В.М .  Ж ирмунский,  Об  аналитических  конструкциях.  Сб.  «А налитические

сабақтастырушы  жалғаулықтар  роліндегі  сілтеу,  ...  және  сұрау 
есімдіктері және т.б.»1.
§  83.  Тіл  білімінде  сөздің  аналитикалық  формалары  туралы 
мэселе  көбіне-көп  индоевропа  тілдеріне  қатысты  қарастырылып 
келді.
Академик  В.В.  Виноградов  орыс  тіліндегі  етістіктердің 
аналитикалық  формаларын 
қарастыра  келіп, 
аналитикалық 
конструкцияның  құрамындағы  көмекші  етістіктердің,  мысалы, 
буду  деген  көмекші  етістіктің,  өзімен  тіркесіп  айтылған  тұйық 
етістікке  келер  шақтык  мағынадан  (грамматикалық  мағына) 
басқа  ешқандай  да  қосымша  лексикалық  магына  үстемейтіндігін 
айтады.  «Сондықтан  да  буду  читать  екі  сөздің  немесе  екі 
форманың еркін тіркесі  емес.  Бұл — читать  деген  етістіктің келер 
шагының  бір  ғана  күрделі  (аналитикалық)  формасы,  біртұтас 
грамматикалық  бірлік»2.  В.В.  Виноградовтың  «Орыс  тілі»  (1947
ж.)  атты  еңбегінде  грамматикалық категориялардың  эртүрлі  дәре- 
жеде  грамматикаланган  аналитикалық  конструкциялар  арқылы 
берілуіне,  сөздің  аналитикалық  формаларына  айрықша  назар 
аударылып,  онда  шырай  түрлерінің  аналитикалық  формалары, 
жақ  категориясының  аналитикалық  тэсіл  арқылы  берілуі,  шақ 
пен рай түрлерінің аналитикалық формалары қарастырылган.
Аналитикалық  конструкция  туралы  мэселе  проф.  М.М. 
Гухманның  еңбегінде  неміс  тілінің  деректері  негізінде  баяндала- 
ды.  Ол  аналитикалық  конструкцияны  «Жартылай  сөз  бен  толық 
сөздің  ажыратылмайтын  тұрақты  тіркесі»  («жартылай»  сөз  деген 
термин  көмекші  сөз  деген  магынада)  деп  таниды3.  Оның  пікірін- 
ше,  аналитикалық конструкцияның ажыратылмайтындыгы,  бүтін- 
дігі  лексикалық  жақтан  да,  грамматикалық  жақтан  да  көрінеді. 
Аналитикалық  тіркестің,  мысалы,  неміс  тіліндегі  ісһ  һаЬе  §е- 
зсһгіеЬеп  (мен  жазганмын)  деген  аналитикалық  конструкцияның 
ажыратылмайтындыгы  мынадан  көрінеді:  өткен  шақтың  магы-

жүктеу/скачать 5,78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: