2015 ж., желтоқсан №4 №4, декабрь 2015 г

ВЕТЕРИНАРИЯ
 
 
 
84 
5. 
Ершов  В.  С.
 
Проблемы  ветеринарной 
иммунологии  /
 
В.  С.  Ершов  //–
 
М.:  Агропром
-
издат, 1985. –
 
С. 17–
22. 
6. 
Даугалиева  Э.X.
 
Иммунный  статус  и 
пути  его  коррекции  при  гельминтозах  сельско
-
хозяйственных животных/
 
Э. X
 
Даугалиева
 
// М.: 
Агропромиздат, 1991. –
 
С.188 
- 189. 
 
References: 
1.  У
atusevich.  A.  I.  parazitologiya  i  invazion-
nye bolezni zhivotnyx/A.I.Yatusevich// uchebnik dlya 
studentov  vuzov  po  specialnosti  "veterinarnaya 
medicina". minsk, 2007-ivc. 
–
 s. 356-358. 
2. Adelyiin F. K.  aktualnye problemy medicin-
skoj  i  veterinarnoj  parazitologii/  F.  K..Adelyiin//  tez. 
doklad  mezhdunar. nauch. konf.
–
vitebsk, 1993. 
–
s. 
22. 
3.  Bekish  o.YA.    medicinskaya  parazitologiya 
/ Y.A.Bekish  //  ucheb. poso
¬
bie. 
–
 l., 1989. 
–
 s.90. 
4. Chobanov R. E. med. parazitologiya i para-
zitarnye bolezni / R. E. Chobanov. //metodichekskie 
ukazaniya
–
 2001.
–№ 2. –
 s. 22
–
24 
5.  Ershov  V.  S.  problemy  veterinarnoj  immu-
nologii / V. S. Ershov //
–
 m.: agropromizdat, 1985. 
–
 
s. 17
–
22. 
6. Daugalieva E. X. immunnyj status i puti ego 
korrekcii  pri  gelmintozax  selskoxozyajstvennyx  zhi-
vot
¬
nyx/  E.  X.  Daugalieva  //  m.:  agropromizdat, 
1991. 
–
 s.188 - 189. 
 
Сведения об авторах
 
              Muratova Dinara Irikovna -    Master of  Veterinary Science, Kostanay   State  University named after  
A.Baitursynov, Kostanay city street Abay 52, phone 87054618933; e-mail:  muratova.di@mail.ru 
 Anzhela  Kravchenko Vladimirovna-  PhD doctoral  specialty 6D120200 - Veterinary Sanitation, Kos-
tanai  State  University  A.Baitursynov,  Kostanai,  Street.  Abaya  2,  tel  87774125565;  e-mail:  kravchenko 
@mail.ru 
 
Мұратова Динара Ирикқызы  –
 
в.ғ.м., А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік уни
-
верситеті  ветеринарлық  санитария  кафедрасының
 
оқытушысы,
 
Қостанай  қаласы
, 
Абай
 
кӛшесі 
52, 87054618933; e-mail:muratova.di@mail.ru 
Кравченко Анжела
 
Владимировна 
- 
в.ғ.м.
, 
А.Байтұрсынов атындағы
 
Қостанай мемлекеттік 
университеті  6D120200
- 
ветеринарлық  санитария  мамандығының  докторанты,  Қостанай
  
қаласы
,  
Абай
  
кӛшесі 2, 87774125565; e
-mail:kravchenko@mail.ru 
 
Муратова  Динара  Ириковна  –
 
м.в.н.,  преподаватель  кафедры    Ветеринарная  санитария  , 
Костанайский  государственный  университет  имени  А.Байтурсынова,  г.Костанай,  ул.  Абая  52, 
тел 87054618933; e
-mail:  muratova.di@mail.ru  
Кравченко  Анжела  Владимировна–
 
докторант  специальности  6D120200
- 
Ветеринарная 
санитария, Костанайский государственный университет имени А.Байтурсынова, г.
 
Костанай, ул. 
Абая 2, тел 87774125565; e
-mail: kravchenko@mail.ru 
 
           
УОК 619:616.981.42
 
 
ЖАНУАРЛАР БРУЦЕЛЛЕЗІН БАЛАУ ЖӘНЕ ӚЗІНЕ ТӘН АЛДЫН 
 
АЛУ ШАРАЛАРЫ
 
 
Мустафин  Муафик  Каметаевич  –
 
Ахмет  Байтұрсынов  атындағы  Қостанай  мемлекеттік 
университетінің  доценті, ветеринария ғылымдарының докторы.
 
Рагатова  Айнур  Жолтаевна 
- 
Ахмет  Байтұрсынов  атындағы  Қостанай  мемлекеттік 
университетінің  аға оқытушысы, ветеринария ғылымдарының магистрі.
 
 
Бейсембаева  Дина  Акылбековна 
- 
Ахмет  Байтұрсынов  атындағы  Қостанай  мемлекеттік 
университетінің  магистранты.
 
 
Бруцеллез –
 
жануар мен адамның созылмалы індетті ауруы. Жануарлардың кӛптеген түрле
-
рінде іш тастаулармен, шу түспеуімен, орхиттармен, тӛлдің ӛмірге қабілетсіз болып туылуымен 
және қысырлығымен сипатталады.
 
Бруцеллез  әлемнің  кӛптеген  елдерінде  таралған.  Экономикалық  шығын  тӛлді  аз  әкелуінен, 
қысырлықтан,  ӛнімділігінің  тӛмендеуінен  болады,  карантиндік  шараларды  ӛткізуге  кӛп  шығын 
кетеді. Адам ауырса мүгедектікке (буын қабынуынан) және кейде ӛлімге әкеледі. 
 
Індет қоздырушысының кӛзін жою бруцеллезбен күресудің негізгі мақсаты болып табылады. 
Осыған  байланысты  мақалада  Қазақстан  Республикасы  мен  Кеден  одағы  мүшелерінің  елдерінде 
тіркелген вакциналарды қолданудың оптимальді сызбанұсқалары ашылған. 
 
Бруцеллезбен  індеттену  қауіпі  бар  жағдайда  бруцеллезге  қарсы  сауықтыру  шаралар  ӛткіз
-
ген кезде ерекше маңызды рӛлді ӛзіне тән алдын алу шараларға берілу керек.
 

ВЕТЕРИНАРИЯ
 
 
 
85 
Сауықтыру  шаралар  кезінде  қызмет  кӛрсететін  қызметкерлер  мен  тұрғындар  арасында 
түсіндіру  жұмысы  ӛткізілуі  керек,  оның  мақсаты  –
 
адам  індеттенуін  алдын  алу  және  мал  иелерін 
сауықтыруға  балсенді  қатыстыру,  эпизоотикалық  жағдайын  ескермей  табындардың  әртүрлі 
топтастыруларын болдырмау.
 
 
Түйінді  сӛздер:  бруцеллез,  қоздырушы,  індет,  алдын  алу  шаралар,  эпизоотикалық  жағдай, 
экономикалық шығын, вакцина.
 
 
 
ДИАГНОСТИКА И СПЕЦИФИЧЕСКАЯ ПРОФИЛАКТИКА БРУЦЕЛЛЕЗА 
ЖИВОТНЫХ
 
 
Мустафин  Муафик  Каметаевич  –
 
доктор  ветеринарных  наук,  доцент  Костанайского  госу
-
дарственного университета им. А.Байтурсынова
. 
Рагатова Айнур Жолтаевна –
 
магистр ветеринарных наук, старший преподаватель Коста
-
найского государственного университета им. А.Байтурсынова
. 
 
Бейсембаева  Дина  Акылбековна  –
 
магистрант  Костанайского  государственного  универ
-
ситета им. А.Байтурсынова
. 
 
Бруцеллез –
 
хроническая инфекционная болезнь животных и человека. У многих видов живот
-
ных  проявляется  абортами  и  задержанием  последа,  орхитами,  рождением  нежизнеспособного 
приплода и бесплодием.
 
Бруцеллез  распространен  во  многих  странах  мира.  Экономический  ущерб  складывается  из 
недополучения  приплода,  яловости,  снижения  продуктивности,  большие  затраты  идут  на 
проведение карантинных мероприятий. Заболевание у человека может привести к инвалидности 
(чаще из
-
за поражения суставов) и даже к смерти. 
 
Основной  целью  борьбы  с  бруцеллезом  является  уничтожение  источника  возбудителя  ин
-
фекции.  В  связи  с  этим  в  статье  раскрыты  оптимальные  схемы  применения  вакцин,  зарегист
-
рированных  в Республике Казахстан и в странах членах Томоженного союза.
 
При  проведении  оздоровительных  противобруцеллезных  мероприятий  в  условиях  сущест
-
вующей  угрозы  зарожения  бруцеллезом  особо  важную  роль  должна  сыграть  специфическая 
профилактика.
 
При оздоровительных мероприятиях должна быть проведена разъяснительная работа сре
-
ди обслуживающего персонала и населения, преследующая цель –
 
предотвращение инфицирования 
человека и привлечение животноводов и владельцев к активному участию в оздоровлении, нельзя 
допускать перегруппировок в стадах без учета их эпизоотического состояния. Только в комплексе 
мероприятий  с  применением  специфической  профилактики  и  ветеринарно
-
санитарных  мер 
ликвидация бруцеллеза может быть успешной.
 
 
Ключевые слова: бруцеллез, возбудитель, инфекция, профилактика, эпизоотическая ситуа
-
ция, экономический ущерб, вакцина.
 
 
 
DIAGNOSIS AND SPECIFIC PROPHYLAXIS OF BRUCELLOSIS ANIMALS 
 
Mustafin M.K.- 
Doctor of Veterinary Science, аssistant professor 
of Kostanay State University named 
after A.Baitursynov. 
Ragatova A. Zh. - master of veterinary science, a senior teacher of Kostanay State University named 
after A.Baitursynov. 
            Beisembaeva D.A.- magistrant teacher of Kostanay State University named after A.Baitursynov. 
 
Brucellosis  -  a  chronic  infectious  disease  of  animals  and  humans  .  In  many  species  of  animals 
manifested abortion and retention of the placenta, orchitis, the birth of a non-viable offspring and infertility. 
Brucellosis  is  prevalent  in  many  countries.  Economic  damage  consists  of  the  shortfall  offspring, 
barrenness,  loss  of  productivity,  high  costs  are  going  to  carry  out  quarantine  measures.  The  disease  in 
humans may lead to disability (usually due to destruction of the joints), and even to death. 
The  main  aim  of  the  fight  against  brucellosis  is  to  destroy  the  source  of  the  infectious  agent.  In  this 
regard, the article reveals the optimal dosage schedule of vaccines, registered in the Republic of Kazakhstan 
and in the Member States Tomozhennogo Union. 
During  the  antibrucellar  health  measures  in  existing  threats  zarozheniya  brucellosis  particularly 
important role to play specific prevention. 
When  recreational  activities  should  be  carried  out  explanatory  work  among  the  staff  and  the  public, 
aims  -  to  prevent  human  infection  and  to  attract  breeders  and  owners  to  actively  participate  in  the 
rehabilitation  should  not  be  allowed  rearrangements  in  herds  regardless  of  their  status  epizootic.  Only  in 

ВЕТЕРИНАРИЯ
 
 
 
86 
complex  activities  with  specific  prevention  and  veterinary-  sanitary  measures  elimination  of  brucellosis  can 
be successful. 
Keywords:  Brucellosis,  pathogen,  infection,  prevention,  epizootic  situation,  the  economic  damage  to, 
the vaccine. 
 
Бруцеллез  ауруына  ауылшаруашылық,  үй 
және  жабайы  жануарлар  ұшырауы  мүмкін.  Кең 
таралған індет болғандықтан, бруцеллезбен ауы
-
рып  жатқан  жануарлардың  массалық  іш  тастау
-
лармен  және  қысыр  қалуымен,  тӛлдің  ӛмірге 
қабілеттілігінің  тӛмендеуімен,  жануар  ӛнімділі
-
гінің  азаюымен,  оны  жою  кезінде  кӛп  күш  пен 
қаражат  жұмсалуымен  міңезделетін  бруцеллез 
үлкен  экономикалық  шығынға  ұшыратады.  Бру
-
целлез  тигізетін  зияны  адамдар  індеттелгенде 
одар  әрі  жоғарлайды,  ол  еңбек  қабілеттілігінің 
жоғалуына,  кейде  ӛмірлік  мүгедектігіне  әкеледі. 
Жануарлардан басқа бруцеллезге құстар, репти
-
лиялар,  амфибиялар,  балықтар  да  сезгіш. 
Омыртқалы  жануарлардың  60  түрі,  қан  сорғыш 
кенелердің 30 түрі, сары масалар, масалар және 
т.б. бруцеллезге сезгіш екені тіркелді. Бруцелла
-
лар  солтүстік  бұғылардың  тері  асты  сонаның 
құртында табылды.
 
Табиғатта  бруцеллалардың  табиғи  мигра
-
циясыда  бар.  Шошқалар  бұқа  және  қой  түрле
-
рінің,  ал  сиырлар  қой  түрлерінің  бруцеллала
-
рына  сезгіш  екені  аңықталды.  Қой  түрін  жұқтыр
-
ған кезінде сиырлар мен шошқаларда осы жану
-
арларға  тән  бруцеллаларымен  жұқтыруынан  қа
-
рағанда  ӛзгеше  ӛтеді,  іш  тастаулар  сирек,  бірақ 
серологиялық  реакциялары  оң  болады.  Жылқы
-
лар  ӛзіне  бруцеллаларының  барлық  түрлерін 
(бұқа,  қой,  шошқа)  жұқтыруы  мүмкін  және  де 
бӛлек  зерттеушілердің  ойынша  олар  індетті  ірі 
қара  малдарға  жұқтыруы  мүмкін.  Овис  түрінің 
бруцеллалары  қойларда  індетті  эпидидимитті 
қоздырады [1,2].
 
Індет қоздырушысының кӛзін (ауру жануар
-
лар) жою бруцеллезбен күресудің негізгі мақсаты 
болып табылады. 
 
Толық  жою  үшін  жануарлар  бруцеллезін 
алдын  алу  және  жою  бойынша  шаралар  туралы 
нұсқауына (Астана, 1999) сәйкес қажетті:
 
-
 
серологиялық және аллергиялық зерттеу
-
лерді ӛткізудің кӛмегімен тұқымды шаруашылық
-
тарда,  әртүрлі  формаларындағы  меншігінде, 
ауылшаруашылық  құрылымдарда  және  жекеше 
шаруашылықтарда  барлық  сезгіш  жануарлар 
арасында  бруцеллез  бойынша  эпизоотикалық 
жағдайды аңықтау;
 
-
 
әрбір жағдайы нашар пунктерінде малша
-
руашылық  жүргізудің  шаруашылық  мүмкіндігін, 
мамандыруын  және  технологиялық
 
ерекшелігін 
ескере отырып бруцеллезге қарсы кешенді шара
-
ларды құрастыру және жоспарлы ӛткізу;
 
-
 
аурудың  клиникалық  белгілері  бар  және 
бруцеллезге  оң нәтиже берген жануарларды бӛ
-
ліп және 5 күн ішінде жою;
 
-
 
малшаруашылық  орындарында,  қорша
-
ған орта объектілерінде және ферма мен жекеше 
аулаларда бруцеллез кӛзін жою бойынша қажетті 
ветеринариялық
  - 
санитариялықшараларды ӛткі
-
зу;
 
-
 
жануарлардың иммундық табынды құрас
-
тыру  үшін  жануарларды  бруцеллезге  қарсы 
вакциналармен  иммунизациялаудың  оптимальді 
сызбанұсқасын қолдану;
 
-
 
ауру  бастарды  ауыстыру  үшін  сау  тӛл
-
дерді ӛсіріп және сау табындарды қалыптастыру;
 
-
 
жануарларда  физиологиялық  тұрақты
-
лықты  қалыптастыру  үшін  рационалды  азықтан
-
дыру мен күтуді жүргізу [3,7].
 
Жануарларға  бруцеллезге  диагноз  қойы
-
луы  серологиялық  әдістерімен  жүзеге  асырыла
-
ды: түтікшелеріндегі реакция агглютинация (РА); 
комплементтерді байланыстыру реакциясы (КБР) 
немесе  комплементтерді  ұзақ  байланыстыру 
реакциясы  (КҰБР);  розбенгалантигенмен  плас
-
тинкалық  реакция  агглютинация  (РБП);  сүтпен 
сақыналы  реакция;  аллергиялық  сынамамен; 
бактериологиялық  әдісімен  –
 
микроскопия,  куль
-
тураның  бӛлшектерін  бӛліп  алу,  биопроба 
(зертханалық жануарларды жұқтыру).
 
Қазақстан  Республикасының  территория
-
сында  қолдануға  рұқсат  берілген  тірі  вакцинала
-
рымен  бруцеллездің  ӛзіне  тән  алдын  алу  шара
-
ларын  ӛткізеді  (Бруцелла  абортус  82  және  19, 
Бруцелла мелитензис Рев
-1). 
Вакциналарды  қолданудың  оптимальді 
сызбанұсқасы:
 
1. 
Бруцеллезден  сауыққан  жануарлар  жә
-
не  де  тӛрт  немесе  одан  да  кӛп  жылдар  ішінде 
жағдайы жақсы шаруашылықтар, ауылшаруашы
-
лық құрылымдар мен жеке шаруашылықтар үшін 
3-
6  айлық  қашарларға  82  шт.бруцеллезге  қарсы 
вакциналарын қолдану негізіндегі сызбанұсқа ӛз
-
ӛзін  растайды,  олардың  ревакцинациясы  үзілісі 
10 айдан кем емес ұрықтандыруға 2 ай қалғанда 
жүргізіледі.  Ревакцинацияланған  жануарларды 
бірінші  бұзаулаудан  кейін  зерттейді.  Малдардың 
барлық  тобын  зерттеудің  біркелкі  қалыпты  теріс 
нәтижелерінде вакцинаны әрі қарай қолданбауға 
болады.  Бірақ,  жануарларда  тұрақты  иммундық 
жағдайды  сақтау  үшін  бұл  сызбанұсқаны  бұзау
-
лағаннан  кейін  (үзілісі  1,5
-
2  жыл)  ревакцинация
-
мен толықтыру керек.
 
2. 
Сауыққаннан  тӛрт  жылдан  кем  ӛткен 
мерзімде індеттің рецидиві болуы мүмкін шаруа
-
шылықтарда,  ауылшаруашылық  құрылымдарда, 
жеке  шаруашылықтарда  және  де  бруцеллез 
мәнсіз  таралған  шаруашылықтарда  иммунитетті 
әрқашанда  қолдап  тұру  қажет,  Оны  №2  сызба
-
нұсқаны  қолдана  отырып  жүзеге  асыруға  бола
-
ды.  Бұл  сызбанұсқаға  сәйкес  шаруашылықтарда 
3-
6  айлық  қашарлардың  вакцинациясы  үнемі 
ӛткізіледі,  қашарларда  шағылыстырудың  алдын
-
да  және  сиырларда  бірінші,  екінші,  үшінші  және 
әрі  қарай  болатын  бұзаулаудан  кейін  толық 

ВЕТЕРИНАРИЯ
 
 
 
87 
сауығуына дейін 4 жыл ішінде және одан кейін де 
ересек  малдардың  ревакцинациясын  жасау  ке
-
рек.  Егулер  арасындағы  үзіліс  1
-
1,5  жылға  тең 
болу керек.
 
3. 
Ӛндіру  үшін  таңдалатын
 
тӛл  жағдайы 
нашар  табындарының  індеттелген  сиырлардан 
алынған  малдардың  қайтадан  індеттену  қауіпі 
бар  эпизоотологиялық  жағдайы  қиын  региондар
-
дың  жеке  шаруашылықтарда  және  ауылшаруа
-
шылық  құрылымдарда  №3  сызбанұсқаны  қолда
-
ну нәтижелі.  Бұл сызбанұсқаға сәйкес  3
-
6  айлық 
қашарлардың  бірінші  иммунизациясын  19  шт.
 
бруцеллезге  қарсы  вакцинасымен  ӛткізу  керек. 
Ең  маңыздысы  –
 
сызбанұсқа  арқылы  иммундық 
жауаптың  міңездемесі  бойынша  құрсақ  ішінде 
және  туылғаннан  кейінгі  кезеңнің  ерте  жасында 
бруцеллезбен  індеттелген  толерантты  жануар
-
ларды аңықтауға болады. Вакцинаның егуіне 15
-
21  күндері  оптимальді  гуморальді  жауабының 
кезеңінде жануарлар қанының сарысуында анти
-
денелердің  жоқтығы  толеранттылықтыққа  кӛрсе
-
теді,  осыдан  эпизоотикалық  және  эпидемиоло
-
гиялық  қауіп  тӛндіретін  потенциалды  індет  қоз
-
дырушының  кӛздері  ретінде  бұл  жануарларды 
табыннан  шығарып,  бӛлек  ұстауға  кӛмектеседі. 
Бұдан  басқа  19  штаммынан  вакцина  82  штам
-
мының  вакцинасынан  иммуногендігі  бойынша 
жоғары,  соның  кӛмегімен  егілген  қашарларда 
мықты
 
грунд
-
иммунитет  құрылады  және  оларды 
барлық  физиологиялық  жетілу  кезеңдерінде  ау
-
рулардан  қорғайды.  Ұрықтандырудың  алдында 
қашарлардың  әрі  қарай  сиырлардың  ревакцина
-
циясы  №2  сызбанұсқада  сияқты  82  шт.вакци
-
насымен жүзеге асырылады [4,5].
 
Меншіктің  кӛп  түрлері  біріккен  шаруашы
-
лық  пен  коллективті  шараушылық  базасында 
құрылуына  байланысты  жоғары  мен  орташа 
звеноларының  ветеринариялық  мамандар  саны 
қысқартылды, Осыдан да ветеринариялық бақы
-
лау  әлсіреді  және  эпизоотикалық  қарбаластығы 
ӛсті.  Соның  салдарынан  жалпы  ветеринариялық 
шараларды  жүзеге  асыруға  қиындады:  іш  таста
-
дың алдында және клиникалық белгілер бар жа
-
нуарларды  табыннан  ӛз  уақытында  бӛлу;  бӛлін
-
ген  жағдайында  оларды  керекті  мерзімнен  кӛп 
тұрып  қалуы;  шу  мен  іш  тастаудың  ұрығын  тез 
арада  жойюымен  қоршаған  орта  объектілерін 
оперативті  залалсыздандыру;  дезинфекцияны 
ӛткізіп,  оның  сапасын  тексеру;  ұзақ,  кейде  жыл 
бойы малдың қорада ұсталып қалу кезеңі. Соңғы 
жағдайда  қоршаған  ортаның  контаминирленген 
объектілері арқылы індет қоздырушысының тара
-
лу  фактілерінің  рӛлі  эпизоотикалық  шынжырда 
ӛседі.
 
Осыдан бруцеллезбен індеттену қауіпі бар 
жағдайында  бруцеллезге  қарсы  саулықтыру  ша
-
раларды  ӛткізу  кезінде  ӛзіне  тән  алдын  алу  ша
-
ралар  ерекше  маңызды  рӛлде  болу  керек.  Бірақ 
бұл мәселені шешуіндегі тәсілдері бір мағыналы 
емес.
 
Жеке,  крестьяндық  және  фермерлік  құры
-
лымдарда саулықтыру шараларын ӛткізген кезде 
іш  тастауларды  болдыртпау  үшін  3
-
6  айлық  қа
-
шарлардың, шағылыстыру жасындағы қашарлар
-
дың және бузаулаудан  кейінгі сиырлардың (буаз 
жағдайында  емес)  вакцинациясының  ӛткізілуін 
ұйымдастыру  қажет.  Бұл  жұмысты  малдардың 
қорада  тұры  кезеңнің  аяқталуына  қарай  ӛткізілуі 
жақсы болады –
 
наурыз
-
сәуір айларында, жайы
-
лымға  малды  шығарудың  алдында.  Әрі  қарай 
вакциналарды  қолдану  тәртібі  ешқандай  қиын
-
дықтарды туғызбайды. 
 
Бұзауламайтын және буаз сиырларды қау
-
іпті зоналарда біріншілік иммунизация үшін Қазақ 
АҒЗИ химиялық вакцинаның қолдануы үлкен қы
-
зығушылық туғызады. Вакцина иммуногенді және 
іш  тастауларға  әкелмейді.  Содан  кейін  құрасты
-
рылған иммундық фон (базалық иммунитет) бой
-
ынша 82 шт.вакцинасын қолдануға болады [2,4].
 
Бруцеллезге  қарсы  кешенді  шараларда 
әлсіз агглюцинногенді вакцинаның рӛлін бағалай 
отырып оның қолданудың технологиясын, потен
-
циалды  эпизоотикалық  нәтижелілігін  ескеру  ке
-
рек. Соңғысы жануарларда ұзақ мерзімге иммун
-
дық  күйді  құрастыруға  мүмкіндік  беруімен  аңық
-
талады, осы мерзімде саулықты қамтамасыз ете
-
тін  негізгі  жұмыс  ӛткізіледі.  19  шт.вакцинасына 
қарағанда  иммуногендігі  тӛмен  болса  да,  оның 
қолдануында  алдын  алу  әдісін  ойластырған  ке
-
зінде (технологиясы, реттілігі, мӛлшері, егу әдісі) 
табында  белгілі  бір  реттелетін  кезеңге  иммуни
-
тетті құрайды, осыдан одан да иммуногендігі жо
-
ғары  вакцинадан,  бірақ  технологиялық  еместен 
(19  шт.вакцина)  оның  артықшылығы
 
бар.  Агглю
-
тиногендігі  мәнді  19  шт.  вакциналардың  қол
-
дануы  табынның  бруцеллез  бойынша  эпизооти
-
калық мәртебесін аңықтауында қиындықтар туғы
-
зады.  Бруцеллез  кезіндегі  иммунитет  салыстыр
-
малы екендігін есте сақтау керек және организм
-
ге  қоздырушының  кӛп  мӛлшері  түскен  кезінде 
індеттің дамуы мен таралуы болуы мүмкін. 
 
Саулықтыру  шаралар  кезінде  қызмет  кӛр
-
сететін  қызметкерлер  мен  тұрғындар  арасында 
массалық түсіндіру  жұмысы ӛткізілуі керек, оның 
мақсаты –
 
адам індеттенуін алдын алу және мал 
иелерін  саулықтыруға  балсенді  қатыстыру,  эпи
-
зоотикалық  жағдайын  ескермей  табындардың 
әртүрлі  бақыланбайтын  топтастыруларын  бол
-
дырмау, қолдан ұрықтандыруын және т.б. реттеу 
керек. Тек қана бруцеллезге ӛзіне тән алдын алу 
және  санитариялық  шараларды  қолдануымен 
кешенді  шараларда  бруцеллездің  жойылуы  жү
-
зеге асырылуы мүмкін. 
 
Бруцеллезге  қарсы  вакциналарды  қолда
-
нуымен,  соның  ішінде  82  штаммынан,  ірі  қара 
мал бруцеллезін жойю кезінде 27 жыл бойы Қос
-
танай  облысында  ӛткізілген  шаралар  олардың 
қолдануының жоғары нәтижелілігін кӛрсетті. 
 
Қой  мен  ешкі  бруцелезі  ірі  қара  мал  бру
-
целлезімен салыстырғанда аз таралуымен міңез
-
деледі. Малдың бұл түрінің саулықтырылуы бру
-
целлезге  қарсы  барлық  шығарылып  жатқан  им
-
муногенді вакциналарының Рев
-
1 (Бруцелла  ме
-
литензис) кӛмегімен  келесі сызбанұсқа бойынша 

жүктеу/скачать 6,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: