1.Қз тарихы кезеңделуі. Қз аумағындағы тас дәуіріне сипаттама
ХVI-ХVIII ғғ. қазақ қоғамының әлеуметтік құрылысына сипаттама беріңіз. ХVI-ХVIII ғғ. қазақтардың шаруашылығы. Феодалдық қатынастардың ерекшеліктері
жүктеу/скачать 188,03 Kb.
|
| 24.ХVI-ХVIII ғғ. қазақ қоғамының әлеуметтік құрылысына сипаттама беріңіз. ХVI-ХVIII ғғ. қазақтардың шаруашылығы. Феодалдық қатынастардың ерекшеліктері.
Қазақ хандығының құрылымы 7 сатыдан тұрды 1 - Ауыл - қазақ халқының ең бірінші қоғамдық ұйымы, Басшысы - Ауылбасы, Ауылбасы білгір, тәжіриебелі, саяси беделге ие ауқатты адам болды, Ауылбасының атқаратын міндетті, ауылдастарының шаруашылығын басқару, маусымдық көші-қон уақытын белгілеу, адам мен көлік күшін дұрыс пайдалану 2 - Ата-аймақ - жеті атадан қосылатын бірнеше ауылдан құралды, Басшысы - Ақсақал 3 - Ру - негізінде он немесе он бес аймақтан құралатын болған, Басшысы - Рубасы 4 - Арыс - бірнеше рудан құралды, Басшысы - Би, Би - бүкіл қауым бидің шешімін, оның билігін орындауға міндетті болды 5 - Ұлыс - бірнеше арыстан құралады, Ұлыстың билеушісі - Сұлтан Сұлтандар әдетте хандар мен ақсүйектердің әулетінен шыққандар болды 6 - Жүз - бірнеше ұлыстардан құралды, Жүз билеушісі - хан, әр жүздің жеке дара ханы болған, Жүзді билейтін хандар тек ғана хан әулетінен шыққандар болуы талап етілді 7 - Хандық - үш жүзден құралды, хандықтың ең үлкен әміршісі қаған Қазақтардың шаруашылығының негізгі басты саласы көшпелі және жартылай көшпелі мал шаруашылығы болды, Көшпелі шаруашылық малды маусымға қарай жаю тәжербиесін ұстанған, Маусымда жайылым 4 кезеңге бөлінді, 1 Қыста - қыстауға, жазда - жайлауға, көктемде - көктеуге, күзде - күздеуге қоныс аударып отырды, Таза малмен айналысатын көшпелі, Аздап егіншілікпен айналысатын жартылай көшпелі, Негізінен егіншілікпен айналысатын отырықшы шаруашылық деп бөлді, Қыста қазақ ауылдары ұсақ топтарға бөлініп, қысы жұмсақ аймақтардағы тау бөктер мен өзен сағаларындағы шөбі мол жерлерге келіп, малдарын жайды, Ас пен сусын ретінде Қой мен ешкінің сүтін, түйенің шұбатын пайдаланған, Сырттан сатып алынған өнімдер - мата, киім, аяқ қиім, сәндік бұйымдар, қант, шай, үй жабдықтарын сатып алды немесе айырбастады, Қыста туған қозыларды аман сақтау үшін жер кепелер қазылып, жас төлдер сонда ұсталды, Жұт - жем шөптің таусылып, қыс аяғы ұзарып, қатты ауық болуынан, қар қалың түсіп, жер бетін мұз басып қалуынан болады, Көктемгі көште, мал төлеу мерзіміне сәйкес келіп, төл алу жұмысы қатар жүргізіледі, Көктемгі көштің қозғауы жас төлдердің жағдайына байланысты күніне 8-10 шақырымнан аспайды, Осындай көшуді қазақтар қозыкөш деп атаған, малшылар төлдерді түнге қарай бөліп, төлдерді көгенде ұстаған, Көктеуде қой қырқу жұмысы да жүргізілді Қой - жүн, ешкіден - түбіт, жылқыдан - қыл, түйеден - шуда алынды, Жайлау дегеніміз - құм белесті жазық дала мен биік таулардың аралығындағы шалғынды кеңістік, таза су, отты жер, қоңыр салқын ауа, Малшылардың басты міндеті малын дұрыс жайып, тез семірту, Маусым айының аяғында тоқтыларды тереңдеу судан айдап өткізген, Мұны қазақтар тоғыту деп атады, артынша жүнін қырқады, Жайлауда қазақтар құда түсіп, қыз ұзатып келін түсіріп, ойын-тойын өткізеді, Атақы адамға ас беру, ат жарыс, балуандар күресі, ақындар айтысы - бәрі де осы жайлауда өткізіледі, Жастар жағы түні бойы ауылды думанға бөлейді, Ақсүйек, соқыртеке, жасырынбақ, алтыбақан тб ойындар ойнады, Күзгі көштің өзінің қалыптасқан қатаң көші-қон тәртібі болды, көштің алғашқы күндері көш баяу қозғалды, күзгі көштің жүгі ауыр болатын, себебі күздеуге бара жатқан көш жүгін қысқа деп жаздай даярлаған азық-түліктері, киіз төсеніштері, үй жабдықтары, қыстық киімдері ауырлата түсті жүктеу/скачать 188,03 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|