50 жылдығына арналған аймақТЫҚ Ғылыми практикалық конференция материалдары «педагогические чтения»

351 

 

Симфония  –  деген  термин  оркестрге  арналған  көлемді  музыкалық 

шығарма. 

2006 жылдан бастап музыка пәні сабағында қобыз аспабын қолданамын. 

Оқушыларымның  аспапты  көзімен  көріп,  қолмен  ұстауына  мүмкіндігі  бар. 

Көптеген  қазақ  композиторлары  шығармалары  орындалғанда  оқушы  лар 

жанды дауыста қобыз аспабының қоңыр үнін қызыға тыңдайды. 

Қазағымның  қазынасы-домбыра  –  атты  сабақта  –  Елімізге  тән 

қасиеттерді (ерекшеліктерді) атау: Рәміз, тіл, дін, тағам, шаруашылық, аспап, 

салт-дәстүр  т.б.  Ассоциация  құру  арқылы  талдау,  санамалау  және  түсіндіру 

технологиялары қолданылады. 

 

Ұлттық 

аспаптармен 

таныстыра 

отырып, 

әртүрлі 

жағдайда 

пайдаланғанын  түсіндіру.  Белгі  беру,  аң  аулау,  билеу,  бұғы  шақыру,  жан 

келгенін білдірту т.б. сынды белгілерді атап түсіндіру.  

Бастауыш  сыныптарда  музыка  сабағында  жаңа  тақырыпты,  берілген 

тапсырмаларды орындау тиімді болу үшін ойын арқылы түсіндіремін. 

Мысалы:  Т.  Базарбаевтің  «Ауылым»  әнінде  динамикалық  белгілер, 

атты  тақырыпта  оқушыларға  ауылдың  тарихын,  ауыл  қарттарының 

өмірбаяны туралы баяндау. Балалардың туған жеріне деген қызығушылығын 

қалыптастыру, адамгершілікке баулу көзделеді. 

Үй  тапсырмасын  «Кубизм»  әдісін  пайдалана  отырып,  кез-келген 

оқушыға  кубикті  лақтыру  арқылы  карточкадағы  сұраққа  жауап  ала  отырып 

тексеремін,  суреттер  көрсету  арқылы  үй  тапсырмасын  толықтырып 

қорытамын. 

 

 

 

 

1 

 

6 

 

2 

 

5 

 

3 

 

352 

 

Сұрақтар мен тапсырмалар. 

1. Күй дегеніміз не? 

2. Қазақ күйшілерін ата? 

3. Отан, Ана туралы қандай ән  білесің? 

4. «Елім-ай» әнінің композиторын ата. 

5. Отан туралы мақал айт. 

6. Домбыра тартқанда қалай отыру керек? 

7. Қорқыт қай аспапта ойнаған? 

Музыка  сабағында  ұлттық  аспаптары,  қазақ  халқының  композиторлары 

жайында мәліметтерді оқушылар есте сақтау үшін салыстыру технологиясын 

қолдану  өте тиімді.  

Мысалы:

 

Венн диаграммасы 

Домбыра 

 

қобыз 

Осы  технология  бойынша  оқушылар  домбыра  мен  қобыз  аспаптарын 

салыстыру арқылы аспаптың шығу тегімен, құрылысымен танысып, сонымен 

қатар  өз  ойын  жинақтап,  есте  сақтау  қабілетін  дамытып,  білімдерін 

тиянақтайды. 

Сабағымда  интерактивті  тақта  қолданамын,  соның  ішінде  балалармен 

бірге  бейне,  аудио,  дисктегі  бағдарлама  арқылы  дыбыс  қатарын,  берілген 

шығарма ноталарын жазып үйренеміз, сабақ жүргіземіз. 

 

Мысалы: семантикалық картаны қолдану әдісі. 

 

 

19 

ысқыш 

Төгіп, 

шертіп 

күйші  ішекті  қыл  VIII – 

IX 

Қобызды қалай ойнаймыз? 

 

 

 

 

 

 

 

Қорқыт кім? 

 

 

 

 

 

 

 

Домбырада неше перне 

бар? 

 

 

 

 

 

 

 

Домбыраның ойналуы? 

 

 

 

 

 

 

 

Қылқобыздың ішегі неден 

жасалады? 

 

 

 

 

 

 

 

Қорқыт қай ғасырда өмір 

сүрген? 

 

 

 

 

 

 

 

Қобыз ойналуына 

байланысты қай түріне 

жатады? 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бұл  технология  балаларды  толғанысқа  бөлейді,  кесте  арқылы  бала 

берілген тапсырманы ойдағыдай орындауға қорытынды жасайды. 

Бұл  кесте  оқушылардың  жасаған  жұмыстарына  көп  септігін  тигізеді. 

Сондықтан мен үшін бұл технологияны сабақта қолдану өте тиімді. 

353 

 

Біз  музыка  сабағында  балалармен  бірге  логикалық  тапсырмалар 

жасаймыз.  Бұл  тапсырмада  балалар  алған  білімдерін  салыстырып, 

жинақтайды. 

  Мысалы: «Айтыс өнері дегеніміз не?» деген сабақта қолдандым. 

Логикалық тапсырмалар: Бәдік; Біржан. 

Мына  фигуралардың  орнын  дұрыс  ретке  келтіріп,  ауыстырсаң,  айтыс 

түрінің аты шығады. 

 

ж 

і 

н 

Б 

р 

а 

4 

2 

6 

1 

3 

5 

 

Мұнда сандарды орын- орнына қойған кезде айтыскер есімі шығады. 

 

Әдебиет 

1. Музыка әлемінде журналы № 1, 2009 ж.,№ 2-3 2009 ж., № 5-6 2011 ж., № 6 2008 ж. 

 

 

ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ТИІМДІЛІГІ 

 

А.С. Кабенова 

Көктөбе жалпы орта білім беретін мектеп, Май ауданы 

 

Жаңа  заман  талабына  сай  білім  беру  –  бүгінгі  таңда  өзекті  мәселе. 

Ендеше  шығармашылық  қабілеті  мол,  жан-жақты  дамыған  азамат  тәрбие- 

леуде жаңа педагогикалық технология қажет. Білім беру технологияларының 

басты  мақсаты  –  білім  беру  сапасын  арттыру,  оқушылардың  білім,  білік, 

дағдыларын қалыптастыру. Бүгінгі жаңа қоғам мұғалімінің ішкі жан дүниесі 

де жаңаша, өйткені ХХІ ғасырдың өскелең ұрпағынан үлкен үміт күтілуде. 

Білім  берудің  даму  бағыты  мен  технологияларын  қамтитын  көптеген 

педагогикалық  технологиялар  қолданылып  жүргендігі  мәлім.  Мысалы:  

Д.  Эльконин  мен  В  Давыдовтың  «Дамыта  оқыту  технологиясын»  

Ж. 

Қараевтың 

«Деңгейлеп 

саралап 

оқыту» 

технологиясын,  

М.  Жанпейісованың  «Модульдік  оқыту  технологиясын»,  В.  Шаталовтың 

«Дербес  оқыту»  технологиясын,  яғни  тірек  сызбаларын  және  әлемнің  

18  елінен  сынақтан  өткен  «оқу  мен  жазуды  сын  тұрғысынан  ойлау» 

технологиясын  т.б.  сол  сияқты  озық  іс-тәжірибелерді  мұғалімдер  зор 

құлшыныспен игеріп, өз сабақтарында пайдалану үстінде. 

Ф.  Монахов  «Педагогикалық  технология  дегеніміз  –  оқыту  үрдісін 

жобалау,  ұйымдастыру  мен  жүргізудің  ойластырылған  моделі»  деп 

түсіндіреді. 

Жаңа  технологияның  мақсаты-баланың  қабілетін  ашу,  соның  негізінде 

ой-өрісін дамыту, белсенділігін арттыру, өзіне деген сенімін күшейту, өзін-өзі 

тәрбиелеуге бағыттау. 

354 

 

Ж.  Қараевтың  «Деңгейлеп  оқыту  технологиясын»  қолданудың  маңызы 

зор. Деңгейлеп оқыту технологиясы  – әр оқушының өз даму деңгейінде оқу 

материалын  қамтамасыз  етуі.  Бағдарламаға  сәйкес  жүргізіліп  отырған  оқу 

материалын  оқушы  түгелдей  қабылдап  меңгере  алмауы  мүмкін.  Себебі,  әр 

оқушының  еңбек  қабілеті  ерекшелігі  мен  даму  деңгейі  бірдей  емес. 

Оқушының  осы  ерекшеліктерін  ескере  отырып,  деңгейлік  тапсырмалар 

беруге болады. Бұл технология оқушының есте сақтау, қайта жаңғыру, ойлау 

белсенділігі  мен  ынтасын,  білімге  құлшынысын  арттыруға  көмектеседі. 

Деңгейлік  тапсырмалар  сатылау  арқылы  күрделене  түседі.  Тапсырмаларды 

құрастыру да, қызықты да күрделі материалдармен толықтыруда мұғалімнің 

шеберлігіне байланысты. Сонда ғана баланың қызығуын, белсенділігін оятуға 

болады.  Оқушылардың  арасында  бәсекелестік  туып,  шығармашылықпен 

жұмыс істеуге ұмтылады. 

Тапсырмаларды  оңайдан  қиынға  қарай  күрделендіру  арқылы 

оқушыларды  бір  деңгейден  екінші  деңгейдегі  тапсырманы  орындауға 

ұмтылуы  қалыптасады.  Әр  деңгейдегі  тапсырмаларға  қойылатын 

талаптардың да өзіндік айырмашылығы бар.  

Деңгейлік  саралау  технологиясы  оқушының  да,  мұғалімнің  де  белсенді 

шығармашылық  қызметін  дамытуға  бағытталған.  Оқушының  пәнге  деген 

қызығуы,  бейімділігі  артады  және  қабілеті  айқындалады,  өз  бетімен  жұмыс 

істеуге үйренеді. Нақты өз деңгейінде бағаланады. 

Инновациялық білім беру әдістемелерінің ішінде сын тұрғысынан ойлау 

технологиясы  –  тиімді  құралдың  бірі.  Сондықтан  мен  оқытудың 

инновациялық 

технологиясы 

бойынша 

сабақтар 

өткізіп 

жүрмін. 

Инновациялық  білім  –  іскерліктің  жаңа  түрі.  Инновациялық  қызмет 

пәндердің  мазмұнын  тереңдетуге,  ұстаздың  кәсіптік  шеберлігін  арттыруға, 

оқу ісін дамытуға бағытталған. Міне, осы проблеманы шешу үшін «Оқу мен 

жазу  арқылы  сын  тұрғысынан  ойлау»  технологиясының  стратегияларын 

қолданамын.  Мұндай  сабақтарды  өту  барысында  сабақтың  мақсатын 

нақтылап,  оған  шығармашылық  тұрғыдан  келіп,  оқушының  білімділік, 

тәрбиелік  жағынан  қызығуын  арттырып,  ой-өрісін  дамытуға  баса  назар 

аударамын.  

Сын тұрғысынан ойлау сабақтарында оқушы өзін-өзі еркін ұстап, өзгеге 

сенімін , жылуын күшейтеді. 

Оқытудың белсенді әдістері мыналардан тұрады: бағдарламалық оқыту, 

проблемалық оқыту, пікірталас әдістері, дөңгелек үстел, іс ойыны, сайыстар, 

миға шабуыл, тренингтер. Осындай әдістер оқушының белсенді іс - әрекетіне 

бағытталады. 

Бұл  оқушыны  мұғаліммен,  сыныптастарымен  еркін  сөйлесуге,  пікір 

таластыруға,  бір-бірінің  ойын  тыңдауға,  құрметтеуге,  өзекті  мәселені  шешу 

жолдарын іздей отырып, қиындықты жеңуге баулитын бағдарлама. 

Осы  бағдарлама  негізінде  өткізілген  сабақтар  оқушының  тақырыпты 

толық  меңгеруіне,  өз  бетінше  жұмыс  жасауына  және  уақыт  үнемдеуге  өте 

ыңғайлы.  Ақпараттық  технологияларды  оқыту  құралы  ретінде  пайдалану 

355 

 

және 

тұлғаның 

ойлау 

қабілетін 

дамытуға, 

эстетикалық 

тәрбие, 

коммуникативтік қабілеттерін шыңдауға, қолайлы шешім қабылдай алуға, ең 

бастысы, ақпараттық мәдениетін қалыптастыруға негіз болады. 

Әр  сабақты  дұрыс  ұйымдастыру,  педагогикалық  шеберлікті  үнемі 

ізденістермен  жаңартып  отыру  әр  мұғалімнің  өз  ұстанымы,  мақсат,  міндеті 

болуы керек. 

Осыған орай, менің өз ұстанымым: 

-күнделікті  сабақты  таңқаларлықтай  өткізу  (бұрын-сонды  болмаған 

ойын түрлерін, тест түрлерін пайдаланамын); 

-қиынның  қисынын  келтіру,  күрделіні  тартымды,  аса  сезімталдықпен 

айту; 

-қысқа, нұсқа, негізділікке үйрету. 

Ал оқыту сапасын білім сапасына арттыру үшін мыналар қажет: 

- жаңа дидактикалық әдістерді қолдану; 

- сабақтың әдістемелері мен түрлерін өзгертіп отыру; 

- оқушының білімін, іскерлігін, дағдысының жетістігін дамыту; 

- оқушының олимпиадаларға, сайыстарға қатысуына белсендіру. 

Өзім  сабақ  барысында  оқу-  тәрбие  үрдісінде  қолданып,  айтарлықтай 

нәтиже беріп жүрген жаңа педагогикалық технологиялар төмендегілер:  

- дамыта отырып оқыту әдістемесі; 

- тірек конспектілер арқылы оқыту; 

- саралап оқыту; 

- деңгейлік тапсырмалар арқылы оқыту технологиялары. 

Қазіргі  кезде  кеңінен  қолданып  жүрген  В.Ф.  Шаталовтың  тірек-сызба 

белгілерін сабақта пайдалану. Тірек-сызба белгілерін сабақта қолдану мектеп 

мұғалімдерінің  көпшілігінен  үлкен  қолдау  тауып,  оқыту  үрдісінде  кеңінен 

қолдануда. 

Тірек - сызба белгілерін пайдаланып оқытудың тиімділігі мынада: 

а) оқушыға оқу материалы жинақы, қысқаша беріледі; 

б) оқушы оқу материалының ішінен ең негізгісін таңдай білуді үйренеді, 

есте сақтау сияқты қабілеттерінің дамуына мүмкіндік туады. 

Бұл  айтылған  педагогикалық  технологияларды  пайдалану  оқу  үрдісінің 

құрылымын  өзгертіп  қана  қоймай,  оқытудағы  пәнаралық  байланысты 

күшейтуге,  оқушылардың  дүниетанымдарын  кеңейтуге  және  олардың  жеке 

қабілеттерін көре білуге, дамытуға толық жағдай жасауға мүмкіндік береді. 

Білім берудегі құзыреттілік тәсіл білім беру мақсатын анықтаудағы, білім 

мазмұнын  іріктеудегі,  білім  мазмұнын  ұйымдастырудағы  және  алынған 

нәтижелерді  бағалаудағы  жалпы  ұстанымдар  жиынтығынан  тұратындықтан, 

мұғалім  еңбегі  оқушылардың  ҰБТ-да  алған  нәтижесінен  көрінеді.  Мысалы, 

өз  тәжірибемнен  алсам,  11-сынып  оқушыларын  дайын-дауда  2008  жылдан 

бері  5  пән  химия  –биология  пәндерінен  70-100%  аралығында  үлгерім 

нәтижелерін көрсетіп отырмын. 

356 

 

Бұл технологиялардың тиімділігі тұлғаның танымдық қабілеттерін және 

танымдық  үрдістерді  дамытуға  бағытталған.  Нәтижеге  бағытталған  білім  –

оқушы құзыреттілігін қалыптастырудың кепілі. 

Сол себепті әрбір сабағымда мынадай әдістерді қолданамын: 



 

ауызша  әдіс  –теориялық  және  фактіге  негізделген  білімді 

қалыптастыруда , үй тапсырмасын, жаңа сабақты пысықтауда , әртүрлі жаңа 

сөздерді қайталауда; 



 

көрнекі әдіс –бақылау (зертханалық жұмыстар) қабілеттілігін дамыту 

үшін,  оқу  материалдарының  мазмұнын  беру,  есте  сақтау,  көру  қабілетін 

жақсарту үшін; 



 

тәжірибелік әдіс –іскерлік, сараптау, әдетті нақтылы дамыту үшін; 



 

іздену  әдісі  –өзінше  ойлану,  зерттеу,  проблемалық  оқуға  әзірлеу 

үшін; 



 

индуктивті  әдіс  –қорытынды  жасау  қабілетін  дамыту,  күрделендіре 

оқыту үшін, ойлау қабілетін қалыптастыру үшін ; 



 

өзіндік  жұмыс  –оқу  әрекетінде  жұмыс  істеуге  қабілетті дамыту,  оқу 

еңбегінде  дағды  қалыптастыру,  жеңіл  тақырыпты  өзінше  оқу,  дидактикалық 

материалдармен тиімді жұмыс жасай білуге баулу үшін қолданамын.  

Менің алға қойған мақсатым –оқушыларға сапалы білім, саналы тәрбие 

беру арқылы оқушының алған білімі мен тәрбиесі болашақта қажетіне жарап, 

шығармашыл жеке тұлға қалыптасуына үлес қосу.  

Педагогикалық технология оқушылардың жеке басын дамыту мен білім 

беру  мақсатына  жету  жолындағы  педагогикалық  қызметтің,  іс-әрекеттің 

жүйелі  дамып  отыратын  жобасы  ретінде  оқушы  белсенділігін  арттыруды 

көздейді, ал оқушы белсенділігінің артуы оны шығармашылыққа жетелейді. 

 

Әдебиет 

1. М.Қ. Құрманәлиев. «Қазіргі педагогикалық технологиялар», Алматы, 2010 жыл. 

2. Журнал «Мектеп », 2011 жыл. 

3. «Қазақстан мектебі» ғылыми-педагогикалық журнал.2010 жыл. 

4. «Биология және салауаттылық негізі» ғылыми- педагогикалық журнал.2008 жыл. 

5. «Химия мектепте» ғылыми- педагогикалық журнал. 2009 жыл. 

 

 

РОЛЬ ВНЕУРОЧНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ В ФОРМИРОВАНИИ 

ЛИЧНОСТИ УЧЕНИКА 

 

Ж.К. Кабиева 

СОШ №17, г.Экибастуз 

 

Современная  казахстанская  система  обучения  детей  и  подростков 

основана  на  взаимодействии  общеобразовательной  школы  и  учреждений 

дополнительного образования.  

357 

 

Дополнительное  образование  является  прямым  средством  выявления, 

поддержки  и  развития  творческого  потенциала  учеников,  особенно 

способных  и  одаренных.  Концепция  дополнительного  образования  детей 

нацеливает нас – педагогов на создание благоприятных условий личностного 

роста  каждому  ребенку,  оказание  помощи  и  поддержки  талантливым 

ученикам,  способствование  увеличению  количества  одаренных  детей  в 

различных областях знаний и творческой деятельности. 

Главная  задача  системы  дополнительного  образования  –  приобщение 

школьников  к  разным  видам  искусств  или  спорту,  воспитание  активных 

участников  художественной  самодеятельности,  пропагандистов  культурного 

и здорового образа жизни. Поэтому система внеурочной работы с учащимися 

нацелена  на  то,  что  воспитанник  должен  получить  определенный  круг 

знаний, умений, навыков в интересующих его дисциплинах.  

Опыт личной длительной работы в системе образования, позволяет мне 

убедиться  в  том,  что  система  дополнительного  образования  действительно 

помимо  обучения  специальным  знаниям  оказывает  положительное  влияние 

на  развитие  «Я-  концепции»  и  самооценки  моих  учеников,  помогает 

выстраивать межличностные отношения, улучшает состояние эмоциональной 

сферы,  способствует  развитию  умения  понимать  себя  и  снятию 

поведенческих проблем.  

Все  это  в  совокупности  помогает  раскрывать  и  развивать  творческий 

потенциал  способных  и  одаренных  детей,  поскольку  ориентировано  на 

удовлетворение  их  интеллектуальных  потребностей  и  решение  задач  их 

творческого становления.  

Основополагающим 

фактором 

успешного 

результата 

является 

индивидуальный подход к каждому ребенку, который становится возможным 

благодаря  немногочисленности  кружковой  группы  и  определенной  свободе 

самого  педагога,  когда  есть  возможности  самой  разрабатывать  программу  с 

учетом базовых требований, личного опыта и собственных наработок.  

Мною была разработана программа «Әуен», по которой веду вокальный 

кружок «Илигай». 

Цель  данной  программы:  привитие  любви  к  вокальному  искусству  и 

обучение  специальным  вокальным  способностям  исполнять  произведения 

различных музыкальных жанров.  

Реализация  задач  осуществляется  через  определенные  виды  вокальной 

деятельности,  главными  из  них  является  сольное  и  ансамблевое  пение, 

слушание 

различных 

интерпретаций 

исполнения; 

пластическое 

интонирование, добавление элементов импровизации, движения под музыку. 

Одним  из  основных  производных  программы  является  метод 

импровизации  и  сценического  образа.  Требования  настоящего  времени  – 

умение  держаться  и  двигаться  на  сцене,  умелое  исполнение  вокального 

произведения,  раскрепощенность  перед  зрителями  и  слушателями. 

Использование  данного  метода  позволяет  поднять  исполнительское 

358 

 

мастерство на новый профессиональный уровень, ведь приходится следить не 

только за голосом, но и телом.  

Развивающая  роль  занятий  музыкой  определяется  художественно-

творческим  характером  музыкальной  деятельности,  направленностью  на 

самовыражение,  на  самосозидание.  Освоение  музыки  помогает  развить 

мышление  образное  и  логическое,  абстрактное  и  конкретное;  музыка 

формирует  чувство  ритма  и  гармонии,  наблюдательность,  память, 

воображение, голосовой аппарат, мелкую моторику пальцев. 

Воспитательная  роль  музыки  состоит  в  формировании  гуманного 

отношения к миру в присвоении личности эмоционального начала извечных 

человеческих  ценностей  –  любви,  красоты,  добра,  человеческого 

достоинства, жизнелюбия.  

Воспитание  детей  на  вокальных  традициях  является  одним  из 

важнейших 

средств 

нравственного 

и 

эстетического 

воспитания 

подрастающего поколения. Занятия  в кружке пробуждают у ребят интерес к 

вокальному  искусству,  что  дает  возможность,  основываясь  на  симпатиях 

ребенка, развивать его музыкальную культуру. 

Музыка  –  источник  и  способ  развития  ребенка,  метод  освоения 

содержания  других  предметов,  «почва»,  на  которой  могут  произрастать 

духовные, нравственные, эстетические и творческие потенции ребенка. 

Именно  в  период  детства  важно  реализовать  творческий  потенциал 

ребенка,  сформировать  певческие  навыки,  приобщить  детей  к  певческому 

искусству, которое способствует развитию творческой фантазии.  

Великий  педагог  Василий  Александрович  Сухомлинский  в  книге 

«Сердце отдаю детям» писал: «Родина начинается для ребенка с куска хлеба 

и нивы пшеницы, с лесной опушки и голубого неба над маленьким прудом, с 

песен и сказок матери... Только песня может раскрыть красоту души народа. 

Мелодия  и  слово  родной  песни  —  это  могучая  воспитательная  сила, 

раскрывающая  перед  ребенком  народные  идеалы  и  чаяния...  Песня 

утверждает  поэтическое  видение  мира.  Песня  как  бы  открывает  глаза  на 

красоту родной земли, и эта красота становится еще роднее, еще дороже...» 

 

жүктеу/скачать 6,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: