Ежелгі кезең Қазақстанның ерте темір дәуірі тайпалары жайлы жазба деректер тарихнама


Екі ай бойы Кенесары ауылында болған елшілер талаптарын орындата алмай Орынборға қайта оралды



бет72/151
Дата22.08.2023
өлшемі4,62 Mb.
#105484
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   151
Байланысты:
Тарих дайындық материалдар

Екі ай бойы Кенесары ауылында болған елшілер талаптарын орындата алмай Орынборға қайта оралды. 

  • Көтеріліс барысында Кенесарының Сарыарқадан Ұлы жүзге қарай бет алуының себебі – Қоқан езгісіндегі қазақтардың дербестік алуына көмектесіп, өзіне тірек жасау болды.


  • Кенесары әскерін Жетісу қазақтарының бәрі бірдей қабылдамады. Абылайдың баласы сұлтан Сүйік Ресей билігін мойындаса, үйсін, жалайыр, дулат руларының көпшілігі көтерілісшілерді жақтады. 

Кенесарының соңынан ермеген ауылдарды ойрандауы Жетісудағы белді руларды Ресейден көмек сұрауға мәжбүр етті. 

  • 1847 жылғы сәуірде Кенесары 10 мың əскерімен қырғыз жеріне басып кірді. 

  • 1847 жылы Тоқмаққа жақын Майтөбе түбіндегі шайқаста (Кекілік сеңгір) Кенесары қырғыз манаптарынан жеңіліс тапты. Осы шайқаста Ұлы жүздің Рүстем және Сыпатай сұлтандары Кенесарындан бөлініп кеткен. 


Бұл көтеріліс үш жүзді қамтыған, отаршылдық езгіге қарсы бағытталған XIX ғасырдағы ең ірі көтеріліс болды.


  1. Патшалық Ресейдің Қазақстанның оңтүстік аумағын жаулап алуы.

Еңбектер:
Аманжолов К.Р.Қазақстан тарихы. (дәрістер курсы) Алматы, 2004; осы авторТүркі халықтарының тарихы, Алматы,1988.
Бекмаханов Е.Б. Присоединение Казахстана к России. М., 1957.
Бекмаханов Е.Б. ХІХ ғасырдың 20-40 жылдарындағы Қазақстан. А.,1992.
Анчиков Г.В. Қазақ батыры- Жанқожа Нұрмұхамедұлы. Алматы, 1992.
Касымбаев Ж.К. О некоторых вопросах истории национально-освободительного движения в Казахстаневторой половины ХІХ века . Ташкент, 1989.
Асфендияров С. Қазақстан тарихының очерктері. А., 1994.

XІХ ғасырдың екінші жартысында Ресей империясында өнеркәсіп пен сауда күшті қарқынмен дамыды. Тауар өткізуді жаңа көзіне , арзан шикізат пен жұмысшы күшіне деген қажеттілік пайда болды. Осы жағдайға байланысты Ресей империясының сыртқы саясатында Жетісу мен Оңтүстік Қазақстанның алатын маңызы арта түсті.
Абылай ханның атынан Жетсуда билікті Сүйік сұлтан жүргізді. 

  • 1833 жылы Орынбор өлкесінің әскери губернаторы болып В.А. Перовский тағайындалды.

  • 1834 жылы Маңғыстауда Новоалександровский қамалының негізі қаланды

  • 1847 жылы Ресей өскелері Сардария өзенінің сағасын басып алып , онда Райым қамалын салды

  • 1848 жылы Қазалы бекінісін салу қолға алынды .

Оңтүстік Қазақстанды жаулап алуды тездету және Орта Азияға қарай жақындай түсу мақматымен Ресей империясы әскери бекіністер салуға кірісті. Ресейге қосып алынған жерлерде XIX ғасырдың 40 - жылдарында Аягөз, Ақтау, Ұлытау, Қапал бекіністері бой көтерді. 
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   151




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет