Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы» АҚ
жүктеу/скачать 5,87 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- МЕКТЕПТЕ АБАЙТАНУ ПӘНІН ОҚЫТУДЫҢ БҮГІНГІ МІНДЕТТЕРІ МЕН ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ
- БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ КОМПЬЮТЕРЛІК
Кариев А.Д., магистр педагогики, ст.преподаватель, Университет Алматы
ПОВЫШЕНИЯ ЭФФЕКТИВНОСТИ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО ПРОЦЕССА
Происходящие изменения в системе высшего профессионального образования требуют повышения эффективности образовательного процесса. Перед
системой высшего
профессионального образования актуальной необходимостью выступает пересмотр традиционных целей и ориентиров. Основным результатом образования должна быть не только сумма знаний выпускника, но и овладение умением действовать в реальных условиях, строить собственную жизненную траекторию, иметь опыт самостоятельной деятельности и личной ответственности. Одним из условий повышения эффективности образовательного процесса можно считать использование интерактивных методов обучения в педагогическом процессе вуза. Интерактивные методы обучения предполагают такую организацию учебного процесса, при которой практически все студенты оказываются вовлеченными в процесс познания, имеют возможность понимать и рефлектировать по поводу того, что они знают и думают. Совместная деятельность студентов в процессе познания, освоения учебного материала означает, что каждый вносит свой особый индивидуальный вклад, идет обмен знаниями, идеями, способами деятельности. Интерактивные методы - это методы, которые предполагают совместное обучение, т.е. обучение в сотрудничестве: и студенты, и преподаватель являются субъектами обучения [1]. По мнению Ж.К. Кайкеновой, интерактивные методы и формы являются одним из эффективных средств, направленных на оптимизацию и интенсификацию процесса обучения, активизацию учебной деятельности и формирование профессиональных навыков обучаемых специалистов [2]. Кашлев С.С. считает, что интерактивные методы - это способы целенаправленного усиленного межсубъектного взаимодействия педагога и учащихся по созданию оптимальных условий своего развития [3, с. 5]. Интерактивные методы обучения - это методы, позволяющие на основе активного взаимодействия педагога и обучающихся в процессе обучения, создавать благоприятные условия для гармоничного развития личности [4, с. 5].
193
Рассмотрим разработку семинарского занятия по дисциплине «Методика научно-педагогического исследования», который был проведен с использованием интерактивных методов обучения. Данная разработка наверняка будет интересна преподавателям вузов и колледжей, магистрантам, а также учителям общеобразовательных школ. Тема: «Как подготовить научный проект?» Цель: познакомить учителей с методикой работы над научным проектом. Материально-техническое обеспечение: ноутбук, проектор, мультимедийная презентация. Методы обучения: работы в творческих группах, интерактивные методы («Имя и жест», «Зарядка», «Мастерская будущего»). План проведения семинара: 1.
Метод «Имя и жест». 2.
Увертюра (открытие семинара). 3.
Резюме модератора семинара о методике работы над научным проектом. 4.
5.
Метод «Мастерская будущего» 6.
Метод «Зарядка». 7.
Закрытие семинара Ход работы семинара 1. Метод «Имя и жест». Первый участник, называя свое имя, доложен сопроводить его с достаточно выразительным жестом, затем следующий участник сначала называет имя предыдущего участника и показывает его жест, а затем представляет свое имя и жест. Так продолжается до последнего участника. 2. Увертюра (модератор открывает работу семинара и делает небольшое теоретическое вступление): Тема семинара: «Как подготовить научный проект?» Цель семинара: познакомить учителей с методикой работы над научным проектом. Семинар будет проходить в интерактивном режиме, т.е. с использованием комплекса интерактивных методов 3.Резюме модератора семинара о методике работы над научным проектом. Ключевое понятие темы и содержания семинара— «Научный проект» 4. Презентация «Как подготовить научный проект?» На данном семинаре мы будем искать ответы на следующие вопросы: 1.
2.
Целеполагание научного проекта 3.
Как определить целевые группы проекта? 4.
Как провести всесторонний анализ проблем? 5.
Как сформулировать цель проекта и определить пути ее достижения? 6.
Как определить участников проекта? 7.
Как достичь цели? Проект (Project) – это ограниченное во времени, целенаправленное изменение отдельной системы в рамках установленных требований к качеству 194
результатов и объему ресурсов, осуществляемое индивидуально или проектным коллективом. Целеполагание проекта Прежде всего, найдите сильную идею. Идея может уже существовать в умах людей или появиться в результате мозгового штурма, или стать результатом планомерного поиска. В основе идеи может лежать мечта или просто желание чего-нибудь, но идея может быть основой решения серьезной проблемы. Идея является движущей силой проекта. Она вдохновляет команду на создание проекта и ведет проектный коллектив в процессе реализации задуманного. Сила идеи определяет силу проекта. Определение целевых групп проекта. Любой проект должен приносить кому- то пользу. Итак, лица, группы, организации, которые напрямую получают выгоду от реализации проекта, – это целевые группы проекта.
ответить, действительно ли ваш проект востребован целевыми группами? Чтобы ответить на этот вопрос, нужно перейти к анализу проблем и потребностей целевых групп проекта. Определите стартовую проблему, то есть самую главную и основную проблему, которую будет решать ваш проект, ее причины и следствия. Как показывает опыт работы успешных проектных менеджеров, наиболее эффективная методика проведения анализа проблем — разработка дерева проблем. Формулировка цели проекта и определение путей ее достижения. Цель – это четко сформулированное, предельно ясное и конкретное представление о результате проекта. Небольшая конкретная цель позволяет объективно и совершенно точно определить, достигнута она или нет, и, что очень важно для любого проектного коллектива, всегда требует значительно меньше ресурсов для своего достижения. Правильно сформулированная цель – половина успеха! Как сформулировать цель проекта, чтобы показать, что именно она решит стартовую проблему? Трансформируйте формулировку стартовой проблемы в положительное утверждение – это и будет цель проекта. Определение участников проекта и их отношение к проекту. Даже самый маленький проект – это серьезная деятельность, которая может затрагивать интересы различных людей, групп, организаций. Мы уже говорили о целевых группах – они являются ключевыми участниками проекта. К участникам также относятся исполнители проекта, партнеры и те, кто выступает против проекта. Анализ участников – очень важный этап, который позволяет понять, стоит ли заниматься разработкой проекта дальше.
5. Метод «Мастерская будущего» 1-й этап (критики): Как выбрать наиболее актуальную и интересную тему для написания научного проекта? 2-й этап (идеальная модель): Разработайте научный проект по выбранной вами актуальной теме. 195
3-й этап (реальных действий): Какие трудности встретились при разработки научного проекта? 6.Метод «Зарядка» Всем участникам семинара необходимо встать в круг и по очереди через выполнение определенных движений дать оценку отдельным компонентам семинара, а также выразить свое отношение к этим компонентам. Движения могут быть такие:
безразличное отношение;
обычная поза, стоя, руки по швам - удовлетворительная оценка, спокойное отношение;
высокая оценка, восторженное отношение. 7. Закрытие семинара Семинар хотелось бы закончить следующими словами Ж.П. Сартра: «Человек есть свой собственный проект». Таким образом, использование интерактивных методов обучения способствует повышению эффективности образовательного процесса, помогает формировать высококачественного специалиста, умеющего быстро и правильно принимать решение в трудных жизненных ситуациях, а также самостоятельного, инициативного и конкурентоспособного на рынке труда.
1.
Гаджиева Б.Д. Интерактивные методы обучения в правовом образовании учащихся: дисс…канд.пед.наук – Махачкала, 2005г.– с.244 2.
государственных служащих: учебно–методическое пособие. Астана, 2008 г. – с.201.
3.
Интерактивные методы обучения: учеб. – метод. пособие/ Кашлев С.С. –Минск: ТетраСистемс, 2011г. –224 с. 4. Kariyev А.D., Turganbayeva B.Zh. Psychology-pedagogical analysis ideas «interactive methods of training» and their classification. Transformation of approaches to education in Russia and CIS states / ed. by K.Reiss. – Stuttgart, ORT Publishing, 2013. - p. 54-66.
Мемлекеттік Университеті МЕКТЕПТЕ АБАЙТАНУ ПӘНІН ОҚЫТУДЫҢ БҮГІНГІ МІНДЕТТЕРІ МЕН ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ
196
Әлемдік ойдың данасы, қазақ халқының ұлттық мақтанышы Абайды тану, терең түсіну – адамзат баласының қолы оңай жете бермейтін рухани биіктікке алып барар сара жол. Абай туралы Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев: «Абай – біздің ұлттық ұранымыз болуы керек. Абайды таныту арқылы біз Қазақстанды әлемге танытамыз, қазақ халқын танытамыз. Менің балаларым мен ертеңгі ұрпағыма Абайдан артық, Абайдан ұлы, Абайдан киелі ұғым болмауға тиіс», - деген [1]. Бұл сөз барлық қазақ баласының көкейінде тұруға тиісті қасиетті қағидаға айналуы қажет. «Қазақтың бас ақыны Абай Құнанбаев. Онан асқан бұрынғы-соңғы заманда қазақ баласында біз білетін ақын болған жоқ» [2], – деп алаш көшбасшысы Ахмет Байтұрсынұлы атап көрсеткендей, бүгінгі ұрпаққа ұлы ақын Абай шығармашылығын тереңдете оқытудың мәні мен маңызы аса зор. Абайдың: «Адамзаттың бәрін сүй, бауырым деп», - деген жалпы адамзат баласын гуманизмге шақырған даналық сөзі елімізде татулық пен тұрақтылықты, тыныштық пен түсіністікті, достық пен бауырмалдықты уағыздайды. Әсіресе Қазақстанның шығыс өңірін мекендеген барлық этностардың өкілдеріне Абайды таныту арқылы бір шаңырақ астында тату өмір сүруге шақырады. Тәуелсіздікті баянды ету үшін, ел бірлігі мен ынтымағын сақтау жолында, ұлттық рух пен рухани танымды асқақ ұстау үшін Абай мұрасын оқыту кезек күттірмейтін мәселе екені белгілі. Қытай халқы үшін б. з. д. VI-V ғасырлардан бері Конфуций ілімі күні бүгінге дейін өте жоғары деңгейге қойылып, негізгі рухани құндылық, өмірлік ұстанымға айналған болатын. Неміс халқы әлемге өзінің мәдениетін, әдебиетін, дәстүрін «Гете институты» арқылы танытса, Қытай елі «Конфуций институты» арқылы танытып отыр. Біз де Абайтану ғылымын, Абай ілімін сол деңгейде насихаттай алсақ, рухани қуатты мемлекетке айналар едік. Біздің елде де қазақ ұлтының мәдениетін, әдебиеті мен дәстүрін әлемге танытатын «Абай институтын» ашудың уақыты баяғыда жеткен. Алғаш 1942 жылы Киров атындағы Қазақ мемлекеттiк университетiнде М.Әуезов «Абайтану» атты арнайы курсты бастап жүргізген еді. Қазіргі күнде республикамыздың барлық жоғары оқу орындарына және мектептерге «Абайтану» пәнін енгізуге ат салысып жүрген белгілі абайтанушы ғалым М.Мырзахметұлы бұрынғы кеңестік идеологияның талабымен жазылған ескі танымдағы оқулықтардан шыға алмай жатқанымызды сынға алып, мүлде жаңа көзқарастағы ғылымға негізделген ұлттық және шығыстық бағыттан туындаған Абайдың «толық адам» іліміне негізделген жаңа типтегі оқулықтарды ұсыну қажеттігін айтады. Ғалымның айтуынша «Үшінші мыңжылдық – адамгершіліктің, гуманизмнің заманы болуға тиіс. Ал, енді оқушылардың адамгершілік тәртібін жолға қою үшін мектепте Абайдың «толық адам» ілімін өз алдына пән ретінде ендіріп, адамгершіліктің идеологиясын олардың санасына біртіндеп сіңіруді мақсат етіп қою керек. Бір сөзбен айтқанда, абайтанудағы сең бұзылуы керек», - дейді [3]. Бүгінгі күні республикамыздың бірнеше жоғары оқу орындарында «Абайтану» пәні мәселен Абай атындағы ҚазҰПУ-да, М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінде, Түркістан қаласындағы Қ.Яссауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университетінде, Е.Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университетінде, ал көрші Д.Серікбаев
197
атындағы Шығыс Қазақстан техникалық мемлекеттік университетінің барлық мамандықтарында Абайдың даналық философиясын оқытуға арналған «Адам бол» атты пән оқытылып жатыр. Сонымен қатар, Әл-Фараби атындағы ҚазМҰУ мен Қарағанды экономикалық университеті «Абайтану» пәнін оқытуды қабылдады. Сондай-ақ біздің С.Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университетінде де былтырғы оқу жылынан бастап университеттің «Тарих», «Халықаралық қатынас» мамандықтарында «Абайтану» пәні оқытылып келеді. Бірнеше жылдар бойы ғалымдар мен ұстаздар қауымы көтеріп келген мәселе «Абайтану» пәнін биылғы оқу жылында Білім және Ғылым министрлігі тарапынан мектеп бағдарламасына енгізгені туралы хабарлама барлық халықты елең еткізді. Бұның алдында 1998 жылы орыс мектептерінің 10-11 сыныптарына таңдаулы пән ретінде де енгізіліп, кейіннен үлкен сынға ұшырап оқу бағдарламасынан алынып тасталған болатын. Не себепті? Міне қазір де «Абайтану» пәні мектеп бағдарламасына енетін болды деп қуанып отырмыз, ал Абайды танытып оқыту үшін теориялық ғылыми негіз болу керек. Құр сөзбен «Абай, Абай» дей бергеннен ештеңе шықпайды немесе ақынның 1-2 өлеңін жатқа айтып «Абайды» білем деп айтуға болмайды. Ұлы М.Әуезовтің өзі «Абай мұхит болса, менің Абайға қосқан үлесім теңіздің тамшысындай» деген ғой. Қаншама ғасырлар өтсе де зерттеушілеріміз әлі күнге дейін «Абайдың жұмбағын» іздеп, соны шешумен келеді. Яғни Абай әлемі түпсіз терең, оған бару үшін үлкен теориялық даярлық, аса сақтық, үлкен жауапкершілік және тынымсыз еңбек керек. Сондықтан «Абайтану» пәнінің бағдарламасын, оқулығын жазу үшін ғалымдарымыз бен әдіскер мамандар және тәжірибелі ұстаздар қауымынан тұратын ұжымдық топ құрылу керек. Ол бірнеше рет талқыланып, сараланып, сараптамадан өтіп бір-ақ енгізілуі тиіс. Абайды танытудың күрделілігі де сонда оның өмір сүрген заман болмысын, дүниетанымын, ақындық кітапханасын, рухани нәр алған көздерін, ақындық мектебін, ақындық әлемін толық танып меңгере алмай жатқанымызда. Оқушыға Абайды оқыту үшін алдыңғы кезекте мұғалімдер өздері терең меңгерулері керек. Ол үшін мұғалімдерге арналған арнайы курстар оқытылып, оларға арналған оқу-әдістемелік құралдары жазылуы керек. Сол себепті Абайтануды жүйелі түрде жаңаша оқытудың бағдарламасын жасау қажет. Мектепте Абай шығармашылығын оқытуды тұңғыш рет арнайы жазып, ақын мұрасын шәкірттерінің жүрегіне бойлатып, рухани нәрін санасына сіңіріп келе жатқан әйгілі ұстаз Қанипа Омарғалиқызы Бітібаева өзінің көп жылғы ұстаздық еңбегі мен тәжірибесінде Абайды жас өскіндерге жеткізу, сұлулығы мен тереңдігіне үңілту, қауыштыруды, рухани жан дүниелеріне бойлатуды алдына мақсат етеді. Ұстаздың сөзіне жүгінсек: «Абай поэзиясының сұлулығынан бойымызға нәр алып, жан дүниемізді тазартып, сұлу жанды жас ұрпақ тәрбиелеу – адами да, ұстаздық та борыш», - дейді [4, 10 б.]. Абай шығармашылығын оқытуға арналған әдіскер ұстаз Қ.Бітібаеваның 4 еңбегі бар. Белгілі әдіскер ғалым Ә.М.Дайырова «Мектепте Абай шығармашылығын оқытуды арнайы қарастырған әзірге бізге белгілі бірден-бір еңбек – Қ.Бітібаеваның оқу құралдары. Қ.Бітібаеваның бұл зерттеуі оқушыны Абаймен қауышу қуанышына кенелтіп, мұғалімге үлкен көмекке келетін пайдалы да зәру еңбек екендігі сөзсіз», - деп бағалайды [5]. 198
Ұстаз 5 тен 8 сыныпқа дейінгі оқушыларға ақын шығармашылығын оқытудың бағдарламасын бере отырып, оны танытудың тың технологиясын, жаңаша оқытудың жүйесін, үлгісін береді. Қ.О.Бітібаеваның Абайды оқытуға арналған оқу құралдары ақын мұрасын жасөспірімдерге оқытып меңгертудің жан- жақты жолдарын іздеп, оның түйінді дәнін оқушылардың бойына дарытып, адамдық қасиеттерге баулыған инновациялық технологияға негізделген ғылыми- әдістемелік еңбек ретінде республиканың орта мектептері мен жоғары оқу орындарында мұғалымдерге пайдасын тигізіп келеді. Абай мұрасы – Адамды адам етіп тәрбиелеудің, жан-жақты дамыған зияткер тұлға қалыптастырудың қайнары. Әлемдік білім кеңістігіне ену жағдайында бәсекеге қабілетті әлеуметтік жауапты тұлғаны қалыптастыру – біздің басты міндетіміз. Рухы мықты, Толық адам – Абай шығармаларының алтын қазығы. Ақын адамды: пенде, адам, жарым адам, толық адам деген категорияларға жіктейді. Соның ішінде ақынның бар аңсары – толық адам. Абай адамның рухани жағынан кемелденіп жетілу жолында толық адам ұғымын адамшылық сатысының ең жоғарғы басқышына қояды. Толық адам –ақынның армандаған, аңсаған мұрат- мақсаттарының ең биік қол жетпес асқар шыңы. Үш-ақ нәрсе – адамның қасиеті: Ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек. Абай іздеген толық адам осы қасиеттерден туындайтын талапты, еңбекқор, ізгілікті, мейірімді, қанағатшыл, рахымды, тұла бойы толған ар, ұят, пенделіктен қол үзген имандылық жолындағы абзал азамат. Қазіргі қоғамда өмір сүріп отырған адамдар үшін ауадай қажет ұлттық құндылықтар, рухани байлықтар, адамдық биік қасиеттер Абайдың даналық ой- толғамдарынан табылады. Бүгінгі өмірімізде рухани-моральдық құндылықтардың аяқ астында қалуы біздерді жаңаша бағдар алуымызға бағыттап отыр. Өйткені қазіргі уақытта әлемде материалдық игілік, яғни рухани құндылықтан басым түсіп, дүниеқорлық, пайдақорлық, адамға жат пиғылдар өріс алып барады. Қоғамның болашағы жас ұрпақтың ой санасын осы жат қылықтардан аулақ ұстап, ұлттық рухани қазына көздерінен нәр алып толығудың бірден-бір жолы Абайдың толық адам ілімінің негіздерімен бүгінгі жас ұрпақтың ой-санасын, дүниетанымын кісілік, имандылық рухымен тәрбиелеу міндетін алға қояды. Дәл қазіргі уақытта рухы мықты ұрпақ тәрбиесі үшін Абай құдіреті қажет болып отыр. Әр адам баласы Абай әлеміне үңіліп, Абайға бет бұрғаны дұрыс. Сұлтанмахмұт Торайғыров: «Асыл сөзді іздесең, Абайды оқы, таңырқа» деген. Әрбір азамат Абай қарасөздерін өзінің дұрыс жолға салар бағдаршамындай көруі керек. Өмірдің түрлі сауалына жауап іздеп, қысылғанда Абай поэзиясына жүгінсеңіз, бар асылыңызды Абайдан табасыз, одан рухани азық аласыз.
1.
Назарбаев Н. А. Мир должен знать Абая. - Алматы: Б. и., 1995. - 14 с. 2.
Байтұрсынов А. Қазақтың бас ақыны / Кітапта: Абайды оқы, таңырқа... Құраст. М.Мырзахметов. – Алматы: Ана тілі, 1993. – 160 б. 3.
199
4. Бітібаева Қ. Абай шығармашылығын оқыту. – Алматы: Мектеп, 2003. – 232 б. 5.
Дайырова Ә.М. Абай тағлымы. Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – Алматы, 1995. Каримова Г.К., математика және информатика пәндерінен мұғалімі, Серебрянск қаласының №4 орта мектебі, ШҚО БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ КОМПЬЮТЕРЛІК жүктеу/скачать 5,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|