Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының ЕҢбектері


№1 кесте 1880 жылы бойынша Ресейдің Закаспий облысына кӛшіп келген тҥркітектес емес  халықтарының бӛлінісі



Pdf көрінісі
бет9/51
Дата08.01.2017
өлшемі3,87 Mb.
#1422
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   51

№1 кесте 1880 жылы бойынша Ресейдің Закаспий облысына кӛшіп келген тҥркітектес емес 
халықтарының бӛлінісі 
Мекен жайлар 
Орыстар 
Армяндар 
Парсылар 
Еврейле
р 
1.
 
Манғыстау уезі 
Слобода ауылы 
Николаев ауылы 
Александров бекінісі 
755 
54 
569 
132 
35 
33 










2.
 
Красноводск уезі 
Красноводск 
Узун-Ада 
Михайловка 
Чикишляр 
Янги-Олум 
Дуз-Олум 
Балла-Ишем 
Басқа ауылдар 
642 
134 
40 
431 



21 

250 
106 
120 






646 
132 
460 
24 



23 

23 
18 







3.
 
Ашхабад уезі 
Ашхабад 
Қызыл-Арват 
Каахка 
Гершат 
Фирюзинск 
2807 
1713 
910 
14 
129 
41 
2800 
2025 
730 
45 


4625 
3699 
805 
121 


201 
164 
29 



4.
 
Мерв уезі 
Мерв 
Олатан 
Пенда 
Серахс 
499 
464 
21 

10 
732 
669 

10 
50 
369 
369 








5. Теджен 
112 
22 


Барлығы 
4815 
3839 
5641 
226 
 
Осы ақпараттарды ақиқат деп тануға болама? Халық санағының жалпы нәтижелерін қарастырып 
зерттеуші В.И. Масальский былай деп жазады: «1897 жылғы халық санағының кӛптеген кемшіліктері 
бар,  ал  кейбір  ақпараттары  ақиқатқа  сәйкес  келмейді».  Зерттеушінің  пікірімен  келісуге  болады. 
Закспий  облысындағы  1890  жылғы  есептеулер  мен  1897  жылғы  халық  санағының  мәліметтерін 
салыстыра  қарастыратын  болсақ  жеті  жылдың  ішінде  арияндардың  саны  бар  жоғы  367  адамға  ғана 
кӛбейген.  Бҧл  негізінде  шындыққа  ҧласпайды.  Осы  жылдары  Тҥркияда  армяндар  қырғынға  ҧшырап 
Каспий  арқылы  олар  Тҥркістанға  кӛшуді  бастайды.  Сонымен  бірге,  Бакуден,  Карабахтан  кӛптеген 
армяндар мҧнай, озокерит және басқа да табиғи байлықтарды ӛндіру мақсатында Закаспий облысына 
кӛшіп келген болатын. Армяндардың нақты саны туралы ақпараттар Ӛзбекістанның орталық архивінен 
табылды.  Осы  ақпараттарға  қарағанда  1909  жылы  Орта  Азияда  13 414  армян  ӛмір  сҥретін.  Оның 
ішінде:  Ферғанада  –  1162,  Самарқан  облысында  –  774,  Сырдария  облысында  –  457,  Жетісуда  –  11 
армяндар тҧрған. Армяндардың негізгі бӛлігі – 11 007 адам Закаспий облысында тіршілік жасаған. 1913 
жылы Тҥркістанда армяндардың саны 15 541 адамға жетеді [4. 7б.]. 
Шаруашылық  жҥргізу  мен  экономиканы  тҧрақтандыру  жағынан  армян  халқы  тҧрақтылыққа 
ҧмтылып  олардың  жағдайы  да  жақсара  бастады.  Сыртқы  кӛрінісінде  кӛшіп  келіп  тҧрақтанған  армян 
халқы  ӛздерінің  алыстағы  отанының  мәдениетін  сақтап  қалған  этнос  ретінде  белгілі  бола  бастады. 
Орталық  Азиядағы  армяндардың  әлеуметтік  жіктелуі  жағынан  біркелкі  болған  жоқ.  Оларды 
экономикалық ӛмірде басты бағыттар болған екі әлеуметтік топқа бӛлуге болады. Бірінші топқа: темір 
жол,  депо,  баспахана  жҧмысшылары,  тас  қалаушылар,  ағаш  ҧсталар,  темір  ҧсталар,  қол  ӛнершілер, 
мҧғалімдер,  медицина  қызметкерлері  енді.  Ал,  екінші  топты  қала  және  ауыл  буржуазиясы,  завод-
фабрикалардың,  мақта  плантацияларының,  бау-бақшаларының  иелері,  ірі  және  орта  саудагерлері, 
шіркеу  қызметшілері  енді.  Армяндардың  арасында  бизнеспен  шҧғылданатын  топтар  саны  арта  тҥсті. 
Осы топтан саудамен айналысатындар ерекше кӛзге тҥсе бастады. 
Қорыта  айтарымыз,  Орталық  Азия  мен  Қазақстанға  армяндардың  кӛшіп  келуі  бір  жағынан, 
Шығыс Армениядағы әлуеміттік-экономикалық жағдайдың тҧрақсыздығына байланысты болса, екінші 

50 
 
жағынан Батыс Армениядағы Тҥрік билеушілерінің армяндарға кӛрсеткен дӛрекі қысымы мен геноциді 
болған. Ал бҥгінгі таңда армяндар Қазақстан Республикасында еркін ӛмір сҥріп жатыр. 
 
Әдебиеттер 
1.
 
История Узбеской ССР, т.1, Ташкент, 1955, с.104-105. ).  
2.
 
Армянская  советская  энциклопедия  ,  Ереван,  1981.  т.  7.  с.  423-431,    а  также  подробности  о 
геноциде армян «Геноцид армян в Османской империи» , Ереван, изд. ІІ, 1982 (под ред.  профессора 
М.Г.Нерсисяна.). 
3.
 
Бҧл кесте мен мағлуматтар  А.А. Григорьянцтың: «Армяне в Средней Азии (вторая половина XІX 
в. – 1917 г.) /Отв. Ред. В.Б.Бархударян, Г.С.Арутюнян. – Ер.: Изд-во АН АрмССР, 1984, с.27-28.» атты 
кітабының .27-28-беттерінен алынды. 
4.
 
Салимов Х.  Население средней Азии, Ташкент, 1975, с. 7.  
 
 
УДК 793.3: (574) 
 
РАЗВИТИЕ ТАНЦЕВАЛЬНОГО «FLASH MOB» В КАЗАХСТАНЕ 
 
Есетов Д.Д., Дильдебаева Г.Р. 
ЮКГУ им. М.Ауэзова, Шымкент, Казахстан 
 
Түйін 
Бұл мақалада Қазақстандағы «Flash mob» бидегі даму сұрақтар қарастырылған 
 
Summary 
In article considered the question about dancing development of «Flash mob»  in Kazakhstan 
 
Многообразны  виды  любительской деятельности,  получившие  распространение  в  современном 
мире,  в  частности  у  нас  в  стране.  Они  ориентированы  на  удовлетворение  духовных  запросов 
различных    категорий  населения,  удовлетворению  познавательных  потребностей,  а  также 
приобретению  навыков  общения,  саморазвитию.  В  молодежной  среде  довольно  большой 
популярностью 
пользуется 
«Flash 
mob» 

Что 
же 
такое 
 
«Flash 
mob»? 
 или флэшмоб (от англ. flash  mob — flash —  вспышка;  миг,  мгновение; mob —  толпа; 
переводится  как  «мгновенная  толпа») —  это  заранее  спланированная  массовая  акция,  в  которой 
большая  группа  людей  появляется  в  общественном  месте,  выполняет  заранее  оговоренные  действия 
(сценарий)  и  затем  расходится.  Сбор  участников  флешмоба  осуществляется  посредством  связи  (в 
основном это Интернет) 
Основные принципы флешмоба: 
1.
 
спонтанность в широком смысле; 
2.
 
отсутствие централизованного руководства, избранного командира; 
3.
 
отсутствие каких-либо финансовых или рекламных целей. 
4.
 
деперсонификация;  участники  флешмоба  (в  идеале  это  абсолютно  незнакомые  люди)  во 
время акции не должны никак показывать, что их что-то связывает
5.
 
отказ от освещения флешмоба в СМИ. 
Явление  флешмобов  началось  после  того,  как  в  октябре  2002  вышла  книга социолога Говарда 
Рейнгольда «Умные  толпы:  следующая  социальная  революция»,  в  которой  автор  предсказывал,  что 
люди  будут  использовать  новые  коммуникационные  технологии  (Интернет,  сотовые  телефоны)  для 
самоорганизации.  Понятие  «умных  толп»  (смартмоб)  стало  основополагающим  в  дальнейшем 
развитии  флешмобов  и  других  подобных  акций,  все  из  которых  по  сути  своей  являются 
разновидностями смартмоба.  В  июне  2003 Роб  Зазуэта  из  Сан-Франциско,  ознакомившись  с  трудами 
Рейнгольда, создал первый сайт для организации подобных акций
Первый флешмоб был намечен на 3 июня 2003 года в Нью-Йорке, США, но не состоялся. Ему 
помешала заранее предупреждѐнная полиция. Организаторы избежали этой проблемы при проведении 
второго флешмоба, который состоялся 17 июня 2003 года. Участники пришли в заранее определѐнное 
место, где они получили инструкции по поводу окончательного места и времени прямо перед тем, как 
он  начинался.  Уже  через  несколько  дней  волна  акций  прокатилась  по  Америке  и  Европе.  Первые 
российские акции были организованы через и состоялись одновременно в Санкт-Петербурге и Москве 
16-го  августа  2003.  Первые  украинские  мобы  прошли  также  16  августа  в  Днепропетровске  и  Киеве 
практически  одновременно.  23  августа  первый  флешмоб  состоялся  в  Одессе.  В  целом  флешмоб  в 

51 
 
странах  СНГ  получил  сильное  развитие  в  плане  идеологии.  Ежегодно  проводятся  флешмоб 
фестивали — мобфесты. 
Безусловно,  действия,  которые  можно  квалифицировать  как  флешмоб,  могли  происходить  и 
задолго  до  появления  книги  Рейнгольда.  Но  это  были  скорее  одиночные  случаи,  не  являющиеся 
массовым явлением. Только наличие удобных и быстрых средств связи и более-менее сформированные 
правила  позволили  флешмобу  стремительно стать  популярным  практически  по  всему  миру.  Поэтому 
можно утверждать, что он имеет уникальную идеологию и не имеет аналогов в мировой истории. 
Самый массовый флешмоб  состоялся  8  сентября  2009  года в  Чикаго  на  открытии  24  го  сезона 
знаменитого  шоу Опры  Уинфри с  концертом  знаменитостей.  Данный  флешмоб  занесен  в Книгу 
рекордов Гиннесса как самый большой в мире. Около 21 тысячи человек. 
Казахстанской  молодежи  полюбился  танцевальный  флешмоб.  Мобберы  скрываются  в  толпе, 
иногда в костюмах. Один из них включает музыку, под которую заранее подготовили танец. Мобберы 
по несколько человек выходят из толпы и начинают танцевать. После окончания танца мобберы снова 
уходят в толпу.  
Почти  во  всех  крупных  городах  Казахстана  проведены  флешмоб-акции,  в  последнее  время  не 
одно  молодежное  мероприятие  не  проходит  без  танцевального  флешмоба.  «Flash  mob»  стал 
популярным  и  среди  молодежной  культуры  города  Шымкент.  Лучшие  коллективы  стали 
организовывать  танцевальные  акции  в  самых  массовых  местах  города.  Одними  из  первых 
организаторов стали преподаватели и студенты кафедры «Хореография». Чем же он привлекателен для 
участников?  Участники  флешмоба  не  получают  и  не  платят  никаких  денег  за  участие  в  ней.  Это 
совершенно  добровольное  занятие.  Участники  одного  и  того  же  мероприятия  могут  преследовать 
различные цели. Среди возможных вариантов участники флешмобов часто ищут: 
- развлечение; 
- почувствовать себя свободным от общественных стереотипов поведения; 
- произвести впечатление на окружающих
- самоутверждение (испытать себя: «Смогу ли я это сделать на людях?»); 
- попытка получить острые ощущения; 
- ощущение причастности к общему делу; 
- получить эффект, как от групповой психотерапии; 
- эмоциональная подзарядка; 
- приобретение новых друзей 
Цели достигаются за счѐт «эффекта толпы» Участники подобных акций, в жизни часто являются 
вполне успешными и серьѐзными людьми. Некоторые психологи объясняют участие в флешмобах тем, 
что обыденная жизнь и повседневные заботы их утомляют. 
Проанализировав  просмотренные  казахстанские  ролики  с  танцевальным  флешмобом  во 
«всемирной  паутине»  (Интернет),    мы  пришли  к  выводу,  что  в  большинстве  случаев,  участниками 
является молодежь (старшеклассники, студенты) и исполняются по единому «сценарию». В основном, 
музыкальный материал подбирается из  «зарубежных хитов-однодневок», качество которого оставляет 
желать лучшего.   Никто не осуждает такой выбор,  но хотелось бы раз это танец, чтобы он не только 
глаз  радовал,  но  и  слух,  приносил  удовольствии  не  только  самим  участникам,  но  и  «случайным 
зрителям», оставляя приятные впечатления.  
Пока  казахстанские  мобберы  не  создали  свой    официальный  сайт,  на  котором  бы  разработали 
свои правила, отслеживали плагиат и устраивали флешмоб  -фестивали,  как это есть в других странах. 
Это было бы положительным сдвигом для развития танцевального «Flash mob» в Казахстане. 
 
Литература 
1. Общепринятые правила флешмоба. http://www.flashmob.ru/ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

52 
 
ӘОЖ: 316: 659.1.01 
 
ЖАРНАМАНЫ   ҚАЗІРГІ  СОЦИУМДАҒЫ  ТРАНСФОРМАЦИЯЛЫҚ  ҤРДІСТЕР  
ЖАҒДАЙЫНДА    ҚАРАСТЫРУДЫҢ   ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 
 
Жиенбекова А.А., Бультрикова А.Т.  
М.Әуезов атындағы ОҚМУ, Шымкент, Қазақстан 
 
Резюме. 
В данной статье рассматривается понятия и сущность, цели и функции рекламы в современном 
обществе, реклама  как  механизм  в социализации  современной  молодежи. 
 
Қазіргі  адам  ӛмірін  жарнамасыз  елестету  мҥмкін  емес.  Жарнама  –  қазіргі  адам    ӛміріндегі  тез 
бейімделетін сала. Жарнама сипаты, оның мазмҧны мен формасы қоғамдағы ӛндірістік қатынастардың 
және әлеуметтік-экономикалық қҧрылыстың ауысуымен қатар ӛзгеріп, жаңа тҧрпатта дамып отырады. 
Жарнаманың  дамуындағы    ауқымды  факторлары  ӛндіріс  қажеттіліктері,  сауда  және  қаржы, 
мемлекеттегі  билік  формасы,  әртҥрлі  діни  конфессиялардың,    саясаткерлер  мен  жеке    тҧлғалардың 
мақсаттары    болып  табылады.  Сонымен  қатар,  жарнама  жалпыадамзаттық  мәдениеттің  бір  бӛлігі 
ретінде  қалыптасады.  Қазіргі  таңда  жарнаманың    мазмҧнын  анықтайтын  факторларды  тізбектей 
отырып, біз тарихи-мәдениеттанулық  тҧрғыдан  оның   тҧлға әлеуметтенуіндегі  орны мен роліне мән 
бере отырып, талдау жасауды мақсат етеміз. 
Жарнама  феноменін  әлеуметтік-философиялық   тҧрғыдан  зерттеуде қазіргі қоғамдағы болып 
жатқан  әлеуметтік    трансформация    ерекшеліктерін    айқындауды,    сонымен    қатар  ӛркениеттік  
ҥрдістердегі  бҧл  трансформациялардың  заңдылықтарын  зерттеуді  қажет  етеді.      Қазіргі  қоғамдағы  
нарықтағы      тауарлардың  басымдығы  индивид  алдындағы  таңдау  аясын  да  кеңейте  тҥскенін 
байқаймыз,  материалдық    қажеттіліктерін    ӛтеудегі  «тҧтыну»  тҧлғаның  әлеуметтік-мәдени 
қатыстылығына, сезіміне, ортаға әлеуметтенуіне де ықпалын тигізеді.   
Жарнама  қазіргі  тҧтынушы  қоғамның  сипаты  бола  отырып, адамдардың мәдениетіне, ҧлттық 
және  т.б.  белгісіне  қарамастан    біріктіруші  қызметін  атқарады.            Сонымен  қатар,  жарнаманың 
тазалаушы, сҥзгіден ӛткізе отырып, нақты тауарды тҧтыну жҥйесінде тҧлғаларды топтарға бейімдейді, 
оларды топтық белгісіне орай әлеуметтік кеңістігін қалыптастыратын қызметті атқарады.   
Қазіргі  Қазақстан  жағдайында  жарнама  жаңа  мәдени  қҧндылықтарды,  әлеуметтік  нормаларды,  
мінез-қҧлық  ережелерді,  стильді  қҧруда  және  әлеуметтік  бекітудегі кҥшті әрекет етіп отырған сала 
болып табылады.     
Осыған  сәйкес,  философтар  мен  мәдениеттанушылар,  әлеуметтанушылар  алдына  жарнаманы 
мәдени,  әлеуметтік  қҧбылыс  ретінде  зерттеу    қажеттілігі  анықталады.  Жарнама    қазіргі  әлемді  игеру 
формасы  ретінде  және  қазіргі  адамның  дҥниетанымын  қалыптастырудың  анықталған  қҧралы  ретінде 
әлеуметтік-философиялық талдауды қажет етеді.  
Қазіргі  кездегі  еліміздегі  болып  жатқан  әлеуметтік-мәдени  ӛзгерістер    бҧрынғы  идеалдар  мен 
қҧндылықтардың  жойылуы  немесе  қайта  жаңғыруы,  жаңа  қҧндылықтардың  қалыптасуы,  бҧқаралық 
мәдениеттің қалыптасуында жарнама арқылы жҥзеге асты деуімізге толық негіз бар.  
Жарнаманы мәдениет элементі ретінде қарастырған Б.Л.Борисов [1], адамдарды басқару қҧралы 
ретінде    Э.О.  Дюркгейм  [2],    қазіргі  ақпараттық қоғамдағы орны  мен ролін  Э.Тоффлер  [3]    және т.б. 
зерттеген.  Осыған  сәйкес,  жарнама  тек  экономикалық  зерттеулердің  ғана  емес,  сонымен  қатар  
әлеуметтік-психологиялық,  әлеуметтанулық,  мәдениеттанулық  зерттеулердің  нысаны  болғандығын 
атап  ӛтуімізге  болады.  Бҧл    зерттеулер  жарнаманың  әр  қырынан  қарастыра  отырып,  әлеуметтік 
қҧбылыс ретіндегі жарнаманың толық бейнесін ашуға ҥлес қосады.  
Жарнаманың  тҧлға  психологиясына  әсерін  И.В.Грошев  [4],  О.А.Феофанов  [5],    жарнаманың 
әлеуметтік-коммуникативтік  табиғатын  Н.В.Штернлиб  [6],  жарнама  әлеуметтік  институт  ретінде 
Д.К.Шигапова  [7]  зерттеуінде    терең    қарастырылған.  Жарнаманы  бҧқаралық  мәдениет  элементі 
ретінде  қарастырған  М.А.Лившиц  [8],  Г.С.Кнабе  [9],  М.И.Старуш  [10]    және  т.б.  сонымен  қатар 
отандық философ-мәдениеттанушы А.Т.Қҧлсариева [11] зерттеуінен де орын алған.  
Жарнаманың    әлеуметтік  қҧбылыс  ретіндегі  кӛпдеңгейлі,  кӛпмағыналылығын  анықтауда 
әлеуметтік-философиялық  тҧрғыдан  зерттеудің  маңызы  жоғары  болып  табылады.  Жарнама  тҧлғаның 
бейімделуі мен әлеуметтенуінің маңызды механизмі ретінде ақпараттық қоғамға тән сипаттары: жаңа 
қҧндылықтарды,  жаңа  қатынастар  типін  қалыптастырады.  Ақпараттық    қоғам  бірыңғай 
коммуникативті  кеңістік  ретінде    әртҥрлі  әлеуметтік-коммуникативті  сҧхбаттарды  қамтиды.  
Жарнаманың  қатынастар  әлеміндегі  ролі  мен  орнын  М.Мак-Люэн  [12],  Ж.  Бодрияйр    және  т.б. 
қарастырған [13].  

53 
 
Жарнама  социумындағы    тҧлғаның  әлеуметтенуі  мен  бейімделуі,  жарнама  кеңістігі  ҧғымының 
мәні  мен  маңызы  қазіргі  кездегі  ӛзекті  мәселелердің  бірі  екендігіне  кӛз  жеткіздік.  Сонымен, 
жарнаманың  теориялық-әдіснмалық  тҧрғыдан  зерттеулерге  талдау  жасау  барысында      қазіргі 
қоғамдағы мақсаты,  міндетін  айқындадық. 
Жарнаманың  алдына  қойған    мақсатына  орай  тҥрлерін  анықтауға  болады:  ақпараттық,  заттық, 
салыстырмалы,  есте  сақтаушы.  Ақпараттық  жарнама  –  нарықта  жаңа  тауар  туралы,  жаңа  идея,  жаңа 
қызмет тҥрі пайда болғаны туралы ақпарат таратады. Ал, заттық жарнама – сҧранысты талдау арқылы 
бәсекеге  қабілетті  тауар  тҥрін  жарнамалайды.  Салыстырмалы  жарнама  –  бәсекеге  тҥсетін  ҧқсас 
тауарларға  салыстырмалы  сипатына  талдау  жасап,  артықшылығына  мән  береді.  Есте  сақтаушы 
жарнама  –  нарық  тҧтынуындағы  жаулап  алған  тауардың  тҧтынушыға  есте  сақтау  ретінде  қажет 
болатын жарнама тҥрі болып табылады.  
Жарнама ӛзінің алдына қойылған нақты міндеттерді шеше отырып, қоғамдағы әрбір «Мен», яғни 
жеке тҧлғаға бағдар алады. Қоғамның әрбір мҥшесін ӛзінің назарынан тыс қалдырмайды, жеке адамға 
бағытталған жарнама бҥкіл қоғамдағы жалпы кӛзқарас пен қызығушылықты қамтиды. Жарнамада адам 
ӛзін жеке сезінбейді, оның қызығушылықтары мен қажеттіліктері ӛзгелерге де ортақ екендігін тҥсінеді. 
Жарнама  қоғамдағы адамдарды біріктіруші, әлеуметтендіруші қызметін атқарады.   Адамдардың  
ӛздерін  қоғамдағы  болып  жатқан  ӛзгерістер  мен жаңалықтар  әлеміне тікелей қатысы бар екендігін, 
қызуы  қайнаған  тіршілікке  ӛзінің  араласып  кетуін  сезіндіретін      жарнама  болып  табылады.  Жарнама 
механизмі  қоғамдағы  адамның  қабылдауы  мен  санасы,  сезімін,  қажеттіліктері  мен  мҥдделерін  терең 
зерттей  отырып,  оларға  психологиялық  тҧрғыдан  әсер  ету  арқылы  ӛзінің  кӛздеген  мақсатына  жете 
алады.  
Жарнама  әлемінде  қайғы,  ӛлім,  әртҥрлі  аурулар  сияқты  адамның    кӛңілін  тҥсіретін  ҧғым  жоқ, 
оның  орнын  жарқын,  жеңістерге  жетелейтін,  кӛңіл  кӛтеретін  мазмҧн  басым.  Осы  тҧрғыдан 
қарастырғанда  жарнама  адамға  позитивті  ойлау,  қоғамнан  оқшау  болмауына,  белсенді  болуына 
тәрбиелеуші қызмет атқаратындығын атап ӛтуімізге болады. Жарнамада шешілмейтін мәселе жоқ, онда 
барлық  қиындықтарды  жеңуге  болады.    Алайда,  қазіргі  кездегі  жарнама  осы  міндеттерді  мінсіз 
атқарады  ма?,  әлде  оның  жастардың  санасы  мен  қоғамға  әлеуметтенуіне  кері  әсері  бар  ма?,  -    деген 
сҧраққа жауап беруде келесі мәселелерге кӛңіл аударуды қажет екендігін байқатады. 
Ең алдымен, жарнама туралы отандық және шетелдік гуманитарлық ілімдерде зерттелу деңгейі 
қандай?,  оның  теориялық-әдіснамалық  тҧрғыдан  қамтамасыз  етілуі  мен  қазіргі  ӛзектілігі  қандай 
дәрежеде  екендігіне  мән  беруге  тиіспіз.  Жарнама  ҧғымы  жаңа  сӛз  емес,  оның  пайда  болуы  мен 
қалыптасуы  ерте  дәуірден  бастау  алады.  Ертедегі  шығыс  елдері  мен  антикалық    Грек,  Рим  елдері 
сияқты,  мәдениеті мен ӛркениеті қатар дамыған, Ҧлы жібек жолының  бойында жатқан Ҧлы Далада да 
жарнама  ӛз  қызметін  атқарғандығы  белгілі.  Ал,  жарнаманы  ғылыми  мәселе  тҧрғысынан  қарастыру 
отандық  ғылымда  кенжелеу  болғанымен,  батыстық  ғылымның  зерттеу  нысанына  айналғанына    ҧзақ 
уақыт болғандығын атап ӛтуге болады. 
Ежелгі  ӛркениеттерде  ел  басқарушылар  ӛндірістік  және  әлеуметтік  қатынастардың    дамуына  
байланысты    ӛндірілген  ӛнім  туралы  ақпараттарды    таратуды  арнайы  тапсырылған  адамдар  тобына  
міндеттеген.  Олардың  мазмҧнын    белсенділікке,  сенімділікке,  сендіруге  және  мақсатына  жетуге 
бағытталған  іс-әрекеттер  туралы    ақпараттар  қҧраған.  Жарнаманың  ең  кӛне  тҥрлері  ретіндегі  бҧл 
ақпараттар қазіргі кҥнде де мазмҧнын жоғалтқан жоқ.  
Протожарнама  (жарнаманың  арғы  тегі)  –  алғашқы  бірлескен  коммерциялық  коммуникация 
формасы  ретінде  қазіргі  маркетингтік  коммуникацияның  (сҧранысты  дамыту  мен  реттеу,  жәрмеңке 
ҧйымдастыру, қолдаушылық кӛрсету және т.б.)   негізін  қалаған.  Әсіресе, сауда қарым-қатынастарын 
жоғары  дамыған  елдерде  жарнама  жасауда  сӛздің  қҧдіреті,  шешендік  ҥлкен  роль  атқарған.  Қатты 
дауыс пен мәнді, мазмҧнды, әсерлі ете отырып, тауарды жарнамалау кез-келген адамның қолынан келе 
бермеген.  Сӛзді  қайталай  отырып,  қатты  дауыспен  адамдарға  жеткізуге  байланысты  латын  тілінен 
reclame  (reclamare)  –  дауыстап,  қайталап  жеткізу,  айту,  шақыру  деген  мағынаны  білдірген.   
Жарнамадағы    маңызды  нәрсе  –  тіл.  Ақпаратты  маңызды  әрі  тартымды  жеткізудегі  тілдің 
маңыздылығына  мән  берген  сол  кездегі  саудагерлер  ақыға  жарнамашыларды  жалдаған,  арнайы 
дайындықтан ӛткізген. Олардың  міндеті тҧтынушыларды кӛптеп ӛзіне тартып, жалдаушының тауарын 
мадақтау болатын. Осылайша, ауызша коммуникация шекарасы ел асып, ауқымы кеңейе тҥскен. 
Жарнама  ӛзінің  дамуында    ҧзақ  әрі  кҥрделі    жолдан  ӛткеніне  кӛз  жеткіздік.  Ежелгі 
ӛркениеттерден    бастау    алған  жарнама  адамның  тҧтынушылық  қажеттілігін    ӛтеп  отырған.    Қазіргі 
жағдайда    жарнаманың  ролі,  орнының    артуымен  қатар    қоғамдық    қатынастар    дамыған  сайын 
мазмҧны мен мақсаты жағынан ауқымын кеңейтіп, саясатта, экономикада, мәдениетте, тҧлғаның жеке 
ӛмірі мен әлеуметтік ӛмірінде де орын ала бастады.   
Жарнама  қазіргі    қоғамдағы    адамның  тҧрақты  бағдар  беруші  серігіне  айналып  ҥлгерді    және  
оның    санасына    бҧқаралық    сипатта    ықпалын    тигізеді.  Постиндустриалды -  ақпараттық    қоғамның  

54 
 
ӛмірінде      жарнаманың    ролі    тек  коммерциялық  коммуникациялық    шеңберде  ғана  емес,  сонымен 
қатар бҥкіл нарық қатынастарының ӛн бойын қамтиды. Жарнаманың білім беру, психологиялық және 
эстетикалық    әсерінің    жастардың  қоғамға  бейімделуі  мен  ӛмірлік  ҧстанымдарын  анықтауда  ерекше 
ролін айтуымызға  болады. 
Дегенмен,  қазіргі  қарышты  дамып,  әлемді  қамтып  отырған  жаһандану ҥрдісі жарнаманың 
орны  мен    ролін    ғылыми    мәселе    ретінде  қарастыруды  ресейлік және  отандық ғалымдар  қолға  ала 
бастады. Себебі, әлеуметтік, экономикалық, саяси және мәдени ӛзгерістер кезіндегі қҧндылықтар мен 
нормалардың  да  ӛзгерістерге  ҧшырауына  алып  келуіне  байланысты,  қоғамдағы  жастардың 
әлеуметтенуінде жарнама ерекше роль атқарып отырғандығы болып табылады.  
Сонымен  қатар,    экономикалық    факторда      қазақстандық  жарнама  бизнесінің  қарышты  тҥрде 
дамуы да ӛз ықпалын тигізеді. Сондықтан да отандық мәдениеттану, әлеуметтану, психология және т.б. 
ғылымдарында    жарнаманың     тҧлғаның  мәдени  әлеуметтенуіндегі  орны мен ролін  зерттеу  ӛзектілігі 
байқалады.  
ХХІ    ғасырдың    алғашқы    онжылдығын    аяқтау    кезеңінде    жарнама  қоғамдық  қҧбылысқа 
айналды. Жарнамада қоғамның барлық  мәселесі шоғырланды, материалдық және рухани мәдениеттің 
тоғысқан  ортасына  айнала  отырып,  «тҧтынушы»    қоғамды    қалыптастырды.  Жарнама  әлеуметтік 
феномен ретінде  қазіргі жастардың рухани-адамгершілік  және материалдық тҧрғыдан қалыптасуына  
ықпалын тигізеді.   
   

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   51




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет