1. Химиялық технологияның негізгі ұғымдары мен анықтамалары:
химиялық технология, шикізат, реагент, мақсатты өнім, жанама өнімдер,
қосымша материалдар, қалдықтар.
Жалпы технология бұл табиғи ресурстарды адам өміріне пайдалануға қажетті
өнімдерге дейін өңдеудің тиімді жолдары. «Технология» (грекше «technos» –
өнер, кәсіп және «logos» – ғылым, білім) сөзінің шығу тегі де, оның мазмұнына
сай келеді: бастапқы затты пайдалы өнімге айналдырып өңдей білу туралы
ғылым. Технология – жүру процестеріне
байланысты механикалық және
химиялық болып бөлінеді.
Механикалық технологияда – материалдың пішіні немесе сыртқы түрі және
физикалық қасиеттері өзгеретін процестер қарастырылады.
Ал
химиялық технология –
зат құрамының, қасиеттерінің және ішкі
құрылымының түбегейлі өзгеруімен өтетін процестерді қамтиды.
Химиялық технологияның:
зерттеу пәні – химиялық өндіріс;
зерттеу мақсаты – адамға қажетті заттардың тиімді өндіру жолдарын
табу;
зерттеу әдістері – тәжірбиелік, моделдеу және жүйелік талдау.
Химиялық технология салалары бойынша екі топқа бөлінеді:
1) бейорганикалық химиялық технология (негізгі
бейорганикалық синтез;
нәзік бейорганикалық синтез; металлургия;
силикаттар технологиясы;
ядролық-химиялық технология);
2) органикалық химиялық технология (мұнай және газ өңдеу; мұнайхимиялық
синтез; негізгі органикалық синтез;
нәзік органикалық технология;
биотехнология; жоғарғы молекулалық технология).
Химиялық технологияның негізгі ұғымдарын қарастыратын болсақ,
олар:
1)
химиялық өндіріс – шикізатты қажетті өнімдерге
химиялық өзгерістер
жолымен өңдеуге арналған машиналар мен аппараттарда жүзеге асырылатын
процестер мен операциялардың жиынтығы.
2)
технологиялық процесс – шикізат және материалдарды өнімдерге дейін
өңдеу операциялары мен үдерістердің жиынтығы.
3)
химия-технологиялық процесс – бастапқы
затты өнімге айналдыру
кезіндегі химиялық және физико-химиялық процесстердің тізбегі.
Сонымен қатар химиялық технология көптеген ғылымдармен байланысты.
Олар: математика, физика, физикалық химия, биохимия, органикалық химия,
бейорганикалық химия, инженерлік ғылымдарда, минералогия және т.б.
Химиялық технологияда өңдеудің әртүрлі кезеңдерінде келесі технологиялық
компоненттерді бөлуге болады: шикізат, аралық өнім, жанама өнім, мақсатты
өнім және қалдықтар.
