Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі балалардың ҚҰҚЫҚтарын қОРҒау комитеті

50 
 
СЕКЦИЯ 1 
СТАНОВЛЕНИЕ И РАЗВИТИЕ СИСТЕМЫ  ЗАЩИТЫ ПРАВ 
РЕБЕНКА В КАЗАХСТАНЕ 
 
ЗАМАНАУИ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ҚОҒАМДА БАЛАЛАРДЫ 
ӘЛЕУМЕТТІК-ҚҦҚЫҚТЫҚ ҚОРҒАУ 
 
Абутаева Сапаркуль Базарбаевна 
asb8008@mail.ru 
«Теміртау технологиялық колледжі», Теміртау, Қазақстан 
 
Кезінде  заманымыздың  заңғар  жазушысы  М.Әуезов  кӛкӛрім 
жастарға  қарап  отырып,  «Біз  базардан  қайтып  жатырмыз,  ал  сендер 
базарға келе жатқан ұрпақсыңдар» - деген екен. Қайран жазушы біреу 
келіп,  біреуі  кетіп  қан  базардай  сапырылысып,  қайнап  жататын 
мынау  тіршілікте  жаңаның  жауқазындай  кӛктеп,  ескінің  ӛшетіндігін 
жалғыз ауыз сӛзімен осылай түйіндеген еді.  
Әр  мемлекеттің    ең қымбаттысы  –  балалар.  Кез  келген ұлттың, 
халықтың, мемлекеттің болашағы кӛбіне балаларға, олардың тәрбиесі 
мен  тұлғалық  және  психологиялық  денсаулығының  сапасына 
байланысты.  Сондықтан  да,  әр  бір  мемлекеттің  әлеуметтік  – 
экономикалық  даму  деңгейін  кӛтерудегі  басты  міндеттердің  бірі  – 
балаларды    қорғаудың    құқықтық    жүйесін  қалыптастыру  деп 
ойлаймын.  Бала  құқықтарын  қорғауды  қамтамасыз  ету  мәселесі 
барлық әлемдік қоғамдастықтың маңызды мәселесі болғалы қаншама 
уақыттар  ӛтті.  Бұл  мәселені  шешуде  халықаралық  нормативтік 
құқықтық  актілердің  (заңдардың)  маңызы  ерекше.  Балалар 
құқықтарын қорғау сұрақтары бойынша аса тиімді және қажет ететін 
нәтижелерге  халықаралық  құқықтық  реттеу  арқылы  жету  бұл  ең 
тиімді әрекеттердің бірі.  
Қазіргі  таңда  құқықтың  негізін  халықаралық  құқықтық 
қатынастардың  субъектілерінен  арнайы  құрылатын  халықаралық 
келісімдерде және шарттарда жазбаша түрде бекітілген қағидалар мен 
нормалар  құрайды.  Алғаш  рет  халықаралық  деңгейде  бала 
құқықтарын  тану    және  заңдық  түрде  бекіту  сұрақтары  1924  жылы 
Женевада  арнайы  шақырылған  халықаралық  конференцияда 
талқыланды.  Соның  ішінде  Біріккен  Ұлттар  Ұйымы  балалар 

51 
 
құқықтарын халықаралық түрде тану үрдісіне ерекше ықпал етті. Ӛз 
қызметінің алғашқы күндерінен бастап-ақ бұл ұйым бала құқықтарын 
тану және қорғау сұрақтарын белсенді түрде қарастыра бастады. 
Мемлекеттердің 
адам 
құқықтары 
тӛңірегіндегі 
тиімді 
қызметтесудің бірінші нәтижесі ретінде 1948 жылы қабылданған адам 
құқықтарының  жалпы  декларациясын  атауға  болады.  Адамның 
негізгі    құқықтары  мен  бостандықтарын  сақтау  және  қорғаудың 
халықаралық  құқықтық  қамтамасыз  ету  ісінде  бұл  құжат  негізгі 
болып  табылады.  Кейініректе,  1948  жылғы  Декларацияда 
жарияланған  адамның  негізгі  құқықтары  мен  бостандықтарын 
маңызды  түрде  дамытқан,  оларды  нақтылап,  императивті  мінез 
берген, адам құқықтары туралы 2 пакт қабылданды. 
1959 жылы 20 қарашада БҰҰ Бас Ассамблеясымен қабылданған 
бала  құқықтары  Декларациясы,  бала  құқығы  аумағында  алғашқы 
маңызды  құжат  болып  табылады.  Бұл  декларацияны  қабылдау 
мақсаты  –  барлық  әлем  балаларына  бақытты  балалықты  және 
құқықтар  мен  бостандықтарды  ӛз  иелігіне  және  қоғам  игілігіне 
қолдануды қамтамасыз ету. Декларация барлық ата-аналарды, ерлерді 
және әйелдерді, ерікті ұйымдарды, мемлекеттердегі жергілікті билікті 
баланың  негізгі  құқықтарын  тану,  сыйлау  және  сақтауға  шақырады. 
Декларацияда 
жазылған 
ережелерден 
барлық 
әлемдік 
қоғамдастықтың  мақсаты,  негізгі  мәні,  ниеті  -  әлемдегі  барлық 
балаларды  бақытты  ету,  әлеуметтік  мәселелерден  шеттету, 
балалардың  құқықтарына,  бостандықтарына,  жеке  тұлғасына  және 
ар-намысына  қол  сұғушылыққа  жол  бермеу,  балалардың  мүддесі 
және  болашағы  үшін  барлық  мүмкін  шараларды  қабылдап,  қажетті 
жағдайлар жасауда – біртұтас болуы қажет.  
Бала  құқықтарына  қатысты  декларацияда  мазмұндалған 
ережелерді  әрі  қарай  дамыту  және    сәйкестікті  заңды  түрде  бекіту 
үшін,  мемлекеттер  мен  бала  құқықтары  туралы  әмбебап  Конвенция 
қабылданды.  Бұл  Конвенцияның  міндеттілігін  БҰҰ-ның  мемлекет 
мүшелері  таныды,  оның  қатарында  Қазақстан  Республикасы  да  бар. 
«Халықаралық  шарттардың  Республикалық  заңдардан  басымдылығы 
болады  және  халықаралық  шарт  тікелей  қолданылады»  -  деген 
Конституциялық  тұжырым  (ҚР  Конституциясының  4-бабы)  жоғары 
айтылғанның  айғағы.  Сондықтан  да,  Біздің  Конституциямызда  бала 
мемлекет  қорғауында  болатындығы  бекітілген  (27-бап).  [1].  Бала 

52 
 
құқықтарын  қорғауды  қамтамасыз  ету  үшін  Конвенция  ережелерін 
сақтау,  орындау  және  баланың  жеке  тұлғасына,  танылған 
құқықтарына  қатысты  қандай  да  бір  заңсыз  қолсұғушылыққа  жол 
бермеу – барлық мемлекеттердің міндеті. 
Болашақта  Қазақстан  Республикасының  негізгі  мақсаты 
дамыған,  мықты,  бәсекеге  қабілетті  мемлекет  болу.  Осы  қойылған 
мақсатқа  жету  үшін  жас  «қазақстандықтар»  белсенді  түрде 
тұрғындардың  санын  арттыруды  қолдаулары  қажет.      Әрбір 
мемлекеттің  күшті  және  тұрақты  болып  орнығуы  үшін    оның 
азаматтарының орны ерекше.  
Елбасымыз  Н.Ә.Назарбаевтың  жыл  сайынға  халыққа  жолдауы 
«Қазақстан - 2050» стратегиясында: 
-
 
ана  мен  баланы  қорғау,  сондай-ақ,  отбасы  және  неке 
саласында заңнаманы түбегейлі қайта қарауды;  
-
 
ана  мен  балаға  қарсы  бағытталған  қылмыс  үшін,  сондай-ақ, 
осы  саладағы  ең  ұсақ  деген  заң  бұзушылықтар  үшін  жазаны 
күшейтуді;   
-
 
туу  мен  кӛп  балалы  болуды  ынталандыру  жүйесін 
реформалауды  -  жеңілдетілген салық,  медициналық  және  әлеуметтік 
қызмет,  еңбек  нарығында  жаңа  мүмкіндіктер  беру  және  сол  сияқты 
материалдық  және  материалдық  емес  ынталандыруларды  қамтитын 
шаралар кешенін әзірлеуді; 
-
 
елде  жыныстық  ерекшелігі  бойынша  кемсітушілікке  жол 
бермеу және іс жүзінде гендерлік теңдік пен әйелдерге ерлермен тең 
мүмкіндіктерді қамтамасыз етуді тапсырып отыр. [5]. 
Балалар  мен  жастар  (ертеңгі  үлкендер)  әрбір  қоғамның  ең 
бағалы капиталы.  
Бала  құқығы  туралы  Конвенцияның  1-бабында  «Әрбір  адам 
баласы  18  жасқа  толғанға  дейін,  егер  осы  балаға  қолданылатын  заң 
бойынша ол кәмелеттік жасқа бұрынырақ толып қоймаса, бала болып 
саналады» деп жазылған.[1]. 
Қазақстан  Республикасындағы  баланың  құқықтары  туралы 
Заңының  1  бабында  «бала  –  он  сегіз  жасқа  (кәмелетке)  толмаған 
адам» делінген.[4].  
Барлық  әлем  балаларының  ең  қасиетті  құқығы  –  ӛмір  сүру 
құқығы.  «Мемлекеттер  баланың  максималды  мүмкін  дәрежедегі 
ӛміршеңдігін  және  денсаулығын  қамтамасыз  етуге  міндетті»  -  деген 

53 
 
норма  бала  құқықтары  туралы  Конвенцияның  6-бабында  тікелей 
бекітілген. [1]. Осыған байланысты кез-келген үкіметтің, мемлекеттің 
қасиетті парызы және міндеті – балалардың ӛміріне, аман саулығына 
қамқорлық жасау.  
Қазіргі  қоғамда    бала  құқықтарын  ата-аналардың  немесе 
мемлекеттің ӛзіде жиі бұзып жатады.  
Ұрпақтар  арасындағы  ӛзара  түсіністік  пен  тығыз  байланыстың  
болуы кез-келген қоғам үшін маңызды мәнге ие. Бұл қазіргі ұрпақтың 
болашақ  ұрпақ  алдындағы  жауапкершілік  пен  біздің  тіршілігіміздің 
тұрақтылығының  қажетті  шарты.    Сонымен  қоса,  біз  күнделікті 
балалар  мен  жастардың  құқықтарының  бұзылып  жатқанына  куә 
болып  келеміз.  Бүгін  ӛкінішке  орай  даулы  мәселелер  туғызатын  
кейбір  балалардың  жүздерінде  аштық,  ауру,  әлеуметтік  шектетілу 
сияқты кедейліктің серіктерін байқауға  болады.  Әлеуметтік  шектелу 
мәселелерін шешу жауапкершілігі мемлекет еншісінде болып отыр.  
Қазақстан  Республикасының  Президентінің  «Қазақстан-2050» 
стратегиясы  қалыптасқан  мемлекеттің  жаңа  саяси  бағыты»  атты 
Қазақстан халқына Жолдауында  жаңа кезеңдегі әлеуметтік саясаттың 
маңызды  құрамдас  бӛлігі  ретінде  ана  мен  баланы  қорғауды 
жариялады.  Жолдауда  «Бейбіт  ӛмірдің  ӛзінде  бізде  мыңдаған 
жетімдер  бар  -  балалар  үйлері  толы.  Бұл,  ӛкінішке  қарай,  жалпы 
әлемдік  үрдіс  және  жаһанданудың  сынағы.  Бірақ  біз  бұл  үрдіспен 
күресуіміз  керек.  Мемлекетіміз  бен  қоғамымыз  жетімдерді  асырап 
алуды  және  отбасы  типіндегі  балалар  үйлері  салынуын  кӛтермелеуі 
қажет».[5]. 
Бала ӛсе келе әртүрлі әлеуметтік топ мүшелері болып табылатын 
үлкенді-кішілі тұлғалармен қарым-қатынасқа түседі. 
Бала  даму  барысында  жеке  тұлға  болып  қалыптасуы  үшін 
әлеуметтік қоғамның құрамдас бір бӛлігі болуы тиіс.  
Бала ӛмір есігін ашқан сәттен бастап кӛбінесе отбасы кеңістігіне 
тап  болады.  Ең  алғашқы  қарым-қатынасы  ата-анасы  мен  туыстары 
арасында  басталады.  Бала  үшін  отбасы  оны  қалыптастырып, 
орнықтыратын әлеуметтік байланыстардың орталығы мен негізгі діңі 
болып табылады.  
«Ерлердің  әйелдер  мен  балаларға  мүлдем  жауапсыз  кӛзқарас 
танытқан  оқиғаларының  саны  ӛсуде.  Бұл  біздің  дәстүрімізге, 
мәдениетімізге тіптен жат.  

54 
 
Балалар  -  қоғамымыздың  ең  әлсіз  және  қорғансыз  бӛлігі  және 
олар  құқықсыз  болуға  тиіс  емес»  деп  Елбасы  балалар  болашағына 
алаңдап отыр. 
Елбасымыздың  әрбір сәбидің құқығын қорғауды талап етуі ӛте 
орынды. 
Президентіміз  «Біздің  топырағымызда  туған  кез  келген  сәби  - 
қазақстандық. Және мемлекет оны қамқорлығына алуға тиіс. 
Жастарды  отбасы  құндылығы,  ажырасудың  қасірет  екендігі 
рухында  тәрбиелеу  керек,  ӛйткені,  оның  салдарынан,  ең  алдымен, 
балалар зардап шегеді. «Әкесі қой баға білмегеннің баласы қозы баға 
білмейді»  -  дейді.  Бала  тәрбиесі  -  тек  ананың  емес,  ата-ананың 
екеуінің де міндеті. [5]. 
Қазақстан  Республикасы  Конституциясының  27  бабына  сәйкес 
«Неке  мен  отбасы,  ана  мен  әке  және  бала  мемлекеттің  қорғауында 
болады.  
Балаларынақамқорлықжасаужәнеолардытәрбиелеу—ата-ананың 
етене құқығы әрі міндеті. Кәмелетке толған еңбекке қабілетті балалар 
еңбекке  жарамсыз  ата-анасына  қамқорлық  жасауға  міндетті» 
делінген. [2]. 
Елбасымыз «Ал болар іс болған екен, онда әке алимент тӛлеуге 
тиіс.  Мемлекет  жалғызбасты  аналарды  қолдауы  және  алимент 
тӛлемегені үшін жазаны күшейтуі керек. Бала тәрбиелеу - болашаққа 
ең үлкен инвестиция. Біз бұл мәселеге осылай қарап, балаларымызға 
жақсы білім беруге ұмтылуымыз керек» екенін де атап ӛтті.[5]. 
Елбасымыз  ӛскелең  ұрпақтың  озық  білім  алуы  үшін  мүмкіндік 
туғызуға  кӛп  күш  жұмсады:  «Балапан»  бағдарламасы  жүзеге  асып, 
зияткерлік 
мектептер, 
Назарбаев 
Университеті, 
«Болашақ» 
бағдарламасы  жұмыс  жасап  жатыр.  Оған  тек  дайындығы  бар  және 
дарынды балалар ғана ӛте алады. Баланы білім мен еңбекке дайындау 
- ата-ананың борышы. «Бар жақсылық балаларға» ұраны барлық ата-
ана үшін қағидаға айналуы қажет. 
Елбасының  Жолдауда  атап  ӛткен  маңызды  мәселелердің  бірі 
болып отырған бала құқығын қорғаудың  басты мақсаты әр-бір балаға 
жақсы болашақты қамтамасыз ету. 
«Қазақтың Мәңгілік Ғұмыры ұрпақтың Мәңгілік Болашағын 
баянды етуге арналады. 

55 
 
Ендігі  ұрпақ  –  Мәңгілік  Қазақтың  Перзенті.  Ендеше,  Қазақ 
Елінің  Ұлттық  Идеясы  –  Мәңгілік  Ел!  Мен  Мәңгілік  Ел  ұғымын 
ұлтымыздың  ұлы  бағдары  –  «Қазақстан-2050»  стратегиясының  түп 
қазығы  етіп  алдым.  Тәуелсіздікке  қол  жеткізгеннен  гӛрі  оны  ұстап 
тұру  әлдеқайда  қиын»  деп  болашақ  ұрпаққа  үлкен  үмітін  артып 
отыр.[6] 
Елбасымыздың 
Жолдауын 
жүзеге 
асыру 
- 
әрбір 
Қазақстандықтың  міндеті  деп  білемін.  Себебі  ӛскелең  ұрпақ  – 
Еліміздің  болашағы.  Олай  болса  Қазақстанның  жарқын  болашағы, 
ӛркендеуі  балаларымыздың  қолында.  Сол  себепті  де,  кінәсіз,  нәзік 
және  тәуелді  балаларымыздың  уақыты  қуаныш,  бейбітшілік,  ойын, 
оқу  және  дамуға  толы  болып,  ал  ӛмірі  дамуына,  тәжірбиесіне  қарай 
толыққанды болуы тиіс.  
Қолданылған дереккӛздер тізімі: 
1.
 
Балақұқықтары туралы Конвенциясы, 20.11.1989 ж. 
2.
 
Қазақстан Республикасының Конституциясы, 30.08.1995 ж. 
3.
 
 Қазақстан  Республикасының  Неке  (ерлі-зайыптылық)  және 
отбасы туралы кодексі, 26.12.2011 ж. 
4.
 
 Қазақстан  Республикасындағы  баланың  құқықтары  туралы 
Заңы, 08.08.2002 ж. 
5.
 
Қазақстан-2050» Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа 
саяси бағыты, 14.12.2012 ж. 
6.
 
Назарбаев Н.  «Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, 
бір бол». Қазақстан халқына Жолдауы. 17 қаңтар 2014 жыл.  
 
 
НОВЫЕ ПОДХОДЫ В РАБОТЕ С ОДАРЕННЫМИ 
ДЕТЬМИ В СВЕТЕ СОВРЕМЕННЫХ ТЕНДЕНЦИЙ  
В ОБРАЗОВАНИИ 
 
Айтпаева Жаннат Жениспековна 
к.п.н., директор Восточно-Казахстанского регионального  научно-
практического центра "Дарын" 
 
Наступление эпохи глобализации требует реформирования всех 
сфер  жизни,  в  том  числе,  образования.  Главной  целью 

56 
 
образовательных  реформ  в  Казахстане  является  адаптация  системы 
образования к новой социально-экономической среде. 
Успех  преобразований  во  многом  зависит  от  внедрения 
инноваций.  Сейчас  уже  смело  можно  назвать  основные  из  них, 
оказавшие  определяющее  влияние  на  всю  систему  образования 
страны. 
Это, 
прежде 
всего, 
открытие 
сети 
Назарбаев 
Интеллектуальных школ, представляющих собой экспериментальные 
площадки  для  апробации  и  последующего  внедрения  признанных 
международных  образовательных  программ  с  сохранением  лучших 
традиций  казахстанской  школы  в  систему  среднего  образования 
страны.  Это  и  внедрение  полиязычного  образования,  направленного 
на  углубленное  изучение  казахского  (государственного),  русского  и 
английского  языков  и  преподавание  предметов естественнонаучного 
и математического циклов на английском языке. 
Нельзя  не  отметить  такие  инновации  в  образовании,  как 
внедрение  Национальной  системы  оценки  качества  образования; 
участие в международных исследованиях TIMSS, PISA; переход к 12-
летнему  образованию.  На  основании  анализа  результатов 
международных  исследований  принят  Национальный  план  действий 
по  развитию  функциональной  грамотности  школьников  на  2012  - 
2016  гг.  В  условиях  решения  этой  стратегически  важной  задачи, 
главными  функциональными  качествами  личности  являются 
инициативность,  способность  творчески  мыслить  и  находить 
нестандартные  решения,  умение  выбирать  профессиональный  путь, 
готовность обучаться в течение всей жизни. 
Эта задача, на мой взгляд, наиболее тесно пересекается с другой, 
не  менее  актуальной,  решение  которой  рассматривается  на 
государственном  уровне  –  формированием  интеллектуального 
потенциала  нации,  о  чем  неоднократно  отмечалось  в  Посланиях 
Главы  государства  Н.А.  Назарбаева,  законодательных  и  основных 
стратегических документах в области образования. 
Решение  задачи  создания  условий  для  выявления  и  развития 
способностей,  одаренности  молодежи,  на  которую  сегодня  Глава 
государства  возлагает  основные  надежды  по  дальнейшему 
прогрессивному  развитию  страны,  требует  не  только  кардинального 
пересмотра  содержания  образования,  но  и  изменения  сложившейся 

57 
 
структуры  школы,  системы  взаимоотношений,  методик  обучения, 
принципов оценивания учебных достижений. 
Наиболее  важной  становится  следующая  позиция,  которая 
сейчас  должна  восприниматься  как  постулат:  развитие  одарѐнного 
ребѐнка  следует  рассматривать  как  развитие  его  внутреннего 
деятельностного  потенциала,  способности  быть  автором,  творцом, 
активным  созидателем  своей  жизни,  уметь  ставить  цель,  искать 
способы  еѐ  достижения,  быть  способным  к  свободному  выбору  и 
ответственности 
за  него, 
максимально  использовать 
свои 
способности.  Важно  направить  одарѐнного  ребѐнка  не  на  получение 
определѐнного  объѐма  знаний,  а  на  творческую  его  переработку, 
воспитать способность мыслить самостоятельно. 
Как  достичь  этого?  Вновь  считаю  необходимым  вернуться  к 
позитивному  опыту  Назарбаев  Интеллектуальных  школ.  Это  – 
уровневые  программы  обучения  языкам,  разработанные  в 
соответствии  с  общеевропейской  языковой  рамкой,  трехязычие, 
выборность предметов в старшей школе и подготовка к вузу, система 
критериального  оценивания,  основанная  на  мониторинге  учебных 
достижений  учащихся  на  основе  критериев,  интеграция и  внедрение 
новых предметов. Программы ориентированы на обучение учащихся, 
применять  полученные  знания  в  решении  учебных  и  жизненных 
проблем. 
Учитывая, что Назарбаев Интеллектуальные школы адаптируют 
лучший  международный  опыт  в  области  среднего  образования, 
первой  необходимостью  является  трансляция  их  опыта  в 
общеобразовательные школы Казахстана. 
Неотъемлемая  часть  внедрения  инноваций  –  повышение 
квалификации работников образования, проводимые в соответствии с 
новыми  требованиями  времени  и  направленные  на  изменение 
мышления  педагога,  передачу  ему  новейших  знаний,  опыта 
построения  современной  системы  образования.  Полученные  знания 
позволяют  организовать  на  местах  новые  «точки  роста».  При  этом 
важными направлениями деятельности теперь становятся: 
-  создание  условий  для  непрерывного  профессионального 
образования; 
- мониторинг профессиональной деятельности; 

58 
 
-  участие  в  создании  сетевого  образовательного  сообщества 
педагогов республики; 
- обобщение и распространение лучшего педагогического опыта 
казахстанских и зарубежных учителей-новаторов; 
- повышение квалификации учителей в соответствии с мировым 
опытом; 
-  сотрудничество  с  ведущими  казахстанскими  и  зарубежными 
организациями системы повышения квалификации педагогов с целью 
обмена опытом и внедрения лучших образовательных практик. 
Все  это  позволяет  эффективно  не  только  выстроить 
образовательный процесс, но и способствовать созданию условий для 
выявления и развития одаренных детей. 
Применительно  к  работе  центров  для  одаренных  детей 
полученный  опыт  незаменим  для  совершенствования  системы  их 
деятельности.  В  основу  работы  должны  быть  положены  новые 
подходы – трансляция передового педагогического опыта, коучинг и 
консалтинг, создание сетевых сообществ, образовательных платформ, 
разработка  новых  исследовательских  проектов,  проведение  научно-
практических конференций различного уровня. 
Немаловажная  роль  отводится  "опорным"  школам  –  в  данном 
случае,  специализированным  школам  по  работе  с  одаренными 
детьми.  В  них  необходимо  проводить  экспериментальную 
деятельность  путем  трансляции  и  адаптации  опыта  Назарбаев 
Интеллектуальных  школ.  Один  из  направлений  этой  деятельности  – 
обновление  содержания  образования,  использование  в  работе  новых 
методов, подходов и технологий, например, технологии критического 
мышления;  объективной  системы  оценивания.  Важно  также  активно 
использовать  потенциал  ИКТ,  внедрять  электронное  обучение. 
Проводить  работу,  направленную  на  переподготовку  и  подготовку 
педагогического  состава,  и  осуществление  повышения  оплаты  труда 
педагогов в зависимости от уровня квалификации. 
Учитывая,  что  специализированные  школы  в  данном  случае 
будут аккумулятором новых знаний и опыта, необходимо расширять 
их сеть в республике. 
Система  работы  с  одаренными  детьми  должна  строиться  на 
принципах  непрерывности,  многогранности  и  преемственности.  В 
соответствии  с  этим  необходимо  расширять  сотрудничество  по 

59 
 
работе с одаренными детьми и обобщению передового опыта работы 
на  различных  уровнях.  Одно  из  звеньев  этой  цепочки  –  передача 
накопленного  опыта  специализированными  школами  другим 
организациям образования, особенно сельским школам. С этой целью 
в  ВКО,  например,  между  специализированными  и  сельскими 
школами  подписаны  Меморандумы  о  сотрудничестве,  в  рамках 
которых  осуществляется  совместная  деятельность  по  развитию 
одаренности детей, апробации новых форм работы. 
В 
заключении 
хочется 
отметить, 
что 
образование, 
общественный  прогресс  и  будущее  страны  неразрывно  связаны  и 
взаимообусловлены.  Система  образования  является  особой  сферой 
человеческой  деятельности,  которая  затрагивает  интересы  каждого 
человека, интересы всего общества. Осуществляя целенаправленное 
развитие  и  воспитание  подрастающего  поколения,  система 
образования подготавливает новые общественные отношения, новый 
образ жизни людей Казахстана. 
 
 
ОСНОВЫ УПРАВЛЕНИЯ СОЦИАЛЬНЫМИ РИСКАМИ  
УЯЗВИМЫХ СЛОЕВ НАСЕЛЕНИЯ  
 
Абишева Куралай Казтаевна 
kuralay.abish@gmail.com
 
докторант 1 курса специальности «Cоциальная работа» 
Академии государственного управления при Президенте Республики 
Казахстан, г. Астана, Казахстан 
 
Управление  социальными  рисками  является  одним  из  важных 
составляющих  государственной  системы  управления  социальными 
процессами,  оказывающих  значительное  влияние  на  уровень 
социальной  безопасности,  на  реализацию  и  совершенствование 
социальной  политики  государства,  на  повышение  детского  
благополучия и охрану детства.   
В  «Докладе  о  мировом  развитии  2014»  Всемирного  Банка, 
вышедшего в свет под названием  «Риски и возможности: Управление 
рисками  в  интересах  развития»  сделан  вывод  о  том,  что 
ответственное  и  эффективное  управление  рисками  способно  спасти 

60 
 
человеческие жизни, предотвратить экономические потери и регресс 
в  области  развития,  а  также  открыть  новые  возможности  в  целях 
развития.  Управление  рисками  может  быть  мощным  инструментом 
развития,  способным  обеспечить  безопасность  и  стать  движущей 
силой  прогресса.  Отдельные  люди  и  семьи  могут  изменить  свою 
судьбу  к  лучшему,  планируя  и  готовясь  противостоять  рискам  и  
использовать 
возможности, 
составляющие 
суть 
и 
основу 
современной жизни. Судьбы общин и стран  тоже могут измениться к 
лучшему,  если  они  разделят  ответственность,  которая  требуется  для 
успешного управления рисками [1]. 
На  современном  этапе  развития  Казахстан,  как  и  все  развитые 
страны,    начал  уделять  пристальное  внимание  вопросам  развития 
системы управления рисками.   
В  программной  статье  «Социальная  модернизация  Казахстана: 
Двадцать  шагов  к  Обществу  Всеобщего  Труда»  Глава  государства 
Н.А.  Назарбаев  отметил  что,  «Социальная  модернизация  требует 
сегодня ясного представления о возможных вызовах и рисках. И это 
должны понимать не только государственные служащие всех рангов, 
но  и  все  общество,  весь  народ,  для  которого  социальная 
модернизация и осуществляется. 
Важным аспектом социальной модернизации является создание 
в  Казахстане  эффективной  государственной  системы  управления 
социальными 
процессами, 
выстроенной 
«вертикально» 
и 
«горизонтально»,  с  профессиональным  корпусом  экспертов  и 
менеджеров на всех уровнях власти» [2]. 
В  Стратегии  «Казахстан-2050»  определены  новые  принципы 
социальной  политики  Казахстана  –  социальные  гарантии  и  личная 
ответственность [3]. 
Главной  целью  социальной  политики  является  обеспечение 
социальной  безопасности  и  благополучия  граждан  Казахстана,  ее 
достижение  может  быть  обеспечено  через  развитие  эффективной 
системы  управления  социальными  рисками  на  институциональном, 
организационном  и  личностном  уровнях  с  учетом  каждого  этапа 
жизненного цикла человека от детства до старости лет.  
В  свете  задачи  по  увеличению  продолжительности  жизни 
казахстанцев до 80 лет и выше, повышению благополучия населения 
и  обеспечения  устойчивого  развития  актуальным  становится 

61 
 
проблема  изучения  управления  социальными  рисками.  Кроме  того, 
проблема 
управления 
социальными 
рисками 
приобретает 
самостоятельное  теоретическое  и  прикладное  значение  как  важная 
составная часть теории и практики управления.  
На  наш  взгляд,  одним  из  важных  направлений  социальной 
модернизации 
Казахстана 
является 
 развитие 
механизмов социализации  уязвимых  слоев  населения  с  учетом 
развития системы управления социальными рисками.  

жүктеу/скачать 2,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: