Таралуы. ТМД-ның барлық аумағында өседі. Арктика мен биік тауларда кездеседі.
Дәрілік шикізаты. Тамыр мойынан кесілген тамырлары (Radices Taraxaci) топырақтан жуылып, кептірілген. Шикізаттары ұзын 10-15 см тамырлар. Тамырлары көлденең беті әжімделген, сырты күңгірт-қоңырқай, иіссіз, ащы дәмді.
Химиялық құрамы. Сүт шырынында гликозидті ащы заттар тараксацин және таракцерин бар. Олардың химиялық құрамы аз зеріттелген. Тамырынан тритерпинді қосылыстар, негізінен спиртті құамында және ситостерин мен стигмастерин бөлінген. Инулиннің құрамы күзге қарай 40%-ға өседі. Көктемге қарай 2% -ға дейін төмендейді.
Қолданылуы. Тамырынан асқорыту бездерінің секрециясын күшейтетін қою экстракт алады. Осы мақсатта кесілген тамырлары тәбет ашатын, асқазан және өт айдайтын жинақтарына енеді.
Үш жапырақты сүбеде жапырақтары – листья трилистника водяного-Folia Menyanthis trifoliate
Үш жапырақты сүбде – Трилистник водяной, или вахта трехлистная – Menyanthes trifoliate L.
Сүбеделер тұқымдасы – семейство вахтовые - Menyanthaceae
Сипаттамасы. Өрмелегіш, ұзын, буынды, жуан тамырсабағы бар көпжылдық шөптесін өсемдік. Жапырақтары жәй, үш жапырақ, кезекті, ұзынсағақты, тамырсабағының жоғары көтеріңкі бөлігенен өсіп дамиды. Гүл шоғырлары ұзындығы 7 см ұзынша шашақты гүл шоғыры. Гүлдері алқызыл немесе ақ түсті, гүл тәжінің ұзындығы 12-14 см, 5- салалы майысқан. Жемісі екі жағынан ашылатын қорапша.
Таралуы. ТМД-ның Европалық бөліктерінде таралған. Батыс және Шығыс Сіберде, Қиыр Шығыста таралған. Өзен жағалауларында, ағын сулар мен батпақты шалғындарда өседі.
Дәрілік шикізаты. Толық дамыған жапырақтарын (Folia Menyanthis) гүлдеп болғаннан кейін жинайды. Көлеңкелі жерледе кептіреді. Кептіруді кептіргіштерде аяқтайды.Жапырақтарының түсі жасыл күйінде сақталуы керек.
Жапырақтары жәй, терең үш салалы, сағақ ұзындығы 3 см. Жапырақ тақтасының бөліктері эллипс немесе кері жұмыртқа тәрізді, ұщы доғал, жалаңаш, шеті тегіс, жапырақ күлтелерінің ұзындығы 5-8 см, ені 3-5 см. Дәмі өте ащы иісі жоқ.Химиялық құрамы. Жапырақтарында иридоидтар (логанин, сверозид, фолиаментин және ментифолин) табылған.Жапырақтарында флавоноидтар, 3%-ға дейін иілік заттар, алкалоидтар іздері, йод табылған.Қолданылуы. Барлық ащы заттар сияқты асқорытуды жақсарту үшін қолданылады. Қою экстрактсын күрделі ащы тұндырма дайындау үшін пайдаланады. Сонымен қатар, бауыр және өт жолдары ауруларында қолдануға ұсынылған. Тәбет ашатын, өт айдайтын және тыныштаныдыратын жинақтар құрамына кіреді.
Достарыңызбен бөлісу: |
