Дәріс 1 Тақырып: Кіріспе
жүктеу/скачать 0,72 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қызылша
- Қант қызылшасы
- Алабұта туысы
- Көкпек туысы
| Қалампыр туысы (гвоздика- Dіanthus). Көпжылдық және біржылдық шөптесін өсімдіктер, сиректеу жартылай бұталар. Г‰лдері жалғыздан болады немесе дихазиялы г‰лшоғырын т‰зеді. Тостағаншасы т‰тік тәрізді, жоғарғы жағында 5 тісі болады. К‰лтері т‰рлі т‰сті боялған, жоғарғы жағы шашақты тілімделген болып келеді. Аталықтарының саны 10, аналықтың мойны 2. Дәндері көп. Г‰лінің формуласы:
Ca(5) Co5 A 10 G(5). БОР-да 77 т‰рі, ал Қазақстанда 29 т‰рі өседі. Туыстың ең белгілі т‰рлері т‰рік қалампыры (гвоздика турецкая- D.barbatus) к‰лте жапырақшаларының т‰сі шұбар болып келетін көпжылдық шөптесін өсімдік (г‰лі ‰шін мәдени жағдайда өсіреді) және голландия қалампыры (гвоздика голландская- D.caryophyllum)- ‰лкен, жағымды иіс шығаратын, т‰кті немесе қарапайым т‰рлі т‰ске боялған г‰лі бар өсімдік. Алабұталар тұқымдасы (маревые или лебедовые)- ChenopodіaceaeТұқымдасқа 1600- дей т‰р (105- туыс) жатады. БОР- дың флорасында 350 т‰рі, ал Қазақстанда 225 т‰рі кездеседі. Олар жершарының барлық кеңістіктерінде, негізінен субтропикалық климаты құрғақ және топырағы тұзды болып келетін елдерінде көптеп өседі (Орта Азияда, Солт‰стік Американың оңт‰стік-батысында, Оңт‰стік Америкада, Орталық Австралияда). Г‰лдері ұсақ, көріксіз, циклды немесе гемициклды, актиноморфты, 5-м‰шелі (гинецейден басқасы), қосжынысты немесе даражынысты болып келеді. Соңғы жағдайда редукцияға ұшыраған не аталық не болмаса аналық жыныс органдарының іздерін көруге болады. Г‰лсерігі қарапайым, тостағанша жапырақша т‰рінде болады, аталық г‰лдері кейде редукцияға ұшыраған. Андроцейі 5 аталықтан, гинецейі ценокарпты 2-3 (4-5) жеміс жапырақ-шасынан тұрады. Г‰лт‰йіні жоғарғы, кейде жартылай төменгі, 1-ұялы. Жемісі 1- тұқымды-жаңғақша, тұқымша, қалған тостағаншаларымен қоршалған болып келеді. Қызылша туысы (Beta). Туыстың құрамында 13 т‰рі бар, оның 5-уі БОР- дың территориясында, ал Қазақстанда 1 ғана т‰рі өседі. Олар жерортатеңізі жағалауында Европаның батысы мен оңт‰стігінде, Алдынғы Азияда және Орта Азияда өседі. Қант қызылшасы (свекла обыкновенная-B.vulgarіs)-екіжылдық өсімдік. Бірінші жылы өсімдік тамыр мойнының айналасында топтасып жертаған т‰зетін жапырақтар береді және тамыр жеміс т‰зеді, ал екінші жылы тамыржемістен сабақ кетеді, оның басында г‰лшоғыры тирс т‰зіледі. Қызылшаны өндірістік мақсатта қант алу ‰шін, көкөністік және малға азық болатын өсімдік ретінде көптеп себеді. Кейде олар жабайы өсімдікке айналып кетеді де, арамшөп ретінде өседі (әсіресе Закавказьеде). Алабұта туысы (марь-Chenopodіum). Д‰ние ж‰зі бойынша 250-дей т‰рі бар, БОР-дың флорасында 60 т‰рі, ал Қазақстанда-20 т‰рі кездеседі. Біржылдық, екіжылдық және көпжылдық шөптесін өсімдіктер, сиректеу бұталар. Олардың көптеген т‰рлерінің жапырағының сыртын ұн сепкендей болып тұздардың кристалдары тұтып бұрады. Ал жас сабақтарының сыртында көптеген б‰ртіктері, яғни т‰ктері (пузырчатые волоски) болады. Г‰лдері негізінен қосжынысты, 5-м‰шелі болады. Бірқатар т‰рлері арамшөп ретінде кең тараған: ақ алабұта (марь белая-Ch. album) және дуал алабұтасы (марь стенная-Ch.murale). Ақ алабұтаның г‰лінің формуласы мынадай: P(5) A5 G(2). Көкпек туысы (лебеда-Atrіplex). Т‰рлерінің жалпы саны 230-дай, БОР- дың флорасында 30 т‰р, ал Қазақстанда 25 т‰рі өседі. Боз көкпек (лебеда седая- A.cana) –жартылай бұта, ол Орта Азияның жартылай шөлдерінде ландшафт т‰зетін өсімдік. Бақ көкпегі (лебеда садовая- А.hortensіs) мен жылтыр көкпек (лебеда лоснящаяся - А.nіtens) біржылдық арамшөптер болып табылады. Жылтыр көкпектік г‰лінің формуласы мынадай: P0 A0 G(2) ; P(5) A5 G0. жүктеу/скачать 0,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|