Философия в современном мире: стратегии развития


  ҚАЗІРГІ ӘЛЕМДЕГІ ФИЛОСОФИЯ: ДАМУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ



Pdf көрінісі
бет72/80
Дата03.03.2017
өлшемі3,05 Mb.
#6003
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   80

736 

ҚАЗІРГІ ӘЛЕМДЕГІ ФИЛОСОФИЯ: ДАМУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ

Ойшыл Әбу Насыр әл-Фараби: «Адамға ең бiрiншi бiлiм емес, 

тәрбие  берiлуi  керек,  тәрбиесiз  берiлген  бiлiм  адамзаттың  қас 

жауы» [1, 43б. ], – деген екен. Демек, тәрбиесіз берілген білім 

жүйесіздікке  ұшырайды  да,  адамға  кері  әсерін  тигізуі  мүмкін. 

Тәрбие бұл – жүйелі процесс. Ол сонау бесік тәрбиесінен баста-

лып,  балдырған  тәрбиесі,  өрен  тәрбиесі,  жасөспірім  тәрбиесі, 

жастар тәрбиесі деп бір-бірімен жалғасып, өз ерекшеліктерімен 

жүзеге  асырылады.  В.Г.  Белинскийдің  «тәрбие  ұлы  іс,  тәрбие 

арқылы  адам  тағдыры  шешіледі»  деген  концепциясынан,  жас 

ұрпақтың тәрбие арқылы ғана рухани жағынан қалыптасып, өз 

тағдырының мәнін ашатындығын түсінуге болады. 

Білім  –  ұлттық  мәдениеттің  ұдайы  дамуы  мен  жаңаруының 

берік негізі. Ол өмір сүрудің мәні мен мазмұнын, ұлттық өрке-

ниеттің  тарихи  тағдырын,  болмысын  айқындайтын  бірден-бір 

жүйе. 


Ата-бабамыз: «Тәрбие негізі – ғылым, даналық негізі – білім», 

– деген. Ал сол ғылымды меңгеру, даналық ойға ие болу оқумен, 

оқығанды көңілге тоқумен байланысты деп қазақ халқы дұрыс 

түсінген.  Көрген-білгенді  ой  елегінен  өткізіп,  оны  түйіндеп 

миға тоқу, үнемі сарапқа салу ынта-жігерді, күшті қажыр-қайрат 

пен талапты, ақылды керек етеді. Ақыл-ой тәрбиесі, көріп білу, 

жүрекпен терең сезіну, біртіндеп толыға, молыға қалыптасатын 

тәжірибеден туатын үздіксіз  жаттығудың жемісі екенінде еске-

ріп  отырған.  Мәселен,  Жүсіп  Баласағұн  өзінің  «Құтты  білік» 

еңбегінің  алғашқы  жолдарынан-ақ  жұртты  ақылға,  білімге, 

ғылымға  үндейді.  Оларсыз  адамның  саналы  ғұмыр  сүріп, 

бақытқа жете алмайтындығын аңғартады.

Адам тек өз тағдырына ғана жауапты емес, сонымен қатар ол 

қоғам  өмірінің  дамуына  да  жауапты.  Ендеше  оған  терең  білім 

қажет. 

Сонда, білім дегеніміз не? Біз осы білім мен ақылдың ара жігін 



тани  аламыз  ба?  Көне  грек  ойшылы  Гераклит:  «Көп  білгендік 

ақылға үйретпейді», – дейді. Осы ойдан шығып қарасақ, біздің 

бүгінгі  күнгі  оқу  процесінде  айтылып  жүргеннің  бәрі  тек 

ақпарат қана. Сонда ақылға қалай үйренеміз? Бірақ адам ақылды 

ешқашан оқып білмейді. Ол тек қылған тәжірибе арқылы немесе 

басқа жолдармен қалыптасуы мүмкін. Ендеше бүгінгі күні біздің 



I Казахстанский философский Конгресс 

737 

ФИЛОСОФИЯ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ

көзқарасымыз  бойынша  білім  мен  ақыл  бір-бірінен  алшақтап 

бара  жатқан  тәрізді.  Білім  қандай  болуы  керек  деген  сұраққа 

Жүсіп Баласағұн былайша жауап береді:



Бала білім жолын қусын десеңіз,

Бесігінде-ақ ілім шоғын көсеңіз...

Білім, даңқ-тоқуменен табылар,

Сәби кезде-ақ, ақыл-сана табы бар.

Оқу-тоқу берер-білім, парасат,

Оның бәрі ақыл емес қарасақ.

Ақыл-зейін хақ бұйрығы сіңірген

Желек жаяр, қосылғанда біліммен! [2, 68 б.]

деп, білімге ұмтылудың қайдан басталатынын баса көрсетеді.

 Ал, Жүсіпбек Аймауытовтың ойынша, адам мәселесінің өзегі 

тәрбие, оқу білім, мәдениетке келіп тіреледі, ал осылардың мән-

мағынасын ол адамгершілік пен руханилықта жатыр деп түсінді. 

Өз  заманындағы  руханилықтан  жұрдай  болған  мәдениетті  ол 

былай  деп  көрсетеді:  «Бұрын  адам  хайуан  қалпында  жүргенде 

тамаққа  таласып,  қандай  алысып  жұлысса,  бұл  күнде  жетіліп, 

мәдениетті  болған  адам  сол  халден  ұзап  шыға  алмай  отыр. 

Мәдениеттің ілгері басқышындағы халықтар ғылымның жемісін 

зорлық-зомбылық, қиянат, озбырлыққа жұмсап отыр» [3, 5 б.], – 

дейді.  Сонымен  қатар,  ойшыл  ғылым-білімсіз  алға  қозғалудың 

қиын екенін жете түсініп, мұның өзі қазақ елін ояту үшін ауа-

дай  қажет  екенін  айтты.  Ғылым,  білім,  мәдениет  аралығында 

оларға адамдық мән, маңыз беретін, дұрыс бағыт беретін ұлттық 

тәрбие  болуы  керек.  Оқыту  мен  тәрбие  беруді  өзінің  кәсіби 

мамандығы  деп  санаған  Жүсіпбек  Аймауытов  осы  мәселеге 

өз  шығармаларында  көп  көңіл  аудара  келіп,  ұлттық  тәрбиені 

оқытудың, білім берудің барлық деңгейлерінде ескеріліп отыру-

ына баса назар аударған. 

Білім  берудің  деңгейлері:  мектепке  дейінгі  тәрбие  мен 

оқыту,  орта  білім  беру,  орта  білімнен  кейінгі  кәсіптік  білім 

беру, жоғарғы және жоғары оқу орнынан кейінгі кәсіптік білім 


I Қазақстандық философиялық Конгресс 

738 

ҚАЗІРГІ ӘЛЕМДЕГІ ФИЛОСОФИЯ: ДАМУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ

беру  деңгейлерінен  тұрады.  Демек,  бүлдіршін  кезде  алынған 

тәрбие көзі ары қарай оқушы, студент, одан кейін бүкіл өмірлік 

тәжірибеге азық. Бүгінгі біздің қоғам үшін білім берудегі аса өзекті 

мәселе оқушылардың болсын, студенттердің болсын ой-өрісінің 

жаңа мәдениетін қалыптастыру болып отыр. Бұл Қазақстанның 

әлемдік  білім  кеңістігіне  кіруінен  туындауда.  Егер  кез-келген 

халық  білім  саласында  үлкен  жетістіктерге  жетуді  көздесе, 

онда  ең  бірінші  тәрбиеленушіні  сол  халықтың  менталитетіне, 

дүниетанымына  тән  тәрбиелеп  барып,  біліммен  сусындату  ке-

рек. Сонда ғана, тәрбиеленуші жедел өзгеріп тұратын әлем және 

ақпарат  легін,  озық  елдердің  білімдегі  жетістігін  тез  сіңіріп 

алады. Сондай-ақ, білімді, қабілетті жастарды оқытып шығару 

үшін  оған  оқу-тәрбие  жұмыстарын  жүргізетін  ұстаздардың  өзі 

тәрбиелі, білімді, мәдениетті болуы қажет. 

Білімді ұрпақ тәрбиелеу тек қағидалармен шектелмейді, оны 

іске  асыратын  жағыдайлар  керек.  ҚР  Президентінің  Қазақстан 

халқына  жолдауында:  «Ұлттық  бәсеке  ең  алдымен  білімділік 

деңгейімен анықталады. Әлемдік білім кеңістігінде толық кірігу 

білім берудің ұлттық жүйесін халықаралық деңгейге көтеруді та-

лап етеді...», – дейді. Болашағынан үміті бар кез-келген дербес 

мемлекеттің,  азат  өмір  жолындағы  халықтың  ең  киелі  міндеті 

тарихи-әлеуметтік  төл  болмысына  үндеу  бола  алатын,  соны-

мен бірге қоғамдық өмір мен ұлттық сананы шыңдауға қызмет 

ететін  білім  жүйесін  қалыптастыру  болса  керек.  Сөз  жоқ, 

мұндай  білім  жүйесі  нақтылы  мемлекеттің,  нақтылы  ұлттың 

төл болмысымен санасуы арқылы ғана жүзеге асады. Бұл жер-

де  білім  жүйесінің  тұжырымдамасы  мен  білім  берудің  техно-

логиясын  шатастырмаған  жөн.  Білім  берудің  технологиясын 

жасауда  өзгенің  жетістігіне  еліктеуге  болар,  ал  білім  берудің 

мемлекеттік-ұлттық  тұжырымдамасы  дегенде  сол  мемлекеттің, 

сол  ұлттың  төл  тағдыры  негізгі  тұғыр  болуы  керек.  Орыстың 

әйгілі педагогы К.Д. Ушинский «Несмотря на сходство педаго-

гических форм всех европейских народов, у каждого из них своя 

цель и свои особые средства к достижению этой цели. Истори 

народа,  его  характер  определяют  направленность  воспитания. 

Поэтому слепое подражание механического направления, содер-

жания, форм и методов учебно-воспитательной работы не дадут 



I Казахстанский философский Конгресс 

739 

ФИЛОСОФИЯ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ

положительных результатов. В каждой системе воспитания про-

является народность как основная идея воспитания» [4, 39 б.], 

– деп айтқан. Халықтың рухани дүниесі біртұтас құбылыс. Оны 

мазмұнға  және  формаға  бөлуге  болмайды.  Кез-келген  рухани 

мәдениет өзінің формасымен де, мазмұнымен де айқындалады. 

Мұндай ақиқат ойларды Қазақстандағы бүгінгі білім жүйесінің 

ахуалымен  шендестіргенде,  өзінен-өзі  ауқымды  проблемаларға 

маңдай тірейміз. Қазақстан сияқты көптеген ұлттардың өкілдері 

шоғырланған  мемлекеттің  алдында,  біріншіден,  жас  ұрпақты 

өз  ұлтының  мәдени-рухани  қайнарынан  сусындату  тарихи 

қажеттілік  болып  тұрса,  екіншіден  біртұтас  білім  кеңістігін 

қалыптастыру  мәселесі  маңызды  болып  отыр.  Яғни,  ұлттық 

білім беру орталықтарындағы білім беру үрдісін шартты түрде 

бірінші – тәрбие, екінші – білім деп алып қарастыру керек. Сон-

да  ғана,  тәрбиенің  түпкі  нысанасы  міндетті  түрде  кемел  білім 

арнасымен  тоғысады.  Сондықтан  да,  жас  ұрпақты  өз  ұлтының 

мәдени-рухани мұрасын игеруге баулитын, өз елінің тағдырына 

сергек  қарайтын  азамат  етіп  тәрбиелейтін  білім  жүйесі  ту-

ралы  сөз  болуы  тиіс.  Жас  ұрпаққа  білім  беру  барысында,  бір 

жағынан,  бүгінгі  өркениетті  өмірде  болып  жатқан  өзгерістерді 

ескеріп  отыруға,  екінші  жағынан  өз  елінің  этномәдени,  тари-

хи, әлеуметтік-экономикалық ахуалын терең танытуға айрықша 

көңіл бөлу қажет. 

«Еліміздің  ертеңі  қазіргі  өскелең  ұрпаққа  байланысты  екені 

баршаға  аян.  Сондықтан  да,  бала  –  біздің  болашағымыз,  бала 

–  баға  жетпес  байлығымыз  дейміз.  Әрине  жас  жеткіншектің 

жақсы азамат болып тәрбиеленуі еліміздегі білім берудің барлық 

баспалдақтарының  тәрбие  жүйесіне  байланысты.  Тәрбиенің 

мақсатын  қоғамның  талаптарымен  қажеттіліктері  айқындайды. 

Сонда қазіргі қоғамның талабы – тәуелсіздіктің туын тік ұстап, 

нарық қыспақтарында жол білетін ұлтжанды, отансүйгіш азамат-

тарды  тәрбиелеу.  Ұлттық  құнарға  тамыр  тартып  өспегендерде 

қазақы рух қайдан жүрсін!» [5, 36 б.], – деп Р. Жоламан орын-

ды ой айтады. Шындығында білім беруде рухани пендені, шын 

мәніндегі  адамды  қалыптастыру  үшін  ұлттық  тәлім-тәрбиеге 

үңілу  қажет.  Жалпы  білім  беру  саласы  өте  сезімтал,  ол  адам 

тағдырына үлкен әсер ететінін бәріміз білеміз. 



I Қазақстандық философиялық Конгресс 

740 

ҚАЗІРГІ ӘЛЕМДЕГІ ФИЛОСОФИЯ: ДАМУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ

Нағыз  білім  белгілі  бір  этностың,  сол  этнос  ұйтқысы  бо-

лып  отырған  мемлекеттің  тарихи-рухани  даму  болмысы-

на  сай  келетін,  қоғамдық  өмір  мен  ұлттық  сананы  шыңдауға 

қызмет  ететін  ұрпақ  бойына  парасаттылықты,  ғылымды  және 

көркемдікті дарытатын білім жүйесін айтуға болады. Бұл руха-

ни  білімнің  негізін  қалайды.  Рухани  білім  жүректе  жатады,  ал 

жүрек киелі мінездердің орны. 

Атақты ағылшын философы, ойшыл Ф. Бэкон: білім – күш деп 

білімге баға берсе, қазақ халқы оқу – инемен құдық қазғандай деп 

таза білімнің соншалықты қиын, әрі абыройлы іс екенін ескертіп 

кеткен. Сондықтан, кез-келген адам шынайы білімнің мәнін аша 

отырып,  өшпейтін  білімге  талпынуы  керек.  Ол  алған  біліміміз 

бізге  міндетті  түрде  киелі  сапаларды  дамытқызуға  мүмкіндік 

береді.  Білім  беруде  білім  мен  ұлттық  тәрбиенің  арасындағы 

сабақтастықты  ескере  отырып,  оны  бүгінгі  заман  талабына 

сай  орынды  қолдануымыз  шарт.  Еліміздің  тәуелсіздігін  бүкіл 

әлемге  танытатын  –  тәрбиелі,  білімді  ұрпақ.  Ендеше  болашақ 

жастарымыздың терең біліммен қатар, тәрбиеден рухани байлық 

алып, адам болып қалыптасатынын естен шығармауымыз қажет. 

Бұл  Қазақстанның  әлемдік  білім  кеңістігіне  кіруінің  алғашқы 

алғышарттары болып табылады. 



Әдебиеттер

Әл-Фараби. Мемлекет қайраткерлерінің нақыл сөздері // Әлеуметтік-

этикалық трактаттарынан. – Алма-Ата: Ғылым, 1975. – 207 б.

Баласағұн Ж. Құтты білік. – Алма-Ата: Жазушы, 1986. – 613 б. 

Аймауытов Ж. Журнал туралы //Абай. – 1918. – № 1.

Ушинский К.Д. Педагогические сочинения: в 6.т. – М.: Педагогика, 

1989. – Т. 3. – С. 152.

Жоламан Р. Тәуелсіздіктің күретамыры-білім мен тәрбие // Саясат. 

– 1998. – № 4.


I Казахстанский философский Конгресс 

741 

ФИЛОСОФИЯ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ

СТАТУС КУЛЬТУРОЛОГИИ В СИСТЕМЕ ВЫСШЕГО 

ОБРАЗОВАНИЯ (философский анализ)

Алма КАИРБЕКОВА

(Алматы)

Сегодня становится очевидным, что современные проблемы, 

связанные с межконфессиональной и межэтнической напряжен-

ностью, терроризмом, неравномерностью развития мира, приво-

дящие к разным по масштабу конфликтам – все они прямо или 

опосредованно  обусловлены  культурным  фактором.  Поэтому  в 

образовательном комплексе должна обязательно присутствовать 

национально-культурная  компонента  гуманитарного  знания,  а 

сама образовательная парадигма – выстраиваться на культуроло-

гической основе. Только такой подход позволит студенту инте-

грировать данные различных гуманитарных наук, дать цельную 

картину  мира,  универсализм,  тем  более  необходимый  в  эпоху 

постмодернистской  эклектики,  фрагментарности,  мозаичности 

знания. 


На наш взгляд, появились серьезные основания для усиления 

реального влияния отечественного культурологического образо-

вания на состояние нашего общества. Ведь культура есть един-

ственная сфера, «растящая и питающая личность» (П.А. Флорен-

ский), и потому миссия высшей школы – обучать человека общей 

культуре. 

Культурология не только социально востребована, но и вос-

требована научно. На данном этапе своего развития культуроло-

гия должна исследовать тесно связанные с современной социо-

культурной реальностью проблемы культурного конфликта, кри-

зиса, взаимодействия культур, проблему специфики Казахстана, 

его отличия от других культурных миров, а также особенностей 

и  закономерностей  его  развития.  Это  –  огромный  круг  вопро-

сов,  связанных  с  процессами  глобализации:  с  перспективой  и 

возможностями развития Казахстана, с особенностями развития 

казахской  традиционной  культуры,  с  проблемами  сохранения 

культурной матрицы в условиях экспансии со стороны массовой 


I Қазақстандық философиялық Конгресс 

742 

ҚАЗІРГІ ӘЛЕМДЕГІ ФИЛОСОФИЯ: ДАМУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ

культуры. Это и проблемы, связанные с построением информа-

ционного общества и особенностями вхождения в это общество 

Казахстана. Наконец, это ряд вопросов, касающихся самоопре-

деления  культурологии  –  рефлексии  по  поводу  собственного 

предмета, метода, проблемного поля и соотношения с другими 

науками.  Самосознание  (или  саморефлексия)  культуры  –  это  и 

есть культурология, трактуемая в широком смысле.       

Сегодня можно совершенно определенно говорить о том, что 

все исторически складывающиеся и изменяющиеся представле-

ния человечества о природе, обществе, человеке и его духовном 

мире  суть,  прежде  всего,  факты  истории  культуры,  и  только  в 

этом качестве они могут быть осмыслены и систематизированы: 

«Бытие  народов  и  государств  оправдывается  только  творимой 

ими культурой» [1]. Только культура определяет и цели развития 

общества, и способы их достижения: только «...благодаря куль-

туре возникает возможность достижения гармонии социального 

бытия в мире, избавления человечества от ужасов войны, рели-

гиозного экстремизма и нетерпимости», «...именно благодаря ей 

можно преодолеть не только национальную замкнутость и этни-

ческую ограниченность, но и ограниченность и частичность бы-

тия конкретного индивида» [2]. 

Молодые люди, выйдя в социальное пространство, различа-

ются между собою не только как носители определенного набо-

ра  знаний  и  умений,  но  и  как  обладатели  весьма  устоявшихся 

ориентаций  и  подходов,  сложившейся  структуры  мотивации, 

определяющей  готовность/неготовность,  желание/нежелание 

действовать  тем  или  иным  образом,  приобретать  или  избегать 

нового знания, новых моделей деятельности, новых форм орга-

низации и т. п. Независимо от того, касается ли это обыденной 

или будущей профессиональной деятельности, все это предпо-

лагает осмысление характера происходящих процессов и их по-

следствий, понимания и оценки нового контекста существования 

и на этой основе – целенаправленного выстраивания того про-

странства, которое было бы наиболее адекватным объективной 

реальности. 

Именно  поэтому  культурологический  компонент  в  системе 

образования является одним из постоянных и реально действу-



I Казахстанский философский Конгресс 

743 

ФИЛОСОФИЯ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ

ющих механизмов развития творческого, способного к интегри-

рующему действию мышления, способом расширения кругозора 

и повышения способности к анализу современных социальных 

процессов,  инструментом  формирования  самостоятельного  и 

просвещенного участника межкультурных контактов, знающего 

и чувствующего свою, родную культуру и в то же время призна-

ющего и уважающего любую иную культуру, представленную в 

современном поликультурном пространстве и времени. Измене-

ния, происходящие в современном обществе, так сложны и мно-

гослойны, так динамичны и разноплановы, что их постижение 

требует выхода за пределы ситуативного анализа, поиска глубин-

ных, универсальных оснований культурного разнообразия. 

Значимость  культурологии  для  университетского  образо-

вания,  вне  зависимости  от  выбранной  специальности,  связана, 

во-первых, с общими процессами инкультурации личности, ко-

торая протекает на протяжении всей жизни человека, но все же 

особенно  интенсивно  –  в  университетские  годы,  когда  высока 

концентрация  интеллектуальной  информации,  нуждающейся  в 

отборе, рефлексии, усвоении. Культурология в университетском 

образовании способствует осмыслению человеком своего места 

в  культуре,  что  придает  личности  внутреннюю  устойчивость, 

помогает в выборе ценностных ориентиров, облегчает процес-

сы межличностного взаимодействия. Второй фактор значимости 

культурологии связан с широким смыслом понятия культуры – не 

только как специальной сферы жизни общества, когда имеются в 

виду культурные ценности, но и как ценностной, нормативной и 

символической составляющей содержания любой другой сферы 

деятельности людей. 

Именно  это  имеется  в  виду,  когда  говорят  о  корпоративной 

культуре, правовой культуре, политической культуре, информа-

ционной культуре и т. п., т. е. речь в данном случае идет о вла-

дении специалистом культурологическим методом. Социально-

научное и гуманитарное знание, безусловно, влияет на уровень 

профессиональной  культуры,  оно  выступает  важной  структур-

ной составляющей общей компетентности специалиста. Владе-

ние его методологией позволяет еще на этапе профессиональной 

идеи, проекта минимизировать негативные социальные и нрав-



I Қазақстандық философиялық Конгресс 

744 

ҚАЗІРГІ ӘЛЕМДЕГІ ФИЛОСОФИЯ: ДАМУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ

ственные  последствия  дальнейшей  деятельности,  формирует 

способность к адекватной оценке и принятию правильного ре-

шения в критической ситуации, актуализирует человеческий, а 

не только узкопрофессиональный смысл деятельности. 

Получается, что социально-гуманитарная компонента в про-

фессиональном  мышлении  и  деятельности  играет  своего  рода 

охранительную роль. С одной стороны, физическая безопасность 

для общества гарантируется социальной, нравственной, профес-

сиональной компетентностью специалистов. С другой стороны, 

знание механизмов функционирования общества, человеческой 

психологии,  умение  общаться,  интеллектуальная  гибкость  – 

все  то,  что  дает  личности  социально-научное  и  гуманитарное 

знание – облегчает вхождение человека в социум, поиск опти-

мальных  решений  в  трудных  профессиональных  и  житейских 

обстоятельствах.  Таким  образом,  культурология  –  помимо  рас-

ширения общекультурного диапазона личности – ставит задачу 

определения основных критериев профессиональной культуры, 

выделения социокультурных и этических норм деятельности, а 

овладение культурологическим методом способствует освоению 

технологий  служебного  взаимодействия,  создает  базу  для  про-

фессиональной  коммуникации,  составляющей  необходимую 

компоненту делового успеха. Но, самое существенное в изуче-

нии культурологии – это постижение культурного смысла того 

вида профессиональной деятельности, к которой готовит студен-

та вузовское образование.

 Отметим также значимость культурологического знания для 

современного казахстанского общества в целом. Потребность в 

знании о культуре возрастает в периоды усложнения, дестабили-

зации ситуации, усиления тревожности в обществе. Как правило, 

следствием такого состояния общества становится маргинализа-

ция не только отдельных людей, но и целых социальных групп, 

утрачивающих свою социальную идентичность вследствие рез-

ких изменений социально-экономической структуры общества. 

Культурология  способствует  осмыслению  и  переосмыслению 

соотношения  культурных  традиций  и  инноваций,  роли  норм  и 

ценностей,  образцов  и  способов  поведения,  позволяет  посред-

ством инкультурации удерживать общество в рамках позитивно-



I Казахстанский философский Конгресс 

745 

ФИЛОСОФИЯ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ

го социального бытия. Это свойство культурологических знаний, 

переведенное  как  на  уровень  общества,  так  и  на  уровень  лич-

ности, приобретает особую актуальность в ситуации современ-

ного кризиса: в период кризиса общество всегда обращается к 

культуре. 

Ведущей  тенденцией  современности  становится  интенсив-

ный  рост  разнообразия  культур,  выходящих  на  историческую 

арену в качестве самостоятельных субъектов после нескольких 

веков  доминирования  Запада.  Как  будто  сбываются  опасения 

С. Хантингтона о том, что с разрушением двухполюсного мира 

человечество ожидает нарастание фундаменталистских настро-

ений,  консолидирующихся  вокруг  традиционных  религий  [3]. 

Именно религий, а не стран или регионов. А ведь когда-то имен-

но  в  религиозной  сфере  культуры  появились  нормативные  ме-

ханизмы,  упорядочивающие  жизнь  человеческого  сообщества, 

предотвращающие войну «всех против всех». Сегодня религиоз-

ный ренессанс и провоцируемая им религиозная нетерпимость, 

манипулируемая в политических целях, может обернуться раз-

рушительным  эффектом,  о  чем  свидетельствуют  факты  из  со-

временной жизни. Таким образом, культурология, имеющая как 

социальную, так и гуманитарную составляющую в своем пред-

метном поле, способствует осмыслению человеком своего места 

в мире, что придает личности внутреннюю устойчивость, помо-

гает в выборе ценностных ориентиров, облегчает процессы меж-

личностного взаимодействия. 

В этом плане культурология бесценна для студенческой моло-

дежи, какой бы профессии она ни обучалась. В последнее время 

значительно актуализировался и прикладной пласт культуроло-

гического знания. Действительно, вряд ли можно успешно вести 

туристический бизнес, не ориентируясь в особенностях культур 

стран взаимодействия. И в сфере корпоративной или организа-

ционной культуры, ядром которой выступают ценности и нормы, 

без  теории  и  истории  культуры  в  ее  аксиологическом  срезе  не 

обойтись. Кроме того, возрастает потребность в социокультур-

ной экспертизе разного рода проектов, реализующихся в обще-

стве – инженерных, экономических, социальных, политических 

и т. п., а также законотворческой деятельности, на предмет вы-



I Қазақстандық философиялық Конгресс 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   80




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет