Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы» АҚ

65 

 

В  современных  условиях  социально-экономических  изменений  повысился 

спрос  на  социально  активную,  творческую  личность,  способную  самостоятельно 

принимать решения и лично отвечать за их реализацию.  

В  связи  с  этим  возникает  необходимость  изменения  содержания,  форм  и 

методов повышения квалификации педагогов. 

 Анализ  современного  мирового  развития  позволяет  выделить  факторы  и 

тенденции,  которые  должны  быть  учтены  в  процессе  модернизации  системы 

подготовки и повышения квалификации педагогических кадров. 

К ним можно отнести: 

–  ускорение  темпов  развития  общества,  идейный  плюрализм,  расширение 

возможностей политического и социального выбора;  

–  переход  к  постиндустриальному,  информационному  обществу, 

расширение  в  мире  масштабов  межкультурного  и  межконфессионального 

взаимодействия; 

–  международное  сотрудничество  в  области  глобальных  проблем 

современности 

(информационные, 

экологические, 

ресурсные, 

проблемы 

безопасности и др.); 

–  возрастание  роли  «человеческого  капитала»  в  национальных  экономиках 

развитых  стран  (сегодня  в  этих  странах  он  в  среднем  составляет  70-80% 

национального богатства)  

Важнейшим  фактором  достижения  целей  модернизации  является 

профессиональная и личная готовность педагогических кадров воспринять новые 

ценности  и  цели  образования,  обеспечить  изменения  в  области  содержания 

образования, образовательных технологиях, способах измерения образовательных 

достижений, решении всего комплекса социально-педагогических задач, стоящих 

перед учителем в современной школе.  

Новые условия предполагают новые подходы к подготовке, переподготовке 

и повышению квалификации педагогических кадров.  

В  международной  практике  накоплен  опыт  подготовки  нового  типа 

учителей  и  управленцев  (школьных  администраторов),  готовых  не  только 

адаптироваться  к  условиям  социальных  перемен  в  обществе,  но  и  активно 

участвовать  в  этом  инновационном  процессе.  Основными  направлениями 

модернизации системы повышения квалификации являются:  

– 

оптимизация 

структуры 

и 

совершенствование 

организации 

профессиональной подготовки педагогов;  

–  совершенствование  содержания  и  форм  с  акцентом  на  такие  формы 

организации занятий как: 

– стажировка;  

– профессиональная переподготовка (как в обычной, так и в дистанционной 

форме);  

-  каскадная  модель  нововведений  в  содержании  образования  -  проведение 

курсов  в  несколько  этапов:  теоретический,  стажировка,  практическое 

микроисследование,  составление  программы  действий  по  решению  данной 

проблемы;  

- самостоятельная работа. 

66 

 

Социальная  значимость  системы  образования  как  института  постоянной 

передачи культуры последующим поколениям, как механизма, обеспечивающего и 

предопределяющего 

становление 

личности, 

в 

условиях 

модернизации 

образования,  профессионализации  старшей  ступени  школы  обуславливает 

повышенную  требовательность  к  преподавателям.  Главным  в  характеристике 

личности  педагога  выступает  глубокое  знание  предмета,  эрудиция  и 

педагогическое  (методическое)  мастерство,  профессиональная  компетентность, 

его  готовность  и  способность  внедрять  в  учебный  процесс  технологии, 

обеспечивающие  развитие  творческих  задатков  учащихся,  их  самостоятельности, 

инициативности,  приближая  процесс  обучения  к  личным  качествам  и 

особенностям  учащихся  с  включением  их  индивидуальности  в  процесс 

общекультурной деятельности.  

В  системе  повышения  квалификации  также  накоплен  богатый  опыт 

осуществления  и  осмысления  проблемы  в  различных  контекстах:  с  позиций 

социокультурного,  гуманитарно-аксиологического,  личностно-ориентированного 

подходов  к  организации  образовательного  процесса  (в  русле  концепций 

практической  реализации  познавательно-поисковой  деятельности  учителя,  его 

исследовательской и методической культуры и т.д. 

В  то  же  время  в  системе  повышения  квалификации  задачи  развития 

педагогического мышления учителя специально не выделяются ни как важнейший 

компонент  содержания  повышения  квалификации, который может  интегрировать 

получаемое  педагогом  образование,  ни  как  значимый  эффект  повышения 

квалификации. 

Определение  факторов  и  условий,  которые  способствуют  продуктивному 

решению  проблемы  развития  профессионального  педагогического  мышления 

учителя в процессе повышения его квалификации, является важной теоретической 

и практической задачей.  

В  процессе  повышения  квалификации  развитие  профессионального 

педагогического мышления учителя осуществляется при следующих условиях: 

-  образовательный  процесс  в  системе  повышения  квалификации  учителей 

ориентирован  на  развитие  профессионального  мышления  как  целостного 

феномена  (в  единстве  содержательных,  процессуальных  и  рефлексивных  его 

аспектов),  на  осознание  учителем  его  практической  значимости  для  решения 

профессиональных задач; 

-  категория  «профессиональное  педагогическое  мышление»  является 

системообразующей 

в 

образовательном 

процессе 

(при 

определении 

направленности и содержания повышения квалификации учителей); 

-  образовательный  процесс  ориентирован  на  ценностно-смысловое 

самоопределение  учителя,  которое  выступает  как  основание  самостоятельного 

решения  педагогических  задач  всех  уровней  их  иерархической  системы  в 

контексте  жизнедеятельности  учащихся  и  как  фактор  постоянного  внутреннего 

обновления педагогического опыта.  

Разработка  современных  теоретико-методологические  основ  развития 

профессионализма 

педагога 

требует 

учета 

особенностей 

современной 

познавательной ситуации, проявляющейся в том, что человек поставлен в условия 

67 

 

постоянного  изменения  деятельностных  структур  и  функциональных  рамок,  в 

которых приходится самоопределяться.  

Именно  в  новой  образовательной  ситуации  начинают  взаимодействовать 

естественные  процессы,  связанные  с  активностью  самой  личности,  и 

искусственные, связанные с активностью внешней среды. 

Между тем, в образовательной сфере в целом к настоящему времени назрело 

несколько противоречий, которые до сих пор не позволяют эту проблему решать 

эффективно. Это противоречия: 

—  между  объективной  потребностью  общественной  и  образовательной 

практики в личности педагога, достигнувшего профессионализма деятельности, и 

недостаточной  разработанностью  понятия  «профессионализм  педагога»  в 

педагогической науке; 

— между возросшими требованиями к личности педагога-профессионала и 

неготовностью существующей системы повышения квалификации и методических 

структур обеспечить процесс развития ее профессионализма; 

—  между  личностно  -  ориентированными  потребностями  в  развитии 

профессионализма  педагога  и  массовым  характером  системы  повышения 

квалификации,  неразработанностью  механизмов  и  содержания  его  развития  в 

методической службе. 

Разработка  современных  теоретико-методологических  основ  развития 

профессионализма 

педагога 

требует 

учета 

особенностей 

современной 

познавательной ситуации, проявляющейся в том, что человек поставлен в условия 

постоянного  изменения  деятельностных  структур  и  функциональных  рамок,  в 

которых  приходится  самоопределяться.  Именно  в  новой  образовательной 

ситуации  начинают  взаимодействовать  естественные  процессы,  связанные  с 

активностью самой личности, и искусственные, связанные с активностью внешней 

среды. 

Предпосылками  развития  профессионализма  педагогов  в  современных 

условиях являются: 

—  разработанность  идей  и  механизмов  непрерывного  образования  как 

постоянного 

образования, 

ориентированного 

на 

развитие 

своего 

профессионализма,  на  постоянное  удовлетворение  образовательных  запросов 

человека,  создание  условий  для  проектирования  и  реализации  индивидуальной 

образовательной  траектории,  позволяющей  индивидууму  выбрать  оптимальные 

сроки для усвоения образовательных программ, содержание и формы образования; 

—  создание  единого  научно-методического  образовательного  пространства 

как  открытой  развивающей  образовательной  среды,  находясь  в  которой  педагог 

мог  бы  выбрать  собственную  траекторию  развития,  определять  содержание, 

формы, варианты развития своего профессионализма; 

—  реализация  личностно  -  ориентированного  подхода,  учитывающего 

образовательные  запросы  и  потребности  педагогов,  индивидуальный  уровень 

развития профессионализма; 

—  изучение  мотивов  профессионального  развития  педагогов,  которое 

позволяет  предлагать  соответствующее  содержание,  корректировать  его, 

определять 

степень 

заинтересованности 

педагогов 

в 

собственном 

68 

 

профессиональном  развитии  и  по  необходимости  подключать  механизмы 

стимулирования. 

 Профессионализм  педагога  —  системная  интегральная  характеристика 

личности,  представляющая  взаимосвязь  педагогической  компетентности, 

педагогического 

мастерства, 

профессионально 

значимых 

качеств 

и 

индивидуального 

имиджа 

педагога, 

детерминирующих 

неповторимую 

индивидуальность 

каждого 

учителя-профессионала, 

обеспечивающих 

эффективность и оптимальность педагогической деятельности. [4]. 

В  основном  профессионализм  охватывает  только  круг  профессиональных 

вопросов.  Человек  может  быть  профессионалом  в  целом,  но  он  может  быть 

некомпетентным  в  решении  каких-либо  частных  профессиональных  задач. 

Поэтому 

«профессионализм» 

— 

это 

более 

широкое 

понятие, 

чем 

«компетентность».  В  свою  очередь,  второе  является  составной  частью  первого. 

Именно  такая  цепочка  рассуждений  позволяет  определить  педагогическую 

компетентность в качестве компонента профессионализма педагога. 

Важным 

организационно-педагогическим 

условием 

развития 

профессионализма  педагогов  в  системе  образования  является  отслеживание 

динамики изменений его уровня, управление процессом его развития.  

Инструментом  постоянного  отслеживания,  самооценки  и  оценки 

соответствия  профессиональных  компетентностей  учителя  квалификационным 

требованиям является мониторинг. 

Таким  образом,  развитие  профессионализма  педагогов  в  системе 

образования  будет  эффективным,  если  будет  строиться  на  разработанной 

методологии,  будет  учитывать  современные  тенденции  развития  термина 

«профессионализм  педагога»  как  интегративного  понятия,  а  также  если 

учитываются предпосылки и оптимизируются, активизируются детерминанты его 

развития, создаются благоприятные организационно-педагогические и социально-

педагогические условия развития профессионализма педагогов. 

Западные  лидеры  образования  рассматривают  подготовку  и  повышение 

квалификации  специалистов  дополнительного  педагогического  образования 

(teacheгs'  in-service  education)  как  единый  процесс  на  всём  протяжении  их 

активной 

жизнедеятельности. 

Европейская 

терминология 

определяет 

квалификацию  как  общий  термин,  обозначающий  степень,  диплом  или  другой 

официальный 

документ, 

удостоверяющий 

успешное 

прохождение 

образовательной  программы,  а  профессиональную  квалификацию  –  как 

совокупность  требований,  необходимых  для  получения  доступа  к  некоторой 

регламентированной  профессии.  Компетенция  при  этом  рассматривается  как 

способность  индивида  переносить  знания  и  навыки  в  конкретной  ситуации. 

Словарь ЮНЕСКО определяет образование, основанное на компетентности, как 

«образование,  базирующееся  на  описании,  изучении  и  демонстрации  знаний, 

навыков, поведения и отношений, требуемых для какой-либо определенной роли, 

профессии или карьеры» [1,6]. 

Совет  Европы  определил  пять  основных  социально-личностных 

компетенций,  которыми  должен  обладать  современный  человек  и  которые 

конкретизируются  применительно  к  профессиональной  деятельности  и 

формируются в процессе обучения:  

69 

 

-  социальные  и  политические  компетенции,  определяющие  развитие 

демократических институтов и жизнь в поликультурной среде; 

- мастерство устной и письменной коммуникации; 

- компетенции доступа к информации; 

- способность учиться на протяжении всей жизни. 

Компетентностный  подход  в  образовании  в  большинстве  стран  Западной 

Европы,  США  и  Канаде  реализуется  на  базе  обучения  жизненным  навыкам.  По 

определению  ВОЗ,  жизненные  навыки  –  это  способность  к  адаптивному  и 

положительному  поведению,  которое  дает  возможность  человеку  эффективно 

справляться с потребностями и трудностями повседневной жизни [3]. В частности, 

жизненные  навыки  –  это  психосоциальные  компетенции  и  навыки 

межличностного  общения,  помогающие  людям  принимать  оптимальные  и 

информированные  решения,  мыслить  критически  и  творчески,  эффективно 

общаться  и  строить  здоровые  взаимоотношения,  сопереживать  другим  людям, 

организовывать  свою  жизнь  здоровым  и  продуктивным  образом.  Жизненные 

навыки  могут  быть  направлены  на  личность,  референтную  группу  или  социум  в 

целом, и могут применяться как для преобразования социальной среды, так и для 

ее разрушения.  

В  мире  существуют  различные  системы  повышения  квалификации.  Это 

делает  актуальной  задачу  изучения  их  особенностей.  Однако  прослеживаются 

общие  тенденции  и  основные  направления  модернизации  системы  образования 

взрослых в разных странах.  

Происходящие  в  республике  изменения  во  всех  сферах  жизнедеятельности 

общества  придают  особую  значимость  процессу  модернизации  системы 

повышения  квалификации  учителей.  Меняются  цели,  задачи  и  функции  системы 

повышения  квалификации,  обновляются  структуры  и  содержание.  Одним  из 

важных  условий  успешной  реализации  задач,  стоящих  перед  казахстанской 

системой повышения квалификации, является изучение опыта зарубежных стран. 

Значительный  интерес  в  этом  плане  представляют  США,  Англия,  Германия  и 

другие  развитые  страны,  где  модернизация  системы  повышения  квалификации 

является  одним  из  приоритетных  направлений  государственной  политики  и 

обеспечивает  рост  творческой,  разносторонней  индивидуальности  специалиста. 

Система  повышения  квалификации  приобретает  новые  масштабы  в  связи  с 

созданием Европейского союза.  

 

Литература 

 

1.

 

Зинченко В.П. Живое знание. Самара: СГПУ РАО, 1998.  

2.

 

Douglas С. Adulthood and aging: ап interdisciplinary, developmental view. 

- John Wiley and Sons, 1990 

3.

 

Алексеев  С.В.  Интеграция  зарубежного  опыта  в  сфере  образования 

для  устойчивого  развития  к  условиям  образовательной  системы  Казахстана 

//Сборник «Достижения Центральной Азии в области экологического образования 

– вклад в Декаду ООН по образованию для устойчивого развития 2005-2014 гг.». 

2005.- С.20-24. 

70 

 

4.

 

Лукьянова  М.И.  Профессиональная  компетентность  педагога: 

теоретический  анализ  понятия //  Управление  дошкольным  образовательным 

учреждением. –  2007. – № 1 (35). – С. 15 – 22. 

5.

 

Сыманюк  Э.Э.,  Печеркина  А.А.,  Умникова  Е.Л.  Развитие 

профессиональной   компетентности  учителя  в  условиях  инновационной 

образовательной среды // Педагогическое образование в России.  – 2011. – №1, с. 

20-23 

6.

 

Яковлева  Г.В.  Условия  развития  профессиональной  компетентности 

педагога  инновационного  образовательного  учреждения//Известия  Самарского 

научного центра Российской академии наук. 

7.

 

Шайтанова  Н.  А.  Непрерывное  профессиональное  образование  и 

повышение квалификации:  содержание,  соотношение,  терминологический  анализ 

//  Образование  и  саморазвитие.  —  2010.  —  №  3(19).  —  С.  68-74.  ;  То  же 

[Электронный ресурс]. – URL: http://old.kpfu.ru/f17/k3/docs/obr-19.pdf (17.05.2013). 

 

 

Шаушекова  Б.Қ.,  п.ғ.к,  Е.А.Бөкетов  атындағы    Қарағанды    Мемлекеттік 

университеті 

           Шадетова  А.К.,  аға  оқытушы,  «Өрлеу»  БАҰО»  АҚФ    Қарағанды    облысы  

бойынша  педагогикалық қызметкерлердің  біліктілігін арттыру  институты  

 

БАСТАУЫШ  СЫНЫП  МҰҒАЛІМДЕРІНІҢ  КӘСІБИ  ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН 

ДАМЫТУДА БІЛІКТІЛІКТІ  АРТТЫРУ  ЖҮЙЕСІНІҢ  ОТАНДЫҚ  ЖӘНЕ  

ДҮНИЕЖҮЗІЛІК  БЕТАЛЫСЫ 

 

Елбасы  «Болашақта  еңбек  етіп,  өмір  сүретіндер  –  бүгінгі  мектеп 

оқушылары,  мұғалім  оларды  қалай  тәрбиелесе,  Қазақстан  сол  деңгейде  болады. 

Сондықтан ұстазға жүктелетін міндет ауыр» дегені белгілі. Осы бағытта ең негізгі 

міндет  қоғамның  қазіргі  даму  кезеңіне  жауап  беретін  білім  мен  тәрбие  берудің 

жаңа үлгілерін жетілдіруде мұғалімдердің біліктілігін   арттырудың жаңа жүйесін 

жетілдіру болмақ.   

«Қазақстан жолы - 2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты мемлекет 

басшысының  Қазақстан    халқына  жолдауында    көрсетілген  міндеттер,  ал  ең 

бастысы  -  еліміздің  рухын  көтеретін,  ұлы  мақсаттарға  жеткізетін  «Мәңгілік  ел» 

ұлттық идеясы - елімізді өз мақсатына талай дәуір сынынан сүріндірмей жеткізетін 

тұғырлы  идея.  Осының  барлығы  дамыған  30  елдің  қатарына  енуіміздің  жаңа 

серпін беретіні сөзсіз. 

Білім беру саясатын және мектептегі білім беруді жаңғырту. 

 

Сонымен қатар, қазіргі уақытта білім беру саласын дамытудың бағыттарын 

айқындаған  «Қазақстан  Республикасы  білім    беруді    дамытудың    2011-2020 

жылдарға  арналған  мемлекеттік  бағдарламасының  басты  мақсаттарының  бірі 

жалпы  білім  беретін  мектептерде  Қазақстан  Республикасының  зияткерлік,  дене 

және  рухани  тұрғысынан  дамыған  азаматын  қалыптастыру,  оның  физикалық 

құбылмалы  әлемде  әлеуметтік  бейімделуін  қамтамасыз  ететін  білім  алудағы 

қажеттіліктерін қанағаттандыру болып табылады. Ал, бұл қажеттіліктерді жүзеге 

асыру  мақсатында    «Мектеп  оқушыларының  функционалдық  сауаттылығын 

дамыту  жөніндегі  2012  -  2016  жылдарға  арналған  ұлттық  іс-қимыл»  жоспар 

71 

 

қабылданды. Жоспар  мектеп оқушыларының функциялық сауаттылығын дамыту 

процесін  мазмұндық,  оқу-әдістемелік,  материалдық-техникалық  қамтамасыз  ету 

жөніндегі  іс-шаралар  кешенін  қамтиды.  Ол  орта  білім  жүйесінің  парадигмасын 

түбегейлі  өзгертудің  негізі  болып  табылады.  Бұл  –  дәстүрлі  мектеп  моделінен 

рационалды  модельге,  әрі  қарай  феноменальді  модельге  «үш  адым»  ілгері  аттау 

модельдеріне 

көшуге 

педагогтердің 

инновациялық 

міндеттерін 

шығармашылықпен шеше алатын ұстаздардың болуын талап етеді және Қазақстан 

Республикасының  білім  беру  жүйесі  білім  беру  мазмұнын  жаңарту,  оқу 

бағдарламаларын,  оқулықтарды  жасау,  мұғалімдердің  біліктілігін  арттыру  және 

оларды  қайта  даярлау  бағдарламаларын  қайта  қарау, оқушылардың  алған  білімін 

оқу  және  практикалық  жағдайларда  қолдану  қабілеттеріне  мониторинг  жүргізу 

бойынша  бірқатар  пәрменді  шаралар  қабылдауы,  сондай-ақ  мектеп  оқушыларын 

оқытуды  барабар  материалдық-техникалық,  психологиялық-педагогикалық  және 

техникалық жағдайлармен қамтамасыз етуі қажет делінген.  

Білім  беру  саясаты  функционалды  сауаттылықты  түбегейлі  арттыруға, 

заманауи құзыреттілікті қалыптастыруға, жас буынды сындарлы әлеуметтендіруге, 

бүкіл  өмір  бойы  білім  алудың  қолжетімділігіне,  сондай-ақ  оқыту  сапасындағы 

өңірлік теңсіздікті төмендетуге бағытталатын болады. Міне осы аталған білім беру 

саласындағы мемлекеттік  құжаттардың    мақсат, міндеттеріне  қол жеткізу үшін 

отандық  және  дамыған    елдердің  тәжірибесіне    сүйене  отырып    педагогтердің  

біліктілігін  арттырудың жаңа жүйесі құрылды.  

Қазақстанда  педагог  кадрлардың  біліктілігін  арттыру  жүйесі  60  жылдан 

астам  уақыттан  бері  жұмыс  жасайды.  Осы  жылдар  арасында  аталған  жүйе  білім 

беруді дамытуға және оның сапасын арттыруға айтарлықтай үлесін қосты. Қазірде 

біршама  өзгерістер  енгізілуде.  Модернизацияның  басты  мақсаты  -  педагогтердің 

кәсби  құзыреттілігін    қалыптастырудағы    біліктілікті  арттырудың  көпдеңгейлі 

және  көпқұзырлы  қазіргі  жүйесін  құру.  Демек    мұғалім    қызметінің    беделін  

көтеру    маңызды  болып  отыр.    «Өрлеу»  АҚ  біліктілікті  арттырудың  Ұлттық 

орталығы  осыған  байланысты  педагогтердің    кәсіби  құзыреттілігін  жетілдіруге  

бағытталған  біліктілікті арттырудың мазмұнын  әлемдік және отандық тәжірибие 

негізінде жаңалықтар енгізуде. 

Қазіргі  заманда  дамыған  елдердегі  біліктілікті  арттырудың  маңызды 

нышаны,  нарықтық  экономика  жағдайында  мемлекетпен  қатар  педагогтің  кәсіби 

деңгейіне  жауапкершілігі  артып,  жеке  бастама  танытып,  өз  бетімен  кәсіби 

құзыреттілігін дамытуға дайын [1].  

 Шет 

елдерде  білім  беру  қызметкерлерінің  біліктілігін  арттыру 

мүмкіндіктерінің айырмашылығы бар. Біліктілікті арттыру бойынша курстарға не 

кіру  керек  екендігінің  әмбебап  тәсілі  жоқ.  Өйткені  білім  беру  қызметкерлері  әр-

түрлі  қажеттіліктер  мен  қызығушылықтарға,  әр-түрлі  бэкграундқа  (білім 

деңгейіне) ие. 

Балаларға    арналған  білім  беру  мекемелерінде  жұмыс  жасау  үшін  ұдайы 

біліктілікті арттыру, көптеген елдерде міндетті шарт болып табылады. Біліктілікті 

арттыруда  өз  қызметкерлеріне  қолдау  көрсететін,  мансаптық  өсу  перспективасы 

мен  мүмкіншіліктері  туралы  айтатын  кеңестік  кездесулерді  өткізетін  оқу 

мекемесінің басшысы ерекше рольге ие. 

72 

 

Біліктілікті  арттыру  курстарының  төлемақысы  әдетте  үш  тараптан 

қарастырылады:  қызметкердің  өзімен,  жұмыс  беруші  және  мемлекетпен 

(Финляндия,  Австралия,  Чехия,  Япония).  Алайда  кейбір  елдерде  қызметкер 

курстардың төлемақысынан босатылған, төлемақыны мемлекет пен жұмыс беруші 

өзіне алады (Норвегия, Ирландия, Жаңа Зеландия). 

Соңғы  уақытта  біліктілікті  арттыру  бойынша  онлайн-курстар  ерекше 

танымалдыққа  ие  болуда.  Үлгі  болып  The  International  Step  by  Step  Association 

(ISSA)  халықаралық  ұйымы  ұсынған  Kindergarten  Teachers  that  Make  a  Difference 

онлайн-курсын  айтуға  болады.  Бұл  курсқа  балалар  психологиясы  бойынша 

теориялық дәрістер, балалармен жұмыс  бойынша қалыпсыз амалдарды ұсынатын 

бейнероликтер,  курс  қатысушылары  тәжірибесімен  бөлісетін  интернет-

форумдарды және т.б. кіреді.  

Австралияда  тәлімгер  практикасы  едәуір  кеңінен  тараған  (The  Professional 

Mentoring Program for Early Childhood Teachers). Біліктілікті арттыру бойынша бұл 

бағдарламаның  аясында  жас  педагогке  білім  берудің  жоғары  білікті  педагогі 

серіктес  болады  және  онымен  бірлесе  балалармен  сабақ  өткізеді,  кәсіби 

тәжірибесімен  алмасады.  Сонымен  қатар  жас  педагог  осы  курсты  аяқтағаннан 

кейін де серіктесінен қандайда болсын сұрақ бойынша кеңес ала алады. Тәлімгер 

бірнеше  жыл  бойы  кураторлықты  іске  асырады.  Қазіргі  таңда  әр-түрлі  елдерден 

келген  мигрант-балаларды  әлеуметтендіру  мен  бейімдеу  бойынша  алдында 

күрделі  міндет  тұрған  Германияда  біліктіліктілікті  арттыру  аясында  кішкентай 

балаларға  неміс  тілін  оқыту  әдістемесімен  МДББ  педагогтерді  таныстыру 

курстары  үлкен  танымалдыққа  ие.  Ұқсас  проблемаға  тап  болған  Франциядада 

осындай курстар танымал [2].  

Америка  құрама  штаттарында  (АҚШ)  барлық  деңгейдегі  оқытушылар 

үшін  әр-түрлі  қысқа  мерзімді  және  бір  күндік  семинарлар  (workshop) 

ұйымдастыратын әр алуан кәсіби ұйымдар мен ассоциациялар бар. Әдетте оларға 

қатысу ұйымдастырушылық жарнаны шамалайды. АҚШ-да әр-түрлі штаттар мен 

елдер  педагогтері  арасында  тәжірибемен  алмасудың  ерекше  алаңқайы  болып 

табылатын көптеген кәсіби конференциялар өтеді.  

Оңтүстік  Кореяда  біліктілікті  арттыруға  үлкен  көңіл  бөлінеді.  Мұнда 

кәсіби  біліктілікті  өздігінен  арттыру    түсінігі  бар,  ол  «педагогикалық  зерттеу» 

(teacher research). Бұл зерттеу мәні бойынша эксперимент жүргізідеді және нақты 

жағдайларда  қандайда  болсын  педагогикалық  әдістемеліктердің  тиімділігін 

тестілеуге  мүмкіндік  береді.  Дегенмен  осындай  зерттеулердің  нәтижелері 

әдеттегідей көбінесе жарияланбағанымен, олар педагогикалық қауымдастыққа өте 

маңызды,  өйткені  оның  қорытындысы  бойынша  педагогтер  бір  бірімен  маңызды 

тәжірибемен  бөліседі.  Кореяда  мұндай  зерттеушілік  іс-әрекеттің  өткізілуі 

мемлекеттік білім беру мекемелерінің барлық қызметкерлері үшін міндетті болып 

саналады. 

Данияда кәсіби дамуды ұйымдастырудың дәстүрлі түрлерінен басқа, қазіргі 

таңда  біліктілікті  арттыру  саласында  педагогикалық  қауымдастықтың  ішінде 

тәжірибемен  алмасу  мен  өзара  әрекеттесуді  жеңілдететін  электрондық 

ресурстардың (e-learning) мүмкіндіктеріне көп көңіл бөлінуде.  

Финляндиядағы  білім  беру  мекемесінде  жұмыс  жасайтын  әрбір  үшінші 

маман  арнайы  білімнің  бакалаврлық  дипломына  ие  болу  керек.    Оның  міндетіне 

73 

 

балалармен  сабақ  өткізу  кіреді.  Басқа  екі  қызметкер  кішкентай  балаларға  күту 

жасауға мүмкіндік беретін лицензияға иеленеді. 

Сонымен, біліктілікті арттыру жүйесін ұйымдастырудың әлемдік тәжірибесі 

көрсеткендей  білім  беру  білім  беру  қызметкерлерінің  кәсіби  дамуының  көптеген 

түрлері  мен  тәсілдерінің  бар  екендігі  айқын.    Бүтіндей  алғанда  көптеген  елдер 

үшін  білім  беру  қызметкерлерінің  біліктілігін  арттыру  мен  қайта  даярлау  өзекті 

болып  табылады.  Мұндай  дайындықта  бір  жағынан  педагогтің  қажеттілігі  мен 

сұранысы  қосылса,  екінші  жағынан  қоғамның  дамуының  талаптары  қосылады. 

Дамыған елдерде мемлекет педагогке оның біліктілігі мен білімінің арттырылуына 

мүмкіндіктерді  қамтамасыз  етеді,  ал  бұл  тұтастай  мемлекет  пен  білім  беру 

ұйымдары, 

ата-аналар, 

балалар 

сонымен 

қатар 

педагогтің 

өзінің 

қызығушылықтарына  сәйкес  келеді.  Сонымен  бірге  осы  елдің  педагогтері 

мемлекетпен қатар өз кәсіби дамуына жауапкершілік артады.  

Дамыған елдердегі біліктілікті арттыру жүйесімен танысып, талдау жасалып 

Отандық  білім  беру   жүйесін жаңартудың    қадамдары   жасалуда.  Атап  айтқанда, 

педагогтердің  біліктілігін  арттырудың  нормативтік-құқықтық  құжаттары,  оқу 

бағдарламалары, институттың жаңа құрылымы жасалды. 

 Барлық  типтегі  білім  беру  ұйымдарының  басшы  және  ғылыми-педаго-

гикалық  кадрлары  мен  мектеп  мұғалімдерінің  біліктілігін  арттырудың  қажетті 

деңгейін  қамтамасыз  ету  үшін  мемлекеттік  және  мемлекеттік  емес,  республика-

лық,  облыстық,  аудандық  (қалалық)  білім  беру  құрылымдарының  өзара  бай-

ланысын  күшейту  және  нақты  жүйесін  құру;  мұғалім  келбетін  қалыптастыруға 

бетбұрыс жасау, олардың үздік жетістіктерін насихаттау, іс-тәжірибелерін тарату; 

жоғары  оқу  орындары  басшыларын  қатыстыра  отырып,  педагог  кадрлардың 

біліктілігін арттыру санатын кеңейту. 

Білім  берудің  барлық  деңгейлерінде  біліктілікті  арттыру  үдерісіне 

инновациялық  технологияларды  ендіру  қажеттілігін  ескере  отырып,  біліктілікті 

арттырудың  бағдарламаларын  жаңарту;  білім  беру  жүйесінің  басшылары  мен 

мұғалімдерінің  жаңаша  ойлауын  қалыптастыруға  бағытталған  инновациялық 

бағдарламаларды құру; тұтынушының академиялық еркіндігін қамтамасыз ететін, 

біліктілікті  арттыру  жүйесінің  модульдік  білім  беру  бағдарламалары  негізінде 

педагогикалық  қызметкерлердің  сұранысына  бағытталған  үйлесімді  тетіктерді 

жасау алға қойылды. Педагог кадрлардың біліктілігін арттыруда халықаралық ын-

тымақтастық  негізіндегі  мүмкіндіктердің  рөлі  үлкен.  Мұндай  өзара  байланыстың 

кеңеюі:  бәсекеге  қабілеттілікті  арттыруға,  оны  дамытуға,  инвестицияны  тартуға, 

шет елдердегі білім ұйымдарымен бірлікте педагогтардың біліктілігін жетілдіруге 

білім беру қызметі бойынша тәжірибе алмасуға мүмкіндік береді.  

жүктеу/скачать 5,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: