ВСіОЫИ^
зуз-е
... ......................... ы
, / „
және «СӘТНЛЗ»
ЖШС-нен шығатын
оасылымаарға
жазылынызаар!
е л Е М
, Б І Л І Ң І В !
Ре сп у б л и ка н ски й н ау ч н о -м е то д и ч е ски й , п ед а го ги ч е ск и й ж урнал
№3
З А Қ
""Э Л Е М
тЛ
КАЗАХСКАЯ
“МИРОВАЯ
Журнал 2 0 04 жылдың наурыз айы нан б астап, казак, ж эн е ор ы с ііл д е р ін д е шыга бастады
Ж урнал и зд а е тся с марта 2004 года на ка за х с ко м и р у с с ко м язы ках
М А З М Ү Н Ы - С О Д Е Р ЖА Н И Е
МИНИСТР МІНБЕРІ
Қ. САУДАБАЕВ. Қазақстан Республика-
сының халык,аралык, уйымға төрағалығы
- элем вркениетіндегі абыройлы қызмот
......................................................................................................................................
3
Қуттықтаймыз!
Т. ТЕБЕГЕНОВ. Қазақтың көрнекті галы-
мы, академик Сейіт Асқарулы Қасқабасов
70 жаста ..................................................... 5
ПОЭЗИЯ С А БАК TACTЫГ Ы
Ө. ОРАЛБАЕВ. Дәстүр және бупнгі к,азақ
өлеңі ............................................................ 9
ҒЫЛЫМИ КОНФЕРЕНЦИЯ
Л. БАҚТЫБАЙ. Мәдениеттер тоғысын-
дағы тіл, әдебиет және аударма мә-
селелері
................................................. 11
ЗЕРТТЕУ
М. ИМАНҒАЗИНОВ. Аэд Гомер поэ-
масы және онда қазақтың зпикапык.
туындыларының
кейбір
сюжеттік
фрагменттерінің орын алуы ................ 13
Ш.ОРАЗБАЕВ.
Адам
тағдырындағы
трагедиялық болмыс ............................ 1 Б
НАУЧНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ
C.B. АНАНЬЕВА. Современная литерату
ра Украины .............................................. 17
М. И. УЮКБАЕВА. Личность и общество
в мировой литературе ......................... 21
ЛИТЕРАТУРА В КОЛЛЕДЖЕ
Г. МУРТАЗИНА. Развитие художествен
ного мышления и речи на уроках лите
ратуры ....................................................... 24
К 65-ЛЕТИЮ ВЕЛИКОЙ ПОБЕДЫ
Р. НУРМАГАНБЕТОВА. И помнит мир
спасенный ................................................. 26
НОВАЯ ТЕХНОЛОГИЯ
А. КОЯНБАЕВА. Возможности мульти
медийного кабинета ............................ 29
МЕКТЕПТЕГІ ӘДЕБИЕТ ПӘНІ
А. БИПАЖАНОВА. Әдебиет сабағында
оқушылардың, шығармашылық белсен-
ділігін да м ы т у .......................................... 30
С. НАҚЫБАЕВА. «Жанам деген журекке
от берейік» атты әдеби кештің сценарийі
..................................................................... 32
A. ӘМІРБАЕВА. «Туғанда дүние есігін
ашады елең» ........................................... 33
Г.
ҚОШҚАРБАЕВА.
Ғ.Мүсіреповтың
«Жаңа достар»
әңгімесіндегі
балалар
бейнесі ...................................................... 35
ӘДЕБИЕТТІ ОКЫТУ ТӘЖІРИБЕСІНЕН
Е. ТАЖИЕВ. Шәкәрім Қудайбердіұлының
өмірі мен шығармашылығы ............... 37
ҒЫЛЫМЙ ІЗДЕНІСТЕР
А.
ҚҮРМАНБАЕВА.
Тозған
жерде
тоқшылык, болмайды ............................ 40
Ү Ш ТІЛДІЛІК - Ү Ш 7Ү ҒЫРЫҢ
А. ЕРКЕБАЕВА. «Past Simple Tense» . 43
ЯЗЫК - Д УШ А НАРОДА
А. КАМ АЛАДДИНОВА. Windows - 95 ..
...................................................................... 45
ОЙЫН ЭЛЕМЕНТТЕРІ БАР САБАҚТАР
М .
БҰҚПАНОВА.
Мақал-мәтелдер,
жұмбақтар ................................................ 47
Т ! V l
ҚҰРЫАТАИШЫ
«Білім LTD» ЖШС
Бас директор
Ақбаяа АЙЕКЕЕВА
Бас редактор
Темірхан ТЕБЕГЕНОВ
Қазақстан Респубяикась
Мэдениет акпарат жэне
қоғамдық келісім министрлігінде
06.05.2003 ж
Астана қаласында тіркеліп.
Ы3849-Ж куәлігі берілген.
Басуға 02.06.2010
қол қойылды.
Пішімі 60x84 1/8
Авторлық б.т. 3,0.
Офсетті басылым
Таралымы 1500.
Басылым индексі: 75566
Редакцияны ң
м екен -ж ай ы :
050016. Алматы қаласы,
Райымбек даңгылы 162,
4 қабат, 44-46 бөлме,
Факс. 233-69-38.
Тел. 233-69-46, 279-61-48
Журнал «FPprint» Ж Ш С
баспаханасында басылды.
Алматы каласы, Төреқүлов
көшесі, 66 А.
«Қазақ жене элем әдебиеті
- Казахская и мировая
литература»
№ 3 (39), 2 0 1 0 ж ы л
-------------- j- ■ а к а д е м и к С . is: г . v iô a tit
со
•
7\\\-
ӘТЫНДЗГ Ы і ЫЛЬ!M l!
VC
&
■'
К І Т Д П Х А Н А Г
«Қазақ жэне әлем әдебиеті
- Казахская и мировая
литература»
БУХГАЛТЕРЛЕР
ГЙЕКТЕБІ
ШКОЛА
;)
Қурметті оқырман қауым!
«Қазақ тілі - Казахский язык»,
«Бухгадтердер мектебі -
Ш кола бухгалтеров»,
«Физика жэне астрономия -
Ф изика и астрономия»
журналына 2010 жылға жазылыңыздар!
ЕСЩІЗДЕ БОЛСЫН!
Ұ сы ны лған
матсриалдар
ком пью терде Times
New Rom an (Windows XP) ш риф тісім ен тсрілуі
тиіс. 3x5 дюймальтк колемдсгі дискетке м атериал
текстін ж азы п жіберуге б о л а д ы /К өлёмі 4-6 бет ш а-
масы нда болуы тиіс. Ф отосурст 12xJ5 см , 2 д ан а-
дан болуы керек. Ж іб е р ш е н м атериал соны нда
автор туралы пакты әрі голы к м әлім ет болуы
кажет. М атериадаарды көрсетілген м екев-ж ай ға,
яғни редакция гұрагына багады хатпен жібергсн
дұрыс.
О Б Р А ТИ ТЕ В Н И М А Н И Е !
П редоставляем ы е
м атериалы
долж ны
быть
набраны и отпечатаны в виде при нтерны х расп е
чаток ш риф том Tim es New Rom an (Windows
XP),
па дискете 3,5 дю йма с текстом статьи. Объем не
более 4-6 страниц. Ф отограф и я 12x15 см . четкая
(2 экз.). Точные, полны е д ан н ы е об авторе и под
пись в кон це статьи. М атериалы отправлять заказ
ным письм ом по адресу г.Алматы, пр.Рай ы м бека,
162, оф. 44-46.
Н абор, д и з а й н пол ос и о б л о ж ки , верстка:
ИЗДЭ е.'іьс<иі> центр ТОО *В:лім LTD»
г
Журнал заре истрирован
в Министерстве культуры, информации
и общественного согласия Республики Казахстан.
Свидетельство \ 3 8 4 9 -х от 06 05.2003 г, г. Астана
Подписной индекс: 75566
I Іодписано в печать 02.06.2010 г
Формат 60x84 1/8
Уч. изд. п.л. 3,0.
Печать оф сет іая.
Тираж 1500 экз.
Учредитель:
ТОО «Біііім LTD»
Адрес:
050016, г. Алматы,
пр. Райымбека, 162,
4-этаж, офис 44-46.
факс: (327) 233-69-38
тел.: (327) 279-61-48. 233-69-46
РЕД А К Ц И Я Л Ы Ң АЛҢА
РЕДАКЦИОННАЯ КОЛЛЕГИЯ
Сейіт Қаскабасов - ҚР БжҒМ, М.О. Әуезов атындагы Әдебиет
жнни өнер институтының директоры, филология ғылымдарының
докторы, профессор, ҚР ҰҒА-ның академии.
Қуандық Мәшһүр Жусіп - С.Торайі-ыров аіында+ы Павлодар
мемлекеттік унийерситетіндеп қазақ эдебиеті кафедрасының
Құрмегті
меңгерушісі,
филология
ғылымдарының
докторы,
профессор.
Бауыржан Омаров
К.Р Мәдениет жэне ақларат министрлігі.
Ақпарат және мурагат комитетініц төрэғасы, филология гьілым-
дарының докторы, профессор.
Байэақ Момынбаев
Қорқыт Ата атындагы Қызылорда мемле-
к е п ік
универсигетінің
ректоры,
педагогика
ғылымдарының
докторы, профессор.
Ш әкір Ыбыраев - Ш.Уәлихамов атындағы Квкшегау мемлекеттік
университетінің ректоры, филология гылымдарының докторы,
профессор.
Бейбіт Мамыраев - Шығыс Қазақстан мемлекеттік универси
т е т ы ^ ректоры, филология гылымдарыньің докгоры, профессор.
Ерлан Сыдықов - Ш экэрім атындағы Семей мемлекеттік универ-
ситетінің ректоры, тарих гылымдарының докторы, профессор.
Қансейіг Әбдезулы - Әл-Фараби атындагы Қазак, ултгық уни
верситет филология факулыетінің деканы, филология ғылым-
дарының докторы. профессор. ҚР Жоғары мектептер ҒА-ның
академигі.
Дандай Ысқақулы - Сулейман Демирел атындагы казақ-турік
университетінің проректоры, филология ғылымдарының докторы,
профессор, ҚР Гуманитарлық ҒА-ның академигі.
Қулбек Ергөбек - Қожа Ахмет Яссауи атындағы Түркістан халық-
аралық қазак,-турік униеерситетінің вице-президенті, филология
ғылымдарының докторы, профессор.
Дихан Қамзабекулы - Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия улттык
университетами, проректоры, филология гылымдарының докторы,
профессор.
Қадыр Жұсіп - Х.Досмұхамедұлы атындағы Атырау мемлекеттік
университетіндегі З.Қабдолов атындагы гылыми-зерттеу орта-
лыгының директоры, филология гылымдарының докторы, про
фессор.
Төкөн Жумажанова - Абай атындагы Қазақұлтты қ педаг о гикалык
университетіндегі қазақ әдөбиеті кафедрасының профессоры,
педагогика ғылымдарының докторы.
Сәуле Әбішева - Абай атындагы Қазақ ұлттык, универсигегіндеі і
лингвистика
жэне
эдебиеттану
кафедрасынын
меңгерушісі,
филология ғылымдарының докторы, профессор.
Қанипа Бітібаева
KCPO Мемлекеттік сыйлыгынык лауреаты,
ҚР еңбек сіңірген муғалімі, Шыгыс Қазақсган облысы, Әскемен
қаласындагы N91 қазақ орта мектебінің мұғалімі.
Бекен Ыбырайым - Қазақтың мемлекеттік Қыздар педагогика-
лык униғіерситетіндегі қазақ әдебиеті кафедрасының меңгеру-
шісі. филология ғылымдарының докторы, профессор.
Сейфитден Сүтжанов - Павлодар мемлекеттік педагогикалык,
институтындагы филология фзкультетінің деканы, филология
гылымдарының докторы, профессор.
Мәуен Х ам зи н -Караганды «Болашақ» университетінің профес
соры, филология ғылымдарының докторы.
Өмірхан Әбдиманулы - эл-Фараби атындагы Қазақ улттық
университетіндегі қазақ әдебиеті кафедрасының меңгерушісі,
филология гылымдарының докторы, профессор.
i
филологи
штштт
(Ъ <5\
№ 3 (39), 2010 жыл
ijfc
МИНИСТР МІНБЕРІ
IA3WTAH РЕСПУБЛНКАСЫНЫЦ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ УЙЫМҒА
TBPAfADblfbl - ВИЕМ ӨРІЕІІІЕІІНДЕГІ АБЫРОЙЛЫ ҚЫЗМЕТ
Қ
азақстан
Республикасыныц
тәуелсіздігі
жарияланғаннан бері өткен он тоғыз жылдың
ішінде
мөмлекетіміздің
әлем
өркениеті
кеңістігіндегі беделі үздіксіз ныгаюмен келеді. Біріккен
Ұлттар
Ұйымының беделді
мүшесі
болып
санала
тын еліміздің 2010 жылы Еуропадағы «.ауіпсіздік және
Ынтымактастық Ұйымына төрағалығы да мемлекетіміздің
халықаралық дәрежедегі беделді қызметінің көрсеткіші
болып отыр.
Еуропадағы Қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымы -
бірнеше қурлықтарда (Еуропа, Азия, Солтүстік Америка)
орналасқан 56 елді біріктіретін халықаралык, көп тарап-
ты қурылым. Ұйымның қурылымындагы мемлекеттердің
ортақ көзқарастары негізінде халықтардың өзара саяси-
экономикалық, мәдени қарым-қатынастарын дамытуга,
ныгайтуға
бағытталған
кеңесулер
өткізіледі,
ортақ
бағытгарға арналған шешімдердің қабылдануы жузегө
асырылады.
Қазақстан
Республикасы
ЕК,ЫҰ-на
1992
жылы
30 қаңтарда қабылданды. Сол жылдың 8 шілдесінде
ЕК,ЫҰ-ның Хельсинки қорытынды актісіне, одан кейін
қыркүйектің 23-інде жаңа Еуропа үшін Париж хартиясы-
на кдп қойылды.
Қазақстан
Республикасының
тәуелсіздігі
жария-
ланганынан бастап планеіамыздағы қуатты мемлекеттер-
мен, коп тарапты уйымдармен тығыз байланыстар орна-
тылды. ЕҚЫҰ-ның бағдарламасында жаңадан мүшелікке
қосылган мемлекеттерге жан-жақты көмек көрсетуге
айырықша маңыз берілген. Ұйымға мүше болганнан
бастап, еліміздің сыртқы саясат жүмыстарында мем-
лекеттермен
көптарапты
әріптестік,
экономикалық
түрақты байланыстар жүйесін дамыту. қалыптастыру
жолга қойылды. Қазақстан Республикасының ЕҚЫҰ-
ның қурамына кіргені халықтардың өзара сенімі мен
қауіпсіздігін нығайтуга арналган жаңа ынтымақтастык,
устанымдарын дамыгуға негіз болуда. Еліміз ЕҚЫҰ-ның
бағдарламаларына сәйкес жумыстарды тиянақты жузеге
асырып келеді Қазақстан Республикасының Президенті
Нурсултан Әбішулы Назарбаев ЕҚЫҰ-ның Хельсинкиде
(1992 ж.), Будапештте (1994 ж.), Лиссабонда (1996 ж.)
және Стамбулда (1999 ж.) өткен саммит жумыстарына
қатысты, Елбасымыз Н.Э Назарбаев Лиссабон саммитінің
пленарлық мәжілісінде терағалықты атқарды. ЕК.ЫҰ Ми-
нистрлер Кеңесінін, жыл сайын еткізілетін мәжілістеріне
Қазақстан Республикасының сыртқы саясаі жөніндегі
басшысы өкілдік етіп келеді,
ЕҚЫҰ басшылыгының
екілдері
1992-1993
жылдардан
бері
жүйелі
түрде
К,азақстанға келіп жүр. Ұйым өкілдерінің Қазақстанмен
тығыз
қарым-қатынастар жүмыстарын уйымдастыруы
нәтижесінде мемлекетіміздің халькаралық беделі де
күшейе тусті. Қазақстан Республикасы Сыртқы істер
министрінің ЬКЫҰ Сыртқы істер министрлері Кенесінің
мәжілістеріне (1995 ж. Будапештте, 1997 ж. Копөигаген-
де, 1998 ж. Ослода) қатысып, Еуропадагы қауіпсіздікті,
ынтымактастықты,
Қазақстанның
даму
жетістіктерін
ортаға салуы да мемлекетіміздің өркениеттегі орнын
танытуға пайдалы әсерін тигізді
Венада Қазақстан
Республикасының ЕҚЫҰ-дағы тұрақты екілдігінің ашы-
луы (1995 ж.) сол қалада болған ЕҚЫҰ-ның Турақты
кеңесінің мәжілісінде Қазақстан Республикасы Сыртқы
істер министрінің баяндама жасағаны (1999 ж.), Алма-
тыда (1999 ж.), одан кейін Астанада (2007 ж.) ЕҚЫҰ
орталығының
ашылғаны
-
мемлекетіміздің
әлемдік
өркениөт
кеңістігіндегі
хапықаралық
қатынастар
жүйесін кеңөйте, нығайта тусті. Қазақстан Республи-
Қан ат САУДАБАЕВ,
К,азак,стан Республикасының Мемлекеттік хатшысы -
Сыртқы істер министрі,
Еуропадағы Қауіпсіздік және Ынтымақтастық
Ұйымының (ЕҚЫҰ) іс басындағы терағасы
№ 3 (39), 2010 жыл
,азақ және әлем әдебиеті
Казахская и мировая литература
касында еоңгы жылдары ЕҚЫҰ-ныи біркдіар маңызды
іс-шаралары
өткізілд
Үйым
багдарламасы
бойын
ша уйымдастырылған іс-шаралар жүйесінде мынадай
мәселелер талқьланды. адам қуқықтар-ііның сакталуы,
қяруль <үштер туралы, модениетаралык, дінаралық жәі іе
этиикааралық түсіністіктёр
- толераниық, қауіпсіздік
сенімділігі және өнірлік ынтымақтастык, т.б. Осындай
езекгі
моселелерге
арнал-ан
конференциялардың,
кеңестердің. семинарлардың Қазақстанда өткізілуіне
және басқа елдерде болуына белсенді vnec қосу -
мемлекетіміздің халыкарапық қатынастар саласындағы
ауқымдь: қызметі болып отыр.
Қазақстан
Республикасынын
Прөзиденті
Н.Ә.
Назарбаевтың
1999 ж.
Стамбул
саммитннен
беріі
10 жылдан кейін ЕҚЫҮ мемлекеттері басшыларының
саммитін Қазақстанда, Астанада еткіэу туралы ұсынысы
Ұйымдагы жетекші өлдер тарапыиап зор қолдау тапты.
Епбасымыздың бұл үсынысан мемлекеттердің <,олдауы
2009 жылдың 1-2 желтоқсан күндері Афинада өткен
ЕҚЫҰ Сырткы істер министрлері кекесінін, қорытьиды
декларациясында
мақулданды.
2010
жылы
ЕҚЫҰ-
на Қазақстан Республикасынын, төрағалығы - Елба-
сы Нурсултан Әбішулы Назарбаевтың мемлекетімізді
әлеуметтік-экономикалық
жәнә
саяси-қогамдык
жактарынан
дамытудағы
еңбегінің
хапықарапык
деңгейде багапануының уздік көрсеткіші
Қазақстан
Республикасынын, Түңғыш Президені Н Ә Назарбаев гың
елімізді экономикалық жоне қоғамдық-саяси жақтарынан
өңірлік жә:іе эломдік ксңістктог ,қуатты домократиялық
мемлекетке айнапдырғаны -
іарихи ақиқат. Қазақстан
Республикасының Туңғыш Президенті ядролық қарудан
бас тарту, атом сынағы полигоньн жабу, сол арқылы
ядролық қарусыз ел, қарусыздану және қаруды тарат-
пауды устанушы мемлекет болу саясатының кернекті
үлгісі болды. Қазақстанныц планетамыздағы мемле
кет іер
арасындағы
қарым-қатынастарда
барлыгына
да
ең
сенімді
әріптес
болатындығы
Елбасымыз
Н.Ә.Назарбаевтың
ішкі
жоне
сыртқы
саясаттағы
көрегендігі көшбасшылыгы арқылы дәлелденіп отыр.
Қазақстандық
дипломатияның
басты
ерекшелігі
жеке үлттык,
мемлекеттік,
өнірлік мүдаелерді
әлем
өркениетіне
ортак,
өзекті
мұраттармен
үйлестіре. сабақтас ыра жүріізуі. Тоуелсіз К,азақстан
Республикасынын,
іш<і
дамуына
мол
мүмкіндіктер
туғызатын әлем елдерімен карым-қатынастарды да-
мыту,
нығайту
ушін
Елбасымыз
негіздеген
сая
си устанымдарымызды дамыта жапгастыра береміз.
Қазакстанның
ЕҚЫҮ-на
торағалыгы
халықаралық.
мемлекетарапык, қарым-қатынастар саясатының жаңа
стратегиялык нәтижелеріне кол жеткізеді.
Қазақстанның ЕҚЫҰ-на терагапық етуі шеңбер нде
қаңтар айынан бері кептеген іс-шарапар жузеге ась-
оылуда.
Мысагы, жақьнда Апматыда өткен «ЕҚЬ
і
Ұ
Еуразия өлшемі» Трансазиялық парламента* фору
мы да әлем халықтарының қауіі ісіздігін нығайту жөне
ынтымақтастығьм
дамыту
мәселелерін
талқылады.
Форумға
қатысушыларға
арналган
Қазачстан
Республикасынын,
Президенті
Нурсултан
Әбішупы
Назарбаевтың Үндеуі оқылды. Елбасьның Үндеунде
халыктардың
ынтымақтастығы
мен
өзара
бірін-бірі
колдауга
негізделген
әріптестікті
күшейту
өзектілігі
атап көрсетілген. Форумға ЕҚЫҮ қүрамь ндагы мемле-
кеттер Парламенттерінің, Жерорта теңізі мен азиялык
әріптестер Үйымдарынын, Ауганстан, Пәкістан, Йордания
парламентшілерінің, халықаралық басқа да үйымдардың,
іргелі ғылыми-зерттеу институттарының, дипломатиялық
корпустардың екіпдор қатысып, халықаралық кауіпсіздік
пен ынтымацтастыктыи, өзекті мәселелері туралы келелі
ойларын
ортаға
сапды
Кдзақстанның
Еуропадағы
Кауіпсіздік және Ынтымактастық Ұйымына төоагалык;
кызме і аясында ө :кен бұ; форумда бағдарламалық-
тақырыптық
үш
сессия
жумыс
істеді:
біоіншісінің
тақырыбы - «Аймакхық қауіпсіздік. Ауганстан, терро
ризм және есірткі заттарымем күрес, қарусыздаііу;
екіншісінін тақырыбы - «Еуразия: Дамушы нарықтар
және өріс алган шақырулар Экономикалық даму сау-
да, ресурстарды баскару, еңбек, көші-кон, экологиялық
мәселелер»;
уииіншісінін,
тақырыбы
-
«Адамзаттык
олшем. Діни тозімділік, саяси даму, адам саудасымен
күрес. гендерлік теңд:к».
Форумдағы талқыланған багдарламалық тақырыптар
желісінде
қазіргі
Қыргызстандагы
қауіпсіздік
пен
гурақгылык, мәселөлері басты назарда, сөз арқауында
болды. ЕҚЫҰ-на гөрағалық егу шеңберіндегі мундай іс-
шаралар жалғаса береді.
Қазакстан
-
қазіргі
кезенде
әлем
еркениег
кеңістігіндеіі
танымал
ірі
мемлекет.
Елбасымыздың
мемлекетімізді даналықпен
басқарған
кешбасшылык,
<ызметінің
нәтижесінде
нарықты.қ
экономиками,
демократиялық қурылымдарды, аймақтық және әлемдік
қауіпсіздік пен ынтымактастықть1
ішкі және сыртқы сая-
сап"агы турақтылықты қальптастырған, барлық мемлекет-
төрге сен мді әріптес бола алать н мемлекет екендігіміз
толық дәлелденді Қазақстаі і Республикасынын, көрнекті
халькараліық уйымға терагалыгы - хапқымыздың әлсм
оркениеті кеңісіііінде і дамы+ан мемлекеттер қатарында
болатын мән,гілік болашағының да коосеткіш> К,азақ және
олем хагіықтарының рухани қундылықтарын ұрпақтардың
игеруі до ось ыі ітымақтастык аясында жүзеіе асатыны
анык,.
С
Достарыңызбен бөлісу: |