұлтшылдық 4)Саяси билікке қатысына қарай • Билеуші • Оппозициялық • Рсеми • Бейресми • Көшбасшы • Аутсайдерлік •Монополиялы билік етуші • Коалициялық 5)Құрылымы мен ішкі ұйымдасуына қарай • Кадрлық • Бұқаралық • Парламенттік • Парламенттік емес • Авангардтық идеалы • Мүдделі сасяи билікке ұмтылмайтын партиялар Партиялық жүйе дегеніміз қоғамдағы азаматтармен,мемлекетпен өзара және басқа саяси институттармен әрекеттесуші,әрі осы қоғамда қандайда бір деңгейде саяси билік қатыстарына араласушы партиялар жиынтығы. Түрлері: 1)Басқару сипатына қарай • Тоталитарлық • Демократиялық • Авторитарлық 2)Партиялардың санына қарай • Бір партиялы (монопартия) • Қос партиялы (дипартиялы) • Көп партиялы (мультипартиялы) 3) Саяси мәртебесіне қарай • Доминантты • Мажоритарлы • Коалициялықтаңыздар.
51.Мемлекет теориялары мен пайда болу тұжырымдамалары. Мемлекет-бұл белгілі бір территорияда саяси билікті ұйымдастыратын және жүзеге асыратын әкімшілік басқару құрылымына осы территорияда жалпыға бірдей заң қабылдап күштеу монополиясына ие болатын қоғамның саяси жүйесінің басты элементі. Мемлекеттің пайда болуы теориялары - мемлекет - көпқырлы құбылыс. Оның пайда болуы, шығу тегі әртүрлі факторларментүсіндіріледі. Оның пайда болуынан бірнеше теориялар жасалған, алайда оны бір әмбебап теорияның шеңберінде түсіндіру мүмкін емес.
Мемлекеттің пайда болуын түсіндіретін алғашқы теориялардың бірі
- теократиялық теория немесе тологиялық. Бұл теорияға сәйкес мемлекет - Құдайдың ісі. Кез келген мемлекеттік билік Құдайдан. Жер бетіндегі Құдай ісін атқарушыларға бағынбау Құдайға қарсы шығумен тең. Бұл теорияның негізгі идеология Августин (554-450) және Фома Аквинский (1225-1274жж) болып табылады
Келесісі - патриархалдық теория - мемлекет тікелей отбасының кеңеюінен пайда болды деп түсіндіреді. Отбасылардың бірігуі отағаларының мемлекеттің азаматына айналуына, ол өз кезегінде олардың үстінен қарайтын жаңа билік түрін - монархты тудырды дейді. Оның өкілдерінде ежелгі грек философы Аристотель б.д.д. 384-322 жж сонымен бірге оырс социологы Михайловский (1842-1904жж) жатады
Мемлекет қоғамның көп салалы, көп жүйелі құбылыстарына сәйкес дамып, өмірге келген бірлестік. Оның себептерін қоғамдағы болып жатқан объективтік факторлар құрастырады: биологиялық, психологиялық, экономикалық, әлеуметтік, діни, ұлттық т.б. құбылыстар. Сондықтан бір теорияның көлемінде мемлекет пен құқықтың пайда болуын ғылыми тұрғыдан толық түсінуге болмайды.
52. Саяси және мемлекеттік билік. Биліктің делегациялануы мен бөлінуі.
Мемлекеттік билік пен саяси билікті салыстыратын болса, саяси билік мемлекеттік билікке қарағанда кең ұғым. Саяси билік тек мемлекеттік көлемде ғана емес, сонымен бірге халықаралық ұйымдар көлемінде де жүргізіледі.Кез-келген мемлекеттік билік ол саяси билік, ал кез-келген саяси билік мемлекеттік бола алмайды. Мысалы: алғашқы қауымдық құрылыста саяси билік болған (ақсақалдар кеңесі) ал билік аппараты, мемлекет болмайды. Демек мемлекеттік билік саяси биліктің бір түрі.
Саяси билік ерекшеліктері: 1. Оладамдардың үлкен тобының мүддесін қорғайды, ол топтың қоғам экономикасындағы ролі басым болады, әр қоғам сол топ мүддесі тұрғысынан басқарылады:
2.қоғамдағы басшылық көбінесе сол топ өкілдерінің қатысуымен мемлекет арқылы қоғамдық-саяси жетекшілер арқылы жүргізіледі;
3. арнайы басқару ісімен шұғылданатын ерекше маман топтардың болуы;
4.жариялылығы, жаппай болуы.
Мемлекеттік билік ерекшеліктері: 1. ол белгілі бір аумақта ерекше аппарат арқылы жүргізіледі;
2. мемлекеттік билік өзінің арнайы күштеу аппаратына сүйенеді
3. мемлекетік билік монополиялық сипат алады.
Саяси биліктің субьектісі халық. Ал халықтың атынан билікті қолдаушылар ол қолына билік беріліп арнайы құрылған органдар ұйымдар мекемелер. Саяси билік субьектілер өз билігін жаңағы билікті қолдаушылар арқылы жүргізеді.
53.Қазақстандағы демократиялық мемлекеттіліктің қалыптасуы мен дамуы.
