шамасы келмейтінді жҥктемейді...»

шамасы келмейтінді жҥктемейді...» («Бақара» сүресі, 286-аят), - деген аят бар 
дейді.
 Себеп пен хикмет туралы: Имам Матуриди бойынша Аллаһ Тағаланың 
жасаған нҽрселерінің бір хикметі бар жҽне себепке сүйенеді. Ҿйткені, 
Аллаһтың ҽрбір ісінде бір хикмет бар. Ол бҽрін біледі жҽне Хҽкім иесі дейді. 
 Иман туралы: имам Матуриди бойынша иман кемімейді де артпайды 
да. 
 Діннен шығу туралы: Матуриди діннен шыққан мұсылман кісі қайта 
иман ететін болса, оның алдыңғы жасаған жақсы не жаман амалдары амал 
дҽптеріне қайта тіркелмейді дейді. 
 Құлшылық туралы: имам Матуриди бойынша мұсылман болмаған 
адам құлшылық етуге міндетті емес жҽне ақыретте бұл үшін оған бҿлек жаза 
берілмейді. 
Осылайша Ҽбу Мансур ҽл-Матуриди имам Мұхаммед аш-Шайбани мен 
Ҽбу Юсуфтың шҽкірттерінен ілім алған. Ғұмырының соңына дейін діни 
тақырыптарда зерттеулер жасап ҿткен. Тҽпсір, кҽлам, фиқһ жҽне фиқһ 
ҽдістемесі салаларында маңызды еңбектер қалдырып, кҿптеген шҽкірттер 
тҽрбиелеген. Ханафи мҽзһабын еңбектері мен шҽкірттер арқылы жайған. Осы 
тұрғыда, ол Ханафи мҽзһабының имам Ағзамнан кейінгі екінші үлкен ғалымы 
деп танылған. 

36 
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ: 
 
1.
Құран кҽрім. Қазақша мағына жҽне түсінігі.
2.
Алау Ҽділбаев. «Орта Азиядан шыққан ғұлама – Матуриди», 
Исламтану жҽне араб филологиясы мҽселелері атты конференция жинағы. – 
Алматы
3.
Ахмет Ак. Матуриди кайнакларда Матуриди ве Матуридилик 
(докторлық диссертация). – Анкара: 2006. 
4.
Ҽбу Зҽһра Мұхаммед. Исламда итиқади сияси ве фықхи мезхеплер 
тарихы (ауд: С.Кая). – Стамбул: 1996. 
5.
Ҽбу Мансур ал-Матуриди. Китабу-т Таухид (ауд:Ф.Хулейф). 
6.
Ҽбу Мансур ал-Матуриди. Тҽуилату ҽһли сунна (И.Авазайн, 
С.Авазайн) – Каир: 1971 
7.
Ҽбул Юсур Мұхаммед Паздауи. Ҽһли суннат Ақаиды (ауд:Ш.Гҿлжук). 
– Стамбул: 1988 
8.
В.В.Бартольд. Туркестан в эпоху монгольского нашествия. – Москва: 
1963 
9.
Ибн Халдун Абдуррахман ибн Мұхаммед. Муқаддима (ауд: Закир 
Кадири Уған). – Стамбул: 1990 
10.
Имам Ағзам Ҽбу Ханифа мҽзһабы жҽне қазіргі заман атты 
халықаралық ғылыми-тҽжірибеслік конференция материалдары. – Алматы: 
2009
11.
Кайышоглы Нурулла. Ҽбул Муин ҽн-Насафие гҿре исбаты нубууа. – 
Стамбул: 1999 
12.
Мұстафа Мұхаммед ар-Рахман. Имам Матуридидің Тҽуилату Ҽһли-с 
Суннасына жазылған алғысҿз. – Бағдад: 1983 
13.
Насафи. Табситату-л ҽдилла. дай: Клод Салам. – Дамаск: 1990, I 
14.
Нури Туглы, Матуриди кҽлам эколу черчевесинде кҽлами хадислерин 
дегерлендирмеси (докторлық диссертация). – Спарта: 2003
15.
Сонмез Кутлу. Исламлашма сүрежинде муржия ве тесирлери. – 
Анкара: 2000
16.
Сейтұлы Қ. Матуриди ақидасы (пайғамбарларға иман), Алматы
17.
Тажуддин Субки. Матуридинин ақида рисҽлеси ве шархы (дай: 
С.Эпрем). – Стамбул: 2000 
18.
Топалоглу Бекир-Аручи. Китабу-т Таухид. ИСАМ баспасы. – Анкара: 
2005
19.
Ульрих Рудольф, Ал-Матуриди и суннитская теология в Самарканде. 
(неміс тілінен аударған Л.Трутанова). – Алматы: 1999