Қазақ тіл білімінің зерттелу тарихына хронологиялық шолу жасаңыз
- Бұл бет үшін навигация:
- Лексикологияның зерттелуі, ол туралы пікірлерді салыстырып, өз тұжырымыңызды жасаңыз.
- Н.А. Баскаковтың
- Ғалым К.М Мусаев
| ХХІ ғасыр басында
|
|
Ғасыр ішінде қазақ тіл ғылымына еңбек сіңірген ғұлама ғалымдардың тізімі мол болмаса да, жүргізілген ғылыми зерттеулер мен жазылған еңбектер ұлан ғайыр. Қазақ тілші-ғалымдары тіл білімінің барлық салалары бойынша зерттеу жазып, теориялық терең ғылыми еңбектер туғызған. А. Байтұрсынұлы, Қ. Жұбанов, Х. Досмұханбетұлы, Қ. Кемеңгерұлы, С. Аманжолов, Н.Т. Сауранбаев, І. Кеңесбаев, Ғ. Мұсабаев, М. Балақаев, М. Томанов, Т. Қордабаев, С. Исаев, М. Оразов, Ә. Қайдар, Р. Сыздық, Ш. Сарыбаев, Т. Жанұзақов, К. Хусаинов, Ә. Құрышжанов, А. С. Аманжолов, Ж. Аралбаев,Х. Мұхамбет-Кәрім,Ғ. Қалиев, Е. Жампейісов, С. Мырзабеков, О. Нақысбеков, Н. Оралбаева, т.б. жүргізген зерттеулер бен көтерілген ғылыми мәселелер қазақ тіл білімінің теориялық негізін қалап, жеке салалар бойынша дамуының басты қадамы болды. |
Лексикологияның зерттелуі, ол туралы пікірлерді салыстырып, өз тұжырымыңызды жасаңыз.
Лексикология(грек. лексикос – сөз, сөзге қатысты, логос – ілім) – тілдің сөз байлығын, лексикасын зерттейтін ғылым. Ол сөзді мағынасы, шығу тегі, қолданылу сипаты, стильдік мәні тұрғысынан тексеріп, тілдің қалыптасқан лексик. жүйесін зерттейді.
Лексикология ғылымына алғаш үлес қосқандардың бірі Н.А. Баскаков. Н.А. Баскаковтың ресей түркітану ғылымындағы түркітану лексикографиясы саласындағы мол жетістігі оның атымен байланысты десек артық айтқандық емес. Алғашқы ұйғыр-орыс тілі сөздігінен бастап, ол қарақалпақ, түркімен, ноғай, хақас, ғағауыз – ұлттық орыс және орыс-ұлттық, қарайым сөздіктерін құрастыруға етене араласты. Ғалым К.М Мусаев «Грамматика караимкого языка» деген зерттеуінде зат есімді семантикалық мағынасы жағынан бөліп, ары қарай жіктемеген. В.И. Рассадин – әлемдегі моңғол салыстырмалы-тарихи және түркі-моңғол тіл білім саласында белгілі мамандардың бірі, Ресей мен Моңғолияның Саян-Алтай аумағындағы азын-аулақ түркі тілдері мен оның диалектілерін зерттеуші. Ісмет Кеңесбаев (1907–1995) еңбектерінде де түркология мәселелеріне арналған зерттеулер мол. Ол 1944 жылы «Қазақ тіліндегі тиянақты сөз тіркестері» атты докторлық диссертациясын қорғап, фразеология бойынша жалпы түркілік мәні бар еңбегін жариялады. Қазақ тілі бойынша «Қазақша-орысша сөздіктер», «Орысша-қазақша сөздік», 10 томдық «Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі» секілді іргелі еңбектер жазып қалдырған. Сонымен қатар бұл салаға Б.Сағындықов, Ә.Жүнісбеков, Ж.Түймебаев, Е.Қажыбеков, Ә.Керімов, Н.Г.Шаймерденова, А.Қайыржанов т.б. қосқан үлестері де көп.
К.Аханов «Қазақ тілі лексикасының мәселелері» (1955) деген оқу құралында зат есімдердің жалқы, жалпы мағыналарына талдау жасаған.
жүктеу/скачать 53,5 Kb.
Достарыңызбен бөлісу:
