2. Капитал нарығының желісі
Егер біз осы уақытқа дейін қисық сызықтарды пайдаланған екі активтен құралған портфельдің жиынтығын қарастырған болсақ, онда АКБМ үлгісін қарастыру үшін, kRF кепілдендірілген табыстылығы бар тәуекелсіз активтерді қосатын оңтайлы портфельді таңдауға тоқталамыз. График құрастырайық:
I3 I2 I1 Z
ќp
Е
ќM М•
R N G
ќp • В
Н
kRF А
0 δр δ М δр
4.1. сурет. Нарықтық портфель мен тәуекелсіз активті қосу
Тәуекелсіз актив нольдік тәуекелді көрсетеді, сәйкесінше δ2 = 0% болады, сондықтан ол тігінен сызылған өсте көрсетілуі мүмкін.
Берілген графикте мүмкін болатын көптеген тәуекелді активтер мен талғаусыздық сызықтар жиынтығын, яғни жеке инвестордың тәуекел мен табыстылықтың арасындағы таңдауын көрсетеді. N нүктесі (мұндағы, талғаусыздық сызық І1) δР берілген тәуекелдің шамасы кезіндегі ең жоғарғы мүмкін табыстылыққа және kp берілген мүмкін табыстылық кезінде тәуекелдің ең кіші шамасына инвестор ие болатын портфельді көрсетеді. Егер инвестор, кепілдендірілген табыстылықты қамтамасыз ететін, тәуекелді портфельдердің мүмкін болатын жиынтығына тәуекелсіз активті қосса, бұл оған бастапқы портфельге тәуекелсіз активті тәсілі арқылы жаңа портфель құруға мүмкіндік береді және kRF пен М қосатын түзу сызықтағы тәуекел мен табыстылықтың кез келген комбинацияларына қол жеткізе алады. kRFМZ сызығындағы портфель BNME тиімділік шекарасындағы кез келген туекелді портфельден артық болады. Мұндай мүмкіндігі бар инвестор N нүктесінен R нүктесіне ауыса алады. Яғни, ол кешегіден қарағанда тәуекелі артуы мүмкін. Осылайша, тәуекелсіз акцияның қосылуы, көптеген тиімділіктің өзгерісіне алып келеді: бірақ ол енді BNME қисығының бойында емес, kRFМZ сызығының бойымен орналасқан. kRFМZ сызығы капитал нарығының сызығы деп аталады (Capital Market Line, CML). Суретте көріп тұрғаныңыздай kRF нүктесі тігінен тұрған өспен қыйылысып тұр, ал оның иілгіші (kM - kRF) / δM болады. Сейкесінше, капитал нарығы сызығының формуласы келесідей болады:
kp = kRF +
Бұл формуладан түсінетініміз тиімді портфельдің күтілетін табыстылығы, яғни капитал нарығы сызығында жатқан портфель (СМL) тәуекелсіз қойылым мен тәуекел үшін берілетін сыйақыға тең болады. Сол себептен, капитал нарығының сызығы тәуекел мен күтілетін табыстылықтың арасына желілік тәуелділік жасайды. Сонда нарық сызығының қисығы мен тәуекелсіз табыстылықтың (бұл айырмашылықтарды нарықтық тәуекелдің сыйақысы деп атайды) айырмасын, нарықтық портфель табысының орташа квадраттық ауытқууына бөледі:
Егер тәуекелсіз активтер табысы = 10%, ал тәуекел активтері нарықтық портфелінің табыстылығы = 15% және орташа квадраттық ауытқуы = 15% тең деп жорамалдасақ, онда СМL қисығы (15% - 10%) / 15% = 0,33 тең болады.
Портфельдің тәуекелі мен күтілетін табыстылықтың арасындағы тәуелділікті мына графиктен көреміз:
СМL түзу сызықпен көрсетілген, ол өстің тік сызығының нүктесінде қиылысып, тәуекел сыйақысын (премия) көрсететін айырманың бөліндісін айқындап тұр. Капитал нарығы сызығының қисығы инвесторлардың тәуекелге деген жиынтық қатынасын бейнелейді. Жалпы график тәуекелсіз қарыз қойылымының мәні тәуекелсіз инвестициялау қойылымға тең екенін көрсетіп тұр, ал бұл шындыққа сай келмейді.
kp
kRF + [ (kM –kRF)\ δМ ] Ч δp
kM -------------------------------------•
•
.•
kRF •
•
•
•
0 δМ δр
4.2. сурет. Портфельдің тәуекелі мен күтілетін табыстылықтың арасындағы тәуелділік
1958 жылы американ экономисі Д.Тобиннің айтуынша: «Тәуекелсіз пайыздық қойылым бойынша қарыз алу және беру мүмкіндігі бола отырып, инвестордың портфельдерді таңдауы, оның тәуекелге ешқандай қатысы болмайды, яғни барлық инвесторлар үшін тәуекелдер активтерінің (М нүктесі) ішіндегі ең жақсы портфель болып, сол портфельді қалыптастыру мүмкіндігі мен ақпараттандырылудың тең болуында» - деген. Талғаусыздық қисығының нақты жағдайы М нүктесінің жағдайына әсер етпейді. Инвесторлар капитал нарығы сызығынан R нүктесін табу арқылы өздерінің міндеттерін оңтайландыра алады. Бұл нүктенің жағдайы инвестордың қалауына байланысты болады.
Достарыңызбен бөлісу: |