Қаралық ғылыми­практикалық конференция I том

 

 

425 

 

Педагогикалық  технологияның  нысаны  –  кез  келген  əрекетте  оқушы  мен 

оқытушының  бірлігі.  Осы  бірлік  нəтижесінде  білім,  дағды,  іскерлікті  қалыптастыруға 

мүмкіндік  болады.Сөйтіп,  педагогикалық  технология  жалпы  жоба  болса,  сол  жобаны 

нақты  іске  асыратын  оқыту  технологиясы.  Педагогикалық  технологияға  ғалымдар 

мынандай  анықтамалар  береді:  «Педагогикалық  технология  –  оқытудың  арнайы 

формаларын,  əдістері  мен  тəсілдерін  айқындайтын  педагогика  –  психологиялық 

нұсқаулардың  жиынтығы,  педагогикалық  процесті  ұйымдастырудың  əдістемелік  аспабы 

(Б.Т.  Лихачев)»,  «Оқу  процесін  іске  асырудың  мазмұндық  техникасы,  практика  жүзінде 

іске асырылатын белгілі бір педагогикалық жүйенің жобасы (В.П. Беспалько)» т.б. 

Ғалым–əдіскерлердің  берген  анықтамаларына  сүйене  келгенде,  жаңа  технология 

дегеніміз  педагогикалық  шеберлікті  жетілдірудің  жолдары  деген  қорытынды  жасауға 

болады.Оқыту  технологиясы  білім  берудің  тиімді  жолдарын  зерттейтін  ғылым  ретінде 

сипатталады. 

Педагогикалық технологияның басты міндеті: 

­əрекет ету, соның нəтижесінде алынған білім, дағды, іскерлікті бекіту; 

­білім алушылардың ойлау, əрекет ету қабілетін жетілдіру; 

­ өз əрекетін жоспарлау, өз бетімен білім алу жолдарын таңдай білу; 

­оқыту  технологияларының  түрлерін,  олардың  құрылымын  игерту  жəне  өз 

тəжірибесінде пайдалана білу іскерлігін қалыптастыру. 

Интербелсенді  оқыту  моделін  пайдалану  —  өмірлік  ситуацияларды  моделдеуді, 

ролдік  ойындарды  қолдануды,  мəселені  бірлесіп  шешуді  қарастырады.    Оқу  процесінің 

қандайда  бір  қатысушысын  немесе  идеяны  (яғни,  жақсы  оқитындарға  ғана  назар  аудару 

сияқты)  ерекшелеуді  шектейді.  Бұл    моделге  адамгершілікпен,  демократиялық  жолмен 

келуді үйретеді. 

Мақсаты–оқыту  сапасын  жоғарылату  нəтижесінде  студенттердің  творчестволық 

қабілетін жəне дербестігін жетілдіру. 

  Интербелсенді оқытудың негізгі қағидалары: 

  орта қалыптастыру 

  əрекет арқылы үйрету 

  өмірмен байланыстыру 

  өзінділікпен дербестікке баулу 

  Интербелсенді оқытудың негізгі мақсаттары: 

  студенттер арасында еркін, ашық шығармашылық қарым­қатынас орнату; 

  студентке білімді өз бетімен ізденуге бағыт­бағдар сілтеу; 

  студентке қажетті білік­дағдыларды қалыптастыру; 

  Интербелсенді  оқыту  –  бұл,  ең  алдымен  оқушы  мен  мұғалімнің  қарым­

қатынасы тікелей жүзеге асатын сұқбаттасып оқыту болып табылады. 

Интербелсенді  оқыту  –  бұл  танымдық  əрекеттің  арнаулы  ұйымдастыру  формасы. 

Ол толық айқындалған жəне мақсатын алдын­ала болжауға болатын оқыту түрі. Осындай 

мақсаттардың  бірі  оқушы  өзінің  жетістіктерін,  интелектуалдық  белсенділігін  сезетіндей, 

оқу  барысының  өнімділігін  арттыратын  оқытудың  жинақы  (компортный)  шарттарын 

жасау.  Интербелсендіоқытудың  мəнісі  сыныптағы  барлық  оқушы  таным  процесімен 

қамтылады, олар өздерінің білетін жəне ойлайтын нəрселері арқылы түсінуге жəне қарсы 

əсер етуге (рефлектироват) мүмкіндік алады. Таным процесінде, оқу материалын игеруде, 

оқушылардың  біріккен  əрекеттері  мынаны  білдіреді;  əр  оқушы  өзіне  тəн  ерекше  еңбегін 

сіңіреді,  білім,  идея,  əрекет  ету  тəсілдерін  алмасу  үздіксіз  жүреді.  Сонымен  қатар,  бұл 

процес  өз­ара  қолдау  жəне  қайырмыдылық  атмосферасында  жүреді.  Яғни,  жаңа  білім 

 

 

426 

 

алып қана қоймайды, танымдық процестің өзін дамытады, оны əлдеқайда жоғары топтасу 

мен еңбектесу дəрежесіне көтереді. 

А.Х.Алимов 

«Оқытудағы 

белсенді 

əдіс­тəсілдер» 

атты 

оқу 

құралында 

интербелсенді  оқу,  оқыту  жайында  былай  деп  тұжырым  жасған:  «Интербелсенді  оқу/ 

оқыту  –  əрекет  көмегімен  жəне  əрекет  арқылы  үйрену/  үйрету,  ал  мұндай  ұстаным 

қомақты  нəтижелерге  жеткізетін  ең  тиімді  жүйе  деп  есептелінеді,  өйткеніадамның 

жадында  бірнеше  мезетте  тек  өзінің  əрекеттері  мен  өз  қолымен  жасағаны  ғана 

қалады.Кезінде  көне  қытай  ғұламасы  Конфуций  (Кун­цзы)  2500  жыл  бұрын  былай  деген 

екен:  «Маған  айтып  берсең  –  ұмытып  қаламын,  көрсетсең  –  есте  сақтармын,  ал  өзіме 

жасатсаң  ­  үйренемін»[1.  б  32­33].  Ғалым  сондықтан  да  интербелсенді  оқу/  оқытуды 

үйренушілердің  оқу  үдерісінде  белсенді  əрекеттерді  үйренудің  негізгі  құралдары  мен 

тəсілдері  ретінде  таниды.  Сол  себепті  де  интербелсенді  оқу/  оқыту  оқу  үдерісінің 

тиімділігі  мен  нəтижелілігін  үйренушілердің  есте  сақтау  дəрежесімен  өлшемей,  олардың 

əрекеттерімен  бағалайды, тек əрекет  арқылы ғана үйрену  ықтимал деген  қағиданы басты 

назарда ұстанады.  

Осы  оқу  құралында  интербелсенді  оқу/  оқыту  мектепте  мынандай  жұмыс  түрлері 

мен əрекеттер арқылы жүзеге асырылады деп былайша санамалап көрсеткен: 

  бірлескен жұмыстар (жұптық, топтық, бүкіл сныппен); 

  жеке жəне бірлескен зерттеу  жұмыстары; 

  оқу, рөлдік жəне өндірістік (іскерлік ойындар); 

  пікірталастар; 

  ақпараттың  əртүрлі  көздерімен  жұмыс  жасау  (кітап,  лекция,  Интернет, 

құжаттар, мұражай т.б.); 

  шығармашылық жұмыстар; 

  жағдаяттар  (ситуациялар)  арқылы  үйрену:  нақты  ситуацияларды  талдау,  кейс­

стади; 

  презентациялар; 

  компьютерлік оқыту бағдарламалары; 

  тренингтер; 

  интервью; 

  сауалнама өткізіп, оның қорытындысын талқылау мен талдау; 

  кез­келген оқу əрекетін  кері байланыспен аяқтау т.б. 

Cабақ барысында топпен жұмыс жасауға студенттерді үйрету үшін алдымен топтың алтын 

ережесімен таныстырдық:  

Топтық  жұмыс  жеке  шешуге  болатын  тапсырмаларды  емес,  анағұрлым  күрделі 

тапсырмаларды шешуді көздейді; 

Қарым­қатынас: жазбаша жəне ауызша əңгімелесу, тыңдау, ым мен қимылды пайдалану; 

Өзін­өзі  таныту:  үстемдік  танытпай,  топтағы  жұмысқа  белсенді  қатысу  үшін  өзіне­өзі 

сенімді болу; 

Басқаларды қолдау: топтың қызметіне үстемдік жүргізбей, топ жұмысына белсенді қатысу 

үшін шиеленіскен жағдайларды шешу; 

Басқаларды бақылау жəне басқалар туралы хабардар болу; 

Топтың басқа мүшелеріне қарым­қатынас барысында ықылас таныту. 

Бір  жарым  жыл  көлемінде  «Қазақ  тілін  оқыту  əдістемесі»,  «Қазіргі  қазақ  тілінің 

морфологиясы»,  «Қазіргі  қазақ  тілінің  сөзжасамы»,  «Когнитивті  лингвистика»,  «Қазақ 

тілінің  ықшамдалу заңдылығы»,  «Интерактивті модульдік оқыту технологиясы»,  «Кəсіби 

қазақ  тілі»,  «Қазіргі  қазақ  тілінің  фонетикасы»  пəндері  бойынша  филология 

 

 

427 

 

факультетіндегі  «5В011700  –  қазақ  тілі  мен  əдебиет»і,  «5В020500  –  филология:  қазақ 

филологиясы»  мамандықтарында  лекция  жəне  практикалық  сабақтар  топтық  жұмыс 

түрінде ұйымдастырылды.  

Студенттерді  кейде  əртүрлі  топта  жұмыс  орындаса,  кейде  өз  қалаулары  бойынша 

топқа  бөлінді.  Сабақ  алғаш  басталғаннан  бастап  топтық  жұмысқа  баулып,  кейде  барлық 

топқа бірдей тапсырма беріп,нəтижесін түрліше жеткізу тапсырылып отырды. 

Топпен  жұмыс  жасау  барысында  студенттер  берілген  тапсырмаларды,  дəрістерді 

өздері  бөліп  алып,  əрқайсысы  оқып  алып,  бірлесіп  постер  қорғады,  қорғау  кезінде  көп 

жағдайда  топ  мүшелері  түгел  өзі  оқығандарын  басқаларға  айтып  түсіндірсе,  кейбір 

топтардың  бір  мүшесі  ғана  негізгі  мəселені  басқаларға  айтып  түсіндіріп,  оларға  түрлі 

сұрақтар  беріп,  жауап  алып,  оған  өз  пікірлерін  білдіріп  отырды.  Әр  сабақтың  соңында 

«төрт  сөйлем  əдісі»,  «Дербес  пікір»,  «ББҮ»  т.б.  түрлі  əдістермен  кері  байланыс  жасалып 

отырды.  

Ең  алдымен,  əр  топ  жеке  жұмыс  жасап,  содан  соң  топта  талдап,  топ  мүшелерінің  

келісімі бойынша өздері оқып үйренгендерін басқаларға айтып, үйретеді.  

Зерттеу барысында студенттер топпен жұмыс жасаудың талаптары мен ережелерін 

меңгерді.  Әр  сабақ  сайын  студенттер  бірнеше  тəсіл  арқылы  топ­топқа  бөлінді.  Берілген 

тапсырмалар  типтік  бағдарламаға  сəйкес  жүргізіліп  отырды.  Топтық  жұмысты  орындау 

барысында студенттермен интербелсенді оқыту технологиясымен, сын тұрғысынан ойлау, 

диалогтік  оқытумен  т.б.    жұмыс  жасалды.  Әр  сабақ  сайын  студенттер  рефлексия  жазуға, 

өзін­өзі  бағалауға  дағдыланды.  Зерттеу  жүргізу  барысында  оқытушы  мен  студент  қол 

жеткізетін нəтижелер:  

 

Оқытушы 

Студент 

  уақытты үнемді пайдаланады; 

  сабаққа 

күнделікті 

жіті 

дайындалуға 

машықтанады;  

  студенттерді толық бағалай алады;  

  кəсіби 

біліктілігін 

арттыруға, 

шығармашылығын жетілдіруге қол жеткізеді.  

  топтық 

жұмыс 

арқылы 

студенттер 

берілген  теориялық  материалды  толық 

қамтиды; 

  үнемі 

сабаққа 

дайындалуға 

дағдыланады; 

  топта жұмыс жасап үйренеді; 

  өзіндік  пікірін  айтуға  жəне  дəлелдеуге 

машықтанады; 

  түсініп  оқу,  тыңдау,  баяндау  дағдылары 

қалыптасады; 

  оқытушы, 

мұғалім 

ретінде 

кəсіби 

мамандануына мүмкіндігі болады. 

 

 

Топтық  жұмыстың  тағы  бір  мүмкіндіктері  ретінде  студенттердің  мінез­құлық 

ерекшеліктерін  реттеуге  де  əсер  ете  алатындығы  байқалды.  Студенттің  өзгеруі  немесе 

жеке  тұлға  ретінде  өзін  қалыптастыруға,  ортаға  бейімделуге  ықпалы  барекендігі  көрінді.  

Осы  уақыт  аралығында  кей  топтағы  тұйық,  ортамен  көп  араласпайтын  студенттердің 

ашылғандығын,  сабаққа  қызығушылығының  артқандығын,  топпен  қарым­қатынасының 

жақсарғандығы аңғарылды.  

Білім  беру  саласында  қазіргі  уақытта  мектепте,  колледжде,  университеттерде 

аудиториялық сабақтарды жаппай топпен жұмыс жасату арқылы өткізу дəстүрге айналды. 

Соған  орай,  оқытушылар  мен  студенттер  арасында  топпен  жұмыс  жүргізудің 

 

 

428 

 

мүмкіндіктері туралы екіұшты пікірлер айтыла бастады. Осы мəселені талдау мақсатында 

студенттер  мен  оқытушылардан  топпен  жұмыс  жасау  туралы  сауалнама  алынды. 

Сауалнамаға  қысқаша  талдама  жасасақ.  Сауалнамаға  120  студент  пен  50  оқытушы 

қатысты.  

Сауалнаманың нəтижесіне сүйенсек, студенттердің 100 % топтық жұмыстың тиімді 

əдіс  ретінде  көрсеткен.  Студенттердің  басым  көпшілігі  топтық  жұмысты  ұтымды 

ұйымдастыру оқытушы шеберлігіне байланысты деп белгілеген. Оқытушылардың басым 

көпшілігі топтық жұмысты жиі қолданатындығын жазған. Топтық жұмысты қолдануының 

негізгі  себеі  ретінде  уақытты  үнемді  пайдалану  мен  студеттерге  теориялық 

материалды түрлі әдіс арқылы меңгерту мүмкіндігі деп белгілеген. Топтық жұмыстың 

кемшілігі ретінде бағалаудың жаппай қолданылатындығын айтқан.  

Зерттеу  жүргізу  барысында  бағалауды  реттеу,  бір  жүйеге  негіздеу  мақсатында  біз 

топ  мүшелерін  жеке­жеке  бағалау,  соңында  барлық  топ  мүшелерінің  балын  қосып,  топ 

мүшелерінің  санына  бөліп  ортақ  балл  қоюды  қолданып  көрдік.  Нəтижесінде  топ 

студенттерінің  əрқайсысының  жауапкершілігі  арта  түскенін  аңғардық.  Егер  бағалау  осы 

жүйеге  негізделсе,  ұжымдық  рухты  қалыптастыру  да  жеңіл  болады.  Себебі  топтың  əр 

белсенді мүшесі жедел əрекет жасап, тапсырмаларды бөлу, оның жүйелі орындалуын жіті 

қадағалап  отырады.  Дегенмен  үнемі  əр  шағын  топтың  мүшесін  жеке  бағалау,  оны  қосып 

ортақ  балл  шығару  көп  уақыт  шығынын  қажет  етеді.  Сондықтан  біздің  ойымызша,  бұл 

бағалау  əдісін  студенттер  əбден  топтық  жұмыс  жасауға  дағдыланғанға  дейін  ғана 

қолданса  болады.  Зерттеу  барысында  студенттердің  жəне  оқытушының  топтық  жұмыс 

жасауға бейімделуін  шартты түрде бастапқы кезең,  дағлылану кезеңі, жоғары деңгей  деп 

үш  кезеңге  бөліп  қарастырдық.  Зерттеу  мерзімінің  нəтижесіне  сүйеніп,  осы  үш  кезеңде 

оқытушы мен студенттің психологиялық күйіне, сабақ нəтижесіне сипаттама берсек:  

 

Топтық жұмысты 

ұйымдастыру 

кезеңдері 

Оқытушының 

психологиялық күйі 

Студенттің 

психологиялық күйі 

Мəселені шешу, 

ұсыныс 

Бастапқы кезең 

Шағын 

топтар 

шашыраңқы 

жұмыс 

жасайды.  

Оқытушыда 

сенімсіздік 

болуы 

мүмкін, қобалжу. 

Қызығушылық, 

сенімсіздік, 

бейжайлық. 

Топтық  жұмысты 

ұйымдастыру, 

берілетін 

тапсырмалар 

туралы іздену. 

Дағдылану кезеңі. 

Топ 

ережесі 

қалыптасқан, 

студенттер 

топпен 

жұмыс 

жасауға 

дағдыланған.   

Сенімділік, 

қызығушылық. 

Салғырттық, 

қызығушылық. 

Топты 

үнемі 

шашыратып 

алмауға  тырысу, 

студенттердің 

қызығушылығын 

жоғалтпау, 

тапсырмаларды 

түрлендіру. 

Жоғары деңгей 

Топ 

əбден 

машықтанған,  жүйеге 

түскен.  

Сенімділік,  өзін  еркін 

сезіну. 

Жауапкершілік, 

сенімділік, 

қызығушылық. 

Жұмыс  түрлерін 

күрделендіру, 

студенттердің 

жеке 

қабілет 

ерекшелігін 

ашатын 

тапсырмалар 

 

 

429 

 

дайындау, 

шығармашылыққа 

баулу.  

 

Қандай  əдіс­тəсілді  қолданса  да  оқытушының  біліктілігі  бірінші  орында  тұрады. 

Шебер маман білімді қандай əдіспен үйретсе де білім игеріледі.  

Қорыта  келгенде,  топпен  жұмыс  жасау  барлық  талаптары  мен  ережелерін  сақтап 

өткілсе,  берер  мүмкіндіктері  мол.  Ол  студент  пен  оқытушының  үнемі  теориялық 

материалды  меңгеруге  негізделген  тапсырмаларды  тиімді  əдіс­тəсілдер  мен  нақты 

берілген жұмыстар арқылы үздіксізжұмыс жасауына құрылса, сабақ сəтті жəне мазмұнды 

болады.  Топтық  жұмысты  студенттерді  жалықтырмай,  бірлесе  жұмыс  жасауға  бағыттау 

оқытушының  шеберлігіне  байланысты.  Ал  топтық  жұмыстың  кемшілігі  ретінде  топ 

арасындағы  келіспеушіліктің  болуы,  бағалау,  кейбір  студенттердің  қатыспай  отыруын 

айта аламыз. Бірақ бұл мəселелердің де шешімсіз қалуы мүмкін емес.  Себебі студент кез­

келген  ортада,  кез­келген  адаммен  жұмыс  жасауға,  кəсіби  маман  ретінде  кез­келген  ата­

ана немесе студентпен тілдік қарым­қатынасқа түсе білуі керек. Сондықтан топтық жұмыс 

осы дағдының қалыптасуына мүмкіндік береді.   

 

Пайдаланғанәдебиеттер: 

1  Әлімов 

А. 

Интербелсенді 

əдістемені 

ЖОО­да 

қолдану 

мəселелері. 

Оқу 

құралы­ Алматы, 2013. – 448б. 

2    Әлімов.  А.Қ.Интербелсенді  оқу  əдістемесін  мектепте  қолдану.Оқу  құралы.Астана: 

«Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ Педагогикалық шеберлік орталығы.2014. 

3  Студентке арналған нұсқаулық. «Назарбаев Зияткерлік мектептері», ДББҰ, 2015.  

 

 

УДК 378: 81'246.3 

Кулсариева А.Т. 

д. филос.н., профессор, член-корреспондент НАН РК, 

Казахский национальный педагогический университет  имени Абая 

Алматы, Казахстан, e-mail: aktolkyn777@mail.ru 

 

ТРЕХЪЯЗЫЧНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ –  ЭФФЕКТИВНОЕ СРЕДСТВО 

ОБЕСПЕЧЕНИЯ ИНКЛЮЗИВНОСТИ 

 

Abstract.      This paper is devoted to implementing of polylingual strategy in Kazakhstan 

via development of trilingual education. Polylingual education in this paper is considered in 

terms of sustainability and inclusion. 

        Key words: polylingualism, cultural­lingual strategy, globalisation, internationalization, 

trilingual education, inclusion and mobility.  

 

Идеи  воспринимаются,  поскольку  они  явно  или  неявно  отвечают  на  запросы 

общества,  его  социального  развития.  Так  идея  трехъязычия  –      культурно­языковая 

стратегия, озвученная Президентом Республики Казахстан Нурсултаном Назарбаевым еще 

в 2004 году, нашел понимание у граждан тогда и гармонично вписывается в повестку дня 

сегодня.  Должная  реализация  языковой  стратегии  позволит  Казахстану,  как  подчеркнул 

Нурсултан  Абишевич  Назарбаев,  восприниматься  во  всем  мире  как  высокообразованная 

страна,  население  которой  пользуется  казахским  языком  как  государственным    языком, 

 

 

430 

 

русским  языком  как  языком  межнационального,  регионального  общения  и  английским 

языком как языком успешной интеграции в глобальную экономику. 

Современные  исследования  показывают,  что  распространение  многоязычия  в 

мире    –  закономерный  процесс,  обусловленный  коренными  изменениями  в 

экономике,  политике,  культуре  и  образовании.  Многоязычие  продолжает  оставаться 

преобладающей  характеристикой  современных  государств  в  силу  не  только  простой 

прагматики  –  в  глобализирующемся  мире  развивается  многоязычная  экономика,  но  и    в 

силу  усиливающихся  интеграционных,  миграционных  процессов  в  планетарном 

масштабе.  Многоязычие  становится  ведущим  фактором,  определяющим  в  значительной 

мере  успех  в  деловой  и  профессиональных  сферах  деятельности.  Сейчас  трудно 

представить  моноязычную  модель  культурно­экономический  развитого  государства, 

стремящегося  к  открытости  и  диалогу  с  миром.  Таким  образом  овладение  несколькими 

иностранными языками является устойчивой потребностью современного общества. 

  Как известно, на ЮНЕСКО, в соответствии с ее мандатом, возлагается обязанность 

рассматривать вопросы, связанные с  языком.  ЮНЕСКО еще  в 1999  году на Генеральной 

конференции  принял 

12­ую 

резолюцию, 

утвердившую 

термин 

«многоязычное 

образование». Согласно  концепции  ЮНЕСКО  понятие  «многоязычное  образование» 

предполагает использование по меньшей мере трех  языков  в  образовании, а именно – 

родного  языка  (первого  выученного  языка),  регионального  языка  и  международного 

языка. Этот стандарт триязычия также был изложен в установочном документе ЮНЕСКО 

«Образование в многоязычном мире» (2002). 

Решение  проблем  многоязычной  коммуникации  и  равного  доступа  к  информации 

стало  особенно  актуальным  в  силу  интеграционных  процессов,  происходящих  во  всем 

мире  –  об  этом  было  уже  отмечено  выше.  Например,  языковая  политика  и  принцип 

многоязычия  стали  приоритетными  вопросами  при  создании  Европейского  союза  и  при 

дальнейшем  его  расширении,  повлекшим  за  собой  неизбежное  расширение  языковой 

географии. В Европе на сегодняшний день помимо 24 официальных языков стран­членов 

Евросоюза, используется примерно 60 языков населяющих ее народностей, а также целый 

ряд  языков,  на  которых  говорят  в  Европе  трудовые  и  нетрудовые  мигранты.  В  1995  г. 

Европейская  комиссия  опубликовала  официальный  доклад  о  вопросах  образования,  в 

котором  была  поставлена  цель  трехъязычности  всех  европейских  граждан.  И,  как  мы 

знаем,  в  2008  году  страны  Евросоюза  законодательно  ввели  у  себя  опыт  трехъязычного 

образования с целью поощрения языков в качестве средства социальной интеграции. 

Целенаправленное  развитие  нашей  республики  характеризуется  выраженным 

стремлением к построению открытого общества, готового к диалогу в мире. Эта интенция 

находит 

свое 

выражение 

и 

во 

внешней 

– 

прагматичной, 

многовекторной, 

сбалансированной  –  международной  политике  Казахстана,  ориентированной  на 

паритетное  партнерство.    Наше  общество,  впрочем,  как  и  весь  мир,  в  первую  очередь, 

заинтересовано  в  изучении  английском  языке,  потому  что  большинство  людей  сейчас 

стремится  осваивать  языки,  обладающие  наибольшей  коммуникационной  ценностью. 

Учитывая 

прагматически­рыночный 

характер 

взаимоотношений 

современности, 

коммуникационная  ценность  языков  имеет  денежное  и  «карьерное»  выражение.  Бизнес, 

путешествия, наука и новые технологии выбрали английский язык в качестве посредника. 

Никто не станет оспаривать тот факт, что самым популярным языком среди бизнесменов 

остается  английский,  за  ним  следуют  французский  и  немецкий.  Многие  компании 

публикуют  свои  документы  и  пресс­релизы  только  на  этих  языках.  Начиная  со  второй 

половины  XX  столетия  мы  стали  свидетелями    «триумфального  шествия»  английского 

языка  в  глобальном  масштабе.  Около  500  миллионов  (по  некоторым  оценкам  –  до 

 

 

431 

 

миллиарда)  человек,  говорящие  на  этом  языке,  и  2  миллиарда  человек,  изучающие 

английский язык во всем мире, а также 87 наций, официально признающие его в качестве 

государственного языка, определили объективную лидирующую роль английского языка в 

современном  мире.  Согласно  концепции  голландского  исследователя  А.  де  Шваана, 

английский  язык  «занимает  в  мировом  созвездии  языков  гиперцентральное  место», 

причем  такое  его  положение  поддерживается 

«механизмами  саморазвития  и 

саморасширения».  

Во  Всемирной  декларации  о  высшем  образовании  в  двадцать  первом  веке  (1998) 

подчеркивается  важность  многоязычия  в  высшем  образовании  в  следующем  ключе: 

«практика многоязычия, программы обмена профессорско­преподавательским составом и 

студентами  должны  стать  составной  частью  всех  систем  высшего  образования»  (статья 

15).    Независимый  Казахстан  стремительно  врывается  в  мировое  сообщество  и  ставит 

перед  собой  амбициозные  цели  развития  не  только  в  сфере  экономики,  но  и  в  сфере 

образования.  Республика  Казахстан    первым  из  центральноазиатских  государств  был 

признан  полноправным  членом  европейского  образовательного  пространства  (2010).    На 

сегодняшний  день    в  добровольном  процессе  создания  Европейского  пространства 

высшего образования задействованы 49 стран, в том числе Россия, Украина и Белоруссия. 

Одной из основных целей Болонского процесса является «содействие мобильности путём 

преодоления препятствий эффективному осуществлению свободного передвижения». Для 

мобильности – будь то академической, трудовой и т.д. – помимо всех институциональных 

преобразований,  которые  уже  осуществляются  нашей  страной,  необходимо  хорошее 

знание иностранного языка, в особенности – английского языка.  Таким образом, вопросы 

изучения иностранных языков, качественное знание которых есть сегодня не самоцель, а 

требование времени, стоит рассматривать и под ракурсом принятых обязательств страны­

участницы  Болонского  процесса.  К  этому  можно  было  бы  добавить  и  огромное  желание 

Казахстана попасть в «элитный клуб» стран ОЭСР.  

Важно  сказать  про  многоязычное  образование  с  точки  зрения    устойчивого 

развития  и  инклюзивности.  Первый  –  это  устойчивое  развитие,  под  которым  имеется  в 

виду ориентация на такое развитие, которое учитывает планетарные границы. А второй – 

инклюзивность.  У  большинства  наших  обывателей    слово «inclusive» ассоциируется  с 

комфортным  турецким  отдыхом  «всё  включено».  В  последнее  время  некоторая  часть 

граждан,  имеющих  отношение  к  системе  образования,  связывают  это  слово  с 

вовлеченностью  в  социум  людей  с  ограниченными  возможностями  (инвалидов).  А  ведь 

это  далеко  не  полное  представление  об  инклюзивности  и  инклюзии  в  целом.    Помимо 

этого  есть  ещё  другой  смысл  термина  «инклюзия»,  это  –  необходимость  вовлечения 

широких  слоев  населения,  всех  без  исключения,  в  любые  программы  развития.  Проще 

говоря,  инклюзия  –  равные  возможности  и  взаимоотношения  без  косых  взглядов  и 

пересудов.  Например,  инклюзия  в  образовании  стремится  развить  методологию, 

направленную  на  индивидуальность  и  признающую,  что  все  дети –    индивидуумы  с 

различными потребностями в обучении. Инклюзивное образование старается разработать 

подход  к  преподаванию  и  обучению,  который  будет  более  гибким  для  удовлетворения 

различных потребностей в обучении. Модное нынче употребление слова "инклюзивность" 

в  политике  означает  способность  определенной  политической  системы  максимально 

учитывать  интересы  всех  членов  общества  с  тем,  чтобы  избежать  деструктивных 

конфликтов.  Так,  многоязычное  образование  тоже  можно  рассматривать    эффективным 

средством  обеспечения  инклюзивности  как  самого  образования,  так и  посредством 

образования. Конечно, все эти идеи о многоязычии как о средстве инклюзии, неимоверно 

актуальны и правильны.  

 

 

432 

 

Конституция  Республики  Казахстан,  Закон  Республики  Казахстан «О  языках», 

жүктеу/скачать 9,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: