Қаралық ғылымипрактикалық конференция I том
жүктеу/скачать 9,92 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Майкла Барбера
- «учитель не может дать детям то, чем не владеет сам».
- Кульмаханова Н.М.
- МЕТОД ЛОГИЧЕСКОГО УБЕЖДЕНИЯ КАК СПОСОБ УПРАВЛЕНИЯ РЕЧЕМЫСЛИТЕЛЬНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬЮ ОБУЧАЮЩИХСЯ Abstract.
- Key words
- Список литературы
- Курманова А.К.
- ТОПТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ТИІМДІЛІГІ ЖАЙЛЫ БІРЕР СӨЗ... Abstract.
- Кілт сөздер
Закон «Об образовании», Государственная программа развития образования и науки на 20162019 годы составляют правовую основу полиязычного образования в стране. Не так давно была утверждена Дорожная карта развития трехъязычного образования на 2015 2020 годы. Принятие дорожной карты – это, конечно, важный шаг, но куда важнее – ее реализация. А здесь, как и в любом нововведении, нас ожидают объективные трудности. У Казахстана в контексте развития трехъязычного образования проблем с региональным языком – с русским языком не возникает. В силу историкокультурных, геополитических факторов, в казахском обществе в основном доминирует казахско русское двуязычие. Это – действительно реальная одинаковая компетенция в двух языках, когда ежедневно неродной язык используется в обыденных коммуникациях так же активно, как и родной язык. Трудности связаны с недостаточным потенциалом педагогов с англоязычной компетенцией. Не случайно в мире образования стала знаменитой фраза Майкла
языком, чтобы начать на нем преподавание естественнонаучных дисциплин. Не секрет, что многие ныне работающие квалифицированные педагоги вышли из «советской шинели». Советский Союз вел абсолютно закрытый и изолированный образ жизни, в силу чего иностранные языки были попросту не нужны населению. Но нужно с чегото начинать?! Для того, чтобы педагог смог справиться с поставленной задачей трехъязычия нужно серьезно пересмотреть содержание подготовки и повысить само качество обучения будущих учителей, а также усилить повышение квалификации уже работающих учителей CLILподходом (предметноязыковому интегрированному обучению). И если мы хотим, чтобы у учащихся и студентов была сформирована способность осваивать новые умения и приобретать новые знания в течение всей жизни, нам необходимо внедрить культуру перманентного самообразования педагогов. Понимая все плюсы и минусы глобализирующегося мира, казахский народ в его стремлении не утратить своих корней, своей культуры, тем не менее, принимает вызов времени. Ведь национальное возрождение в наше неспокойное время предполагает не замыкание на своей "самости", а раскрытие коммуникативного потенциала его культуры. Родные языки в контексте стандарта многоязычия ЮНЕСКО являются основными компонентами качественного образования. В послании по поводу Международного дня родного языка 22 февраля 2016 года Генеральный директор ЮНЕСКО Ирина Бокова заявила о важности родного языка в продвижении образования, повышении качества обучения и обеспечении доступа к образованию для всех, сказав следующее: «В условиях многоязычного подхода родные языки являются ключевым компонентом обеспечения качественного образования, которое само по себе служит основой для расширения прав и возможностей женщин и мужчин и залогом успешного развития современных обществ».
433 УДК 317.14 Кульмаханова Н.М. МА.,ст.преп., Казахский Университет Международных отношений и Мировых языков имени Аблайхана, Алматы, Казахстан, e-mail: renderup@mail.ru МЕТОД ЛОГИЧЕСКОГО УБЕЖДЕНИЯ КАК СПОСОБ УПРАВЛЕНИЯ РЕЧЕМЫСЛИТЕЛЬНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬЮ ОБУЧАЮЩИХСЯ
of students’ speaking and thinking activity. The method presents the usage of argumentative components for the purpose of development in students the ability of persuasion.The author also highlights the necessity to take into account the method while elaborating the strategy of teaching students to use political discourse of The New York Times as a means of persuasion. Key words: Foreign language education, logical persuasion, politicaldiscourse, argumentation.
В методике иноязычного образования особое значение имеет, как работают процессы порождения и восприятия речи, поскольку изучение скрытых механизмов порождения и восприятия речи предоставляет возможность улучшить эффективность управления обучением студентов иноязычному общению. Задачу семантического построения текста, его лексическую, грамматическую и логическую структуру необходимо решать, учитывая, как в иноязычном образовании взаимодействуют речевые и мыслительные процессы с психологической точки зрения. Не менее важно учитывать, что речевая деятельность наряду со структурной организацией представлена предметным, в данном случае, психологическим содержанием. Согласно Н.И. Жинкину, [1] «предметом речевой деятельности является сама мысль как форма отражения отношений предметов и явлений реальной деятельности. При этом важным компонентом предметного содержания деятельности является ее результат текст, в котором объективируется вся совокупность психологических условий речевой деятельности. Таким образом, текст есть продукт речемыслительной деятельности, центральное звено, где происходит неразрывное взаимодействие языка и мышления: звук служит средством выражения, а содержание задается интеллектом». Две наивысшие формы психической деятельности человека это мыслительная и речемыслительная деятельность. Когнитивная функция возможна потому, что её производит мыслительная деятельность человека, которая базируется на том основании, что сознание человека обладает «отражательным» умением. А речемыслительная деятельность – это вариант мыслительной деятельности индивидуума, и её функцией является вторичное познание окружающего мира в процессе коммуникации. А.П. Чудинов [2], анализируя работы в области изучения политического дискурса, отмечает, что большинство из исследователей в своих трудах применяют в научном аппарате приёмы и методы когнитивной лингвистики; особенно, например, у учёных в чести теории метафорического моделирования. Учёный подчёркивает, что исследователи данных трудов опираются на единство речемыслительной деятельности, а речевую деятельность считают видом особого мышления. Формирование политического дискурса у обучающихся ввиду своего комплексного характера представляет собой конгломерат различных противоречий. Основное противоречие это противоречие между устанавливаемыми в процессе обучения образовательными и практическими целями и уровнем развития компетенций студентов
434 для решения этих задач. Вот этото противоречие и является основной отправной точкой развития речемышления обучающихся в процессе овладения политическим дискурсом англоязычной онлайновой газеты. Это полностью можно отнести и к формированию умения обучающихся владеть методом убеждения и создавать убеждающие тексты. Убеждающие тексты – это тексты, главной целью которых является выдвинуть свою собственную точку зрения и убедить в её правильности читателя, слушателя или зрителя. Такие тексты составляют значительную часть современной нам коммуникации в печатных и цифровых источниках. Цель убеждающих текстов убедить респондента о силе аргумента или точки зрения путем использования (представления) информации, разумного использования доказательств, конструирования аргумента, применения критического анализа и использования риторического, образного и эмоционального языка. Метод убеждения – это способ сделать так, чтобы оппонент изменил свои убеждения и/или поведение под влиянием нравственной или логической аргументации (а не силы). Метод убеждения достигает цели тогда, когда человек совершает то или иное действие, потому что он пришёл к мнению, что это верное решение и поступить согласно этому решению наилучший путь. И делает он это охотно, а не так как он поступает, когда ему приходится делать чтото против своей воли. В своей работе А.В. Смирнова замечает, что методы убеждения являются предметом особой отрасли знания теории аргументации, появившейся на стыке таких наук как риторика, логика, лингвистика, психология и прочих наук. Теория аргументации представляет собою комплексное учение о как можно более полезных в осуществлении коммуникативного процесса логических и внелогических методах и приемах убеждающего воздействия [3]. Метод убеждения, например, используется в психологии. Психологи, при этом, считают, что убеждение нацелено на интеллектуальнокогнитивную область психики человека. Цель такого психологического метода в том, чтобы используя логические аргументы, в первую очередь добиться внутреннего согласия человека с выдвинутыми умозаключениями, а потом на базе этого развить и утвердить совершенно другие новые установки (или произвести видоизменение старых установок), находящихся в согласии с поставленной целью. Н.А. Кузнецова, в этой связи, представляет специальные «способы, с помощью которых отправитель сообщения старается не только передать информацию, но и воздействовать на реципиента с целью изменить вид структур его сознания в соответствии с сообщением» [4]. Это включает в себя использование логических и эмоциональных убеждений, манипулирование повесткой дня, проведение идеи всеобщей и взаимной сопричастности, навешивание ярлыков и т. п. Главным механизмом управления речемыслительной деятельностью обучающихся в процессе овладения политическим дискурсом мы считаем метод логического убеждения, который имеет свои особенности в лингвистическом и коммуникативном выражении. Критерием результативности убеждающего воздействия является убежденность. Это глубокая уверенность в истинности усвоенных идей, представлений, понятий, образов. Она позволяет принимать однозначные решения и осуществлять их без колебаний, занимать твердую позицию в оценках тех или иных фактов и явлений. Благодаря убежденности формируются установки людей, определяющие их поведение в конкретных ситуациях. Обратимся вначале к лингвистической особенности метода логического убеждения в англоязычной онлайновой газете. Лингвистический механизм убеждения это совокупность лингвистических сигналов, с помощью которых создается настрой читателя
435 на выработку конструктивных решений. Изучение текстов онлайновой газеты TheNewYorkTimes в лингвистическом аспекте позволяет выявить случаи
целенаправленного использования языковых средств. Язык онлайновой газеты TheNewYorkTimes отличается особой интенсивностью, включает сравнения, метафоры, аналоги, и эмоционально окрашенные слова. Содержание газеты представляет собой область политической риторики, политической и социальной активности, обличительных речей и красноречивых обращений. Это также и отражение языка «харизматичных» лидеров, политических деятелей и президентов США. Сегодня учёные в области лингвистики интенсивно осваивают направление, относящееся к изучению коммуникативных характеристик языка. В исследовательских трудах текущего десятилетия, посвящённых политическому дискурсу, рассматриваются коммуникативные стратегии и тактики, в том числе, явления структурирования речи в зависимости от целевой установкой отправителя речи. При этом исследования производятся как на материале диалогической, так и монологической речи. Поскольку достижение в ходе профессиональной коммуникации некоего практического результата (например, подписание договора, реализация проекта, принятие совместного решения), предполагает элемент убеждения коголибо будь это деловой партнер или массовая аудитория, при обучении политическому дискурсу имеет смысл сосредоточить внимание на коммуникативных стратегиях убеждения, выраженных в онлайновой газете. В рассматриваемом нами политическом дискурсе качественной, онлайновой газеты
классическим схемам, согласно которым, аргументация это процесс, логический и коммуникативный, нацеленный на обоснование точки зрения отправителя сообщения с целью последующего ее осознания и принятия получателем сообщения. Убеждение основывается на аналитическом мышлении, в основе которого преобладают логика, доказательность, научная аргументированность. По мнению М.Н. Алексеева, старания Аристотеля найти ответ на вопрос, как нужно аргументировать и как не следует этого делать, явились одной из отправных точек в создании такой науки, как логика [5]. Логика является одной из древнейших наук Первичные умозаключения логики о формах и путях рассуждений появились уже в таких давних цивилизациях, как, например, Древний Восток (Китай, Индия). Талант и умение убеждать, вести спор, искусство аргументированно отстаивать свою точку зрения и противостоять оппоненту в проводимом споре или полемике приветствовалось в разделах дисциплин античной риторики, направленной на оттачивание речи оратора. Конструкция аргументации представляет собой такие составные элементы как тезис, аргументы и демонстрация. Тезис это своего рода оформление позиции отправителя сообщения (его точка зрения, его предложения другой стороне и т. д.). Аргументы это доводы, положения, доказательства, которые адресант приводит, чтобы обосновать своё мнение. Аргументы представляют собой ответ на вопрос, почему нам необходимо верить во чтото или делать чтото. Демонстрация это отражение взаимосвязи тезиса и аргумента (т. е. сам процесс доказывания, убеждения). Используя аргументы можно, к примеру, полностью или частично повлиять на изменение позиции и мнения получателя информации [6]. Не вызывает сомнения тот факт, что рассмотрению логических методов убеждения в онлайновой газете должно уделяться повышенное внимание. Своевременность рассмотрения политического дискурса в рамках когнитивного подхода в иноязычном образовании связана с возрастающей важностью всестороннего анализа языковых способов убеждения, в силу увеличивающегося в наше время числа случаев
436 манипулятивного использования языка. С другой стороны, умение убеждать других в правоте своей точки зрения является одним из самых нужных социальных умений, востребованных в различных сферах социальной жизни выпускника, и, прежде всего, в избранной им профессиональной сфере.
1Жинкин Н. И. Механизмы речи. М.: Наука, 2007. 370 с. 2Чудинов А.П. Россия в метафорическом зеркале: когнитивное исследование политической метафоры (19912000). Екатеринбург, 2001. 3Смирнова А. В. Чужая речь как элемент аргументации в британском газетном дискурсе: дис. ... канд. филол. наук: СПб., 2006. 169c. 4 Кузнецова Н. А. Управление политической информацией и манипуляция общественным сознанием // Власть. 2011. № 11 5 Аристотель. Риторика. /Пер. Н. Платоновой // Античные риторики. М., 2010, с.150164. 6 Jucker, Andreas (2003). Mass Media Communication at the Beginning of the TwentyFirst Century.// Journal of Historical Pragmatics, 4, 1, 129148.
ӘОЖ 378.147 (5қ) Курманова А.К. п.ғ.м., ак. доцент, Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті Көкшетау, Қазақстан, e-mail: K_Ainash_K@mail.ru ТОПТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ТИІМДІЛІГІ ЖАЙЛЫ БІРЕР СӨЗ... Abstract. Nowadays teachers have to use new ideas, innovations, and different teaching methods, also they have to find effective ways of learning, to form a systematic and use them in everyday activities. For now, in the education system of the Republic of Kazakhstan was implemented a great changes, education must be competitive and changeable. Using new education technologies are important. Therefore, one of the requirements of modern education is an ongoing education and intencity of learning process. Thereby group work with the students has a special role. It is clearly reflected in the ideal model of cooperation training by all their signs. The article discusses the ways of the organization, rules, efficiency, and achievement in group work.
эмоционалдық, бірге болу, қатарды сақтау, орын алмасу, қолдау көрсету, жалғыз қалдырмау
«Әлемнің өзгеруін қаласаң, сол өзгерістің алғашқысы өзің бол» деген тұжырым қазіргі кезде жаңа формациядағы мұғалім бейнесін қалыптастыруға ықпалын тигізуде. Себебі бүгінгі ұстаз – бəсекеге қабілетті, рухани дамыған, шығармашыл, кəсіби дағдыларды терең меңгерген, жаңалыққа ұмтылғыш, білім құндылығын түсінетін, мəдениетті, өз пəнін, оны оқыту əдістемесін терең білетін, жеке тұлғасын əрі қарай дамыту мотивациясы қалыптасқан болуы тиіс. Бүл ретте, «Маған айт мен ұмытамын. Маған көрсет сонда мен есте сақтаймын. Менің өзіме əрекет етуге мүмкіндік бер – сонда мен үйренемін» деген қытай даналығының мəні ерекше болмақ. Бұл не істеу керек? нені
тəжірибеде қалай қолдану керектігін жүзеге асыруға əрекет жасатады. Өзіндік қорытынды шығаруға негіз болды.
437 Осы тұрғыдан келгенде, педагог кадрларды даярлайтын жоғары оқу орындарының бітіруші курсы студенттеріне қосымша кəсіби білім беру бағдарламасы аясында жеті модульмен таныстық. Соның бірі – топтық жұмыс. Бұл оқыту мен оқу тəсілі, проблемаларды шешу, тапсырмаларды орындау арқылы алға қойған мақсатқа бірлесе отырып қол жеткізу дегенді білдіреді [1]. Әрбір сабақта топтық жұмыс арқылы бірлесе əрекеттенген тиімді. Бұл ұстаным конструктивтік білімнің басты идеяларының бірі болып табылады. Осы бағытты ұстанған оқу/үйрену жобаларының барлығы да бірлескен əрекеттерді үйренудің негізі деп танылады. Ж.Пиаже бұл туралы: «Адамның ақылы («ми»
немесе басқа ақылдармен қатынаста ғана болады. Адамның санасы тек басқа адамдармен қарымқатынаста ғана дамиды, тек қарымқатынас əрекеттері ғана бізді жаңа түсінікке əкеледі», деген болатын 2. Ал қарымқатынас дегеніміз өзімізді басқаларға бейімдеу деген сөз. Бұл ретте, пайымдау, ойлау, түсіну, пікірлесу, саралау, талдау, қорыту сияқты əрекеттер жасалады. Ойлау, пайымдау процесімен бірлікте іс жүзіне аса отырып, қарым қатынастың негізі, басты құралы болып табылады. Олар оқытудың əдіс – тəсілдеріне сай дамиды, жетіледі. Шағын топтық (немесе жұптық) жұмыстар үйренушілерде бірлік, бірегейлік (корпоративтік) сезімдер қалыптастырып, сол арқылы өздерінің ұжымға тікелей қатысы бар екендігін аңғартады. Ал «Көптің түкіргені – көл», «Бірлесе көтерген жүк жеңіл» екендігі баршаға аян, ұжым болып қандай да болмасын тапсырманы орындау қызық та тартымды жұмысқа айналады. Бірлескен жұмыс барысында шағын топ мүшелерінің (ең тиімдісі əр топ құрамында 46 студент болғанда) барлығы да өзара қарымқатынасқа негізделген (интербелсенді) əрекеттерді атқарады (мəселен, тыңдай білу, өз пікірін ұтымды жəне дəлелді түрде жеткізе білу, ортақ пікір қалыптастыру, туындаған егес пен даудамайларды шеше білу, бірлесе шешім қабылдау). Мұнда біреудің жұмыстан тыс не қалыс қалуы екіталай: барлығы да қызу əрекетте болады, барлығы да жұмыстың қорытынды нəтижесіне өз үлесін қосады. Оның
бəрі белгілі
талаптарға негізделеді. Бұған қоса
қарымқатынастың (коммуникацияның) ережелерін құрастыруда Г.Грайстың максималарын (этикалық қағидаларын) қолдануға тұрарлық. Бұл максималар алдымен бірлескен әрекеттерді қамтиды: 1. Ақпараттың толықтығы максимасы. 2. Сапа максимасы (Шындықты айт!). 3. Релеванттылық максимасы (Тақырыптан ауытқыма!). 4. Мəнер максимасы (Анық, қысқа жəне бірізді түрде сөйле!). Мұнымен қатар Г.Грайс қарымқатынаста аса маңызды тағы да бір қағида –
1. Әдеп максимасы (Басқалардың мүддесін сақта! Оның жеке əлемінің шекарасын бұзба!). 2. Кеңпейілділік максимасы (Басқаларға жүк артпа!). 3.Қолпаштау максимасы (Басқаларды жамандама!). 4. Кішіпейілділік максимасы (Мақтаудан қашқақта!). 5. Келісу максимасы (Қарсылық білдіруден қашқақта!). 6. Симпатия максимасы (Мейірбандық таныт!) 3 Міне, осындай талаптарды ескерудің өзі топтық жұмыстың тиімділігін арттырып, маңыздылығын анықтайды. Жалпы бұл топтық жұмысты сабақтарымызда бұрын да қолдандық, бірақ аса үлкен мəн берген емеспіз. Себебі жұмысты түрлендірудің бір қалыбы ретінде қарайдық. Қазір
438 топтық жұмысқа деген көзқарас өзгерді. Оның пайдалы, маңызды тұстары өте көп екенін білдік. Топтық жұмыстың мəнін түсіндік. Оған мекемедегі тəжірибе кезінде 4 сабақты жоспарлап, өткізу барысында қол жеткіздік деп ойлаймыз. Атап айтсақ, топтардағы бірлескен жұмыстың әлеуметтік, танымдық, эмоционалдық мақсаттарын жүзеге асыру, топта жұмыс жүргізудің тапсырманы орындау, команда құру, жеке қажеттіліктер сияқты себептерін ескеру, уақытты ұтымды пайдалану, мəселеге тың көзқараспен қарау, келісімге қол жеткізу. Оған қазіргі заманауи əдістəсілдерді түрлендіре отырып, сабақты жаңа форматта жоспарлау қажет болды 4. Бастапқыда топпен жұмыс жасағанда бəрі ойдағыдай шыға қоймады. Себебі топ ережесін шығару, табыс критерийін құру, оны жүзеге асыру деген мəселелер сəтсіз болды. Бұл заңды нəрсе. Себебі бұрын мұндай жұмыс жасап көрмедік. Осы ретте, оқытушының жұмысы басым болды. Ол үшін бірінші кезекте топтық жұмыстың мақсаты мен міндеттері түсіндірілді. Оның өзінде топ мүшелері бірден белсенділік таныта қоймады, топпен жұмыста топ үшін жауапкершілік аз деп ұқты. Кейбіреуі оны ойын деп те қабылдады. Бұл жайт топтық жұмысқа ерекше көңіл аудару қажет деген ойға итермеледі. Екінші кезекте əр түрлі ойын, тренингтер арқылы студенттерді топқа бөле отырып, топ ережесін құруды əрі оны қатаң сақтау керектігін ұғындырдық. Үшінші кезекте бұл ереже жауаптарын бағалауда басшылыққа алынатынын əрі табыс критерийінің бірі ретінде есептелетінін үнемі назарда ұстау қажеттігін ескерттік. Төртінші кезекте табыс критерийін құруды үйрендік, сондықтан олар тапсырманы орындауда өз критерийлерін құрып, оны бірінші болып өздері ұстанды. Оған төмендегі сурет дəлел болады.
Берілген суреттің үстіңгі оң жақ бұрышында жұмысты бағалаудың табыс критерийі жапсырылған. Онда тақырыпты ашудағы нақтылық, дәлділік, материалды толық
бағдарламаның идеясын түсінгендерін білдіреді. Әр тапсырмадан кейін міндетті түрде ой бөлісу əрекеті орындалып отырды. Себебі олардың назарын осы тақырыптың маңыздылығын, мəтін түсінуге бағыттап отырдық. Олар ой бөлісу арқылы сұрақ қоюдың мəнін түсінді. Топтық жұмыста не ұнады? деген сұраққа берген түйінді жауап беруге тырысты. Оны 23 суреттен көруге болады.
439
Сурет – 23. Студенттердің топтық жұмыс туралы ойлары.
Суретте А,В,С,Д есімді студенттердің топтық жұмыста не ұнады? деген сұрақ бойынша талқылау сəті бейнелеген. Олар топ мүшелерінің белсенді қатысуы, ой бөлісіп, өзара мәмілеге келуі, логикалық ойдың дамуы, басқа топпен жарыса оқу ұнады деген пікір білдірді. Ал 4суретте студенттердің ортақ шешім шығару сəті бейнеленген.
Сурет 4. Топтық талқылау сəті.
Бұл əрекет оларды ұжымдасып белгілі қорытындыға келуге, бірбірін толықтыруға, өзіндік ой қалыптастыруға үйретті. Сондайақ қарымқатынас этикасының жақсаруына ықпал етті, менікі дұрыс деген ойдан арылуға көместесті. Ең бастысы – адам ойын еркін жеткізіп, қысқаша сөйлеуге əрі уақытты тиімді пайдалануға үйренді. Топтық жұмыс арқылы өмірлік үлкен сабақ алуға болады. Өйткені топтық жұмыстың мəні зор. Мəселен, студенттермен осы топтық жұмыс туралы қорытынды түйін шығару барысында «Қаздар сабағы» атты видеофрагмент көрдік. Бұл фильмде Милтон Ольсонның жабайы қаздардың өзара топтық ынтымақтастық жайлы бес сабағы берілген. 1991 жылы Эднджелс Эрриен бір жиында Милтон Ольсон жұмыстарына сүйене отырып,
440 «Қаздардан үйренеміз» деген тақырыпта ерекше бір əңгіме айтқан екен. Онда жабайы қаздардың ұшу кезіндегі өзара топтық ынтымақтастығы мен бірлесе əрекет етуі жайлы қызықты деректер келтірілген. Сол қаздардың ұшу кезіндегі бірлескен əрекеттерін зерттеу арқылы біз олардан өзімізге бес түрлі сабақ алуымызға болады. Олардың бұл өнегесін адамдар топтасып жұмыс жасағанда өз пайдаларына жарата алады. 1) дерек бойынша алдыңғы қаз қанатын қағу барысында артындағы қаздарға жоғары көтерілетін ағын тударады. Сондықтан топ болып қазға бұрыш жасап сыналап ұшу жеке ұшқан қазға қарағанда 70 пайыз жеңілге түседі екен. Бұдан бірге болу деген ой түйдік. Себебі топтағы адамдарға да бір бағытта бірлесе жұмыс жасау жеке еңбек етуге қарағанда əлдеқайда оңай болады. Кей кезде тапсырманы алғанда не істеу керектігін, оны қалай орындау керектігін түсіне алмай жатамыз. Ал топтық жұмыста тапсырманы талқылау барысында оны орындаудың əр түрлі жолы қарастырылады. Себебі əр түрлі ой туындайды, түрлі пікір айтылады, оларды саралау барысында сауатты жұмыс нəтижесі шығады. Сонда бірлескен оқудың мəні айқындалады. 2)
деректе кездейсоқ қатардан шығып қалған қаз алдынан соққан желдің кедергісін тез байқап, дереу қайта қатарға қосылуға тырысады. Өйткені ол сол арқылы алдындағы қаздің ағынына ілесе алады. Бұдан қатарды сақтау керек деген ой шығады. Пайымы жоғары адамдар да топтағы өз орнын сақтай білген кезде өзгелердің көмегі мен пайдасын жақсы сезінетін болады. Бұл топ мүшелерінің əр қайсысының өзіндік рөлін көрсетеді. Бір басшыға бағыну керектігін, тапсырманы орындағанда уакытпен санасу қажеттігін жəне т.б.. 3) деректе сынаның ұшындағы қаз шаршаған кезде демалып, күш жинап алу үшін топтың соңына қарай кетеді де, оның орнына екінші қаз көштің алдына шығады. Сол арқылы олар алыс жолда бірінбірі алмастырып отырады. Бұдан орын алмасу қажет деген қорытынды шығарылады. Жігерлі жандар да қиын жұмысты кезекпен атқару арқылы көшбасшылыққа үйренсе, топқа жеңіл болады. Топ мүшелері өздерін жанжақты қырынан көрсетуге талпыныс жасайды. Топ басшы да, таимкипер де, топтық белсенді мүшесі ретінде де өзін көрсете алады. Шын мəнінде сөйлемегендер сөйлеп, жазуды ұнатпайтындар жазып, сурет сала білмейтіндер сурет салып та көреді. Міне, бұндай əрекеттер білім алушыларды жанжақты тануға мүмкіндік береді. Олардың өздеріне деген сенімдерін арттырады. 4) дерек бойынша топтың соңғы жағындағы қаздар қаңқылдау арқылы топтың алдынғы жағындағы қаздарға топтан қалып қоймағандығы жөнінде белгі беріп, олардың жылдамдықты бəсеңдетпей, тезірек ұшуына ықпал етіп отырады. Ол қолдау көрсету керек дегенді білдіреді. Ниеттес адамдар да көшбасшыларға қолдау көрсетіп, олардың құлшынысын арттырып, дем беріп отырады. Топтық жұмыстың басты идеясы да осы болып табылады. Бірбіріне көмек қолын созу, толықтыру, қолдау, бағыт беру. Яғни тығырықтан шығар жолды бірлесе отырып, табу. 5) сонғы деректе егер қаздардың бірі жараланып немесе басқа бір себептермен əлсіреп қалса, басқа екі қаз топтан бөлініп қалып, қайта ұша алғанша не өліп қалғанша жанында болады. сонан соң ғана ұшу сапарын қайта жаңғыртатын болады. Одан жалғыз
қиындығына ортақ болып, өзара көмек көрсетеді. Бұл білім алушылардың бойына үлкен адамгершілікті ұялатады, ортақтасып шешім қабылдауға үйретеді. Достық деген ұлы
441 сезімді санаға сіңіртеді. Бастысы жұмыс жасауда достық көпірдің орныққанын көрсетеді. Аудиторияның психологиялық ахуалының жағымдылығын арттырады. Топтық жұмыс туралы пікірлерді саралай отырып түйгеніміз, топтық жұмыста студенттер өз мүдделерін қорғай алады, ұжымдасып белгілі қорытындыға келеді, бірбірін толықтырады, өзіндік ойын қалыптастырады. Сондайақ топтық жұмыс қарымқатынас этикасының жақсаруына ықпал етеді, топтағы адамның ойымен санасып, менікі ғана дұрыс деген ойдан арылуға көместеседі. Ақпаратпен алмаса отырып, белгілі бір түйін шығаруға не қорытындыға келуге септігін тигізеді. Ең бастысы – адам ойын еркін жеткізіп, қысқаша сөйлеуге, уақытты тиімді пайдалануға үйренеді. Соның нəтижесінде топтық жұмыста студенттер бірбірімен сыйластықта болып, жауапкершіліктері артады, топтың барлық мүшелерінің бірінбірі тыңдау, сөйлеу дағдылары қалыптасады. Жұмыс барысында жеке студенттің қасиеті сыналмай, тек пікірлер ғана сыналатынын ұғады, əр студент пікір айтуға мүмкіндігі бар екенін сезінеді. Аталмыш жұмыс студенттерді белсендіреді əрі шынайы ситуациялық жағдайларда тығырықтан шығар жолды табуға көмектеседі. Осы орайда, топпен жұмысты жетілдіруде, ұтымды жоспарлауда жаңаша əдістəсілдерді қолдану қажет. Атап айтсақ, Бірін-бірі оқыту, Ой қозғау, Жалғастыр,
тағы басқалары. Бұл əдістəсілдер студенттердің жүйелі жұмыс жасай алу дағдыларын арттырады. Сондайақ топқа бөлу сəтінің өзіне үлкен мəн беру арқылы студенттер əртүрлі мінезді адамдармен бірлесе жұмыс жасауға үйренеді.
жүктеу/скачать 9,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|