Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9
жүктеу/скачать 28,1 Mb. Pdf көрінісі
|
| кұрам ы нда
бірнеше линзалар болады (§26.2 қараңыз). Линзаларды еркін орналастырғанда кескіндерді кұру және есептеулер күрделі болуы мүмкін. Көбінесе тәжірибеде орталығы бір түзудін негізгі оптикалык өстің бойында жататын сфералык беттердің жүйесі қолданылады. Мұндай оптикалык жүйе- лер орталықтандырылған деп аталады. Гаусс ұсынған идеалды орталыктандырылған оптикалык жүйе теория- сының кейбір қорытындыларын карастырайык. Бұл жүйеде дененің әрбір нүктесін немесе кеңістікті сызығына кескіннің тек бір ғана нүктесі немесе кеңістікті сызығы сәйкес келеді. Екі кеңістіктің нүктелер және сызықтар ко- сағын түйіндес деп атайды. Идеалды орталыктандырылған оптикалык жүйе- ге параллельді сәуле колданатын жүйелер жакын. Мұндай жүйе накты жүйені идеалды жүйеден ауытку деңгейі бойынша есептеуге мүмкіндік беретін физи- калык абстракция болып табылады. Гаусс теориясында кабылданған орталык оптикалык жүйенің жазыктығы- мен ерекшеленген нүктелерді көрсетелік (26.8-сурет; Q, және Q, — шеткі сфе ралык беттер), олардын көмегімен дененің кескінін табуға болады. Дененің кеңістітінен 0 {0 2 негізгі оптикалык өске параллель A t жүргізейік. Кескін кеңістігінде оған Ғг нүктесінен өтетін А сәулесі түйіндес. Кескін кеңістігінің Ғ2 нүктесі жүйесінің екінші немесе арткы фокусы болатын дененін кеңістігінің шексіз алыс нүктесіне түйіндес. Соған ұксас кескін кеңістігінің В2 сәулесіне Ғ{ нүктесіне өтетін денелер кеністігінің Вх сәулесі сәйкес келеді. Денелер кеңістігінің Ғ, нүктесі кескін кеністігінің шексіз алыс нүктесіне түйіндес, ол бірінші немесе алдыңғы фо кус 1 болып саналады. Негізгі оптикалык өстің фокусына перпендикуляр өтетін жазыктарды фокалды деп атайды. және Вх сәулелері Аг және В2 сәулелеріне түйіндес. Сол сиякты Сх және С2 олардың киылысу нүктелері және олардың жалғасы да түйіндес болады. С, және С2 нүктелері арқылы Ох 0 2 өсіне перпенди куляр жүргізген, Нх және Н2 нүктелерін аламыз. Я, және Я2 нүктелері жазыктыктарынын жүптаскан түйіндесін және кесіндісін аламыз. Я, және Н2 нүктелерімен СХНХ және С2Я2 бөліктері түйін- дес болып қана коймай, олар өзара тен (|С,Я J = |С2Я2| = һ) және оптикалық өске қатысты бірдей бағытталған (танбалары бірдей) демек олар үшін түйіндес бөліктердің сызыкты үлғаюы (3 = +1. Оптикалык жүйеде оптикалык өстеріне перпендикуляр екі түйіндес жазықтыктар үшін түйіндес кесінділерінін сы- зыктық үлкейтуі Р = +1, осындай жазыктықтар және негізгі Я, және Я2 сәйкес нүктелері негізгі деп аталады. Фокустар мен сәйкес негізгі нүктелер арасындағы кашыктык фокусты ка- шыктыкдеп аталады: FxHx= f v F2H2=f 2. (26.4) Негізгі жазыктыктар мен Я, және Я2 нүктелері орталыктан — Я оптика лык жүйесінін ішінде ғана емес, сыртында да жатуы мүмкін, олар шекара- лык беттерге катысты симметриялы емес (26.9-сурет). Негізгі нүктелер және фо кустар кардиналды нуктелер деп, ал сәй- кес жазыктыктар кардиналды жазықтар деп аталады. Бүл нүктелер мен жазыктык тар жүйедегі сәулелердің накты жолына жүрісіне катысты кескін алуға кардиналды. Олардың жалпы принципі жұка лин- задаға кескінді түзу ережесіне сәйкес келеді. 26.10-суретте орталық оп- тикалы жүйеде кескін салудын мысалы көрсетілген. 1 сәуле 5, нүктесі- нен шығып, негізгі өске параллель жүреді де кескін кеністігінің негізгі жазыктығымен киылысканға дейін жалғасып, Ғ2 фокус аркылы өтеді. 2 сәуле денелер кеңістігінің негізгі жазыктығына дейін Ғх аркылы өтіп, Нг Hi н х жүктеу/скачать 28,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|