Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы ақФ

202 
 
Мұғалім қызметін зерделеуде сонымен бірге өткізілген ашық сабақтарына 
жүргізілген  талдаулар  мен  бағалау  да  мұғалім  қызметін  ізденушілік  пен 
шығармашылыққа жетелейді. 
 
 
Дарынды ұстаз К.Д. Ушинский «Қызығушылығын туғызбайтын оқу бірте- 
бірте  оқушының  білімге  деген  құмарлығын  жояды,  ал  тек  қызығушылыққа 
негізделген  оқу  оқушының  еркін,  күш  жігерін  тәрбиелемесе  мәнін  жояды» 
деген екен. 
Ендеше,  білім  беру  үдерісіне  инновациялық  технологияларды  енгізудің 
қазіргі  кезеңде  қажеттілігі  өте  жоғары,  себебі,  интернетпен  жете  таныс, 
ақпараттарды  өздігінен  ғаламтор  арқылы  тауып  ала  алатын  оқушыларды 
ескірген көрнекіліктермен, монологтік сабақтармен қызықтыра алмайтынымыз 
анық.  Сондықтан  бүгінгі  күнде  мектептерде  оқу  үдерісінде  оқушылардың 
сабаққа  ынтасын  арттыру  мен  шығармашылығын  дамытуда  инновациялық 
технологияларды  енгізу  басымдылық  алуда  және  сонымен  бірге  қазіргі 
ұстаздарға өмір бойы оқумен қатар, озық жаңалықтармен уақытында танысып 
отыруы мен әр сабағына тиянақты дайындықта болуы қажет.  
Білім  саласындағы  өзгерістерге  сай  оқушылардың  шығармашылық 
ойлауын,  жеке  тұлға  ретіндегі  жан  -  жақты  дамуын  жетілдіруде  мұғалімнің 
сабақ  үдерісіндегі  кәсіби  шеберлілігінің  жоғары  болуы  маңызды.  Мұғалімнің 
кәсіби  шеберлігі  -  оның  өзін-өзі  үнемі  дамытып  отыруға  тікелей  байланысты 
екені  анық.  Кәсіби  даму  педагогтың  өзіндік  тұлға  ретінде  белсенділігінен, 
іскерлілігінен және педагогикалық талап деңгейінен байқалады.  
Бүгінгі  күнде  мектептерде  сабақ  беру  үдерісіне  өзгерістер  енгізілген. 
Сабақтың  құрылымы оқушылардың іс- әрекетіне негізделген. Соның негізінде 
оқушылардың еркіндігі, өз ойларын жеткізе білуі мен қабілеттерінің ашылуына 
мүмкіндік  жасалынған.  Деңгейлік  курс  бағдарламасы  негізінде  біліктілігін 
арттырған мұғалімдер әр сабағында оқушылардың ізденушілігін дамытуға және 
зерттеуге  негізделген  әр  түрлі  әдіс-тәсілдерді  тиімді  пайдаланауды  мақсат  ете 
отырып, күтілетін нәтижеге жетуді жоспарлайды. 
Мектепте  осындай  І,  ІІ,  ІІІ  деңгейлік  курс  бағдарламасы  бойынша 
сертификатталған  мұғалімдердің  іс-  тәжірибесімен  танысуда  жүйелі  тәжірибе 
алмасу  жұмыстары  жүргізілуде.  Соның  негізінде  сабақта  оқушылардың  пәнге 
деген қызығушылықтарын арттыруда топтық, жұптық жұмыстар, оқушыларды 
98 
106 
65 
39 
66 
46 
38 
54 
0
20
40
60
80
100
120
мұғ:К.Б. 
Ж.А. 
Н.К. 
К.Е. 
Д.К. 
К.Е. 
Д.А. 
Ж.А. 
Сабақ өткізу барысын бағалау  
ұпай 

203 
 
зерттеуге  бағытталған  «Lesson  study»  сабақтары  және  мұғалімдердің  өзара 
тәжірибе  алмасуын  қамтамасыз  етуге  болатын  коучингтер  өткізу  жолға 
қойылды.  Мұғалімдердің  іс-тәжірибелері  қалалық  деңгейде  өтілген 
семинарларда  көрсетіліп,  сабақ  үдерісінде  оқушылардың  шығармашылығын 
дамытудағы  сабақ  кезеңдерін  ұйымдастыруда  тиімді  әдіс-тәсілдер  мен  жеті 
модульді қолданудың мүмкіндіктері анықталып, бағаланды.Сонымен қатар жыл 
бойы  сабақ  үдерісі  аясында  оқушыларды  зерттеу,  сауалнамалар  жүргізу, 
рефлекция жасау арқылы күтілетін нәтиженің орындалуын анықтау негізіндегі 
жұмыстар жолға қойылды. 
Сонымен бірге мектепке 2013 жылдан «Биоақпараттану және синергетика» 
сапаны  басқару»  технологиясы  негізінде  де  оқушылардың  білім  сапасын 
арттыру мақсатында жұмыстар енгізілді. Бұл технологияның негізі келесі сапа 
көрсеткіштері бойынша тұтынушылардың талаптарын қанағаттандыруға бағыт 
алады;  
Біріншіден,  мектеп  оқушысы  тұлғасының  кем  дегенде  63%-ын  мектептің 
басқару  жұмысына  қатыстыру  жолымен  бүгінгі  өмірдің  моральдық-этикалық 
нормасына сай тәрбиелеу; 
Екіншіден,  білім  берудің  мемлекеттік  стандарты  талабына  және 
технологияның нормативтік базасына сай 63%-ы деңгейінде оқыту. 
«БжС»  инновациялық  технологиясы  негізінде  басқару,  оқыту,  тәрбиелеу 
және дамыту үдерістерін қатар ала отырып, жүйелі түрде жүргізу керек. Соның 
негізінде  білім  сапасын  көтеру,  оқушылардың  көшбасшылығын  дамыту, 
сыныптардың оқу үдерісіндегі бәсекелестігін дамытуға мүмкіндік туады.  
Мектепте  сабақ  үдерісінде  жаратылыстану-математикалық  бағыттағы 
пәндерге  осы  технологияның  «Жаттықтырғыш»,  «Алгоритм»,  «Биоинтернет» 
карталары  ,  қоғамдық-гуманитарлық  бағыттағы  пәндерге  «Ауызша  сабақ-1», 
«Ауызша сабақ-2» карталары тиімді қолданылады.  
Технологиялық  карталар  және  түсіндіру  жолдары  көрсетілген  (ОӘЖА) 
визуалды  схемалар  негізінде  оқушылардың  сабақ  бойы  қызығушылық- 
тарының  жоғары  деңгейде  болуы  қарастырылған.  Сонымен  бірге  есте  сақтау, 
ойлау жылдамдығы, ауызша, жазбаша санау, жазу, оқу сауаттылығы, логикалық 
және  сын  тұрғысынан  ойлауға  байланысты  функционалды  базалық  дағды 
қалыптасады. 
Осы  технологияның  бес  картасын  меңгеріп,  іс-тәжірибелері  қалалық 
деңгейде  таратылған  ұстаздар  «эталон»  ретінде  арнайы  белгілермен 
марапатталған. 
Қорыта  келгенде,  білім  берудің  маңызды  міндеттері,  яғни  әр  педагог 
кадрлардың  кәсіби  біліктілігін  үздіксіз  арттыруы,  оқытудың  озық  әдіс-
тәсілдерімен  қарулануы,  теориялық  білім  мен  әдістемелік  біліктілікті  үнемі 
жетілдіріп  отыруы  және  сол  мақсатта  шығармашылықпен  жұмыс  жасауына 
үнемі  қорытынды  талдаулар  жасалынып,  зерделеп  отыру  қажет.Сол  арқылы 
мектептегі оқыту және тәрбиелеу үдерісін жетілдіруге болады.  
 
 

204 
 
Әдебиеттер: 
1.  Интернет  материалы  «Мұғалімнің  кәсіби  құзыреттілігі  -  нәтижелі  білім 
берудің негізі» А. К. Жапарова  
2.  «Білім  беру  мекемесі  басшыларының  анықтамалылығы»  журналы. 
«Рейтингтік бағалау жүйесі» Т. А. Леванова №3 (99)-2015 
3.  «Білімдегі  жаңалықтар»  ақпараттық-әдістемелік  журналы.  «Білім  беру 
ісіндегі жаңа мазмұн мен жаңаша көзқарас» Дюсенбинова Б.С №1 2013 (41) 
 
 
СОЗДАНИЕ КОЛЛАБОРАТИВНОЙ СРЕДЫ
 - 
ОДНО ЭФФЕКТИВНЫХ 
ФОРМ ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ В
 
УЧЕБНОМ ПРОЦЕССЕ
 
 
Жантасова А. К.,  
учитель русского языка и литературы 
Средняя общеобразовательная школа №2 им М. Ауэзова,  
Западно-Казахстанская область, Акжаикский район 
 
Свое выступление я хочу начать словами известного педагога и психолога 
Ш.  А.  Амонашвили:  "Если  хочешь  воспитать  в  детях  силу  ума,  интерес  к 
серьёзной интеллектуальной работе, самостоятельность как личностную черту, 
вселить в них радость сотворчества, то создавай такие условия, чтобы искорки 
их мыслей образовали царство мыслей, дай им возможность проявить себя." И 
я  согласна  с  ним,  потому  что  весь  урок,  его  ход,  зависят  от  того,  как  ты 
настроишь детей к нему.  
Мне  посчастливилось  пройти  обучение  на  курсах  повышения 
квалификации  нового  формата  -  это  уровневые  курсы,  которые  проводятся  в 
сотрудничестве с Кембриджем.  
За небольшой промежуток времени для полноценного обучения по новым 
подходам,  можно  увидеть  в  своих  учащихся  положительные  изменения  в 
процессе обучения. Но для этого нужен: 
 
Системный подход к изучению материала; 
 
Использование индивидуальной, парной и групповой работы; 
 
Увеличение  доли  самостоятельной  работы  учащихся  по  добыванию  и 
осмыслению.  
Успешность обучения и преподавания заключается в создании атмосферы, 
позволяющей  личности  чувствовать  себя  свободно  и  безопасно  в  процессе 
обучения. На своих уроках я использую разнообразные методы рассадки детей 
в  группы:  по  жребию,  по  цветам,  по  названиям  групп  и  т.д.  Конечно  же,  это 
одно  из  условий  создания  коллаборативной  среды  обучения,  безопасного  и 
спокойного климата в классе, которую мы формируем совместно с учениками 
на различных этапах урока.  
Что  же  такое  Коллаборативная  среда?  Это  атмосфера,  позволяющая 
личности чувствовать себя свободно и безопасно в процессе обучения. 

205 
 
Коллаборативное  обучение  является  стратегией  и  структурой  обучения, 
которое адаптируется через различные занятия и активную деятельность. Есть 
много  разных  моделей  коллаборативного  обучения,  но  основными 
характеристиками этих моделей являются:  
 
учащиеся работают лицом к лицу в группах  
 
каждый член группы имеет определенную роль и индивидуальность 
 
каждый член группы вносит важный вклад для достижения учебной цели.  
Совместная работа в коллаборативной среде это отличный способ развития 
активности  учащихся,  изменения  способа  их  мышления,  воспитания 
социальных и моральных навыков: способности работать в команде, принимать 
групповое  решение  и  нести  ответственность  за  него,  стремиться  получить 
новые  знания.  В  развитии  коллаборативной  среды  большую  роль  играет 
учитель:  он  способствует,  содействует,  создает  благоприятные  условия.  Как 
фасилитатор  учитель  может  помочь  учащимся  создать  межличностные 
отношения,  которые  устанавливаются  как  между  членами  групп,  также 
фасилитатором и учеником.  
Проведение  уроков  с  использованием  новых  подходов  в  обучении  и 
преподавании,  уроки  на  которых  я  попыталась  апробировать  стратегии  и 
подходы, внедрить инновации в обучение, вызвали большой интерес, как среди 
учителей,  учащихся,  так  и  среди  родителей.  Существует  множество  методов 
применимых к коллаборативному обучению:  
 
обучающиеся усваивают новую информацию, обрабатывают и обобщают 
ее; слушают разные мнения и различные идеи; 
 
задают друг другу вопросы, где развивается диалог между участниками.  
При  образовании  различных  групп,  необходимо  знать,  что  любой  вновь 
сформированный  группе  людей  требуется  время  для  привыкания  и 
приспособления особенностям характера, навыкам и стилям работы друг друга. 
Для  успешной  групповой  работы  установленные  задания  и  деятельность 
должны быть построены стратегически, чтобы развивать эффективную работу в 
группах, применяться для развития обучения, мышления и понимания высокого 
уровня.  Для  того,  чтобы  получить  максимальные  преимущества  от  групповой 
работы, учителям и учащимся важно соблюдать правила групповой работы:  
 
культура честности – быть честным  
 
уметь работать с каждым  
 
ответственность каждого за работу группы  
 
умение слушать  
 
уметь принимать активное участие в работе  
 
распределять задачи внутри группы по своей полезности  
 
использовать сильные стороны каждого  
 
помогать друг другу  
 
соблюдать регламент работы  
 
подчинять личные потребности целям группы  
 
ведение отчетности (делать записи)  
 
оценивать творческую работу группы  

206 
 
 
самопожертвование  
 
соблюдать (вышеизложенные) правила групповой работы.  
Группы  подбираются  различными  способами:  случайный  подбор,  с 
конкретными сильными сторонами личностей.  
Развитие  коллаборативной  среды  в  классе  зависит  от  тренингов  на 
сплочение коллектива, от деления на группы, от психологического настроя на 
урок или физминутки, от игр-бодрячков. 
Делить детей на группы можно  
 
По выбору педагога  
 
По желанию учащихся 
 
По набору лидеров 
 
По определенному признаку 
 
По  стилю  интеллектуальной  деятельности (эрудит,  критик,  скептик, 
генератор идей) 
 
Случайным образом 
В любом случае учитель должен обладать достаточной компетентностью в 
работе с межличностными конфликтами.  
Сколько человек должно быть в группе? 
Группа  из  четырех  человек  в  большей  мере  склонна  к  обсуждению,  чем 
группа  из  восьми  человек.  Деятельность  группы  из  четырех  учащихся  более 
продуктивна, чем работа пары. Кроме того, целесообразнее создавать группу с 
нечетным  составом.  Таким  образом,  группа  из  пяти  человек  является  самой 
оптимальной. 
Какие  условия  необходимо  соблюдать  для  того,  чтобы  работа  в  группе 
была эффективной? Бывает такое, что даже когда разделишь детей на группы, 
проведёшь  какой-  нибудь  тренинг,  все  равно  возникают  конфликты  между 
некоторыми  детьми.  Поэтому  нужно  сразу  же  постараться  провести  что- 
нибудь интересное, для создания коллаборативной среды, т.е создать хорошую 
атмосферу для дальнейшей работы, что мы сейчас и сделаем. Поиграем в игру 
«Эхо»  
Играющие  повторяют  слова  ведущего  не  полностью,  а  только  последний 
слог (можно добавлять жесты). Играть надо активно и живее-  
Собирайся, детвора! (-ра, -ра)  
Начинается игра (-ра, -ра)  
Да ладошек не жалей (-лей, -лей)  
Бей в ладоши веселей (-лей, -лей)  
Сколько времени сейчас (-час, -час)  
Сколько будет через час (-час, -час)  
И не правда: будет два (-два, -два)  
Думай, думай, голова (-ва, -ва)  
Как поет в селе петух (-ух, -ух)  
Да не филин, а петух (-ух, -ух)  
Вы уверены, что так? (-так, -так)  
А на самом деле как? (-как, -как)  

207 
 
Сколько будет дважды два? (-два, - два)  
Ходит кругом голова (-ва, - ва)  
Это ухо или нос? (-нос, - нос) - показывает на ухо 
Или, может, сена воз? (-воз, - воз)  
Это локоть или глаз? (-глаз, - глаз) – показывает на локоть  
А вот это что у нас? (- нас, - нас) - показывает на нос  
Вы хорошие всегда? (- да, - да)  
Или только иногда? (- да, - да)  
Не устали отвечать? (- чать, - чать)  
Разрешаю помолчать.  
В результате тренингов дети: 
 
научатся действовать сообща 
 
научатся слушать и слышать друг друга 
 
научатся достигать совместными усилиями общего результата 
 
станут сплоченной командой 
 
научатся дружить 
 
станут более ответственными и дисциплинированными 
Для  формирования  конкурентоспособного,  успешного,  активного, 
творческого  выпускника  необходим  учитель,  обладающий  такими  же 
качествами.  На  мой  взгляд,  формирование  личности  будущего  выпускника 
происходит в большей степени через урок. Поэтому, от того, как построен урок, 
какими приемами владеет учитель, зависит будущее наших учеников. 
Таким  образом,  при  создании  коллаборативной  среды,  применяя 
групповую  работу  на  своих  уроках,  хотелось  бы  отметить,  что  повышается 
учебная  и  познавательная  мотивация  учеников,  снижается  уровень 
тревожности, страха оказаться неуспешным, некомпетентным в решении каких-
то  задач,  в  группе  выше  обучаемость  (взаимообучение-  сильные-слабые), 
эффективность  усвоения  и  актуализации  знаний,  при  совместном  выполнении 
задания  происходит  взаимообучение,  поскольку  каждый  ученик  вносит  свой 
вклад  в  общую  работу,  групповая  работа  способствует  улучшению 
психологического  климата  в  классе,  развитию  взаимоуважения,  умению  вести 
диалог и аргументировать свою точку зрения. Создание коллаборативной среды 
на  уроке  способствует  комфортному  взаимосотрудничеству  каждого  члена 
коллектива.  Но,  используя  групповую  работу,  мы  должны  исходить  из  её 
целесообразности. 
И свое выступление я хочу закончить следующими словами:  
Учитель не должен предоставлять готовый материал на уроках, а должен 
научить  детей  учиться.  Успешное  обучение  учеников  зависит  от  учителя. 
Задача учителя - помочь ученикам найти свое предназначение в жизни. Нужно 
развивать то, что заложено в человеке природой. Учение  – это очень тяжелый 
умственный труд – понять, запомнить, научиться решать, усвоить. И этот труд 
должен  быть  радостным!  Совсем  не  обязательно,  чтобы  каждый  урок  был 
занимательным  и  развлекательным.  Необходимо,  чтобы  ребенок  видел  свой 
рост (вчера не понимал – сегодня понял, вчера не умел  – сегодня научился) – 

208 
 
вот  в  чем  радость!  Важно  разбудить  мысль  ребенка,  дать  ему  возможность 
гордиться  собой.  А  для  этого,  мы  –  учителя  должны  быть  профессионалами, 
шагать в ногу со временем, никогда не останавливаться на достигнутом, искать 
свою формулу успеха, используя весь арсенал педагогических знаний. 
 
 
АҒЫЛШЫН ТІЛІ САБАҒЫНДА ДИАЛОГТІК ОҚЫТУДЫ ҚОЛДАНУ
 
 
С. Ә. Жаңабатырова, 
ағылшын тілі пәнінің мұғалімі 
№126 орта мектебі, Қызылорда облысы,  
Сырдария ауданы, Қалжан ахун ауылы,  
zhanabatyrova80@mail.ru 
 
Қазіргі  таңда  шетел  тілі  ретінде  ағылшын  тілін  оқытуды  жаңа  сатыға 
көтеру-педагогикадағы  іргелі  міндеттердің  бірі.  Елбасы  бастамасымен 
«Үштұғырлы тіл» мәдени жобасын дамыту басымдыққа айналып, соның ішінде 
жаңғыру  жағдайында  әлемдік интеграцияға  кірігу  тілі ретінде  ағылшын  тіліне 
мән  беріліп  отыр.  Әлемдік  білім  алу  кеңістігінде  интеграциялық  үрдістердің 
тереңдеп кең қанат жайған жағдайында шетел тілін оқыту өзекті болып отыр.  
Елбасымыз  Н.Ә.  Назарбаев  «Қазіргі  заманғы  қазақстандық  үшін  үш  тілді 
білу  -  әркімнің  дербес  табыстылығының  міндетті  шарты.  Сонымен  қатар  бұл 
шетел  тілінің  еліміздің  оқу  жүйесінде  айырықша  мәртебеге  ие  болғандығын 
айқындайды.  Шетел  тілін,  соның  ішінде  ағылшын  тілін  мектеп  қабырғасынан 
бастап  жоғарғы  оқу  орындарында  оқыту  жаңа  әдістемелердің  қажеттілігін 
тудырады.  Көптілді  меңгеру  –  мемлекетіміздің  халықаралық  байланыстарын 
дамытуға мүмкіндік беретін тұлғааралық және мәдени қарым - қатынастардың 
аса  маңызды  құралы.  Мемлекеттің  халықаралық  байланыстарының  сапалық 
өзгерістері  адамның  тәжірибелік  және  зияткерлік  іс-әрекетінде  көптілдік 
сұранысқа ие болу қажеттілігін туғызып отыр. Еліміздің басқа мемлекеттермен 
қарым  -  қатынасы  артып  отырған  шақта  көптілді  еркін  меңгерген,  келешекте 
білімін түрлі саладағы қарым - қатынас жағдайында пайдалана алатын адамды 
мектеп  қабырғасынан  оқытып  шығару  –  біздің  міндетіміз.  Қазақстанның 
тәуелсіз  елге  айналып,  әлемдік  өркениеттің  даму  жолына  түсуі  көптілді  жетік 
меңгеруді  талап  етеді.  Осыған  орай,  білім  беру  жүйесінде  мұғалімдерге 
қойылатын талаптардың бірі — өмірден өз орнын таңдай алатын, өзара қарым - 
қатынаста  өзін  еркін  ұстап,  кез  келген  ортаға  тез  бейімделетін,  белгілі  бір 
ғылым  саласынан  білімі  мен  білігін  көрсете  алатын,  өз  ойы  мен  пікірін  айта 
білетін  полимәдениетті  жеке  тұлға  қалыптастырып,  бәсекеге  қабілетті  ұрпақ 
тәрбиелеу.  Бұл  шетел  тілі  пән  мұғалімдеріне  үлкен  жауапкершілік  жүктейді. 
Қазіргі  заман  талабына  сай  мұғалім  үлкен  дайындықпен,  жаңаша  әдіс-
тәсілдермен, түрлі тапсырмалармен ізденіс үстінде сабақты түрлендіріп отыруы 
қажет.  Болашақ  ұрпақтың  дамуы  ұстаздардың  белсенділігіне,  білім  деңгейіне, 
шығармашылық іс-әрекетіне байланысты болмақ. 

209 
 
Мұғалім-психологиялық  даярлықты,  педагогикалық  сапасы,  қоғамдық 
белсенділікті,  өз  мамандығына  деген  сүйіспеншілікті,  жан-жақты  алдыңғы 
қатардағы  адам.  Негізінен,  сабақ  үстінде  белгілі  дағды  мен  қабілет  қалыптасу 
арқылы  танымдық  қызығу  пайда  болады.  Оқушыларға  әр  түрлі  тәсілдерді 
қолдану  арқылы  сабақты  жаңаша  әдістемелікпен  өткізу  керек.  Пән  мұғалімі 
ретінде  менің  алдыма  қойған  мақсатым-халықаралық  қатынастар  мен  бизнес, 
әлемдік экономика мен саясат, мәдениет салаларының халықаралық аренадағы 
негізгі  қолданыстағы  маңызды  орынды  иеленіп  тұрған  ағылшын  тілінің 
қажеттілігін  оқушыларға жан  -  жақты түсіндіріп,  ауызекі тілде еркін  сөйлеуге 
үйрету.  Осы  мақсатқа  жету  үшін  талмай  іздемпаздықпен  еңбекету  ұстаз 
қауымының  негізгі  міндеті  мен  мақсат  мүддесі  болмақ.  Тілді  оқытудың  түрлі 
әдіс-тәсілдерін  ұтымды  пайдалану  арқылы  оқушылардың  білім  алуға  ынта-
ықыласын оятып, жауапкершілігін күшейту көзделеді. 
Сондықтан  әр  оқушының бойына  жаңа,  тың  серпеліс  туғызатындай 
әдістерін  тауып,  әрқилы  әрекеттер  арқылы  олардың  ақыл-ойын  ұштау, 
жетілдіру  көзқарасын,  сенімділігін,  жауапкершілігін  дамыту  жолдарын 
іздестіру-әр оқытушының міндеті.  
Шетел  тілін  оқушыларға  үйретудегі  негізгі  қағидалар:  олардың  сөйлеу, 
оқу, жазу, тыңдау дағдыларын дамыту, қалыптастыру, оқушылардың белгілі бір 
дәрежеде  шетел  тілінде  сөйлеуге,  өз  ойын  басқаға  жеткізе  алатын,  біреудің 
сөйлеген  сөзін,  жазғанын  түсіне  алатын  дәрежеге  жеткізу  үшін  ағылшын  тілі 
сабағында жаңа технологиялардың тиімді тәсілдерін пайдаланып жүрмін.  
Бағдарламаға  сай,  сабақ  барысында  «Сабақ  беру  мен  оқытудағы  жаңа 
тәсілдерді»  -  қолдануда  «диалогтік  оқыту»  тәсілін  басшылыққа  алдым. 
Ағылшын  тілі  сабағында  диалог  үлкен  рол  атқарады.  Сабақты  ұйымдастыру, 
жаңа  материалды  меңгерту,жаңа  сабақты  бекіту,  қорытынды  рефлексия,  эссе 
барлығы  диалог  арқылы  жүзеге  асады.Сонымен  қатар,  диалог  сабақта 
оқушылардың  қызығушылығын  арттырады,  сабақтың  жоғары  дәрежеде  өтуіне 
әсер етеді. 
Диалог әдісін қолдана отырып, атап айтар болсам жұп аралық топ аралық 
талқылаулар,  өзіндік  идеялар  ұсынуда,  баға  беруде,  түсіну  дағдыларын 
қалыптастыруда  оқушылардың  білім  сапасын  жетілдірдім.  Диалогтік  оқыту 
арқылы  мұғалім  баланың  өсіп-өнуіне  бағыт  беріп  қана  қоймай,  жан-жақты 
ойлауына,  дамуына  үлес  қосады.  Өз  пәнім  бойынша  диалогтік  оқытуды 
пайдаланудың маңызы зор екенін білемін, бірақ бұрын дәстүрлі сабақтарымда 
диалог барысында оқушыларыма тек жабық сұрақтар мен ғана шектелетінмін, 
оқулықтан  асып  кете  алмайтынмын,  яғни  оқулықтағы  материалды  ғана 
қамтитынмын.  Осы  сындарлы  оқыту  курсының  бір  айын  оқып  тәжірибе 
өткізуге мектепке барған кезде, сабақтарымда оқуда қолданылатын әңгімелесу 
түрлерін пайдаландым. Мерсердің зерттеуіне сәйкес, әңгімелесу оқушылардың 
оқуының ажырамас бөлшегі болып табылады және әңгімелесудің үш түрі бар. 
Әңгіме –дебат 
Топтық әңгіме 
Зертеушілік әңгіме (МАН 40 б) 

210 
 
Әрбір  сабақта  оқушыларға  сұрақтар  қою  арқылы,  тақырып  бойынша  өз 
ойларын  айтуға  мүмкіндік  бердім.  Өзара  талқылау  арқылы,  түрлі  ойлардың 
болатындығын,  бір  -  бірінің  түсінуіне  көмектесетінін  көрсетті.  Сұхбаттасу 
арқылы  өз  ойларын  дәлелдеуге  тырысты.  Оқушылардың  қандай  деңгейде 
екенін түсінуге көмектесті. Диалогтік тәсілдің оқушылардың ашылуына, ойын 
жеткізуіне, сөздік қорының молаюына көмектесетінін түсіндім. Оқушылардың 
көбірек  білуіне,  басқа  адамдармен  диалог  жүргізуіне  көмектесетін 
сыныптастары мен мұғалімі болып табылады. Мұғалім мен оқушылар бірін-бірі 
тыңдап,  өз  ойларын  ортаға  салады.  Тәжірибе  кезінде  сабақтарымда 
оқушылардың  бір-бірімен  еркін  ойлау  қабілетін  дамытып,  бір-бірімен 
пікірлесуге,  тиянақты  ой  түюге,  ашық  сұрақтар  арқылы  диалогты  қолдандым. 
Диалогтік  оқыту  әдісінің  менің  сабақтарымда  өз  дәрежесінде  өтілуі  өте  зор 
көмектесті. 
Диалогтың  маңыздылығы  мен  қажеттілігін  түсініп,  оны  дамыта  түсуге 
тырыстым. 
Осы  тақырып  төңірегінде  балалар  «Өкіл»  әдісі  арқылы  топтық  әңгіме 
жүргізді.  Оқулық  бойынша  «Колин,  Омар,  Асель,  Дмитри  демалыс  күндеріне 
қандай  жоспарлары  бар  екен?»  тақырыбында  әр  топ  бір  кейіпкерді  зерттеп 
топта  талқылау  жұмысы  орын  алды.  Осы  кезде  топта  зерттеушілік  әңгіме 
жүрді.  Бір  жағынан  бұл  жерде  әңгіме-дебат  барысы  да  жүрді  деп  ойлаймын, 
себебі  интернеттен  тапқан  сөздері  әр  түрлі  мағынада  қолданылады,  сол  кезде 
жоқ  бұл  сөздің  аудармасы  «ия  бұл  солай»,  «жоқ  олай  емес»  деген  бағытта 
болып жатты. 
«Демалыс күндеріңізді қай жерлерде өткізесіздер?», «Where are you going 
to  spend  your  holidays?»  сабақ  негізінде  ой  түрткі  және  қайта  бағыттау  сұрақ 
түрлерін  пайдалана  отырып,  окушылардың  өзіндік  ой  пікірлерін  айту  арқылы 
диалогті қалыптастыра алдым. 
-Қай жерлерде демалыс күндеріңді өткізесіңдер?  
Оқушылар көптеген керемет жерлерді айтып жатты. Present Perfect шағын 
пайдаланып  оқушыларға  ашық,  жабық  сұрақтар  беру  арқылы  диолог  барысы 
жүрді.  
Teacher: Have youever been to Ireland? 
Madina: I have never been to Ireland. 
Teacher: Have you ever been to Astana?  
Nurken: Yes, I have been to Astana? 
Teacher:What kind of city is Astana? 
Nurken: Astana is the modern and beautiful city. 
Teacher: Are you going with somebody? 
Aruna: I’m going with my friends. 
Teacher: Have you ever been to Scotland? 
Erbol: No, I haven’t. 
Teacher:Have you ever been to Kyzylorda?  
Suleimen:Yes, I been to Kyzylorda. Kyzylorda my native town. 
Teacher: Do you love your native town? 

211 
 
Suleimen: I love my native town very much. 
Диалогтік  оқыту  сыни  ойлауды  үйрету  модулімен  тығыз  байланысты. 
Себебі  «ия»,  «жоқ»  деген  жауаптар  диалогты  әрі  қарай  дамыта  алмайды,  ал 
оқушының жоғары деңгейде ойлауды қамтамасыз ететін ашық сұрақтар, қалың 
-  жұқа,  түрткі  болу,  сынақтан  өткізу,  қайта  бағыттау  арқылы  әңгіме  –дебат, 
топтық әңгіме, зерттеушілік әңгіме түрлерін жандандырады.  
Ғылыми  зерттеу  нәтижелері  сабақта  диалогтың  маңызды  рөл 
атқаратынын көрсетті. Мерсер мен Литлтон (2007) өз еңбектерінде диалог 
сабақта  оқушылардың  қызығушылығын  арттырумен  қатар  олардың  білім 
деңгейінің өсуіне үлес қосатынын атап көрсетті. Зерттеулерде ересектермен 
интерактивті  қарым  -  қатынас  пен  достарымен  бірігіп  жүргізілген 
жұмыстың  балалардың  оқуына  және  когнитивті  дамуына  әсер  ететіндігі 
айтылған. 
Пікір  алмасу  оқушылармен  диалог  құру  арқылы  жүзеге  асады  деп 
сипаттайды  Мерсер  (2000)  (МАН  40  б).  Мысалы,  мен оқушыларға  «going to» 
құрылымына  байланысты  жұп  болып  дайындап,  сосын  топ  болып  талқылап 
диалог  құрыңдар  деп  тапсырма  бердім.  Оқушылар  топ  болып  құрған 
диалогтарын топта талқылап оқыды. 
-Erbol: Have you ever been to Mexico? 
-Nurken:No, I haven’t 
-Erbol: Have you ever been to Spain? 
-Nurken:Yes, I have. 
-Erbol: When did you go? 
-Nurken:Two years ago. 
Сабақ  барысында  мұғалімнің  сұрақ  қоюы  маңызды  болып  табылады, 
себебі  сұрақ  дұрыс  қойылған  жағдайда  сабақ  берудің  тиімді  құралына 
айналады,  оқушылардың  білім  алуына  қолдау  көрсетіп,  оны  жақсартады  және 
кеңейте  алады.  Оқушылардың  тақырыпты  түсінуіне  қол  жеткізуі  үшін 
мұғалімдер  қолданатын  сұрақтардың  екі  түрі  бар:  төмен  дәрежелі  сұрақтар 
және  жоғары  дәрежелі  сұрақтар.  Сұрақтарды  оқушылардың  қабілетіне  қарай 
құру  керек.  Қойылған  төменгі дәрежелі  сұрақтарға қабілеті  жоғары  оқушылар 
оңай,  әрі  тез  жауап  беріп жатты,  ал  кейбір деңгейі  төмен оқушылар  ағылшын 
тілінде жауап бере алмай қиналып қалды. Оқушылардың жауаптарын тыңдауда 
менде  біраз  кемшіліктер,  қателіктер  болды,  әсіресе  білмей  қалып  жатса 
шыдамай  басқа  балаға  бағыттап  немесе  өзім  айтып  қойған  кездерім  болды. 
Келешекте мен өтетін сабақтарымда ең алдымен шыдамдылық танытуым керек 
деген ойға келдім. 
Бастама-жауап –әрекет бойынша мына сұрақтарды қойдым. 
Teacher: Have you ever heard about Disneyland? 
Aruna: Yes, I have heard about Disneyland. 
Teacher: Really ! 
Teacher: Where are you heard about Disneyland? 
Aruna: I heard on television. 
Teacher: Oh , Excellent ! 

212 
 
Teacher: Have you ever been to Disneyland? 
Erbol: I have never been to Disneyland. 
Teacher:Yes, me too. 
Teacher: Do you want to go there ? 
Nurbahit: Yes, I want to go to Disneyland.  
Teacher: Yes, I agree with you. It’s everybody’s dream. 
(БЖӘ) Бастама-жауап-әрекетін қортындылап, бағалап жібердік. Оқушылар 
бірін-бірі қол сигналдары арқылы бағалады. Келесі тапсырма текстерді аудару 
болатын, «Диснейлендке қош келдіңіздер!», «Астана қаласындағы Хан Шатыр» 
тақырыптарын ЖИГСО әдісі бойынша бердім. Топтарға екі тексті бөліп бердім. 
Топтың ішіндегі баяндамашы басқа топқа баяндап және сол топтан мәліметтер 
жинақтап тобына оралды. Тапсырма орындау кезінде тексті аудару барысында 
зерттеушілік  әңгіме  жүргізілді.  Бұл  жолы  да  оқулықта  таппаған  сөздіктің 
аудармасын  интернет  арқылы  тауып  отырды.  Балалар  тексті  аудару  арқылы 
Диснейлендтің  қай  жылы  ашылғанын,  кім  ашқаны  туралы  білді, 
мультфильмдегі сүйікті кейіпкерлерімен кездескендей болды.  
Барнс пен Мерсер зерттеушілік әңгіме - мұғалімнің оқушыларды әңгімеге 
тарту  кезінде  өзара  дамыту  қажет  болып  табылатын  әңгіменің  түрі  деп 
айтқан. Көптеген талқылаулар, әдетте,  әртүрліәңгіме түрлерінен құралады. 
Мерсердің  айтуынша,  ұжымдық  түсіну  мен  білім  беруге  қол  жеткізу 
аясындағы  табысты  талқылауларда  әңгімелесудің  зерттеушілік  түрі 
басымдыққа ие болады. 
Келесі  тапсырманы  оқушыларыма  «конверт-сұрақ»  әдісі  арқылы  бердім. 
Бұл  жерде оқушы  стикерге өзінің  атын  және  сұрақтың  жауабын  жазды,  содан 
кейін конверт келесі оқушыға берілді, осылай бұл 2-3 сұраққа барлығы жауап 
берді.  Стикерлерді  жинап,  бірнеше  жауапты  оқып,  топ  белгілі  бір  сұрақтың 
қаншалықты дұрыс болғанын оқып берді  
Диалогті  тек  жекелеген  тапсырмаларда  ғана  емес,  жаңа  тақырыпты 
ашуда,топтық  жұмыстарда,  талқыланған  тақырыпты  бекітуде  тиімді  қолдану 
жақсы нәтиже беріп отырды. 
Қорыта  айтқанда,  диалог  оқушылардың  сабаққа  деген  қызығушылығын 
арттыра  отырып  жұмыс  жасау,  білімді  жақсы  игеретіндігімен  қатар,  оларды 
жан – жақты дамыта түсетіндігін байқадым. 
Сабақтарымда  диалогты  дамыта  түсуге  оқушыларыма  қиындық 
туғызғанымен, алдағы уақытта осы бағытта жұмыс жасауды жалғастырсақ, ол 
белестен  де  өтетінімізге  сенімдімін.  Сабақ  барысында  оқушы  мен  оқушы 
арасында диалог болғаны оқушының білімінің тереңдеуіне көп септігін тигізді. 
Диалогтік  оқыту  арқылы  оқытудағы  қиындықтарды  жеңіп,  оқушыларымнан 
сыни тұрғыда ойлайтын, қабілетті жеке тұлғалар шығатынына көз жеткіздім. 
 
Әдебиеттер: 
1. Мұғалімдерге арналған нұсқаулық.  
2. Т. Аяпова, З. Әбілдаева, Ж. Тұтбаева. Ағылшын тілі оқулығы. 6-сынып 
3. Интернет желісі  

213 
 
4. Қазақстан мектебі: Шетел тілінің маманының кәсіби ерекшелігі, №5,2013  
5. «Ағылшын тілі мектепте» № 6 2012, 22- бет 
 
 

жүктеу/скачать 5,28 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: