Қазақстан республикасы 45minut kz – 45minut org Ұстаздарға арналған басылым редакциясы

1.
Жылқының төлін не дейді?
2.
Сиыр атасы кім?
3.
Қошақан деп ненің төлін айтамыз?
4.
Ащы сөзіне қарама қарсы сөздерді ата
5.
Қой жүнінен не жасауға болады?
6.
Түйе сөзінде неше дыбыс, неше әріп бар?
ІІІ.Қызығушылықты ояту:
-Балалар, бізге алыстағы досымыздан хат келіпті. Қане, бәріміз тынышталып, осы хатта не жазылғанын тыңдайық.
Сәлем хат!
Құрметті менің достарым! Мен сендерден көмек сұрай, хат жазып отырмын. Апам биыл мені мектепке баруға дайындап,
маған дүкеннен оқу құралдарын сатып әкелді. Олар өте көп. Бірақ мен бәрінің аттарын біле бермеймін. Мен сендерге
олардың суреттерін жіберіп отырмын. Сендер мектепте оқисыңдар ғой. Маған осылардың атын білдіретін сөздерді жазып
жіберіңдерші. 
Сәлеммен: Дәурен – деп аяқтапты хатын. 
-Олай болса балалар, мен Дәуреннің жіберген суреттерін бір-бірден көрсетейін, сендер сол заттардың атын атап, 
отырыңдар.
Бұл не?-алма
Бұл не?-мысық
Бұл кім?-әнші
Бұл кім?-суретші
-Заттардың атын білдіретін сөздер кім?, не? сұрақтарына  жауап береді.
ІҮ.Мағынаны тану.
А
н
а
б
і
р
а
л
т
ы
А
й
1.
Бала, бала, бала деп,
Түнде шошып оянған-ол кім?
2.
Нөлден кейін тұратын сан. 
3.
5 пен 1-дің қосындысы нешеге тең?
4.
Түнде күлімдейді,
Суда дірілдейді-бұл не?
-Ал, балалар, сөзжұмбақтан қандай адам атын оқыдыңдар? Ендеше Абай атамыз жайлы не білеміз?
Кіріспе әңгіме.
Абай атамыз - қазақ халқының ұлы ақыны, ойшылы. Абайдың  шын аты-Ибрахим болған. Абай Құнанбайұлы 1845 жылы
10   тамызда   туып,   1904   жылы   6   шілдеде   қайтыс   болған.   Абай   Семей   облысы,   Абай   ауданының   Шыңғыс   тауының
баурайындағы Қасқабұлақ деген жерде туған. Оның атасы Өскенбай би болған, ал Абайдың әкесі Құнанбай бай адам болған.
Абайдың анасы Ұлжан-ақылды, мейрімді кісі екен, ал Абайды әжесі Зере тәрбиелеген. Ол Ибрахимді еркелетіп «Абай» деп
атаған.Қос ана қазақтың ертегі, аңыз-жырларын көп білген. Абай 10-12 жас аралығында мұсылманша оқып, хат таныған. 12
жасынан бастап өлең жаза бастады. Ол өлеңдеріне 20-дан астам әндер шығарған үлкен сазгер. 
Оқулықпен жұмыс
Негізі «Ғылым таппай мақтанба» өлеңінің көлемі 77 жол. Абай бұл өлеңді 1886 жылы жазған. Біздің оқулығымызда 13 
жолы берілген. Бұл өлеңі арқылы ақын сендерді жарқын өмірге, білімді болуға, алған білімдеріңді дұрыс пайдалана білуге 
шақырады. 
Өлеңді мәнерлеп оқып беру. (мұғалім)
Кезекпен оқыту. (Оқушылар)
Мазмұны бойынша жұмыс. Өлеңді талдау.
1.
Абай Құнанбаев кім?
2.
Абай атамыз қандай нәрселерден аулақ бол дейді?
3.
Бес асыл іс дегенді қалай түсінесіңдер?
4.
Бес дұшпанды ата
5.
Адам, талап, еңбек сөздеріне сұрақ қой.
Сөздікпен жұмыс
Ғылым-білім жүйесі
Ғалым-оқымысты адам
Дәптермен жұмыс
1.
Суреттегі заттардың атын жазып, сұрақ қою.
2.
Оқу құралдарының атын жазу.
3.
Көркем жазу.
Ережемен жұмыс
Заттың атын білдіретін сөздерге кім? кімдер?не?нелер? деген сұрақтар қойылады: Сәуле, дәптер, кептер, балалар, 
аңдар.
Кестемен жұмыс. 191-жаттығу
Бес асыл іс
Бес дұшпан
103

192-жаттығу. Өлеңді оқып жатқа жаз
Шағала көлін қорғайды,
Шопан төлін қорғайды.
Егінші жерін қорғайды,
Ер жігіт елін қорғайды.
Кім? не? сұрағына жауап беретін сөздердің астын сыз.
Ү. Ой толғаныс.
1.Топтастыру әдісі      
                                           Әжесі Зере
         Ақын                                                        сазгер
Шын аты: Ибрахим    Анасы: Ұлжан        Әкесі: Құнанбай   
2. Ойын «Гүл теру»
Ойынның шарты: Кім? Не? сұрақтарына жауап беретін сөздерді табу.
Кім?  Кімдер?Ақын, сурешілер, Жанар, әнші, күйші, оқушылар.
Не? Нелер?  Доп, мысық, қалам, парта, алмалар, кітаптар.
ҮІ. Үйге тапсырма:
1.Адам болам десеңіз өлеңін жаттау.
2.Өз бойларыңдағы жақсы және жаман қасиеттерді жазып келу.
ҮІІ.Бағалау
* * * * *
ОҚО, Созақ ауданы, Ақсүмбе ауылы,
 С.Қожанов атындағы жалпы орта мектебі
Математика пәні мұғалімі  Мұртазаева Жанар
Тақырыбы: Өрнектерді түрлендруде негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктерді қолдану
Сабақтың ақпараттық картасы:
Мақсаты:
1) Білімділік:  Тригонометриялық өрнектерді  түрлендіру жайлы алған білімдері мен біліктерін  жүйелеп жалпылау.
2) Дамытушылық: Есептеу дағдыларын , шығармашылық және стандарттан тыс ойлау қабілеттерін, шығармашылық 
белсенділіктерін дамыту.
3) Тәрбиелік : Пәнге деген қызығушылықтарын арттырып, өзіндік және өзара бақылау дағдыларын, коммуникативтік 
құзырлықтарын қалыптастыру.
Типі: Жалпылау сабағы
Сабақ түрі: жаттықтыру- практикум
Әдісі: ізденушілік, зерттеу, практикалық, және өзіндік жұмыс
Бақылау түрі; өзіндік және өзара, мұғалім тұрғысынан бақылау
Көрнекі құрал: Слайдтар,формулалар
Сабақтың құрылымы:
І. Ұйымдастыру кезеңі- 3мин
ІІ. Тригонометриялық өрнектерді түрлендіруде қажетті  анықтамалар мен формулаларды қолданудағы білім мен біліктің 
практикада қажеттілігін сезіну, сабақтың тақырыбы, мақсаты, міндеттерімен таныстыру. Сабақта одан әрі жұмыс істеудегі 
оқушылардың белсенділіктерін арттыру -10 мин 
ІІІ. Берілетін тапсырмаларды орындауда  мазмұны мен жүйенің бірізділігі-16 мин
ІV. Мұғалімнің бақылауымен өзіндік жеке тапсырмаларды орындатуы- тест/ 8 мин
      V. Орындалған тапсырмаларды  жалпылау және жүйелеу-3 мин
      VІ. Сабақты қорытындылау және үй жұмысына нұсқау беру-5 мин 
      Резерв тапсырмалары 
Сабақтың моделі/барысы 
І. Ұйымдастыру кезеңі 
Уақыт аралығы 3 мин

Ұйымдастыру кезеңі. Сабаққа әзірлік
 ІІ. Сәлеметсіздерме! Оқушыларға сабақтың  тақырыбы, мақсаты, құрылымы айтылады.
-
Бүгінгі біздің сабағымыздың тақырыбы: « Тригонометриялық өрнектерді түрлендіру »
Біздің сабағымыз  « Қазақстанға саяхат» яғни ......
1)  блиц- сұрақтардан тұрады.
Мұғалім:  Сіздердің назарларыңызды мынадай мәселеге аударғым келеді. 
« тригонометрияға»  байланыстының бәрін жаттап есте сақтау қажет емес, тек сандық шеңберде қалай іздеу керек екенін 
түсіну жеткілікті.
1-сұрақ : 
Градустық өлшемде берілген бұрышты радиандық, ал радиандық өлшемде   берілген бұрышты  градустық өлшемге 
айналдыру формуласын атаңдар.?
Жауап:  

-градустық өлшем    


а
*
180
0

 ,  а-радиандық өлшем 
0
180
*
а
а


104

2 тапсырма :
Оң және сол бөліктерде тұрған тұжырымдарды сәйкестендіріп бағыт арқылы анықтама шығатындай етіп 
қосыңдар.
Жауап:
3- сұрақ 
У= sin 

 функциясының анықталу және мәндер аймағын атаңыздар
Жауап: 
У= sin 

 функциясының анықталу облысы 




 ;
 аралығы, ал мәндер облысы 


1
:
1


 аралығы
Тапсырма №4 

 бұрышы қай ширекке тиісті екенін бағыт арқылы қосып көрсетіңдер  / сәйкес жауаптарды 
байланыстырыңдар/
 5- сұрақ  /3 мектеп/
Қандай тригонометриялық функцияларды жұп функциялар  қайсысын  тақ функциялар деп атаймыз  ?
Жауап:
Жұп функция- косинус,ал тақ функциялар :синус, тангенс, котангенс 
6 –тапсырма  /3 мектеп/
Негізгі тригонометриялық теңбе- теңдіктерді  жалғастырыңыздар :




2
2
cos
sin


ctg


2
cos
1



cos
sin



ctg
tg *



2
1 ctg
Жауап:




2
2
cos
sin
1



sin
cos

ctg
105
  бұрышының синусы деп 
  бұрышының косинусы деп 
  бұрышының тангенсі деп 
  бұрышының  котангенсі деп 
Внүктесінің ординатасының абсциссасына 
қатынасын атайды  
В нүктесінің ординатасының радиусқа 
қатынасын атайды  
В нүктесінің абсциссасының ординатасына 
қатынасын атайды  
В нүктесінің абсциссасының радиусқа 
қатынасын атайды  
  бұрышының синусы деп 
  бұрышының косинусы деп 
  бұрышының тангенсі деп 
  бұрышының  котангенсі 
деп 
В нүктесінің ординатасының абсциссасына 
қатынасын атайды  
В нүктесінің ординатасының радиусқа 
қатынасын атайды  
В нүктесінің абсциссасының ординатасына 
қатынасын атайды  
В нүктесінің абсциссасының радиусқа 
қатынасын атайды  



2
cos
1
1+

2
tg



cos
sin

tg



ctg
tg *
1



2
1 ctg

2
sin
1
«Сыңарын тап» ойыны арқылы формуланы толықтыру:
Ш . Жаттығулар кезеңі
№1 есеп
Өрнекті ықшамдаңдар: 
1) 






tg
sin
1
cos
Жауабы: 
1) 






tg
sin
1
cos










cos
*
)
sin
1
(
)
sin
1
(
*
sin
cos
*
cos
cos
sin
sin
1
cos






=
















cos
1
cos
*
)
sin
1
(
sin
1
cos
*
sin
1
sin
)
sin
(cos
cos
*
)
sin
1
(
sin
sin
cos
2
2
2
2











№2 есепті/ 5-мектепке/  жолдаймыз 
1) 








)
cos(
)
(
sin
)
sin(





ctg
ctg
жауабы ; 
1) 








)
cos(
)
(
sin
)
sin(





ctg
ctg






cos
cos
sin
sin







ctg
ctg
Рахмет! Бәрекелді жарайсыңдар!
№3 есеп
2
2
sin
cos
)
(
x
tg
x
x
x
f



 , мұндағы 
3


x
 болса  f(x)- табыңыздар
Жауабы: 
6
3
5
3
3
3
2
3
2
1
2
3
3
*
2
sin
3
cos
)
3
(












f
№4 есеп 
Өрнекті ықшамдаңдар









sin
1
cos
1
:
cos
1
sin
1
Жауабы: 









sin
1
cos
1
:
cos
1
sin
1













2
2
2
2
2
sin
cos
cos
1
sin
1
)
cos
1
)(
cos
1
(
)
sin
1
)(
sin
1
(
cos
1
sin
1
*
cos
1
sin
1
ctg














 №5 есеп
Тепе-теңдікті дәлелде:
106

.
1
sin
cos
sin
cos
4
4
2
2







.
sin
1
cos
cos
sin
1







Өрнекті ықшамда:
.
cos
sin
sin
cos
3
3





Оқулықпен жұмыс:
№320
№321
№324
№325 
IV-кезең
Енді, бүгінгі сабақтан алған білім ,біліктерімізді тиянақтау үшін қазір тест тапсырмаларын орындайсыңдар. 
Тапсырмалардың әрқайсысын орындау барысында сәйкес торларда «белгі»  қойып отырыңдар. /Кері байланыс/
                                     (      -қайталауды қажет етпейді бәрін түсіндім)
                                     (        – келесі сабақта  осы тапсырма жайлы есіме түсірсе екен)
                                      (          -қиын, сыныпта тағыда ұқсас есеп шығарғым келеді)
Тест 
№
Тапсырмалар
Жауаптар
1
80
0
 бұрыш қай ширекке тиісті
А) I B)II C)III D)IV
2
Cos 60
0 
–ң мәнін табыңдар
А) 
2
1
 B)
2
2
   C)
2
3
   D)
3
3
3
Сандардың қайсысы  нөлден кіші
А)  sin150
0
B)cos 120
0
 C) sin 60
0
 D)cos 50
0
4
Егер 
5
4
cos


 ,
2
0
0




 болса
, онда 

tg
 табыңдар 
А) 
4
3
B)
5
2
 C)0 D)1
5
 
Өрнекті ықшамдаңдар


2
sin
cos
)
cos
(sin
2
2








А)




2
2
cos
cos
sin
2
sin


 B)0 
C) 


cos
sin
4

D) 2
V. Орындалған тапсырмаларды жүйелеу
Мұғалім :Оқушылар, мұндай тест тапсырмаларын орындау барысында тек анықтамалар мен тригонометриялық 
функциялардың таңбасын ғана емес,  өрнектерді ықшамдауда формулаларды да білуді талап етеді . Мұндағы 4 есепті мен 
көрсеткен әдіспен есептесеңдер уақыт үнемдеуге көмектеседі. Ал  2-ші тапсырманы орындағанда  кестедегі мәндерді есте 
сақтау үшін өзіміздің алақанымызды пайдалансақ болады. 
Синусты табу ережесін қарастырайық. – Үлкен 
бармақ пен ең кіші саусақтың қиылысуында Ай  
ортасы бар. Саусақтарды кеңірек айқара ашу керек. . Егер 
саусақтарды Ай  ортасы  шығатын сәулелер десек, онда кішкентай
саусақтың бағыты 0
0 
 береді. 
№0 мен №1 арасы 30
0
 , №0 мен №2 арасы 45
0
 ,№0 
мен №3 арасы 60
0
 №0 мен №4 арасы  90
0
Саусақтарды нөмірлесек, 
 1)  №0                сәйкесінше  0
0
2) №1                  сәйкесінше 30
0
3) №2                сәйкесінше 45
0
4) №3                сәйкесінше  60
0
5) №4                сәйкесінше 90
0
107

Мына формуланы есте сақтау керек: 
2
sin
n


, мұндағы n- саусақ нөмірі.
 Sin 45
0 
=№2/2  =
2
2
, ал косинусты табу үшін кері нөмірлейміз. 
Тест тапсырмаларының жауаптары 
№
Жауаптар 
1
А
2
А
3
В
4
А
5
С
IV . Сабақты қорытындылау және үй тапсырмасына нұсқау беру
1. Мұғалім - Ал, енді бүгінгі сабақтан алған білімдерің мен біліктеріңді үй тапсырмасын орындағанда дұрыс қолдана 
білесіңдер деп ойлаймын. 
1. Теориялық материалдарды қайталау 
2.    В.№318 
       В.№ 322 
       С.№328 
2 . Мұғалім : - Балалар, бүгінгі сабақ туралы қандай ойларың бар және келер сабақтарды құрғанда қандай  
тапсырмаларға көңіл бөлсек деп ойлайсыңдар 
Жауап : /Оқушылардың сабақтағы, топтағы және өздерінің жұмысы жайлы жауаптары 
Сабақ аяқталды! Сау болыңыздар!
* * * * *
АСПАН ДЕНЕЛЕРІ МЕН ЖЕРГІЛІКТІ ЗАТТАРДЫҢ БЕЛГІЛЕРІНЕ
 ҚАРАП КӨКЖИЕК ЖАҚТАРЫНЫҢ БАҒЫТТАРЫН АНЫҚТАУ
 Исмайлов Сырлыбай Нұсқабайұлы
                                                             С.Қожанов атындағы жалпы орта
                                                            мектептің АӘД пәнінің мұғалімі
Кіріспе
 
      Ғылымдардың   кәрісі   де,   жасы   да   астрономия.   Ол   өзге   ғылымдардан   әлдеқайда   мал   бағып,   егін   еккен   ата-
бабаларымыздың   ұстанған   белгілерін   оқушыларға   жеткізе   отырып,   ата-бабаларымыз   кеңбайтақ   елін,   жерін,   малын
сүйспеншілік пен қорғай   білгенін және бағыт-бағдарды анықтайтын құрал компос болмаса да, тас қараңғы кезде аспан
денелеріне қарап және жергілікті заттардың белгілеріне қарап   көкжиек жақтарының тура бағыттарын анықтап келгенін
оқушылардың   бойына   еге   отырып,   оқушыларға   ежелгі   заманда   дүние   жүзінің   барлық   халықтары   тіршілікпен   және
аңшылықпен шұғылданғанын әдетте олар қай жерде туса, сол жерде өмір сүргенін. Олар өз өңірін біліп, онан арғы жерлерді
көз алдарына елестете алмағандығын. Жердің сыры оларға белгісіз болғандығын. Мыңдаған жылдар өтсе де. Батыл адамдар
қадам   басқан   айын   өз   жерін,   өз   үйін   біле   түскен.   Олар   ежелгі   замандардан-ақ   кішкене   кемелермен  немесе   жаяу  алыс
сапарларға шығып көрмеген жерлерді ашты.
Мұндай   сапарларда   Күн,Ай,   жұлдыздар   сенімді   жол   нұсқалар   болды.   Батыл   теңізшілер   оларға   қарап   өз   кемелерін
бағдарлап   бағыттап   отырды.   «Бағдарлау»   деген   сөз   латынның   «orienc»  деген   шығыс   деген   ұғымды   білдіретін   сөзінен
шыққан.   Қадым   заманнан   шығыс   қасиетті   жақ   деп   есептелді.   Жердегі   тіршіліктің   қайнары   –Күн   шығыстан   шығады,
сондықтан шығысқа қарап табынушылық болды. Жергілікті жерді бағдарлау дегеніміз көкжиектің тұстарына (солтүстік,
оңтүстік, шығыс, батыс) қатысты және бірден көрінетін жергілікті заттарға (бағдарларға) қарап өз тұрған орныңды анықтау,
қозғалыстың көрсетілген не таңдап алынғанбағытын бұлжытпай ұстану. Ұрыс жағдайында жергілікті жерде бағдарлану өз
әскерлері мен қарсылас әскерлеріне қатысты өз тұрған орныңды анықтауды да қамтиды. Жергілікті жерде тез және дәл
бағдарлана білу бейтаныс жерде, орманда және көрінімі шектеулі жағдайларда жауынгерлік міндетті ойдағыдай орындауға
себептеседі. Жергілікті жерде торпографиялық картаны пайдаланып және онсыз да бағдарлауға болады. Жергілікті жерде
картасыз бағдарлау болады.
Жергілікті жерде картасыз бағдарлау тұстарын көкжиекті анықтап алу қажет. Соған байланысты ата-бабаларымыздың 
өткен жолдарын ұстанған қасиеттерін  жаугершілік кезде  де және көш-қонда аспан денелеріне  қарап солтүстік, оңтүстік, 
шығыс, батысты тура ажырата білгенін және қалай ажыратқандарын түсіндіремін.
Көкжиек тұстарын бағдарлау аспан денелеріне  қарап анықтау
Жергілікті жердің сипатына тәуліктің уақыты мен көрінімділікке байланысты көкжиектің тұстары Темірқазыққа, Күнге,
Айға   қарап,   жергілікті   заттардың   белгілеріне   қарап   және   басқадай   әдістермен   анықталады.   Жол   нұсқалар   жұлдыз
Темірқазық.
Қазақ атауларының күллісіне мәшһүр Темірқазық   жұлдызы ғылыми тілінде кіші Аю дейтін жұлдыз. Дүние полюсіне
жақын 1
0
- тай тұрғандықтан оны көбінесе Полярная звезда деп атайды. Арабша-орысша сөздіктен оның арабша аты Құтыб
108

деп атайды. Қырғыз, түрік тілдес халықтардың бәрі де оны Темірқазық дейді. Ал алматы маңындағы елдер осы Алтынқазық
(не жалғызқазық) дейді.
Барлық жұлдыздардың тәулік сайын қозғалатыны ал Темірқазықтың көрер көзге қозғалмайтыны халыққа ежелден белгілі
болып, ол арқылы адамдар жер тараптарын, дүниенің төрт бұрышын, айыра алатын болған. 
Өйткені Темірқазық аспанның солтүстік бөлігінде тұрады да, әрдайым солтүстікті көрсетіп меңзейді. Сондықтан халық
Темірқазық жұлдызы тұрған жақты (терістік) немесе солтүстік деп те атайды.
Жолаушылар  бұрын, қыс болсын, жаз болсын, ең адастырмайтын жұлдыз Темірқазық дейді. Темірқазық қыс та, жаз да
аумайды,  бір орнында  тұрады.  Жолнұсқа  жұлдыз  Темірқазықты басқа  жұлдыздар арасынан  оны қалай  табатынын айта
кетейін. Қазақ атаулы түгел білетін шоқ жұлдыздың бірі Жетіқарақшы (Большая Медведица). Жетіқарақшы бір тәулікте
Темірқазықты (дәлірек айтқанда дүние полюсін) бір айналады. Оның іңірдегі, түн ортасындағы , таң алдындағы орны жыл
мезгілдеріне   қарай   әр   қилы   келеді.   Жетіқарақшының   қозғалысын   жақсы   білетін   малды   елдер   мыңдаған   жылдар   бойы
онымен   түн   мезгілдерін   білдіретін   аспан   сағаты   есебінде   пайдаланып   келеді.   Бажырайған   жеті   жұлдыз   аспанды   бір
шолғанда-ақ өзінің ерекше түрімен, мен мұндамын, деп көзге түсе кетеді. Тек аспан ашық болса болғаны. Жетіқарақшы
шоқжұлдызының жеті жарық жұлдызын көреміз, олар шөмішке ұқсап орналасқан.
Жетіқарақшының «шөмішінің» шеткі екі жұлдызын ойша сызықпен қоссақ және осы сызықтың тағы осындай бес 
қашықтыққа ойша созсақ, жарқырап тұрған Темірқазық жұлдызына тілеріміз, ал кіші жетіқарақшы шоқжұлдызына кіреді 
және ардайым солтүстік бағытта болады. 
Күнге қарап бағдарлау
    Көкжиек жақтарын күнге қарап анықтағанда оның оңтүстікте берілген сағаттық белдеу үшін орта есеппен сағат 13 –те,
ал жазда сағат 14  –те болатынын және сағат тілінің бағытымен сағатына шамамен 15
о  
 қозғалатынын есте ұстау керек. Осы 
мәліметтер күннің қай уақытытында болсын Күнге қарап оңтүстік бағытты білуге мүмкіндік береді –бұл үшін оңтүстік 
бағыттан Күннің , неше градусқа жылжуға тиіс екенін не жылжығанын біліп, одан соң осы бұрышты жергілікті жерге салса 
жеткілікті. Айталық сағат ІІ. Демек күн оңтүстік нүктеге дейін 30 
о 
–қа жеткен жоқ. Бұл жағдайда бұрыш сағат тілінің 
бағытымен, яғни  оңға қарай салынады. 
  Егер бақылау уақыты 13 –тен көп болса, демек Күн оңтүстік нүктеден өтті деген сөз. Сондықтан бұрышты сағат тілінің 
жүрісіне қарсы, яғни солға қарай салу керек. Бұрышты қарапайым әдіспен, сағат арқылы салуға болады, бір сағаттық аралық
15
о 
–қа сәйкес келеді.
   Күн мен сағат бойынша көкжиектің тұсын анықтаудың тағы бір әдісі бар. Сағатты көлбеу қалыпта ұстап, сағаттың тілін 
Күнге бағыттап қою керек. (77 -сурет)
   Сағаттың кіші тілімен 1 цифорының арасындағы аралықты қақ бөлген сызықты шамамен оңтүстік бағытты көрсететін 
болады.
   Күн арқылы бағдарлау аса тиімді және кең таралған әдіс болғандықтан оқушыларға тереңірек үйретіп отырамын. Күн 
көздері жоғарыда аталған кезеңдерде көкжиектің қай тұстарында болатынын төмендегі кестемен танысып, іс жүзінде 
қолданып, бағыттарды ажыратады.
    Сағат 7 –де күн шығыстан көрінеді.
    Сағат 10 –да оңтістік - шығыстан көрінеді.
    Сағат 13 –те оңтүстіктен көрінеді.
    Сағат 16 –да оңтүстік –батыстан көрінеді.
     Сағат 19 –да батыстан көрінеді. 
Егер гномон арқылы бақыласақ , онда оның көлеңкесі күн көзіне қарама –қарсы бағытқа түседі. Жазғы және қысқы кү 
тоқырау кезеңдеріндегі көлеңке бағыттарының өзгеруі Күннің көкжиектен түсу бұрышына тәуелді екеніне толқталамын. 
 Оқушыларға  қай кезеңде де талтүстегі ең қысқа көлеңке солтүстікті көрсететінін айтып, жергілікті меридиан бағытын 
анықтатамын.
109

Толық және толық емес Ай бойынша бағдарлау
Айда көк жүзінде күн сияқты орта есеппен сағатына 15
0
 бұрыштық жылдапдықпен қозғалады. Көкжиек тұтастарын 
толық Ай бойынша анықтаған кезде күнге қарап анықтағандай секілді әдістерді қолдануға болады.
Жарықтың аздығын ескеріп бұрыштарды бақыланушыны бұрау арқылы көзбен мөлшерлеп салуға  болады. Түн ортасына 
дейін бұрылысты оңға қарай жасау керек, өйткені бұл уақытта Ай әлі оңтүстік  нүктесіне жетпейді, ал түн ортасынан асқан 
әр сағатқа 15
0 
шамасында мөлшерлеу керек. Толық  Ай жерден айына бірнеше түн байқалады. Көбіне оның оң не сол жағы 
көрінеді. Мұның бәрі күннің жарығы айдың қай бөлігіне түсетініне байланысты. Көкжиек тұтастарын анықтаудың әдістері 
көп. Мысалы: Толық Ай бойынша көкжиек жақтарының бағытын біршама оңай анықтайды. Демек ең алдымен осы уақытта 
толық Ай болатындай бағытты тауып алу керек.
Бетіңізді айға қаратып тұрыңыз, оның жарық түспеген бөлігін байқаңыз да, осы бағытта бұрылыс жасаңыз. Қай жаққа 
бұрылу керек екенін есте сақтау үшін ай доғасын ойша толық шеңберге жеткізіп алсаңыз, ол өзінің  дөңестігімен 
бұрылыстың бағытын көрсететін болды. 
Егерде Айдың сол жартысын көріп тұрсыз. Онда оңға 90
0
 бұрылыс жасаңыз, сонда алдыңызда толық Айдың жобасы 
шығады.
Егер Ай дөңгелегінің  жартысынан азы көрініп тұрса, бұрылыс 90
0
 –тан кем болу керек.  Бұл әдісті дұрыс істеген 
болсаңыз. Ай бойынша оңтүстікті анықтап, бетіңізді сол бағытқа беріп тұрып, одан соң 180
0 
–қа  бұрылыңыз. Сол кезде тура 
алдыңыздан Темірқазық жұлдызы тұрған болса, онда көкжиек жақтарын дұрыс тапқан боласыз.
Ай 
кезеңдері
Айдың 
көрінісі
Айдың қай бөлігін 
көруге болады
Ай 
кезеңдерінде 
нешінші тәулікте
болады. 
Айды қайдан 
көруге болады
Ай қашан көрінеді
Толық ай
  Көрінбейді
0
-
-
110

Алғашқы 
жаңасы
7
Күннің сол 
жағынан
Түннің алғашқы 
жартысында
Айдың 
толуы
14-15
Түн ортасында 
оңтүстіктен
Түні бойы
Айдың 
соңғысы 
жаңасы
29  1/2
Күннің оң 
жағынан
Түннің екінші 
жартынсында
 
Көкжиек жақтарын жергілікті заттардың белгілеріне  
қарап анықтау
   Жергілікті заттардан белгілеріне қарап анықтау жергілікті заттардың Күнге, желге, суыққа қатысты жағдайына 
негізделген. Мысалы: Біздің жерде көктемде қар оңтүстік беткейлерден бастап ери бастайды. Жергілікті жердің желі жылы 
болғанымен көбінесе оңтүстіктен соққан жел, жердегі өсіп тұрған қылта шөптердің солтүстік беттеріне біршама құмдар 
үйіндісін алып келеді. Сонымен бірге суық жел бізде солтүстіктен соғады. Оның белгілері өсіп тұрған ағаштардың солтүстік
беттерінің жапырақтары сирек, шыбықтары оңтүстікке қарай иіліңкі және ағаш діңгегін кесіп көрсеңіз. Ағаш ішіндегі 
сақиналар солтүстік бетке жақындау орнласқанын байқайсыз. Осыған байланысты жергілікті заттарға қарап көкжиектің 
жақтарын ажыратуға болады. Тағыда сол сияқты таулы, аймақтарда мүктер жартастардың солтүстік жағынан кездеседі. Ал 
орманды жерлерде құмырсқаның илеулері әр уақытта ағаштардың оңтүстік жағында болады. Құмырсқа илеуінің 
оңтүстігінен, солтүстік беткейі тіктеу келеді. Сонымен бірге жергілікті жердің ағаш жемістері де оңтүстік беткейінен бастап 
пісе бастайды.
Пайдаланған әдебиеттер:
1.
«Аспан сыры» Х.Әбішев. Алматы 1966ж.
2.
География және табиғат журналы. 2004 ж.
3.
Жаратылыстану. Алматы 2002ж.
4.
Бастауыш әскери дайындық. Алматы  2000ж.
* * * * *
                                                                 ОҚО, Созақ ауданы, Ақсүмбе ауылы, 
С. Қожанов атындағы жалпы орта 
мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті
 пәнінің мұғалімі Қуанышбаева Жәудір Дүйсенқызы
Сабақтың тақырыбы:   Төлен Әбдіков.   «Қонақтар»
Сабақтың мақсаты: оқушыларға жазушы Төлен Әбдіковтің өмірі,шығармалары жайлы түсінік беру, «Қонақтар» 
әңгімесінің мазмұнымен таныстыра отырып,ата-ана мен бала қарым-қатынасы жайлы мағлұмат беру,оқушы сезімімен 
ұштастыру.
Дамытушылық: әңгіме жайлы түсінігін кеңейтіп,пікір алмастыра білуге үйрену,өмірмен байланыстыра келе өзіндік ой 
қорытындысын жасай білу,әсерін,пікірін білдіру.
Тәрбиелік: оқушыларды ата-ана алдындағы,туған жер,ел алдындағы парызын терең түсіне білуге баулу,адамгершілік 
қасиеттерді бойына сіңіре білуге дағдыландыру.
Сабақтың түрі:  аралас сабақ.
Әдіс-тәсілі:  сұрақ-жауап,проблемалық оқыту,салыстыру,модельдеу.
111

Көрнекіліктер: ақын портреті,таблицалар,таратпа материалдар.
Сабақ барысы. 1. Ұйымдастыру кезеңі. Ой шақыру
-
Өткен сабақта қай жазушының қандай шығармасымен танысып едік? (Қарауылбек Қазиев. «Менің шешем»)
-
Үйге қандай тапсырмалар берілген еді? (Мазмұндау,шығарма, «Ана» тақырыбында өлең шығару,үзіндіні жаттау.)
-
Әңгімеде қай жылдардағы Ана бейнесі суреттеледі? (Ұлы Отан соғысы жылдарындағы).
-
Ананың ауыр еңбегі,әкесіз бала тағдыры қалай суреттеледі?
   Әр топтан оқушылар өз пікірлерін білдіреді,өлең,шығармасын оқиды.Сөзжұмбақ шешеді.
-
Өлеңнің басты идеясы неде? (Ана мен бала арасындағы қарым қатынас,ананың балаға,баланың анаға деген 
шынайы махаббаты.)
2.
Жаңа сабақ. Төлен Әбдіковтың «Қонақтар» әңгімесін тақырыбымен,мақсатымен таныстырамын.Сабақтың ұраны 
жазлған таблицаны ілемін.
1-оқушы оқиды,мазмұнын түсіндіреді.
 - Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы да өткен сабағымызбен өзектес,үндес: ата-ана мен бала арасындағы қарым-
қатынас,бүгінгі күн проблемасы.
 - Қазіргі кезде әңгіме жаңа проза жанрында қалам тербеп жүрген жазушылардан кімдерді білесіңдер?
 - Шерхан Мұртаза,Сайын Мұратбеков,Қабдеш Жұмаділов,Дулат Исабеков,т.б.
 - «Әңгіме» жанрының анықтамасын кім айтады? Эпикалық жанрдың түрлерін ата. (Адам өмірінің бір сәтін бейнелейтін 
сюжеті бар шығарма)
 - Роман-эпопея,роман,хикаят,әңгіме.
  Тақтаға Төлен Әбдіков суретін іліп,өмірбаяны туралы мәлімет беремін.Жоспарды да іліп,әңгіме мазмұнымен қысқаша 
таныстырамын.
  Төлен Әбдіков шығармасының басты  тақырыбы – адамгершілік,салт-дәстүр,ізгілік ...
  «Қонақтар» әңгімесінің басты тақырыбы – адамгершілік,баланың ата-ана алдындағы мәңгілік перзенттік 
парызы.Сапабек тәрізді қалада тұратын оқыған азаматтың ата-анасына салқын,жасанды қарым-қатынасы.
  (дәптерге жоспарды жазып ілу)
  1.Ерғабыл қарттың арманы
  2.Ата-ана сағынышы,қонақтарды қарсы алу
  3.Сапабектің әңгімесі
  4.Қонақтарды шығарып салу
  5.Ерғабылдың реніші
3. Кітаппен жұмыс.    Сұрақтар  бойыншы әр топтың оқушыларына тиісті абзацтарды тапқызып оқыту.Әр топқа өзіндік 
тапсырмалар беру: таратпа материалдар.
4. Пысықтау. Мәтін бойынша тиісті сұрақтарға жауап алу.
Әңгіменің тақырыбы не жайлы?
Кейіпкерін ата.
Оларды қандай топтарға бөлуге болады?
Әңгімеде қандай оқиғалар сөз етіледі? (Ауыл өмірі,салт-дәстүрі,ата-ана мен бала арасындағы қарым-қатынас суреттеледі).
5. Шағын дебат.
   Сапабек-Ерғабыл-Тома-Жеңісбек
(жақтаушы топ)  1-топ. Ерғабыл – жағымды кейіпкер.
Дәлелде.
(даттаушы топ) 2-топ. Сапабек – жағымсыз кейіпкер.
Дәлелде.
3-топ. (жақтаушы).Сапабектің бойындағы жағмсыз қылықтарына ортасы,әйелі де кінәлі.Ерғабыл да жеткілікті бағыт бере 
алмаған,санасына ұлттық дәстүрді,ата-ананы құрметтей білуге толық үйретпеген,тым мейірбан.
1-топ.Әйелі Томаның ықпалы,қаладағы ортаның ықпалы басым болған.
2-топ.Сапабек әлі де болса ауылға бейімделіп,ата-анасына қарайласады,қамқор болады деп ойлаймын.Өз қателігін 
түсініп,Жеңісбекті ата-әжесінің тәрбиесіне бағыттайды деген сенімдемін.Туған ата-анасына,туған ауылына деген перзенттік 
сезімі оянуға тиіс.Мен оған сенемін.
6. Топтардың өзіндік тапсырмаларын тексеру
7.Ерғабыл қарт,Сапабек бейнелеріне модуль жасау.Тақтада екі оқушы орындайды.
                                                     мейрімді
арманшыл                                                                                        төзімді
қажырлы                                                                                          еңбекқор
баласын жақсы                                                                                ақылды
көреді
                                                 қуыс кеуде 
саяз ойлы                                                                                                    мақтаншақ
парызын                                                                                                                өркөкірек
түсінбейді
                                             
                                                     салт-дәстүрді  білмейді
112
Ерғабыл 
қарт
Сапабек

8. Мұхаммед пайғамбар хадисінде ата-ана мен бала жайлы не айтылған? Абай                      «қарасөздерінде» не айтылған?
9. Қазақстан Конституциясында не айтылған?
Мақал-мәтелдер ойлау.
-
Әңгіме неліктен «Қонақтар» деп аталған?
-
Ауыл жылдары-қай жылдар?
-
Бұрынғы ауыл түлектері қазіргі қала тұрғындарының басты міндеті не деп ойлайсыңдар?
10. Ой түйіні.Бір шумақ өлеңді оқытып,мәнісін түсіндіру.
 - Мақсатымыз орындалды деп ойлайсыңдар ма?
 - Ендеше өз әсерлеріңді қалай білдірер едіңдер?
(Оқушылар өз пікірлерін жазбаша білдіреді.)
11. Бағалау.Топ жетекшілерінің пікірі тыңдалады.
12.Үйге тапсырма
   а) әңгіменің мазмұнын түсіне отырып,пікір айта білуге дағдылану;
   ә) «Менің парызым» (шығарма).
* * * * *
БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ САБАҚҚА
 ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҚТАРЫН ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯСЫ  АРҚЫЛЫ ЖЕТІЛДІРУ
Оңтүстік Қазақстан облысы, Созақ ауданы
С. Қожанов атындағы жалпы орта мектебінің 
Бастауыш сынып мұғалімі
Умарова Макпал Ибрагимовна
Қазіргі   таңда   сапалы   білім   беру   мәселесі   қоғамды   толғандырып   отыр.   Себебі,   қарыштап   дамып   келе   жатқан
технологиялық прогресс кезеңінде өскелең ұрпақтың білім деңгейі заманауи талапқа сай болуы қажет. «Неге оқыту керек?»,
«қалай оқыту керек?», «не үшін оқыту керек?», нәтижелі қалай оқыту керек?», — деген сұрақтарға жауап іздеген ғалымдар
оқыту   үдерісін   «технологиялық»   жолмен   жүруге   әрекет   жасады.   Оқытуды   нәтижесінде   кепілдемесі   бар   өндірістік
технологиялық процеске айналдыру, осыған байланысты педагогикалық технологиялар бағыты пайда болды. Педагогикалық
әдебиеттерде   «технология»   түсінігі   әр   түрлі   сөз   тіркестерінде   қолданылады:   педагогикалық   технология,   ақпараттық
технология, компютерлік технология, білім беру технологиясы, тәрбиелеу технологиясы, біртұтас педагогикалық процесті
жүзеге асырудың  технологиясы, оқытудың дәстүрлі технологиясы және т.б  олардың даму динамикасы сол  құбылыстың
эволюциясында көрініс табады. Бастауыш мектепте пәндерді оқытуды жетілдірудің жаңа технологиясын іздестіру жолында
ғалымдар, жаңашыл педагогтар, мұғалімдер еңбек етуде. 
Ойын түрлерін сабақта тиімді пайдалану қазақ тілінен беріліп отырған       білімді аса зор ықыласпен тыңдап, білімді берік
меңгеруіне көмектесті. Өйткені бастауыш сынып оқушыларының жас ерекшеліктеріне байланысты олар ойынға өте ынталы
келеді. Ойын барысында балалар тез сергіп, тапсырманы жылдам, дәл орындауға тырысты. Төменгі сынып оқушыларына
ойын   түрлерін   қолдану,   оқушылардың   пәнге   деген   қызығушылығын   арттырып,   сабаққа   белсенді   түрде   қатысып,
түсінбегенін түсінуге  мүмкіндік туғызып отырды. 
Қазақ тілі сабағында жаңа материалды оқушылардың көңіліне мықтап ұялатып, саналы түсінік беру үшін оларды сабаққа
қызықтыра   білу   аса   маңызды.   Оқушылардың   қызығушылықтарын   арттыру   мақсатында   өзара   коммуникативтік   қарым-
қатынас   жасау   үшін   міндетті   түрде   әр   сабақта   М.М.Жанпейісованың   «Модульдік   оқыту   технологиясы»   бойынша
жүргізілетін оқыта – үйрету ойындарын қолданамын. Оған «Өз жартыңды тап», «Мені түсін», «Сандарды есте сақтау»,
«Сиқырлы сандықша», «Сөз жарысы», «Білімпаздар» ойындары жатады. «Шеңбер бойынша әңгімелеп беру» ойынын қазақ
тілі сабақтарында тиімді қолдануға болады.. Ойынның мазмұны: бастаушы оқушы көзін жауып ортада тұрады. Орнынан
айналып кез келген адамды көрсетеді. Көрсеткен адам мәтінді әңгімелей бастайды. Бұл ойын әсіресе бастауыш сынып пен
орта сыныптарда қызықты өтеді. Жас ерекшеліктеріне байланысты осы сынып оқушылары өздерінің білімдерін көрсетуге
құмарлықтары   артады.   Жалғасын   сағат   бойынша   басқа   оқушылар   жалғастырады.   Осы   ойын   оқушының   есте   сақтау
қабілетін, тілін, ел алдында сөйлеу қабілеттерін арттырады. Сабақтарда қолданылатын тағы бір ойын «Даналық ағаш» деп
аталады.Ойынның шарты: оқушылар мәтінді жылдам, бірақ мұқият оқып шығуы тиіс. Енді әрқайсысы мәтін бойынша бір
сұрақ   құрып,   қағазға   жазады.   Жүргізушінің   қолында   сандықша   болуы   тиіс.   Соған   оқушылар   кезегімен   өз   сұрақтарын
салады. Мәтінді тағы бір рет жылдам оқып шығу керек. Әр оқушы сандықшадан сұрақ жазылған қағаз алып, дауыстап
неғұрлым   толық   жауап   беруі   тиіс.Бұл   ойын   оқушылардың   оқу   материалына   бірнеше   мәрте   қайта   оралып   есте
сақтауына,басқалармен   қарым-қатынас   жасау,басқаларды   тындауға,   кез-келген   жауапқа   сыйластық,   түсінікпен   қарауға
мүмкіндік береді.
Модульдің 3-ші бөлімі қорытынды бақылау бөлімі. Қортынды бөлімде оқушы өзінің сөйлесу бөлімінде алған білімін,
білігі мен дағдыларын ешкімнің көмегінсіз көрсетуі тиіс.
Оқушылардың білім-білік дағдыларын тексеруге арналған бақылаудың бірнеше түрлері ұйымдастырылады.Олар:
1.
Тест
2.
Диктант, мазмұндама, шығарма
3.
Нәтиже сабақтары (Сайыс, әр түрлі интеллектуалды ойындар).
Бастауыш сынып –оқушы тұлғасының қалыптасуы мен дамуының басты баспалдағы. Бастауыш сынып оқушыларымен
жұмыс істеу үздіксіз білім берудің алғашқы басқышы.
Сабақ   беруде   пәндерді   оқыту  технологиясын    жан-жақты   қолдану-   ұстаз   білігі   мен   шеберлігі.   Яғни,   тәуелсіз   елдің
талапты ұрпағын тәрбиелеудегі жауапкершілік.
Ұстаздың   міндеті   –жеке   тұлғаның   өзіне,   қоғамға   қажетті   қабілеттерін   қалыптастыру,   дамыту  және   өз   бетімен   білім
алуына, өзін –өзі дамытуға қолайлы жағдай жасау. Осыған байланысты әр педагог сапалы білім мен саналы тәрбие берудің
тиімді жолдарын іздестіру қажет, себебі ХХІ – ғасыр – білім беру жүйесін ақпараттандыру ғасыры.  
Ойынның негізгі мақсаты – баланы   қызықтыра отырып білімді берік меңгерту болса, мұғалімнің міндеті – сол ойын
113

түрлерін пайдалана отырып, оқушыларды өздігінен жұмыс істей білуге, ой белсенділігі мен тіл байлығын арттыра түсуге
түрлі дағды мен шеберлікті меңгертуге қол жеткізу. Оқу үрдісінде ойын түрлерін пайдалануым – бағдарламада анықталған
білім, білік және дағдыларды қалыптастыру, тиянақтау, бекіту немесе тексеру болып табылды. Сондай-ақ   ойын түрлерін
балалардың   жас   және   психологиялық   ерекшеліктеріне   сәйкес   түрлендіре   отырып,   жаңа   тақырыпты   өткенде,   өтілген
материалды қайталағанда, білімді тиянақтау және тексеру кезінде, яғни сабақтың кез келген сәтінде оқыту әдісінің құралы
ретінде пайдаланып отырдым. 
Дидактикалық ойындар арнайы мақсатты көздейді және нақты міндеттерді шешеді. Мұндай ойындарды ұйымдастыру
төмендегідей екі мақсатты көздейді:
-танымдық, яғни балада тану, іздену әрекетін дамыту;
-тәрбиелік,   яғни   үлкендермен   немесе   өз   тұрғыластарымен   қарым-қатынас   жасағанда   қажетті   негізгі   дағдыларды,
адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру.
Дидактикалық ойындарды құруда мына негіздерге сүйендім:
1. Балалардың іс-әрекетінде ойын түрлерімен оқуды байланыстыру және біртіндеп қызықты, жеңіл ойындардан ойын
тапсырмалар арқылы оқу-тәрбие мәселесіне көшу.
2. Ойынның шарты мен оқу міндеттерінің біртіндеп күрделенуі.
3. Берілген тапсырмаларды шешуде баланың ақыл-ой белсенділігінің күшеюі.
4. Оқу мен тәрбие мақсаттарының бірлігі. 
Я.А.Каменский «Ұлы дидактика» деген еңбегінде 6 жастан 12 жасқа дейінгі  жас кезеңін өнерлі және қамқорлық тәрбие
мектебі   деп   атайды.   Бұл   кезеңдерде   балаларды   нақты,   түсінікті   ана   тілінде   білім   беру   керек.   Сонымен   қатар   білім
балалардың есінде қалатындай болуы тиіс. Бұл кезеңде балалар қиындықты сезінбейді, сол себептен оларға оқу әрекеті
жеңіл болып көрінеді. Осыған орай бастауыш сынып оқушыларының оқу әрекетін жеңілдетудің бірден-бір құралы ретінде
ойынды  айтуға болады. Өзім сабақта жиі қолданатын ойындары назарларыңызға ұсынып отырмын.
  Ойын   –   саяхат.  Бұл   әртүрлі   танымдық   материалды   қарастырады.   Әртүрлі   іс-әрекетімен   ашық   бейнелермен
қызықтырады. Ойындар арнайы дайындықты қажет етпейді. Ойын-саяхат табиғат мезгілдері, табиғат құбылыстары «ауыл»,
«қала», «көлік» сияқты ұғымдар туралы белгілерін бекітіп, ертегілер мен мультфильмдерге қызығушылықтарын дамытады. 
  Бұл   этюдтерде   балалар   тәтті   жемісті,   нанды,   ғажайып   ағашты   кезіктіреді.   Педагог   балалардың   қабылдауын
қалыптастырып   сөздерін   іс-қимылмен   байланыстыра   білуге   үйретеді.   Балалар   шыршаны   әшекейлеп,   торт   пісіреді.   Бұл
тұрмыстағы этюдтерді   әртүрлі сабақтарда пайдаланамыз. 
Ойын  -  әңгіме.  Бұнда   бала   жанды  немесе  жансыз   затқа   айналады.   Осы  образда  әртүрлі   мәселе   жағдайларды
шешіп, кеңес беріп, айналадағы орта туралы сұрайды. Ойын арқылы еске сақтау қабілеттері диалогтік сөйлеу және ойлау
қабілеттері дамып, мұқият болуға үйретеді. Дидактикалық ойындардың оқыту мазмұнына, танымдық іс-әрекет сипатына,
ойын құрылымына сәйкес жіктемелері бар. 
         Халық ойындарының педагогикалық мүмкіндіктеріне сәйкес мынадай жіктемесі бар:
    1. Білім беретін ойындар.
    2. Тәрбиелейтін ойындар.
    3. Дамытатын ойындар.
    4. Жеке тұлғаны әлеуметтендіретін ойындар.
    5. Диагностикалық ойындар.
          Жоғарыда  көрсетілген  жіктемелердің  барлығының  мазмұны  өте   қызық  және   өзіндік   ерекшеліктерге  толы.   Олар
дидактикалық ойындардың жалпы мақсаты мен  мазмұнына сәйкестендірілген. Бұл ойынның түрлерін бастауыш сыныптың
оқыту үрдісінде кеңінен пайдалануға болады.
Пайдаланған әдебиеттер
1.
Мектеп журналы №08. 2009 жыл №3.2012 жыл
2.
Оқушылардың танымдық қабілетін дамыту.
3.
Дамыта оқыту технологиялары.
4.
Бастауыш мектеп журналы. №4.2004 жыл
5.
Дидактикалық ойындар
6.
Артықова Т., Жақанбаева А., Төлеуова М.Алматы: Атамұра, 2006
7.
М.М.Жанпейісова модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы ретінде. Алматы, 2002 жыл
* * * * *
Оңтүстік Қазақстан облысы, Созақ ауданы
С. Қожанов атындағы жалпы орта мектебінің 
ағылшын тілі пәнінің  мұғалімі
Нұсқабаева Еркеназ Қуанышқызы
Plan of the lesson
Grade: 1 form   Theme: Hello!
Мақсаты: 
1.
Оқушыларға ағылшын тілінің алфавиті туралы әнді айтқызып, ағылшын тіліне білім-білік пен қызығушылығын 
қалыптастыру.
2.
Әріптерді дұрыс айта білуге, есте сақтай білуін дамыту.
3.
 Оқушыларды ұқыпты жазуға дағдыландыру.
The aids of the lesson: text book, blackboard, alphabet, interactive board, video
Procedure of the lesson.
I.Introduction
II.   Warm up.
III.      Following up activities:
114

             a)Presentation:  Introduction with the new theme.
                                      Sing a song, video about letters
             b) Practice :      New words
                                      Dialogue
             c) Production:  Revise new words
IV. Round off activities: Homework.
                                        Marks.
I.Introduction:
 - Good morning, children! 
I’m glad to see you. 
How are you? 
Sit down please. 
Who is absent? 
Warm up:
Repeat after teacher.
Hello! Hello! Hello!
Hello, I’m pupil!
Hello! Hello! Hello!
Hello, I’m teacher!
II. Following up activities:
a) Presentation:
Оқушыларға ағылшын алфавитін таныстырып, оны оларға қайталату. Алфавит әнін үйрету, айтқызу.
 Sing and song.
A B C D E F G
H I J K L M N O P
G R S T U V W X Y Z 
That the English alphabet!
Look at the interactive board. Video about English alphabet.
Sing and song alphabet.
Мына әріптерді дәптерге жазғызып, жазылуын көрсету:
Aa   Bb   Cc    Dd    Ee    Ff 
Жаңа сөздер: 
Hello – салеметсіңдер ме?
Hi – салем
What is your name? – Сенің атың кім? 
My name is…. – Менің атым - 
Good bye – сау болыңыз! 
b) Practice:
 Dialogue.
Оқушыларды жұптастырып алфавит әнін айтқызып, бір – біріне сұрақ –жауап ретінде диалог ұйымдастыру:
A: - Hello!
B:  - Hi!
A:  - What is your name?
B:  - My name is B. What is your name?
A: - My name is A.
B: - Good bye.
A:  - Bye. 
c) Production: 
Алфавитті қайталап айтқызып дәптерге жаздырту. Жаңа сөздерді сөздікке аудармасымен жазғызу. Жаңа сөздердің айтылу 
ережесін түсіндіріп, ауызша бірнеше рет қайталату.
III. Round off activities:
1.Home task: алфавит жаттау, жаңа сөздерді жаттау
2.Marks: 
Оқушылармен қоштасу:  - Goodbye, children!
115

ОҚО. Созақ аудан, Саржаз ауылы
«Саржаз» негізгі мектебінің
 ағылшын тілі пәнінің мұғалімі
 Мінашова Лаура Шарханқызы
Сабақтың тақырыбы: «Әріптер әлеміне саяхат»
Сабақтың мақсаты: 
А) Оқушылардың есту, көру, жазу, сөйлеу дағдыларын жетілдіру.
Б) Оқушылардың лекциялық сөздік қорын көбейтіп, сөйлем құруға қалыптастыру.
В) Шет тілін оқытуда ойын түрлерін қолдануды үйрену.
Дамытушылығы: Ой –өрісін, пәнге қызығушылығын арттыру, ойлау қабілетін дамыту.
Тәрбиелік мәні: Мейірімділікке, ұйымшылдыққа тәрбиелеу. 
Сабақтың түрі: Білімді тексеру және бағалау.
Әдісі: Түсіндіру, сұрақ –жауап ойындар.
Көрнекілігі: Суреттер, таблицалар, карточкалар, сөз жұмбақтар.
Ұйымдастыру кезеңі: (Сәлемдесу)
Good morning children!
Good morning, good morning.
Good morning to you.
Good morning dear teacher
We are glad to see you!
Кезекшінің есебі:
-
Who is on duty? –I’m on duty today.
-
Who is absent? – All are present.
-
What date is it today? Today is the 24
th 
of December
-
What day is it today? Today is Wednesday.
-
What season is it now? –It is winter.
-
Thank you very much. Sit down please.
Фонетикалық жаттығулар.
Ал балалар, біз алдымен сабағымызды тілімізді жаттықтыру үшін фонетика-лық жаттығуды бастаймыз.
Aa, Bb, Cc, Dd, Ee, Ff, Gg,Hh, Ii, Jj, Kk, Ll, Mm, Nn, Oo, Pp, Qq, Rr,Ss, Tt, Uu, Vv, Ww, Xx, Yy, Zz.
Балалар бүгін  біз әріптер әлеміне саяхатқа шығамыз. Саяхатқа шығар алдында өткен тақырыпты қайталап өтейік.
1 –ші деңгейлік тапсырма:
«Алфавитті дұрыс меңгерту»
1.Алфавитті аяқта.
2.Кіші әріптерін жаз.
3.Бірдей әріптерді белгіле.
4.Артық  әріпті көрсет
5.Көрсет. 
2–ші деңгейлік тапсырма: «Әріптерді дұрыс тәртіппен қою»
Қолдан жасалған суреттердің жанына сол суреттердің аттарын құрайтын әріптердің тобы беріледі.
3 –ші деңгейлік тапсырма: «Сөздерді табу»
Суретте көрсетілген әріптерге қарап заттың атын сөзбен атау қажет.
 4 –ші деңгейлік тапсырма: «Лексиканы  меңгерту»
Суреттердің аттарын жазу. Кітап, ручка, қалам, тетрадь, өшіргіш, сызғыш, сумка,  парта, стол, орындық.
5 –ші деңгейлік тапсырма: «Тап және жаз»
1.I am, we are, it is, she is, he is, they are.
2.Жаз. Am, is, or, are.
3.Жаз.
4. Жаз. Is, are.
Арасында балалар шаршамас үшін үзіліс жасап қол –аяқтарын жазу үшін топпен қимылдық өлеңдер айтылады. 
1.Clap, clap, clap, your hands
    Clap your hands together.
2. Shake, shake, shake your head.
    Shake, shake, shake your head.
3.  Stamp, stamp, stamp your feet.
      Stamp your feet together.
1)
Бұл ойын балалардың ойлау қабілетінің жылдамдығын тексеру үшін алынады.
2)
Крассвордтағы клетканы толтыру
3)
Қоржынның ішіне түсі әр түрлі үш асық салынған. Әр қайсысында тиісті өз тапсырмалары бар.
Қызыл – бір өлеңді жатқа айту.
Сары – бір шумақ санамақты жатқа айту.
Көк – екі жұмбақ айту.
Санамақ 
Жұмбақ 
One , one, one, I see the sun
1) One face, two hands 
Two, two, two, we follow you
It goes yet stands. (a clock)
116

Three, three, three repeat after me                            2) Every evening we can see
Four, four, four, say it once more 
All our planet (on TV)
Five, five, five, Always say Good bye                     3)No feet but jumps (a ball)
Six, six, six some words are mixed
Seven,  eight what is the date?
Nine, nine, nine, This ruler is mine
Ten, ten, ten give me your pen.
Өлең . Clementine.
1.
In a cavern, by a canyon,
Excavating for a mine
Dwelt a miner, forty –nine
And his daughter Clementin
Chorus
Oh, my darling, oh, my darling
Oh, my darling Clementine
Throw art lost and gone for ever 
Dread full sorry, Clementine
2.
Light she was and like a fairy
And her shoes were number nine
Herring boxes without topes
Sandals were for, Clementine.
Сабақты қорытындылай келе, диалог түрінде өткізу.
1.
What you the name?                       My name is Dosjan.
2.
How are you?                                  Very well
3.
How old are you?                             I am eleven.
4.
Which  class are you in?                  I am in the 5
th
 form
5.
Where are you from?                       I am from Astana
6.
Where are you live?                         I live in Astana.
АВС (тест)
Ағылшын алфавитінде 26 әріп жазып, оның ішінде 6 дауыстының астын сызып қой.
Ағылшынша өз фамилияңды жаз.
Бірден оңға дейін сана.
Ал балалар, әріптер әлеміне саяхат туралы сабағымыз аяқталды. Енді, «Әрқашан күн сөнбесін» әнін айтамыз.
Ән. «Әрқашан күн сөнбесін». 
1.
Bright blue she sky
Sun up on light
That was she little boy’s picture
He drew for, you wrote for you too
Just to make clear, what he drew.
Қ/сы
May there always be sun sunshine,
May there always be blue skies,
May there always be mammy
May there always be me.
* * * * *
Батыс Қазақстан облысы. Казталов ауданы, Жұлдыз ауылы
А.Хұсайынов ат.жалпы білім беретін
мектебінің бастауыш сынып мұғалімі
Мухамбетова Нарша Рашитқызы
Сабақтың тақырыбы: Заттың атын білдіретін сөздер
Сабақтың мақсаты: 
Білімділігі: оқушыларға заттың атын білдіретін сөздерді сөйлем  ішінен тауып, оған дұрыс сұрақ қоя білуге үйрету,көктем
мезгілі туралы түсінік беру.
Дамытушылығы: оқушыларға сурет көрсету арқылы сөздік қорларын молайту, шығармашылық қабілеттерін дамыту,ой-
өрісін арттыру.
Тәрбиелілігі:еңбексүйгіштікке, үлкенді сыйлауға, табиғатты сүюге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас сабақ.
Әдіс- тәсілі: түсіндіру, хабарлау, сұрақ – жауап, ойын, топтастыру.
Пәнаралық байланыс: дүниетану, музыка.
Көрнекіліктер: оқулық, плакаттар, ребус, тірек – сызба.
                                       Сабақтың барысы: 
І.Ұйымдастыру кезеңі
Оқушыларды сабаққа дайындау
Психологиялық дайындық (құстар әнін айту)
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау
117

«Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Әнұраны» өлеңін жатқа сұрау
Жаттығу жұмысын талдау
ІІІ.Қызығушылықты ояту
«Доп қағу» ойыны
- Қазір балалар, мен сендерге сөздер айтамын, сендер сол сөздерге сұрақ қоясындар.
Парта, не? Гүл, не? Әке кім? Дәрігер кім? Сатушы кім?
- Олай болса, балалар, заттың атын білдіретін сөздерді не дейміз? 
                                        Кім?-Зат есім-не?  
ІҮ.Жаңа сабақ
- Балалар, біздің сабағымыз жақсы өту үшін және көңіл-күйіміз көтеріңкі болу үшін сабақ басында қандай өлең айтып 
едік? (Құстар әні)
- Құстар қай мезгілде келеді? Көктемде
- Ендеше, қазір қай мезгіл? Көктем мезгіл
- Көктем мезгілінің қай айы? Наурыз
- Көктем мезгілінің алдында қай мезгіл болды? Қыс
- Қыс мезгілі сендерге қандай ерекшелігімен есте қалды? Әр мезгілдің өз ерекшелігі бар.
- Көктем мезгілінің ерекшелігі қандай? Қане, кім айтады?
Көктемде: күн жылынады, қар ериді, құстар келеді, мал төлдейді, аңдар оянады, 8 – наурыз қыздар мерекесі болады.
- Балалар, нелердің суретін көріп тұрсындар?Көктем көрінісі
Құстарды пайдасы жайлы айту.
Құстардың дыбыстарын келтіру.
Ү.Оқулықпен жұмыс.
Көктем мезгілінің ерекшелігі туралы әңгімелеу.Құраған сөйлем ішінен кім?не?сұрағына жауап беретін сөздерді табу.
82 – жаттығу Сөздерді оқып шығып,әрқайсысына ауызша сұрақ қойыңдар.
        Аю, бүркіт,сүт,өзен,ұшқыш,тігінші. 
 «Кім тапқыр» ойыны
Көзге көрінбейтін, қолға ұстауға келмейтін заттарды қызыл түспен бояңдар.
Көзге көрінбейтін заттар: ауа, ой, арман.
Көзге көрінетін заттар: көктем, гүл, шөп, түн, құстар.
Осы тірек сөздерді пайдаланып «Көктем» тақырыбына шағын әңгіме құрап, жазғызу.
83– жаттығу 1. Кім?Не? сұрағына жауап беретін сөздерді суретке қарап табыңдар.
2.Әр сөзге сұрақ қойыңдар.  
3.Көп нүктенің орнына заттардың атын жазыңдар.  
Кім?...             Не?...
ҮІ.Сергіту сәті.
Қарлығашқа ұқсайық,
Қане, қанат жазайық
Қарлығаш боп ұшайық,
Ұшып-ұшып, алайық.
«Ребус» шешу.
- Нелердің суретін көріп тұрмыз? Алманың
- Алма сөзіне «с» дыбысын қоссақ, Алмас сөзі шығады.
- Балта сөзіне «бай» сөзін қоссақ «Балтабай» сөзі шығады
- Гүл сөзіне «нар»-ды қоссақ Гүлнар сөзі шығады.
- Ендеше кісі аттарына қандай сұрақ қоямыз? Кім?
- Кісі аттары қандай әріптен басталып жазылады?
 «Бәйшешек»ойыны
Көктемде ең алғаш шығатын бәйшешек гүлі
нің сұрақтарына жауап беру.
ҮІІ.Қорыту 
Үлестірме қағазбен жұмыс
ҮІІІ.Үйге тапсырма беру.
84-жаттығу орындау.
ІХ.Бағалау.
* * * * *
Батыс Қазақстан облысы
Казталов ауданы, Киров ауылы
М.Жүнісов ат. негізгі.жалпы білім беретін
мектебінің бастауыш сынып мұғалімі
Куттыгулова Индира Талапкалиевна
Тақырыбы: Қазақстан таулары
Мақсаты: Ел, жер, тау-тасын  білу арқылы әсемдікті түсінуге, оқушының шындыққа көзқарасын қалыптастыруға жағдай
жасау. 
Біліктілігі: Іздену, талдау, білім көкжиегін кеңейтуге мүмкіндік жасай отырып, мәнерлеп оқуға, жазуға дағдыландыру.
 Дамытушылығы: Ойлау қабілеттерін дамыту, сөйлеу тілін жетілдіру, сөздік қорларын молайту.
Тәрбиелігі: Патриоттыққа, отансүйгіштікке баулу, эстетикалық, экологиялық көзқарасын қалыптастыру. 
Көрнекілігі: интерактивті тақта. 
Пәнаралық байланыс: дүниетану, қазақ тілі 
Әдісі: интерактивті 
Барысы:
Ұйымдастыру: Психологиялық дайындық.
О, алақай, туған жер!
Жақсы-ау орман-бауларың!
Көзге ыстық көрінер,
118

Сенің асқар тауларың!
Сенің асқар тауларың!
Балалар біз бүгінгі сабағымызда Қазақстанның тауларына саяхатқа шығып, гүл тереміз. Қазақстанның қандай тауларын
білесіңдер?
Ендеше бүгінгі сабағымызда 4 топқа бөлініп, жарысып өтеміз.    I  топ Алатау,  II  топ Алтай,  III  топ Көкшетау, ІV топ
Ұлытау. Топ басшыларымен таныстыру.
Ал, балалар сендер саяхатқа шыққанда алдарыңнан үлкен белестер, бекеттер, асулар шығады солардан сүрінбей өтсеңдер,
қазақстанның ең биік шыңы Хан тәңіріне жетесіңдер. 
1. Белес. Үй тапсырмасы
13. Бекет. Жаңа сабаққа кіріспе
14. Асу. Жаңа сабақ
15. Шың. Қорытынды
1. Белес. Үй тапсырмасын тексеру:
Үйге қандай тапсырма берілді? Нағыз малшы. Төрт топ мәтінді төрт бөлімге бөліп ат қояды. Сол бойынша төрт топ
мазмұнын айтады. Әр топ өз мәтіндерінен күрделі сөздерді табады. 
Интерактивті тақта. Алатау тауына саяхат.
Еліміздің оңтүстік-шығысында беткейлері тік қия, аралары терең шатқалдармен тілімделген, басын қысы-жазы қар мен
мұз басқан сеңгір-сеңгір жоталар созылып жатыр. Ол - Тянь-Шань таулары. Таудың оңтүстік бөлігі көршілес Қырғызстан
мен Өзбекстан жеріне кіреді. Тянь-Шаньның жазда да басынан қар кетпейтін жоталары ала болып жататындықтан 
 
«Алатау»
деп аталады. Солардың бірі - Іле Алатауы, оның етегінде Қазақстанның бұрынғы астанасы, әсем қала - Алматы орналасқан.
2. Бекет. Жаңа сабаққа кіріспе
Кіріспе:  Малшылар жазда қайда қоныстанады? Тауға.  Біздің таудың атауларын білесіңдер ме? Дүниетану пәнінен тау
туралы өткендерін еске түсіру.
Таулар
         Жер бетінің ерекше биік тұстарын тау дейді. Таулар төбелер мен қыраттарға қарағанда анағұрлым биік болады.
Олардың биіктігі бірнеше жүздеген, мыңдаған метрге жетеді. Биік таулардың басынан жазы-қысы қар мен мұз кетпейді.
Олар физикалық картада қошқыл қоңыр бояудың үстіне түскен ақшыл және көгілдір түсті реңмен көрсетіледі.
                  Биік   таулардың   беткейлері   қия   болып   келеді.   Оларды   терең   шатқалдар   тілімдейді.   Шатқалдардың   түбінде
сарқыраған тау өзені ағып жатады. Биік тау беткейінде қалың орман өседі. Аласа тауларда қар мен мұз жатпайды. Беткейлері
түйетайлы келеді. Онда көбінесе бұта, шөптесін өсімдіктер өседі. Жалаң жартастар жиі кездеседі. Олар күн мен желдің
үгітуінен мұнара, ежелгі қорған, батырдың дулыға киген басы, түрлі хайуанаттар пішініне ұқсайды. Мұндай аласа таулар
Сарыарқада көп.
         Биік таулар республикамыздың шығысын, оңтүстік-шығысын және оңтүстігін жиектеп жатыр. Олар Алтай, Жоңғар
Алатауы, Тянь-Шань.
Интерактивті   тақта.   Алтай   тауына   саяхат.  Қазақстанға   Алтайдың   бір   бөлігі   кіреді.   Ол   көптеген   жоталардан
тұрады. Биік жоталар бір-біріне жалғаса, ондаған, кейде тіпті жүздеген километрге дейін созылып жатады. Мұндай жалғаса
тізіліп жатқан таулар тау жотасы деп аталады. Алтайда суы мөлдір көлдер мен ағысы қатты   өзендер көп. Таудан құлап
аққан өзендерге салынған су электр станциялары мол қуат береді. 
a.
Асу. Жаңа сабақ  Интерактивті тақтадан таулардың суреттерін көрсете отырып, Айбатыр Сейтақтың Қазақстан  таулары
деген өлеңін оқып беремін.
Кітаппен жұмыс. Оқушыларға өлеңді мәнерлеп, тізбектеп оқыту.
Тапсырмаларды орындау
Интерактивті тақта. Көкшетау тауына саяхат.
b. Шың. Қорытынды
Таулар тығыз  әрі қатты тау жыныстарынан тұрады. Олардың ішінде өздеріңе таныс гранит, құмтас және  әктас көбірек
таралған.
Тауда жазықтағыдай емес, егін егетін және елді мекен орнайтын қолайлы орын аз. Дегенмен тау етегі мен аңғарларында
егін егіліп, жеміс бағы мен бақша өсіріледі. Таудағы жайлауда жазда қаптаған мал жайылады. Биік тау басында маса мен
сона болмайды. Сондықтан жазғы 2-3 айда мал тез қонданып, семіріп алады.
Тау-дем алуға және қыдырып тынығуға таптырмайтын орын. Таза ауа мен табиғаттың көрікті көріністері көп адамды
қызықтырады.   Іле   Алатауының  солтүстік   беткейінде,   Алматының   түбінде   орналасқан  Медеу  спорт  кешені,   ондағы   мұз
айдыны бүкіл әлемге әйгілі. Мұнда коньки тебу жөнінен халықаралық жарыстар жиі өтіп тұрады. Сарыарқадағы Көкшетау,
Баянауыл, Қарқаралы және басқа шипажайлар мен демалыс үйлеріне жазда да, қыста да демалушылар мыңдап ағылып
жатады
Интерактивті тақта. Ұлытау тауына саяхат. 
Үйге тапсырма: Өлеңді мәнерлеп оқу.
119

Маңғыстау облысы, Түпқараған ауданы, Ақшұқыр ауылы,
Ақшұқыр мектеп-лицейі, ағылшын тілі  пәні мұғалімі: 
Нуржанова Гулден  Алгазыевна
Сабақтың тақырыбы:
“My flat” 
Сыныбы: (күні)
5 «ә,а» 
Сілтеме:
Күнтізбелік жоспар, әдістемелік оқулық,ағылшын тілі оқулығы, голицынский 
грамматикалық кітабы
Сабақтың мақсаты:
34.
Грамматикалық тақырыпты there is/are орамын қайталап  үйренеді.
35.
Фонетикалық жаттығу жұмысын орындап үйренеді.
36.
Сыни тұрғысынан ойлануға үйренеді.
37.
Өз ара ынтымақтастық атмосферасы қалыптасады.
Оқыту нәтижесі:

Жаңа тақырыпты меңгереді.

Грамматикалық жаттығу жұмысын өз бетінше орындай алады.

Сөйлемді тиісті сөздерімен толықтырып жаса алады.
Негізгі идеялар:

Диалогты қолдану

Білім беруде АКТ-ны пайдалану

Жұптық, топтық жұмысты ұйымдастыру

Өз бетінше ізденіп әрекеттенуге үйрену
Мұғалімнің іс – әрекеті:
Оқушы іс - әрекеті
Оқыту әдістері
Ұйымдастыру кезеңі 

Оқушылармен 
амандасу

Кезекшімен 
байланыс
Мұғаліммен амандасты.
Кезекші мұғалім сұрақтарына жауап берді.
Үй тапсырмасын тексеру
«Шаттық шеңбері» 
ойыны орындалды
Үйге берілген жаттығу жұмысын тексертті.
«Шаттық шеңбері» ойынын орындады.
Жаңа тақырыпты  
таныстырды
Оқушылар жаңа тақырыппен танысты.
Сыныпта 
ынтымақтастықты
орнату. Сыни 
тұрғыдан ойлау 
қабілетін дамыту.
Жаңа сөздерді 
таныстырды
Жаңа сөздермен тілін 
жаттықтырды.
Сөздік дәптерге енгізді
Жаңа сөздермен танысты.
Жаңа сөздермен өз ара жаттығу жұмысын орындады.
Сөздік дәптеріне көшіріп жазды.
Corridor [´kɔrɪdɔ:] -  дәліз 
Living room [´lɪvɪŋrum]- қонақ бөлме
Bedroom[´bedrum]- ұйықтайтын бөлме                       
Study  [´stʌdɪ]  кабинет
Rug  [rʌg] төсеніш , кілем
Dining room [´daɪnɪŋrum]  асхана
Bathroom [´bəȝ´rum] жуынатын бөлме                               
Plant [plənt] үйде өсетін өсімдік
Sofa [´soufə]   диван
Есте сақтау 
қабілетін дамыту
Сандар жазылған кеспе 
қағаз таңдау арқылы топ 
екі бөлінді.Топтық 
тапсырма таратылды. 
Оқушыларға тапсырманың
орындалу барысымен 
таныстырды, кеспе қағаз 
таратылды.
Оқушылар екі топқа бөлініп топтық тапсырма орындады. Ребус 
шешу арқылы топ атауын тапты. Суреттерден зат есімдерді тауып 
атауын жазды.
Ойлау қабілетін 
дамыту
Грамматикалық 
тақырыпты 
қайталады,кеспе қағаз 
арқылы  жаттығу жұмысын
жүргізді.
Оқушылар грамматикалық тақырыппен қайталап жаттығу 
жұмысын орындады. 
There is a sofa in the living room.
There isn’t a sofa in the living room.
Is there a sofa in the living room? – Yes, there is; No, there isn’t.
There are chairs in the dining room.
There aren’t chairs in the dining room.
Are there chairs in the dining room? – Yes, there are; No, there aren’t. 
Complete the sentences there is, there are
23.
 __ a table in the kitchen
24.
___ books in the living room.
25.
____ pens on the table.
26.
___ a bag in the dining room. 
Қатесіз жазу 
дағдысын 
қалыптастыру
Топқа арналған шағын 
мәтінді оқып аударды
Оқушылар мәтінді оқып, аударды.
My flat
Оқу дағдысын 
жетілдіру
120

    My name is Omar.  My flat is beautiful and sunny. It has got five 
rooms. They are two bathrooms, a kitchen, a bedroom and a living room. 
The living room is big and cosy. There is a big TV, a sofa and two 
armchairs in it. My mum and I love sitting there watching TV.
           My favourite room is a bedroom. It is smaller than the living 
room. But it is my favourite place because it is warm and comfortable. 
There is a bed and two cupboards. My bed is red. It looks like a real car. 
You can see a computer and a small TV in my bedroom. The room has got 
an aquarium.There are a lot of exotic fish in it. Every day I feed my fish 
and my mum helps me to clean my room. I like doing homework and 
playing in my room.
I like my flat!
Мәтін бойынша екі топ 
бір біріне сұрақ жауап 
алысып ұпай арқылы 
бағалады.
Оқушылар жаттығу жұмысын орындады. 
Сұрақ жауап алысты
11.
How many rooms it has got? – it has 5 rooms 
12.
What is his favourite room? - bedroom
13.
What colour of his room? – his bed is red
14.
What he has in his bed room? – a bed and two cupboards
15.
Where does he do homework? – in the bed room
16.
How often he feed fish? - everyday
Ойлау қабілетін 
дамыту
Ауызша жаттығу 
жұмысын орындатты.  Зат 
есім мен етістіктерді сурет 
арқылы көрсету 
тапсырмасын жүргізді
Оқушылар ауызша жаттығу жұмысын орындады.  Зат есім мен 
етістіктерді сурет арқылы көрсету тапсырмасын орындады.
Өз ойын толық 
жеткізуге үйрету
Оқушыларды бағалады.
Оқушылар бағаланды
Үй тапсырмасын берді
Үй тапсырмасын белгілеп жазып алды
To retell topic “My flat”, to write ex12, to learn by heart new words.
Сабақты 
қорытындылады.
The lesson is over good 
bye, children!
Good bye, teacher!
Южно- Казакстанская  область, Сайрамский район ,с. Карабулак 
 ОСШ им.Улугбека  №81
Учитель русского языка и литературы  
Исрайлова  Сайёра Абдивалиевна

жүктеу/скачать 2,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: