Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9
жүктеу/скачать 28,1 Mb. Pdf көрінісі
|
| dT> +2p dT^o * =/o COSfi)'’
(7.38) мұндағы / 0 = FJm. (7.38) тендеуінін шешімі екі косындынын косындысы болады. Онын бірі (7.34) тендеуіне сәйкес келетін өшпелі тербелістер, олар тек (7.15-суретін ка- раныз) тербеліс аныкталғанда рөл аткарады. Уакыт келе біз оны ескермеуімізге болады. Ал екінші косынды еріксіз тер- беліс болған жағдайдағы материалды нүктенін ығысуын сипаттайды: мүндағы х = Acos(co/ + ф0), А = / 0 /з|(со2 о - со 2 ) 2 + 4р 2 со2, (7.39) (7.40) tga(p 0 = -2pco/(co 2 -co 2 0 ). (7.41) (7.39) тендеуінен көріп тұрғанымыздай гармониялык өзгеретін мәжбүр- леуші күштін әсерінен болған орныккан еріксіз тербеліс те гармониялык түр- де екен. Еріксіз тербелістің жиілігі мәжбүрлеуші күштін жиілігіне тен екен. 7.17-суретте көрсетілгендей, еріксіз тербелістер мәжбүрлеуші күшке карағанда фаза бойынша ығысып тұр. Еріксіз тербелістің амплитудадағы (7.40) мәжбүрлеуші күштін амплиту- дасына тура пропорционал және өшу коэффипиентінен, өздік еріксіз тер- белістің шенберлік жиілігімен күрделі байланыста. Егер corj және р жүйелен берілген болса, онда еріксіз тербелістін амплитудасы сырткы күштін канлай да бір жиілігінде максимал мәнте ие болады. Оны резонансты күштер леп атайды. Берілген со 0 және (3 үшін амплитуданы максимал мәнге ие болу кұбылысын резонанс деп атайды. (7.40) тендеуінде минимум шартын аныктай алсак шеңберлі резонансты жиілікті анықтауға болады: ^ = Vco2 „ - 2 Р 2- (7.42) (7.42) тендеуін (7.40) тендеуіне койсак резонанс кезіндегі амплитуданы аныктаймыз: = (7-43) (7.43) тендеуінен көріп тұрғанымыздай, кедергі болмағанда ((3 = 0), еріксіз тербелістін амплитудасы резонанс кезінде шексіз үлкен мәнге ие болады. Бұл жерде (7.42) көрініп тұр, ырсі = шд — жүйедегі резонанс сырткы күштің жиілігі ішкі тербелістің жиілігімен дәл келгенде пайда болады. Еріксіз тербелістің амплитудасының еріксіз күштің дөңгелектік жиілігіне тәуелді графигі 7.18-су- ретте көрсетілген. Механикалык резонанстың пайдасы да, зияны да болуы мүмкін. Оның туындаткан кері әсері апатка әкеледі. Оны техникада ескеріп отырады. Көп жағдайда резонанс болмау үшін дененің өзіндік тербелісінің жиілігін сырткы эсер етуші күштің жиілігімен дәл келмейтіндей өзгертеді. Егер өшу коэффи- циентінің шамасы аз болса, онда сырткы толқындар әсерінен адам ағзасына эсер ету апатты жағдайға әкеледі: ішкі мүшелердің тарылуы. Бірақ мүндай жағдайлар сирек болады, себебі биологиялык ортаның өшу коэффициенті өте жоғары. Соған қарамастан, ішкі мүшелерде резонанс туу жағдайы болып түрады. Ол әсіресе инфрадыбысты толкындар кезінде жиі бо лады (§8.7 және § 8 . 8 қараңыз). 7.7. АВТОТЕРБЕЛІСТЕР жүктеу/скачать 28,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|