Алеуметтану тероиясы indb
Этноәдіснаманың диверсификациясы
жүктеу/скачать 16,19 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Институттық жағдайларды зерттеу
| Этноәдіснаманың диверсификациясы
Этноәдіснаманы Гарфинкель 1940 жылдардың аяғына қарай ғылыми түр- де негіздей бастады, бірақ 1967 жылы этноәдіснамадағы зерттеулер Studies in Ethnomethodology («Этноәдіснамадағы зерттеулер») жарық көргеннен кейін ғана бір жүйеге келтірілді. Уақыт өте келе ауқымы ұлғайып, сала-сала бағыттар одан әрі өрістеді (Lynch and Sharrock, 2003). Этноәдіснамадағы зерттеулерді Studies in Ethnomethodology басылымын шы- ғарғаннан кейін, он жыл өткенде, Дон Циммерман этноәдіснаманың бірнеше түрінің әлдеқашан болғаны туралы қорытындыға келді. Оның айтуынша, эт- ноәдіснама «бірінен-бірі азды-көпті өзгеше, ал кейде тіптен үйлеспейтін зерт- теу бағыттарын» қамтиды (1978:6). Тағы бір он жыл өткен соң, Пол Аткинсон (1988) оған бірізділіктің жетіспейтінін айрықша баса айтып, этноәдіснама өкіл- дерінің бастапқы түп негізден тым алыстап кеткені туралы мәлімдеді. Осылай- ша, әлеуметтанудың серпінді саласы бола тұрып, этноәдіснама соңғы жылдары «өсу мәселесіне» тап болды. Болашақта этноәдіснаманың түрлі түйін ді мәселе- лері туындап, күрделене түсеріне күмән жоқ. Ақыр аяғында, этно әдіснаманың мәні – күнделікті өмірдің шексіз әртүрлілігі. Демек, келешекте зерттеулердің саны артады, бағыттардың түрлері көбейеді, жаңа «өсу мәселелері» де алды- мыздан менмұндалап шығады деген сөз. Институттық жағдайларды зерттеу Мейнард пен Клейман (1991) сипаттап өткен этноәдіснама саласындағы әртүр- лі жұмыстардың екі негізгі түрін бөліп көрсетуге болады. 1 Бірін ші түрі – инс- титуттық жағдайларды этноәдіснамалық тұрғыда зерт теу. Гарфинкель мен оның әріптестерінің (ол туралы төменде айтылады) алғашқы зерттеулері үй сияқты кездейсоқ, институттық емес жағдай ларда жүргізілді. Кейіннен күн- делікті әрекеттер сот отырысы залдары, меди циналық мекемелер (Ten Have, 1995), полиция бөлімшелері секілді бір топ институттық жағдайлардың ая- сында зерттеле бастады. Зерттеулердің бұл түрлері 1990 жылдардың басынан бастап дами түсті (Perakyla, 2007). Олар дың мақсаты – адамдардың өздерінің ресми міндеттерін орындау барысында сол міндеттерге қатысты институттар- ды қалыптастыру жолдарын түсіну. Осындай институттық жағдайларды қарастыратын дәстүрлі әлеуметтану зерттеулері олардың құрылымына, формалды ережелері мен ресми процедура- ларына көңіл аударады. Ондағы мақсат – олардың аясында жүзеге асырылатын адам әрекетін түсіндіру. Бірақ этноәдіснама өкілдері аталған институттарда- ғы жағдайды түсіндіру үшін бұл сыртқы шектердің жеткіліксіз екенін айтады. Адамдарды бұл сыртқы күштер айқындамайды, керісінше, адамдар оларды өз 412 II бөлім • Қазіргі заманғы әлеуметтану теориясы: негізгі мектептер міндеттерін орындау және соған қатысты институттарды қалыптастыру үшін қолданады. Адамдар тәжірибелік процедураларды күн делікті тіршілік үшін ғана жасамайды, сонымен қатар институт аясында белгілі бір қорытынды жасау үшін қолданады. Мысалы, полиция бөлімшесі жинаған қылмыстық көрсеткіш деңгейі туралы мәлімет – қызметкерлердің жұ мыс ережелерін мұқият орын- дағанының жай ғана нәтижесі емес. Бұл жерде, мәселен, қылмыс құрбандарын кісі өлтірушілер қатарына қосуға бола ма, жоқ па деген шешім қабылдау қажет болғанда, күнделікті тәжірибеге негізделе отырып орындалған толып жатқан процедуралар қолданылды. Осылайша бе рілген көрсеткіштер кәсіпқой маман- дардың түсіндірмелік жұмысына негіз болады, ал дәйектерді жинау – жеке қа- растыруды қажет ететін тәжірибелік қызмет. жүктеу/скачать 16,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|