Бағыттары ІІ халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары Современная система дошкольного образования



Pdf көрінісі
бет44/96
Дата08.01.2017
өлшемі14,44 Mb.
#1410
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   96

 

Қолданылған әдебиеттер: 

«Отбасы және балабақша» № 2 2006 ж , 

«Бала мен балабақша» № 2 2002 № 5-6 2003 ж 

Бастауыш мектепте оқыту № 4 2007 ж 

Сатыбаев С Халық әдебиетінің тарихы негіздері — Алматы 2000ж 

Баймұратова. Б. Отбасындағы баланы мектепке дайындау , — Алматы  2001 ж 

 

 



МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫ МЕКТЕПКЕ ДАЙЫНДАУ 

 

Жанарбек Макбал 



Ғылыми жетекші: Жексенова Бибинур Омарбаевна 

Қарағанды «Болашақ» маңызды білім беру колледжі 

 

Мектепке  дейінгі  тәрбие  отбасында  және  мектепке  дейінгі  ұйымда  жүзеге 



асырылады. Мектепке дейінгі ұйымдар отбасымен қатар бір жастан алты жасқа дейінгі 

мектеп  жасына  жетпеген  балаларды  тәрбиелеу  мен  оқытуды,  олардың  дене  және 

психикалық денсаулығын қорғап, нығайтуды, дамуында ауытқуы бар балалардың жеке 

қабілеттерін  дамытуды  және  оған  мұқтаж  балаларға  қажетті  түзету  жасауды  жүзеге 

асырды.  Мектепке  дейінгі  балалық  шақта  (үштеп  жеті  жасқа  дейін)  организімнің 

қарқынды  жетілуі  жалғаса  түседі.  Жалпы  өсумен  қатар  ткандар  мен  мүшелердің 

анатомиялық  қалыптасуы  және  функциялық  дамуы  жүріп  жатады.  Скелеттің 

сүйектеніп,  бұлшық  еттердің  сомдануының,  тыныс  алу,  қан  айналу  мүшелерінің 

дамуының  үлкен  маңызы  бар.  Ми  салмағы  өседі.  Дене  дамуы  баланың  дербестігінің 

арта түсуі үшін, тәрбие  мен оқыту процесінде қоғамдық тәжірибенің жаңа формалары 

игеруі үшін қолайлы жағдайлар жасайды. 

 

Мектептегі оқудың басталуы – бала өміріндегі әлеуметтік психологиялық жағынан 



да, физиологиялық жағынан да қиын әрі жауапкершілігі мол кезең. Бұл адам өміріндегі 

және  іс-әрекетіндегі  жаңа  жағдай  болып  табылады.  Сонымен  қатар  жаңа  қарым-

қатынастар жаңа міндеттердің тоғысуы болып табылады. Баланың бұл кезде бар өмірі 

өзгеріске  түседі.  Мектеп  бірінші  күннен  бастап  оқушыға  бірнеше  талаптар  қоятыны 



 

468 


 

белгілі.  Ал    оқушының  азын-аулақ  алған  білімі  талаптарды  орындауға  мүмкіншілік 

бермейді.  Осыдан  келеді  де,  оқушылардың  мүмкіндіктерімен  мектептен  қойылатын 

талаптар  арасында  қарама–қайшылықтар  туады.  Себебі  оқу  басталғанан  жүктеменің 

көлемі өседі.  Балабақша ұйымдарында мектепке дайындайды. Қазіргі уақытта баланы 

мектепке  дайындау,    белгілі  бір  дағдыларды  игеруге  бейімдеу  заманымыздың 

көкейкесті  мәселелерінің  бірі  болып  отыр.  Балаларды  мектептегі  оқуға  бейімдеп, 

жетілдіруде 

психологиялық-педагогикалық 

диагностикаға 

қатысты 

негізгі 


жағдайларды белгілі бір қисынға келтіруге болады: 

 

-  Мектепке  жетілдіру  мен  оқуға  бейімдеу  барысы  деңгейінің  өлшемдері,  оқу 



бағдарламасындағы оқыту мен тәрбиелеу мақсаттарымен байланысты болып табылады; 

-  Балаларды  мектептегі  оқуға  және  жағдайларға  бейімдеуде,  педагогтар  мен 

психологтардың  психодиагностикалық  іс-әрекеттері,  бала  тұлғасын  дамытудың 

құрамды бөлігі болуы тиіс; 

-  Мектепке  жетілдірудегі  педагогтар  мен  психологтардың  психодиагностикалық 

әрекеттерінің  ең  бірінші  міндеті,  балалардың  мектептегі  оқуға  бейімделуі,  сынып 

ұжымы  немесе  балалар  жайлы  психологиялық  ақпаратты  алу  болып  табылады. 

-  Балаларды  мектептегі  оқуға  және  жағдайларға  бейімдеуде,  педагогтар  мен 

психологтардың  психодиагностикалық  іс-әрекеттері,  бала  тұлғасын  дамытудың 

құрамды бөлігі болуы тиіс; 

-  Мектепке  жетілдірудегі  педагогтар  мен  психологтардың  психодиагностикалық 

әрекеттерінің  ең  бірінші  міндеті,  балалардың  мектептегі  оқуға  бейімделуі,  сынып 

ұжымы немесе  балалар  жайлы  психологиялық  ақпаратты  алу  болып  табылады.Оқуға 

бейімделу  әрекетін  талдау  психологиялық  диагностиканың  қолданылу  бөлігін 

анықтайды.  Балаларға  психодиагностикалық  зерттеулер  жүргізгенде,  мынандай 

моральді-этикалық сипаттамасы бар талаптар қойылады, олардың ең негізгілері: 

1.  Психодиагностикалық  зерттеулердің  нәтижелері  балаларға  зиянын  келтірмеуі 

керек. 


2. Балаларға диагностикалық зерттеулер, тек балалардың өздерінің және олардың ата-

анасының рұқсатымен жүргізілуі тиіс. Балалар мектепке баратын кезге дейінгі уақытта 

ата-аналар балаларынсыз рұқсат беруіне болады. 

3.  Ата-ана  құқығынан  айырылған  ата-аналар  өз  балаларының  психологиялық 

зерттеулерінің  нәтижелерінің  қорытындысын  психолог  маманнан  білуге  болады, 

сонымен  бірге  психолог,  ата-аналарға  өз  балаларының  психологиясына  тиісті  білгісі 

келген сұрақтарына дұрыс және нақты жауапты беруі тиіс. 

4. Психодиагностикалық зерттеудің нәтижесінде анықталған басқа факторлардан 

баланың  тағдырын,  яғни  мектептегі  оқуға  бейімделуі  мен  тәрбие  мүмкіндігін,  ата-

аналар мен психолог-педагогтардың пікірінсіз шешілмеуі тиіс. 

5.  Мектепке  дейінгі  мекемелер  мен  мектепте  қызмет  атқаратын  психологтар 

психодиагностикалық  жұмыстарды  тәрбиешілер  мен  мұғалімдермен  бірге  тығыз 

байланыста болып атқаруы қажет. 

 

Мектепке дейінгі балалардың өз-өзіне қызмет ету дағдыларын меңгеруі - өнегелі, 



жігерлі,  дербестік,  және  табандылық  сияқты  қасиеттерін  тәрбиелеудің  тиімді  жолы. 

 

469 


 

П.П.Блонский 

өзінің 

педалогиялық-бағдарлану 



концепциясында 

 

баланың 



үлгермеушілігі, мектептегі сәтсіздіктерін оның жүріс-тұрыстарынан емес, әуелі семья 

жағдайына,  әлуметтік  экономикалық  мәселелерінен  қарау  керек  деп  тұжырымдаған. 

Егер  сөйлеу,  ойлау,  қабылдау  процестерінің  дамуы  қалыпты  жағдайда 

жүрмесе  баланың ой-өрісінің дамуы да кейін қалады. Бала бұл жаста өзін еркін ұстап, 

өз  бетімен  әркет  жасап  үйрене  алмайды,  олардың  дамуында  жол  көрсететін,  өмірге 

бейімделуіне  жағдай  жасайтын  адам  болу  керек.  Қандай  адамзат  баласы  болмасын 

баланың  әлеуметтік  жағдайына  бейімдейтін,  үйрететін  ата-анасы  болып  табылады. 

Оқушылардың танымдық іс-әрекетін дамыту, олардың жоспарлау және ұйымдастыру 

біліктерін қалыптастыруда оқу-зерттеу жұмыстарының маңызы өте зор. Танымдық іс-

әрекеттің  шығармашылыққа  ұмтылу  арқылы  сипатталады.  Өз  бетімен  білім  алуға 

ұмтылу  танымдық  ізденімпаздықты  қажет  етеді.  Зерттеу  жұмыстары  оқу  үдірісімен 

қатар жүре отырып, оқушының танымдық біліктерінің дамуына негіз болады. Әсіресе 

,бұл  жұмыстарда  әр  оқушының  жеке  мүмкіндіктері  мен  қасиеттері  айқындалады. 

Балалардың  ойлауын,  сезімін,  еркін  зерттеу  керек  болса,  бұл  үшін  психолог  қандай 

болмасын  бір  әрекет  ұйымдастырады.  Мысалы,  өзіне  тән  ережелері  бар  ойын 

ұйымдастырылса,  сол  ойын  үстіндегі  балалардың  психологиялық  ерекшеліктері 

жазылып,  кейін  оған  мұқият  талдау  жасалынады.  Осы  зерттеуде  оқушылардың  жас 

ерекшелігіне  байланысты  ақыл-ой  әрекетіндегі  сөз  бен  көрнекіліктің  ара  қатынасы 

үнемі өзгеретіндігі, балалардың жасы өсіп, білім қоры молайған сайын олардың ойлауы 

тереңдеп,  жалпыланып  қана  қоймай,  ондағы  образдардың  біртіндеп  толық  және 

мағыналы бола түсетіндігі де байқалған. 

Қазіргі  заманғы  Қазақстанда  балалардың  мектепке  дайындығы  мектепке  дейінгі 

білім  беру  сапасымен  анықталады.  2015  жылы  міндетті  мектеп  алды  дайындықтан 

99,6% бала өтті.Мектепке дейінгі мекемелердің (бұдан әрі - МДҰ) ішкі мониторингінің 

деректері балалардың білім құзыреттерін игеруінің жоғары деңгейін (86%) көрсетеді. 

Алайда, сауалнамаға сәйкес, ата-аналардың үштен бірі балаларды мектепке дайындауға 

арналған  қосымша  қызметтерді  пайдаланады.  Сондықтан,  бастауыш  мектеп 

мұғалімдерінің көпшілігі бірінші сынып оқушыларының дайындығы әр түрлі деңгейде 

екендігін айтады. МДҰ түлектерінің одан әрі білім алуға дайындығының сапасын кім 

және  қалай  анықтайды?  Бүгінгі  күнге  дейін,  ұлттық  деңгейде  балалардың  мектепке 

дайындығының сапасын сыртқы бағалау жүзеге асырылған жоқ. Осыған байланысты, 

КР  Білім  және  ғылым  министрлігі  2015ж.  мектеп  алды  дайындық  сапасының 

мониторингі бойынша МДҰ қызметін зерттеуге бастама жасады. Зерттеуді ҚР БжҒМ 

Ақпараттык-сараптамалык  орталығы  еліміздің  5  аймағынан  3  600-ден  астам  мектеп 

алды  дайындық  субъекттерін  тәрбиешілерді,  бастауыш  мектеп  мұғалімдерін, 

әдіскерлерді,  басшылар  мен  тәрбиеленушілерді  тарта  отырып,  54  білім  беру 

мекемелерінде өткізді. 

Нәтижесінде бүгінгі күні мектепке дейінгі білім беру сапасы қамту параметрлері 

бойынша  бақыланатыны  белгілі  болды:  желінің,  педагогтардың  сапалық-сандық 

құрамның,  МТБ,  бағдарламалардың,  жоспарлардың  т.  б.  бар  болуы.  Түлектердің 

дайындық деңгейі ішкі мониторинг нәтижелері бойынша анықталады, оның әдістемесін 

МДҰ  өз  бетінше  таңдайды.  Оның  үстіне  «Балалардың  мектепке  дейінгі  білім  беру 

бағдарламаларының базалық мазмұнын меңгеруі мен игеруінің сапасын бағалау және 


 

470 


 

өлшеу  әдістемелерін»    МДҰ-лардың  57%-ы  қолданады,  24%-ы  -  «1  жастан  6  жасқа 

дейінгі  балалардың  құзыреттілік  даму  көрсеткіштерінің  жүйесін»  19%-ы  -  басқа 

диагностикаларды  пайдаланады.  Стандартталған  құралдардың  жоқтығы  деректердің 

объективті  болмауына  жиі  әкеледі,  сондықтан  қорытынды  мониторингінің 

көрсеткіштері балалар құзыреттілігінің бастапқы деңгейінен 50-70%-ға артық. Елдердің 

халықаралық  тәжірибесін  зерттеу  МДҰ  түлектерін  қорытынды  аттестаттаудың  ең 

сұранысқа  ие  және  жиі  қолданылатын  әдісінің  болуы  керектігін  көрсетеді.  Мысалы, 

2012  ж.  ЭЫДҰ  елдері  арасында  мектеп  жасына  дейінгі  балаларды  тікелей  тестілеуді 

пайдаланған 5 ел болған болса, қазір олардың саны 7-ге жетті. Мектеп жасына дейінгі 

балалардың  жетістіктерін  бағалаудың  бірыңғай  стандартталған  құралы  республика 

бойынша  балалар  дайындығының  теңгерімін  қамтамасыз  етуге  мүмкіндік  береді. 

Австралияда,  Канада  және  Америка  Құрама  Штаттарының  кейбір  аумақтарында 

деректер әрбір 2-3 жыл сайын жиналады және мектепке дейінгі білім беруді дамытудың 

Ұлттық  стратегияларының  негізгі  мақсаттарының  жетістіктерін  талдаудың  негізін 

құрайды.  Сонымен  қатар,  ЮНЕСКО-ның  2014  Баланы  дамытуды  тегіс  қамту 

индексінде және Білім жетістіктерін бағалау жөніндегі халықаралық қауымдастығының  

2013  ж.  кіші  жастағы  балалардың  біліміне  жүргізілген  зерттеулерінде  балалардың 

мектепке  дейінгі  білім  беру  мақсаттарына  сәйкес  келуі  жөніндегі  параметрлер 

қамтылған. Ақпараттық-талдау орталығының зерттеу деректері бойынша Қазақстанда 

тәрбиеленушілердің  жетістіктерін  қорытынды  бағалау  кезінде  МДҰ-лардың  70  %-ы 

бағалаудың жанама әдістерін (бақылау, портфолио, т. б.), ал 30 % - тікелей тестілеуді 

қолданады.  Қазіргі  кезеңде  МДҰ-дағы  сапаны  ішкі  бағалауды  біріздендіру  мен 

мемлекеттік  мониторинг  және  сыртқы  бағалау  рәсімдерін  бақылау  жүйесін  енгізу 

қажеттілігінің  кезі келді. КР БжҒМ-да балаларды мектепке дайындау сапасын арттыру 

және мектепке дейінгі білім беру жүйесін жетілдіру аясында жұмыстар жүргізуде. Білім 

беруді  дамытудың  2016-2020  жылдарға  арналған  мемлекеттік  бағдарламасының 

жобасында  «Мектепте  жаңа  стандарттар  бойынша  оқытуға  арналған  жеткілікті 

дағдылар мен машықтарды игерген балалар үлесі» индикаторы қамтылған. Мектепке 

дейінгі  тәрбие  мен  оқытудың  мемлекеттік  жалпыға  міндетті  стандарты  6-7  жастағы 

балалардың  құзыреттілік  деңгейіне  қойылатын  талаптармен  толықтырылды. 

«Қазақстан  Республикасында  мектепке  дейінгі  тәрбие  мен  оқытудың  жалпы  білім 

беретін типтік бағдарламасы» және «Балаларды мектеп алды даярлаудың жалпы білім 

беретін  бағдарламасы»  сынақтан  өтуде.  Ақпараттық-талдау  орталығы  МДҰ-да 

балаларды мектеп алды дайындаудың сапасын Баланың мектепке дайындығы әмбебап 

картасымен  және  6іріктірілген  диагностикалық  құралдармен  бағалау  әдістемесін 

әзірледі.                         

        Зерттеуді  2016-2017  жылдары  жалғастыру  мектепке  дейінгі  тәрбие  мен 

оқытудың ұлттық рейтингін жасауға бағытталған. Бұл шаралар балалардың мектепке 

дайындығы  туралы  сұраққа  анық  жауап  беруге,  стейкхолдерлер  үшін  нәтижелерге 

ақпараттық қол жеткізілімді ашуға және Қазақстанда мектепке дейінгі және бастауыш 

білім беру деңгейлерінің сабақтастығын жаңғыртуға көмектеседі. 

 

Мектепте оқытуға баланың психологиялық даярлығы  - мектепке дейінгі балалық 



шақ кезеңіндегі психикалық дамудың қорытындыларының бірі. Қазіргі уақытта баланы 

мектепке дайындау, белгілі бір дағдыларды игеруге бейімдеу заманымыздың көкейкесті 



 

471 


 

мәселелерінің  бірі  болып  отыр.    Ендігі  жерде  мектеп  жасына  дейінгі  баланың  бүкіл 

өмірін  ұйымдастыру,  оның  денсаулығын  нығайту,  ақыл-ой,  адамгершілік  тәрбиесін 

жетілдіріп, түптеп келгенде мектепке даярлау, тікелей ата-ананың үлесіне тиеді. 

Балаларды    мектепке  психологиялық  даярлау  бағыттарын  тәжірибеде  жүзеге 

асыратындар - ата-аналар, мұғалімдер және мектеп және балабақша психологтері. 

   Баланың мектептегі оқуға психологиялық дайындығын анықтау диагностикасын 

практик психолог немесе педагогикалық және даму психология саласындағы маман өз 

мойына алады. Өйткені психодиагностикалық және психокоррекциялық жұмыстардың 

жүргізудің  қыр-сырын  тек  психолог  қана  біледі.  Психологтың  міндеті 

психодиагностиканың  әдістемелерін  қолдану  арқылы  және  зерттеу  нәтижелеріне 

сүйеніп, 6 жастағы баланың оқуға дайындығын анықтайды. Яғни, баланың оқуға дайын 

немесе әлі дайын еместігі жайлы қорытынды жасалынып, оқуға дайын емес балалармен 

таным  үрдістерін  дамыту  мақсатында  индивидуалдық  және  топтық  сабақтар 

ұйымдастырылады.  Сонымен  бірге  коррекциялық  –  дамыту  жұмыстарын  жүзеге 

асыруда бағдарлама құрылады. Ал педагогтарды оқу жылдың басында болашақ бірінші 

сыныптағы  балалардың  мектептегі  оқуға  психологиялық  зерттеуде  алынған 

нәтижелермен  таныстырады.  Әсіресе  мектептегі  оқуға  дайын  емес  балалардың 

жағдайларына ерекше көңіл бөліп, қандай оқушылармен жұмыс істеу керектігін жайлы 

ақпарат  алып  және  оқу-тәрбие  үрдісінде  жұмыс  істеудің  әдіс-тәсілдерін  өзбетімен 

немесе  психологтың  көмегімен  таңдауға  болады.  Мектепке  дайын  емес  балаларды 

оқытуда  оқушыларды  жиі  мадақтап,оқуда  баланың  табысқа  жетудің  жағдайларын 

тудыру  керек.  Сабақ  барысында  оқушылар  бір  орында  отырудан  әбден  жалығады. 

Оларға эмоциялық бәсеңдеу қажет болған соң айғалайды. Сондықтан сабақта қозғалыс 

ойындарды  тиімді  қолданып  және  сергіту  сәттерін  жиі  өткізіп  тұрған  дұрыс.  Егер 

баланың сабақта көп қозғалуына мүмкіндік жасаса, ағзаның барлық жүйесінің қызметін 

және  физиологиялық  күш  қуатын  жақсартуға  мүмкіндік  жасайды.  Бұл  сабақты  тез 

игеруіне көмектесіп, баланың жұмысқа қабілеттілігі жоғарылайды. 

     Жалпы баланың оқуға психологиялық дайындығын қазан және сәуір айларында 

анықтап отыруға болады. 

       Кез-келген  ата-ана  баласының  өсіп-жетілуінде,  рухани  күшті  етіп  тәрбиелеу 

жолында алуан түрлі қуаныш пен қиыншылықтарды бастарынан өткізе отырып, оның 

рухани  және  ақыл-ойы  мен  дене  құрлысы  жағынан  жан-жақты  даму  дәрежесіне 

жеткізуге  баулиды.  Мұғалім  баланы  оқуға  дайындауда  ата-анасымен  бірлесе  отыра 

жүргізеді.  Оларға  іс-әрекеттің  мазмұны  өзгерген  кезде  баланың  мінез-құлқы  да,  ішкі 

психикалық өмірі де өзгеретінін және осы кезде баласына аса қажет екендігі түсіндірілуі 

керек. 

       Баланың  мектептегі  оқуға  дайындығы  біртіндеп  қалыптасатын  аса  күрделі 



үрдіс және бұл үрдісті жүзеге асырудың бірден бір жолы - ата-ананың, мұғалімнің және 

психологтың  бірігіп  жұмыс  істеуі.  Бала  балалық  шақтан  өзіне  белгісіз,  таныс  емес 

дүниенің есігін ашқаннан кейін, баланың өмір сүру тіршілігін түбегейлі өзгертеді. Яғни, 

баланың  мектеп  өміріне  еніп  және  өзінің  әлеуметтік  ортада  «МЕН»  дегенін 

қалыптастыра алып, жоғарыдан көріне алуы, баланың білімді, табысты және нәтижелі 

игеріп  кетуіне  ықпал  жасайды.  Түйіндей  келе,  бұл  баланың  жеке  тұлғасының 

қалыптасуы  және  ақыл-ойының,  таным  үрдістерінің  дамуы  болып  табылады.  Демек, 


 

472 


 

баланы мектепке даярлау мәселесі өз өзектілігін жоғалтпайтын әлі де зерттеуді қажет 

ететін міндетті мәселелердің бірі болып қала бермек. 

 

ӘДЕБИЕТТЕР 



1.  Кравцова  Е.Е.  Психологические  проблемы  готовности  детей  к  обучению  в 

школе. - М.,1991. 

2. Мухина В.С.Детская психология.- СПб., 1992. 

3.  Овчарова  Р.В.  Практическая  психология  в  начальной  школе.-  М.:ТЦ  Сфера, 

2002. 

4. Рогов Е.И. Настольная книга практического психолога в образовании.- М., 1995. 



5.Чейпи  Дж.  Готовность  к  школе:  Как  родители  могут  подготовить  детей 

успешному обучению в школе / Пер.с англ. – М.: Педагогика –Пресс, 1992. 

 

 

РАБОТА ПО РАЗВИТИЮ ОБЩИХ РЕЧЕВЫХ НАВЫКОВ У СТАРШИХ 



ДОШКОЛЬНИКОВ 

 

Жанхаева И.Я. 



КГКП я/с №108 «Арман» 

 

 В  настоящее  время,  в  силу  социально-экономических  преобразований, 



происходящих в обществе, а также постоянно увеличивающегося количества детей с 

нарушением речи, особо актуальной становится проблема поиска новых эффективных 

направлений оказания коррекционно-педагогической помощи данной категории детей. 

Широкая  распространенность  нарушений  речи  у  детей  дошкольного  возраста, 

трудности  преодоления  этих  расстройств  заслуживает  пристального  внимания,    как 

специалистов,  так  и  широкого  круга  родителей.  Именно  это  определяет  основные 

направления работы логопеда в детском саду: с детьми, с родителями, с педагогами. 

При  обследовании  детей  старшего  дошкольного  возраста  нами  были  выявлены 

следующие нарушения интонационной выразительности речи: 

• Недостаточное воспроизведение голосом по силе и высоте (голос либо чрезмерно 

громкий, либо тихий, «иссякающий»,  характерен узкий высотный чрезмерно диапазон 

голоса).  

• Нарушение тембра (глухой, хриплый или резкий, напряженный, дрожащий)  

• Неравномерность  координаций  движений  дыхательной,  голосовой  и 

артикуляционной мускулатуры; 

• Несформированность 

мелодики 

высказываний 

(речь 

невыразительная, 



наблюдаются 

трудности 

мелодического 

оформления 

повествовательных, 

вопросительных и восклицательных высказываний);  

• Трудности в интонационном оформлении речи.  

• Нарушение  темпа  (ускоренный,  замедленный)  и  ритма  речи  (скандированный, 

растянутый) 

Нарушения  дыхательной  функции  наблюдаются  у  большинства  детей  с  речевой 

патологией и обусловлены различными факторами: незрелостью клеток дыхательного 


 

473 


 

центра,  недостаточной  иннервацией  органов  дыхательного  аппарата,  нарушением 

проходимости  носовой  полости  вследствие  полипов,  хронических  ринитов  и  т.п.  У 

дошкольников  отмечается  ослабление    речевого  дыхания,  короткий    речевой  выдох, 

сбои дыхательного ритма во время речевого акта. У детей с речевой патологией наряду 

с  дефектами  звукопроизношения  и  нарушениями  лексико-грамматической  стороны 

речи,  отмечаются  недостаточные  возможности  в  использовании  интонационных 

средств оформления речи.    

Развитие  интонационной  выразительности  речи  часто  оказывается  недостаточно 

охваченным  аспектом  коррекционной  деятельности  логопеда.  В  условиях 

логопедического  пункта  нашего  детского  сада  преодоление  нарушений  речевого 

дыхания,  артикуляции  и  голоса  происходит  обычно  в  рамках  работы  в  разделе 

формирования  общих  речевых  навыков  у  детей.    Значительная  распространенность 

проcoдических  нарушений,  их  отрицательное  влияние    на  становление  речевого 

общения дошкольников заставляют нас по новому взглянуть на эту проблему и диктуют  

необходимость  уделять  развитию  интонационной  выразительности  речи  должное 

внимание. Например,   для  развития умения изменять высоту голоса нами применяется 

следующий  практический  материал  -  упражнения  «Спой  песенку»,  «В  гостях  у 

гномиков»,  «Послушай  песенку»  и  другие.  Ребенок  выполняет  сначала  вместе  со 

взрослым, а затем отраженно и самостоятельно. 

Для  развития  мимической  мускулатуры,  формирования  умения  понимать 

мимическое  выражение  эмоций  и  основной  тон  высказывания  мы  используем  такие 

упражнения,  как:  «солнышко  и  тучки»,  «Овощи  –  толстячки,  овощи  –  худышки», 

«Овощи  расскажут  о  себе»  (взрослый  произносит  высказывание,  выражая  мимикой 

соответствующую эмоцию). 

• Я - морковка! Я сочная, очень вкусная! Меня любят все дети! Кто меня ест, тот 

растет до небес! (пиктограмма «радость») 

• Я - баклажан! Я  горький на вкус и цвет «лица» у меня все время нездоровый - 

фиолетовый. Меня нельзя есть сырым (пиктограмма «печаль»).  

• Я - лук! Я - маленький, но очень злой! Только попробуй съесть меня и будешь 

горько плакать! (пиктограмма «гнев»).  

В  качестве  более  сложного  варианта  выполнения  задания  можно  предложить  

ребенку произнести высказывания с соответствующим интонационным оформлением 

(радостным,  грустным  и  сердитым  тоном).  Например,  «Пластический  этюд  на  тему 

«Луковички».  

Асет и Аня посадили луковки на грядку. Спрятались луковички в земле. Солнышко 

их пригревает, дождик поливает. Превращаемся в луковицы. Выросли длинные зеленые 

перышки лука. Пришли дети, смотрят на грядку и удивляются: «Вот это да! Как быстро 

вырос лук!»  

Тянемся к ласковому, теплому солнышку, улыбаемся ему.  

Особое  внимание  уделяем  развитию  речевого  дыхания,  интонационной 

выразительности  речи.  При  этом  используем  такие  игры  и  упражнения,  как:  «Задуй 

свечу», «Загони в ворота мяч», «Бабочки», «Птички», «Приятный запах», «Самолет», 

«На глазах у детворы», «Гололедица», «Как на горке,  на горе» и другие.  



 

474 


 

Работая  над  четкостью  дикции  и  выработкой  ясной  шепотной  речи,  нами 

применяются  следующие  речевые  упражнения:  элементы  устного  народного 

творчества, скороговорки, чистоговорки, слоговые дорожки. 

Рекомендуемые речевые игры, упражнения, задания на развитие умения изменять 

высоту  голоса,  работа  над  четкостью  дикции,  воспитание  ясной  шепотной  речи, 

проговаривание 

стихотворных 

текстов 

позволят 

оптимизировать 

процесс 


логопедической  работы  в  этом  направлении.  Поэтому  в  свое  работе  мы  стараемся 

сочетать  работу  над  всеми  компонентами  просодической  стороны  речи  (темп,  ритм, 

тембр, мелодика). 

При  составлении  рекомендаций  мы  учитываем,  тот  факт,  что  интонационная 

выразительность  речи  основывается  не  только  на  нормальном  функционировании 

универсальных  физиологических  основ  производства  речи,  но  и  на  эмоциональном 

переживании.  

Для  достижения  максимальной  эффективности  коррекционной  выразительности 

речи мы:  

• формируем  физиологические  механизмы  овладения  интонацией  (нормализация 

деятельности дыхательного и голосового аппарата, формирование координированной 

работы речевых мышц и т.д.); 

• обеспечиваем  использование  детьми  всего  комплекса  интонационных  средств 

оформления высказываний в различных ситуациях общения в процессе коммуникации. 

Немаловажным  аспектом  в  логопедической  практике  является  коррекционно  – 

педагогическое  сопровождение  родителей  воспитанников.  В  работу  с  родителями 

включаются  разнообразные  формы:  мастер  –  классы  («Что  умеют  наши  пальчики», 

«Чему  учит  физминутка»);  родительские  собрания  («Чудо  –  чудо  –  чудеса,  на  столе 

лежит игра», «Игра принимает всех»), консультации и рекомендации («Формирование 

правильного  речевого  дыхания»,  «Веселый  язычок»,  «В  гостях  у  Шипелкина»); 

открытые просмотры («В гости к звукам», «Звукалочка – загадалочка»); анкетирование 

(«Как говорит ваш ребенок», «Речевые игры дома»).  

Логопедическая  работа  в  детском  саду  невозможна  без  помощи  воспитателей. 

Воспитатели  в  режимных  моментах,  на  прогулке,  в  свободной  деятельности 

отрабатывает  с  детьми  приобретённые  навыки.  Для  воспитателей  разработан  цикл 

консультаций и рекомендаций («Речевичок», «Обучаемся, играя», «Игры с песком» и 

другие). 

Таким  образом,    широкое  использование  на  занятиях  с  детьми  игр  и  игровых 

упражнений  по  развитию  общих  речевых  навыков  способствовало  достижению 

положительных результатов  в коррекционной работе с детьми.  

 

Литература



1.  Государственный  общеобязательный  стандарт  дошкольного  воспитания  и 

обучения  РК от 23.08.2012 №1080 

2. Программа воспитания и обучения детей старшего дошкольного возраста «Біз 

мектепке барамыз», Астана 2010 

3.  Нищева  Н.В.  «Система  коррекционной  работы  в  логопедической  группе  для 

детей с общим недоразвитием речи» С-Петербург, «Детство- «Пресс»,2007г. 



 

475 


 

4.  Селиверстов В.И.  Игры  в  логопедической работе  с детьми.  М.:  Просвещение, 

1981. 

 

 

МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ АТА-АНАЛАРМЕН ЖҰМЫС 



ЖҮРГІЗУ ЖОЛДАРЫ 

 

Алмуратова Ақтоты Абуталифовна 



Ғылыми жетекші: Жексенова Бибинур Омарбаевна 

Қарағанды «Болашақ» маңызды білім беру колледжі 

 

Тек  қана  ата-аналармен  бірге,  жалпы  күш-жігерді  біріктіру  арқасында 

мұғалімдер балаларға үлкен адамдық бағыт беруі мүмкін.        

                                         В. А. Сухомлинский 

"Отбасында  адам  бойындағы асыл қасиеттер жарқырай  көрініп  қалыптасады. 

Отанға  деген  ыстық  сезім  жақындарына,  туған-туысқандарына  деген 

суйіспеншіліктен басталады

                                                       Нұрсұлтан Назарбаев 



 

Отбасы  -  қоғамның  маңызы  буыны  және  өзінше  бір  кішігірім  ұжым.  Көп  ұлт 

өкілдері мекен еткен мемлекетіміздің негізі осы шағын ужымдардан қаланады. Осы 

жағынан кез-келген отбасы өзің қоғамның бір бөлігі деп түсінеді. 

Бала - тәрбиесі мен дамуындағы басты рөл атқарушы отбасы. 

Отбасы  -  салыстырмалы  түрде  тәрбиенің  тұйық  институты,  ата-аналардың 

тәрбиелік күш қуаты мен мүмкіндігінің әр түрлі деңгейде болатын ескерту қажет. 

Сондықтан ата-аналармен  жумыста мектеп  түрлу амалдар мен  әдістерді саралап 

қолдану керек. 

 

 



 

Отбасы адамзат бесігін ербеткен ұя болса, баланың бас ұстазы-ата-ана. «Балапан 

ұяда  не  көрсе,  ұшқанда  соны  іледі»  деген  ата-бабаларымыздан  қалған  асыл  сөздің 

сырына  үңілер  болсақ,  бала  әкеден  ақыл,  анадан  мейірім    алады.  Ата-анаға  баладан 



 

476 


 

жақсы ешкім жоқ. Ал бар тәрбиеміздің көзі – ата-бабаларымыздан қалған асыл сөздер, 

яғни небір кереметтің барлығын ақыл сөздер мен мақал-мәтелдер екені сөзсіз. 

1.  Тәрбиенің ең тамаша мектебі – отбасы. 

2.  Бала әкеден ақыл, анадан мейірім алады. 

3.    Балапан  қыран  болу  үшін  оны  самғатып  ұшыратын  ата  немесе  әкеде  қыран 

болуы керек. 

4.  Баланы 5 жасқа дейін патшадай күт, 10 жасқа дейін құлдай жұмса,  15 жастан 

асқан соң досыңдай сырлас. 

 

Тәрбиешілердің ата-аналармен жүргізілетін жұмыс  барысында берілетін кеңес. 

1.  Балаға жан және дене өзгерістерінің байланыстарын табуға көмектесу. 

2.    Барлық  ескертулерді  шын  пейілмен,  үстірт  бағаламай,  айдар  тақпай  жай 

түсіндіру. 

3.  Балалардың  бойында салауатты өмір салтының дағдыларын қалыптастыруға 

бағытталған,  салауатты  өмір  салты  мәдениетіне  тәрбиелеу.  Денсаулықтың 

маңыздылығын құндылық ретінде түсіну. 

4.  Дене тұрғысынан жетілдіру. Ертеңгілік жаттығу, күн режимін сақтау, таза 

ауада болып қимыл қозғалыс ойындарын ойнау

 

 




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   96




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет