Есімше қосымшалары: а) өткен шақты білдіретін -ған, -ген, -қан, -кен (бар-ған, кел-ген т.б.); ә) -атын, -етін, -йтын, -итін (бар-атын, сөйле-йтін т.б.); б) болжауды білдіретін -ар, -ер, -р (бар-ар, сөйле-р т.б.); в) болымсыз етістіктен кейін келетін түрі -с (бер-ме-с); г) мақсатты білдіретін -мақ, -мек, -бақ, -бек, -пақ, -пек қосымшалары арқылы жасалады (бар-мақ, кел-мек т.б.).
Көсемше қосымшалары: а) -а, -е, -й (бар-а, күлімсіре-й, кел-е т.б.); ә) -ып, -іп, -п (бар-ып, кел-іп, сөйле-п); б) -ғалы, -гелі,-қалы, -келі қосымшалары арқылы жасалады (бар-ғалы, кел-гелі).
1. Мезгіл үстеуі
|
Қашан? Қашаннан? Қашаннан бері?
|
Бүгін, былтыр, биыл, таңертең, бүрсігүні, қыстан бері, ала жаздай, күні-түні, ендігәрі, күндіз, бағана, таңсәріге дейін, енді, қазір, әлгінде, ежелден, кеше.
|
2. Мекен үстеуі
|
Қайда? Қайдан? Қалай қарай?
|
Кейін, алдыға, артқа, әрі-бері, ілгері-кейін, әрмен қарай, тысқары, төменнен, жоғары-төмен, алдыдан.
|
3. Сын-қимыл (бейне) үстеуі
|
Қалай? Қайтіп? Қалайша? Кімше?
|
Тез, жылдам, бетпе-бет, ақырын, бірден, әрең-әрең, жиі-жиі, бірте-бірте, бұрынғыдай, бұлбұлша, арыстандай, келе сала, емін-еркін, лезде, осылай.
|
4. Мөлшер үстеуі
|
Қанша? Қаншама? Қаншалық?
|
Қыруар, біршама, әжептәуір, неғұрлым, мұншама, соншалық, әжептәуір, мұнша, сонша, бірталай, көп.
|
5. Күшейткіш үстеуі
|
Қалай? Қандай?
|
Тым, өте, ең, тіпті, әбден, мүлдем, нағыз, керемет, аса, өңкей, кілең, орасан, ылғи, сәл, нақ, ерен, дәл.
|
6. Мақсат үстеуі
|
Қалай? Не мақсатпен?
|
Қасақана, әдейі, жорта, әдейілеп.
|
7. Себеп-салдар үстеуі
|
Не себепті? Неге?
|
Құр босқа, текке, амалсыздан, шарасыздан, лажсыздан, босқа, бекерден-бекер, бекер, босқа.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
