ИГРОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ НА УРОКАХ РУССКОГО ЯЗЫКА

285 

 

Игровые  технологии  я  использую  в  основном  в  5-6-ых  классах.  Это 

связано  с  тем,  что  пятый  класс  –  переходный  этап  в  жизни  детей:  из 

начальной  школы  –  в  среднюю,  в  мир  новых  учителей,  новой  программы, 

новых предметов. Задача учителей в это время  – сделать так, чтобы встреча 

незнакомым  не  испугала,  не  разочаровала,  а,  наоборот,  способствовала 

возникновению  интереса  к  учению.  Мне  как  учителю  русского  языка  и 

литературы  в  казахской  школе  приходится  решать  такую  задачу  почти 

каждый  день.  Разумно  и  уместно  используя  подобного  рода  уроки  наряду  с 

традиционными формами, учитель увлекает детей и тем самым создаёт почву 

для лучшего восприятия большого и сложного материала. 

Я  убедилась,  что  на  таких  уроках  ученики  работают  более  активно. 

Особенно радует, что те ученики, которые учатся неохотно, на таких уроках 

работают  с  большим  увлечением.  Если  же  урок  построен  в  форме 

соревнования,  то,  естественно,  у  каждого  учащегося  возникает  желание 

победить,  а  для  этого  они  должны  иметь  хорошие  знания  (ученики  это 

понимают  и  стараются  лучше  подготовиться  к  уроку).  После  каждого 

подобного  урока  я  слышу  от  детей  фразу:  «  Давайте  ещё  поиграем»,  что 

свидетельствует об успешности урока. 

Цель моей работы обобщить опыт по внедрению игровых технологий в 

учебный процесс, показать эффективность метода. 

Задачи:  

1. Раскрыть особенности педагогических игр; 

2. Показать возможную методику организации уроков с использованием 

игровых технологий; 

3.  Определить,  какое  место  игровые  технологии  занимают  в  учебно-

воспитательном процессе;  

Гипотеза: 

Игровые 

технологии 

способствуют 

воспитанию 

познавательных интересов и активизации деятельности учащихся. 

Технология опыта. 

Игра наряду с трудом и ученьем – один из основных видов деятельности 

человека.  Игра,  являясь  развлечением,  отдыхом,  способна  перерасти  в 

обучение, в творчество. 

Игру как метод обучения, передачи опыта старших поколений младшим 

люди использовали с древности. В современной школе, делающей ставку на 

активизацию  и  интенсификацию  учебного  процесса,  игровая  деятельность 

используется в следующих случаях: 

В  качестве  самостоятельных  технологий  для  освоения  понятия,  темы  и 

даже раздела учебного предмета; 

Как  элементы  (иногда  весьма  существенные)  более  обширной 

технологии; 

В  качестве  урока  (занятия)  или  его  части  (введения,  объяснения, 

закрепления, упражнения, контроля); 

Как технологии внеклассной работы. 

286 

 

Понятие  «игровые  педагогические  технологии»  включает  достаточно 

обширную группу методов и приёмов организации педагогического процесса 

в форме различных педагогических игр. 

В  отличие  от  игр  вообще  педагогическая  игра  обладает  существенным 

признаком  –  чётко  поставленной  целью  обучения  и  соответствующим  ей 

педагогическим  результатом,  которые  могут  быть  обоснованы,  выделены  в 

явном виде и характеризуются учебно – познавательной направленностью. 

Игровая  форма  занятий  создаётся  на  уроках  при  помощи  игровых 

приёмов  и  ситуаций,  которые  выступают  как  средство  побуждения, 

стимулирования учащихся к учебной деятельности. 

Реализация  игровых  приёмов  и  ситуаций  при  урочной  форме  занятий 

происходит по таким основным направлениям: дидактическая цель ставится 

перед учащимися в форме игровой задачи; учебная деятельность подчиняется 

правилам  игры;  учебный  материал  используется  в  качестве  её  средства.  В 

учебную  деятельность  вводится  элемент  соревнования,  который  переводит 

дидактическую  задачу  в  игровую;  успешное  выполнение  дидактического 

задания связывается с игровым результатом. 

Педагогические игры имеют следующую классификацию: 

-  По  виду  деятельности:  физические,  интеллектуальные,  трудовые, 

социальные и психологические; 

- По характеру педагогического процесса:  

1. обучающие, тренировочные, контролирующие и обобщающие; 

2. познавательные, воспитательные, развивающие;  

3. репродуктивные, продуктивные, творческие; 

4. коммуникативные, диагностические, профориентационные и др.; 

- По характеру игровой методики: предметные, ролевые, имитационные 

и т. д.; 

-  По  игровой  среде:  с  предметами,  без  предметов,  компьютерные  и  с 

ТСО, комнатные и др. 

Урок с дидактической игрой. 

Дидактическая  игра  от  игры  вообще  отличается  наличием  чётко 

поставленной  цели  обучения  и  соответствующими  ей  педагогическими 

результатами. 

Дидактическая  игра  состоит  из  следующих  основных  компонентов: 

игровой  замысел,  игровые  действия,  познавательное  содержание  или 

дидактические задачи, оборудование, результаты игры. 

Игровой  замысел  заключается  в  названии  игры.  Он  заложен  в  той 

дидактической  задаче,  которую  надо  решить  на  уроке,  и  придаёт  игре 

познавательный  характер,  предъявляет  к  её  участникам  определённые 

требования в отношении знаний. 

Правилами  определяется  порядок  действий  и  поведение  учащихся  в 

процессе  игр.  Они  разрабатываются  с  учётом  цели  урока  и  возможностей 

учащихся.  Правилами  создаются  условия  для  формирования  умений 

учащихся управлять своим поведением. 

287 

 

Регламентированные 

правилами 

игры 

действия 

способствуют 

познавательной активности учащихся. 

Основой дидактической игры является инновационное содержание. Оно 

заключатся  в  усвоении  тех  знаний  и  умений,  которые  применяются  при 

решении учебной проблемы. 

Выделяют следующие виды дидактических игр. 

1. Игры-упражнения. Они совершенствуют познавательные способности 

учащихся, способствуют закреплению учебного материала, развивают умение 

применять  его  в  новых  условиях.  Примеры  игр-упражнений:  кроссворды, 

ребусы, викторины. 

2.  Игры-путешествия.  Эти  игры  способствуют  осмыслению  и 

закреплению учебного материала. Активность учащихся в этих играх может 

быть  выражена  в  виде  рассказов,  дискуссий,  творческих  заданий, 

высказывания гипотез. 

3.  Игры-соревнования.  Такие  игры  включают  все  виды  дидактических 

игр. Учащиеся соревнуются, разделившись на команды. 

Урок – деловая игра. 

Деловые  игры  делятся  на  производственные,  организационно  – 

деятельностные, проблемные, учебные и комплексные. 

Урок – ролевая игра. 

Уроки  –  ролевые  игры  можно  разделить  по  мере  возрастания  их 

сложности на 3 группы: 

- 

Имитационные,  направленные  на  имитацию  определённого 

профессионального действия; 

-  Ситуационные,  связанные  с  решением  какой  –  либо  узкой  конкретной 

проблемы – игровой ситуации; 

-  Условные,  посвящённые  разрешению,  например,  учебных  конфликтов 

и т.д. 

Формы проведения ролевой игры: воображение путешествия; дискуссии 

на основе распределения ролей, пресс- конференции, уроки – суды и т.д. 

В ролевой игре должны иметь место условность, серьёзность и элементы 

импровизации, в противном случае она превратится в скучную инсценировку. 

Игровые  технологии  занимают  важное  место  в  учебно-воспитательном 

процессе,  так  как  не  только  способствуют  воспитанию  познавательных 

интересов и активизации деятельности учащихся, но и выполняют ряд других 

функций: 

1)  правильно  организованная  с  учётом  специфики  материала  игра 

тренирует память, помогает учащимся выработать речевые умения и навыки; 

2)  игра  стимулирует  умственную  деятельность  учащихся,  развивает 

внимание и познавательный интерес к предмету; 

3) игра – один из приёмов преодоления пассивности учеников; 

4)  в  составе  команды  каждый  ученик  несёт  ответственность  за  весь 

коллектив,  каждый  заинтересован  в  лучшем  результате  своей  команды, 

каждый  стремится  как  можно  быстрее  и  успешнее  справиться  с  заданием. 

288 

 

Таким  образом,  соревнование  способствует  усилению  работоспособности 

всех учащихся. 

 

 

«21 ҒАСЫРДА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ИННОВАЦИЯ 

ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН ҚОЛДАНУ (МОДУЛЬДІК ОҚЫТУ ЖӘНЕ 

ДЕҢГЕЙЛІК ОҚЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ...)»  

 

Ж.А. Жамбусинова 

Еңбекші жалпы білім беру орта мектебі 

 Железин ауданы, Еңбекші ауылы 

 

Елімізде білім беру жүйесін дамыту мақсатында қабылданған  Қазақстан 

Республикасында  білім  беруді  дамытудың  2011-2020  жылдарға    арналған 

Мемлекеттік  бағдарламасында  білім  беруді  дамыту  үшін  оқытудың  озық 

жүйелері  мен  технологияларын  әзірлеу  мен  енгізу  бекітілген.  Осы  

бағдарламаның  негізгі  мақсаты  көп  деңгейлі  білім  беру  жүйесін  жаңарту:  

білімді,  өмір  сүруге  бейім,  өзіндік  ой  толғамы  бар,  қабілетті  жеке  тұлғаны  

қалыптастыру. Оқушылардың дүниетанымын кеңейту, істеген ісіне  тұжырым  

жасап,  қорытындыға  келу,  ойлау  көкжиектерін  кеңейтіп,  ой  еркіндігіне  жол  

ашу.  

Бүгінгі  күнге  дейін  күн  тәртібінен  түспей  келе  жатқан  білім  беру  

ошағының көкейтесті мәселесі – қазақ тілін орыс мектептерінде тиімді оқыту 

әдістерін тауып, оны оқу үрдісіне енгізу.  

Қазақстан  Республикасында  жалпы  білім  берудің  мемлекеттік  

стандарттарында  «Оқу  орыс  тілінде  жүргізілетін  мектепте  қазақ  тілі  пәнін 

оқытудың  мақсаты:  оқушының  қарым-  қатынас  біліктілігін  қалыптастыра 

отырып дамыту, тілдік және танымдық білікпен   қамтамасыз ету» - екендігі 

көрсетілген.  

Мұғалімнің  білімі  ғылым  жаңалықтарымен  үнемі  толықтырылып  

отыруы  шарт.  Ұстаздың  оқытудың  жаңа  технологияларымен  таныс  болуы,  

күнделікті  сабақ  барысында  кең  көлемде  қолдануы,  оқушыларды  енгізілген  

жаңа әдіс түрлеріне дағдыландырады. 

Орыс мектебінде қазақ тілін үйрету сабағын жалпы белгіленген  мазмұн 

мен әдістерге сүйене отырып ұйымдастыруға болады. Қазақ тілі  сабағы қазақ 

тілі  туралы  білім  берумен  бірге,  қазақ  тілінде  сөйлеуге  үйрету,    сөйлегенді 

ұғу,  дұрыс  жазу  дағдыларын  қалыптастыруды  көздейді.  Үйретуге    тиісті 

тілдік материал қазақ тілі білімінің соңғы жетістіктеріне негіздеуі  тиіс.  

Педагогика  саласында  жаңа  әдіс  –  тәсіл  арқылы  баланы  жан  –  жақты  

дамыту,  қай  білім  саласы  болса  да,  мұғалім  балаға  тәжірибеде  білімін  

қолдана  алатындай  деңгейде  білім  беріп,  оқытып  шығару  қажеттілігі  

негізінде  жаңа  технология  түрлерін  сабақ  оқыту  барысында  тиімді  етіп  

пайдаланғаны жөн. 

289 

 

Жаңа  технологияның  негізгі  мақсаты:  баланың  ашылмаған  қабілетін 

ашу,  дамыта  оқыту,  белсенділіген  арттыру,  өзіне  деген  сенімін  күшейту, 

іздендіру, пәнге деген  қызығушылығын арттыру.  

Қазақ  тілі  пәнін  оқыту  бойынша  қолданылатын  оқытудың  қазіргі  

технологиялары: 

1. Ынтымақтастықтық технологиясы 

2. Білім беруді ізгілендіру 

3. Ойын арқылы оқыту технологиясы 

4. Дидактикалық біліктерді ірілендіру технологиясы 

5. Дамыта оқыту технологиясы 

6. Модульдік оқыту технологиясы 

7. Деңгейлік саралап оқыту технологиясы 

8. Сыни тұрғысынан ойлау технологиясы 

9. Тірек сигнал арқылы оқыту технологиясы 

10. Оқытудың  компьютерлік технологиясы 

11. Оза оқыту технологиясы 

12. Сатылай комплексті талдау технологиясы. 

Жүсіпбек  Аймауытов  айтпақшы:  «Сабақ  беру  –  үйреншікті  жай  ғана  

емес,  ол  жаңадан  жаңаны  табатын  өнер».  Сондықтан  қазіргі  таңдағы 

педагогикалық инновация – педагогикалық жүйедегі жаңашылдықты, қазіргі 

қолданып жүрген пән ерекшеліктеріне қарай қолдана білуде үлкен белестерге 

жетудің бірден – бір жолы. 

Инновация  –  мұғалімнің  білім  сапасын,  біліктілігін  жаңа  үрдісте  

меңгеруге, 

техникалық 

құралдарын 

еркін 

қолданып, 

ақпараттық  

технологиясы  сабақ  барысына  енгізуге  жол  ашады.  Өзге  ұлт  өкілдерінің  

балаларына  мемлекеттік  тілді  оқытуда  күнделікті  сабақ  барысында  

оқытудың  интерактивті  түрлері  мен  әдістерін,  пайдаланып  келеді.  Сабақта 

электронды  оқулықты  пайдалану  оқушының  танымдық  белсенділігін 

арттырып  қана  қоймай,  логикалық  ойлау  жүйесін  қалыптастыруға, 

шығармашылықпен жұмыс жасауына жағдай жасайды.  

Сабақ  барысында  оқушының  бар  ынтасын,  зейінін  оқу  үрдісіне  аудару  

үшін әр сабақта жаңа әдіс- тәсілдерді тауып, сабақ барысына енгізу қажет.  

Оқушының  жаңа  білімді  меңгеру  барысында,  оқушының  сабаққа  

қажетті  тапсырманы,  ережені,  кестелерді,  тірек  сызбаларды,  слайдтар  

арқылы  жүйелеп  отырып  қолдануы  сабақ  үстінде  мұғалімге  қолайлы, 

жинақшылық жағдай туғызады. 

Сонымен  қатар  слайдтарға  музыкалық  әуен,  дауыс,  анимация  суреттерін, 

тұлғалардың  фотобейнелерін,  пейзаж  суреттерін,  тіпті  қоршаған  дос 

жолдастарының,  жанұясының  суреттерін,  кинфильмдерден  үзінділер  қосса, 

оқушынның зейіні сабақ барысына ауып, қызығушылығы артады. 

Оқушыға сабақтың қызықты да  түсінікті  болуы  мұғалімнің  шеберлігі 

мен ізденімпаздылығына тікелей байланысты. 

290 

 

Ғылыми-техникалық 

прогресс 

даму 

заманында 

білім 

беруді  

демократияландыру  мен  іздендірудің  бастыларының  бірі  компьютерді    оқу  

процесінде пайдалану. 

1.  Оқушылардың  өз  бетімен  шығармашылық  бағытта  жұмыс  істуіне 

мүмкіндік береді. 

2. Басқа пәндерден алған білімін бекітуге көмектеседі. 

3. Жалпы танымдық қабілеттің дамуына әсер етеді. 

4. Материалды тез игеруге, сонымен бірге уақыт үнемдеуге. 

5.  Табиғи  жағдайда  көзге  көрінбейтін  құбылыстарды  экранда  көруге 

мүмкіндік береді. 

Шалғайда  жатқан  ауыл  мектептеріне  әкелінген  интербелсенді  тақта 

жұмысымен    танысып  көргенбіз,  оның  артықшылығы  мен  мүмкіндіктерінің  

оқушыларға білім беруге маңызы зор ететініне ешкімнің де күмәні жоқ.  

Дегенмен,  қолымыз  тақтаға  жете  қоймаған  күнде  шамамыз  келгенше  

сабақтарды  тартымды  етіп  өткізуге  талпынамыз.  Оқушыларға  сапалы  да 

тиянақты  білім  берудің  негізі  –  пәнді  жан-жақты  игеру,  оқушы  санасына 

жеткізе  білу,  шығармашылық  ойлауын  қалыптастыру,  оқытудың  белсенді 

әдістерін қолдану. 

Қазіргі  кезде  республикамызда  білім  берудің  жаңа  жүйесі  жасалып, 

әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда. Соңғы жылдары Республика 

мектептеріне  енгізіліп  жатқан  жаңа  буын  оқулықтары  да  дамыта  оқыту 

жүйесіне  негізделіп,  құрылымы,  мазмұны,  философиясы  жағынан  өзгеріске 

ұшырады. 

Ендеше,  бүгінгі  күні  білім  беру  саласында  оқытудың  озық 

технологияларын  меңгермейінше,  сауатты,  жан-жақты  маман  болу  мүмкін 

емес. 

Сонымен 

қоса, 

жаңа 

технологияны 

меңгеру 

мұғалімнің 

интелектуалдық, кәсіптік, адамгершілік, рухани азаматтық т.б қабілеттерінің 

қалыптасуына  игі  әсерін  тигізеді.  Танымның  қиын  жолындағы  балалар 

жетістігі  мұғалімнің  әрбір  оқушы  мүмкіндігіне  сенім  артуына,  оның 

табандылығы  мен  шыдамдылығына,  шәкірттеріне  дер  кезінде  көмекке  келе 

білуіне тікелей байланысты. 

Сабақтың  негізгі  мақсаты  –  жаңа  технологиялық  әдістерді  қолдана 

отырып,  оқушыларға  сапалы  да  терең  білім  беру.  Бұл  технологияның  әр 

бөлімінде оқушылардың белсенділігі ойлау және есте сақтау қабілеті жүйелі 

түрде дамып отырады. 

Оқушының  ойлау  қабілетін  дамытуға  игі  ықпал  ететін,  жаңа  оқытудың 

бір  түрі  сабақта  деңгейлік  тапсырмаларды  қолдану  болып  табылады. 

Деңгейлік тапсырмалар оқушылардың қазақ тілінен алған білімін толықтыра, 

тереңдете  отырып,  қажетті  дағдылармен  біліктердің  қалыптасуын 

қамтамасыз етеді.  

Жаңа  технологиялардың  бір  түрі  М.М.  Жанпейісованың  «Модульдік 

технологиясы».  Бұл  технологияның  ұтымдылығы  оқушыларға  қиын 

меңгерілетін тақырыптарды оңай жолмен игерту. Оқу материалының біртұтас 

жинақты  өсу  бағытымен  берілуі,  оқушының  пәнге  қызығушылығын, 

291 

 

шығармашылық  қабілетін  дамытуы,  ойын  арқылы  танымдық  қызметін 

арттыруы аталған технологияның ұтымды жақтары.  

Өзім жұмыс істеп жүрген 17 – 18 жыл ішінде, заман талабына сай түрлі 

әдіс  -  тәсілдерді  қолданудамын.  Модульдік  технология  бойынша  мен 

6-7  орыс  сыныптарына  қазақ  тілі  пәнінен  дидактикалық  материалдар 

құрастырдым.  Дәстүрлі  технология  болсын,  жаңа  технологиялар  болсын 

жинақтаған  тәжірибемді ортаға салғым келіп отыр. 

Мысалы: 

I 

6 - сынып 

V модуль 

Біздің мерекеміз 

 

Сөздік: 

құт – береке – счастье 

оралдың – вернулся 

ғажайып құбылыс – удивительная перемена 

«Сарқылмайтын көзі болсын ырыстың». 

Сәлем саған, Наурыз көктем, нұр көктем, 

Құт, береке, арындаған жыр көктем! 

Қайта оралдың  қазағыңа наурыз той, 

Ата – бабам, ұрпағына үлгі еткен. 

Қасиеті мол Наурыз – ғажап құбылыс, 

Бұл  ізгілік әділетке жүгініс. 

Торқалы  той томағасын ағытып, 

Жандандырған, рахмет, қайта құбылыс. 

(Жалатбек Қайдаров, Железин ауданы 

Еңбекші ауылының ақыны) 

Тапсырма: 

1.Өлеңді мәнерлеп оқып, түсінгендеріңді ауызша айтып беріңдер. 

2.  «Наурыз»  мерекесіне  арнап  (сұраулы,  лепті,  хабарлы)  сөйлем 

жазыңдар.  

Деңгейлік  тапсырмалар: 

ІІІ деңгей. 

1. Наурыз, ұрпағына, ғажап деген сөздерге  дыбыстық талдау жасаңдар. 

2.  Жыр,  көктем,  той,  ғажап  деген  сөз  тіркестерін    құрастырып,    орыс 

тіліне аударыңдар. 

ІІ деңгей. 

1.  «Наурыз  келді!»  тақырыбына  диалог  құрастырыңдар,  рөлге  бөліп 

оқыңдар.  Сөйлемдерді  қазақшаға  аударыңдар:  Наурыз  -  праздник  весны  и 

равноденствия.  В  этот    день  люди  прощают  друг  –  другу  обиды,  ходят  в 

гости. 

І  деңгей:  Сөйлемнің  түрлерін  қолданып  (хабарлы,  лепті,  сұраулы), 

«Қазақ халқының мерекелері» атты шағын шығарма жазыңдар. 

292 

 

7 сынып 

V модуль 

Өмір үлкен мектеп, өмірдің өзі – ұлы  ұстаз 

 

Сөздік: 

Қалжа- мясное  блюдо, которое специально готовятся для  роженицы 

сыйластық – уважение, забота 

құрмет – забота 

босанған  әйел белін  тез бекіту үшін – 

чтобы роженица быстрее восстановила силы 

дәстүр, ғұрып – традиция 

 

Қалжа 

Жас  босанған  әйелге  арнаулы  мал 

сойылып  берілетін  тамақ  «Қалжа»  деп  

аталады. Жақын адамдар да «қалжа» әкеледі. 

Бұл  әрі  сыйластық,  құрмет  әрі  босанған  

әйел  белін тез бекітіп, сауығып кетсін деген  

тәрбиелік  дәстүр. 

(«Қазақ  халқының  салт- дәстүрлері»  

кітабынан) 

 

 

Тапсырма: 

1. Мәтінді  түсініп  оқы.  

Деңгейлік  тапсырмалар: 

ІІІ деңгей: 

1. Аудирование. 

2.  Мына    сөздермен    сөйлем  құрастыр:  қалжа,  сыйластық,  сауығып 

кетсін. 

3. «Жақын адамдар» сөзінің  синонимін  тап. 

ІІ деңгей: 

1. Мәтіннің мазмұнын әңгімеле. 

2. Сөзжасамдық талдау жаса: сыйластық 

І деңгей: 

«Қалжа» тақырыбын толықтырып, әңгімеме жаз . 

 

жүктеу/скачать 6,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: