Филология кафедрасы


Тапсырма: Аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын анықтау  Есеп беру  түрі



Pdf көрінісі
бет14/15
Дата03.03.2017
өлшемі1,21 Mb.
#5996
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15

Тапсырма: Аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын анықтау 
Есеп беру  түрі: Синтаксистік талдау 
Әдістемелік нұсқау: Әдістемелік нұсқау: Сөйлемнің синтаксистік талдау сызбасы   
1. Айтылу мақсатына қарай   
а) хабарлы, сұраулы, лепті, бұйрықты    восклицательное, побудительное) 
2. Құрылысына қарай   
а) жай сөйлем   
б) құрмалас сөйлем   
-мезгіл, себеп-салдар, қарсылықты, шартты, салыстырмалы, түсіндірмелі, талғаулы,  
 кезектес, амал, мақсат,    
3. Сөйлем мүшелері    
а) баяндауыш, бастауыш, толықтауыш, анықтауыш, пысықтауыш. 
4. Жай сөйлемнің түрлері  а) жалаң, жайылма  б) толымды, толымсыз  в) жақты, жақсыз. г) 
атаулы   
5. Сөз тіркесі   
а) еркін тіркес/есімді, етістікті  
б) тұрақты тіркес   
6. Сөздердің байланысу түрлері   
а) қиысу   
б) меңгеру   
в) матасу   
г) қабысу   
д) жанасу   
7. Сөздердің байланысу тәсілдері   
а) интонация 
б) жалғаулар   
в) септеулік шылаулар
   
г) орын тәртібі
   
Тапсырманы орындау мерзімі және студент білімін бағалау:  
11-12 -апта, жоғарғы ұпай- 3 
 
7-тақырып. Күрделі синтаксистік тұтастық 
Мақсаты: Күрделі синтаксистік тұтастық жайында ғалымдар пікірлермен   таныстыру. 
Қарастырылатын сұрақтар:  
1.Күрделі синтаксистік тұтастықтың грамматикалық, семантикалық    сипаты.  
2.Күрделі синтаксистік тұтастықтың құрылымдық белгілері, түрлері, қызметі.  
3.Күрделі синтаксистік тұтастықты зерттеуге арналған негізгі еңбектер. 
Тапсырма: Күрделі синтаксистік тұтастықтың жасалу жолдарын анықтау 
Есеп беру  түрі: Синтаксистік талдау 

 
Әдістемелік нұсқау:   Сөйлемнің синтаксистік талдау сызбасы   
1. Айтылу мақсатына қарай   
а) хабарлы, сұраулы, лепті, бұйрықты    восклицательное, побудительное) 
2. Құрылысына қарай   
а) жай сөйлем   
б) құрмалас сөйлем   
-мезгіл, себеп-салдар, қарсылықты, шартты, салыстырмалы, түсіндірмелі, талғаулы,  
 кезектес, амал, мақсат,    
3. Сөйлем мүшелері    
а) баяндауыш, бастауыш, толықтауыш, анықтауыш, пысықтауыш. 
4. Жай сөйлемнің түрлері  а) жалаң, жайылма  б) толымды, толымсыз  в) жақты, жақсыз. г) 
атаулы   
5. Сөз тіркесі   
а) еркін тіркес/есімді, етістікті  
б) тұрақты тіркес   
6. Сөздердің байланысу түрлері   
а) қиысу   
б) меңгеру   
в) матасу   
г) қабысу   
д) жанасу   
7. Сөздердің байланысу тәсілдері   
а) интонация 
б) жалғаулар   
в) септеулік шылаулар
   
г) орын тәртібі
   
Тапсырманы орындау мерзімі және студент білімін бағалау:  
13-14-15 -апталар, жоғарғы ұпай- 3 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
ҚАЗАҚ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ГУМАНИТАРЛЫҚ-ЗАҢ УНИВЕРСИТЕТІ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
«СИНТАКСИСТІ ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ»  
ПӘНІНЕН  СТУДЕНТТЕРДІҢ БІЛІМІН БАҚЫЛАУ  ЖӘНЕ БАҒАЛАУ ЖҮЙЕСІ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Семей, 2015 

 
 
Межелік бақылауға арналған тапсырмалар 
1-нұсқа 
Мәтіннен  құрмалас сөйлемдерді  тауып, талдау жасаңыз: 
Тамақтан  да,  ойыннан  да,  күлкіден  де,  мақтаннан  да,  кербездіктен  де,  тойдан  да, 
топтан да, қатыннан да көңілі аз ба, көп пе жалығады. 
Бірі  –  бет  пішінін,  сақал-мұртын,  мүшесін,  жүрісін,  қас-қабағын  қолдан  түзеп, 
шынтағын көтеріп, қолын тарақтап әуре болмақ.  
Ол қиянатшыл балалары талапқа да, ғылымға да, ұстазға да, хаттә иман иғтиқатқа 
да қиянатбірлән болад]. 
Адам  баласына  жыртықсыз,  кірсіз,  сыпайы  киініп,  һәм  ол  киімін  былғап, 
былжыратып кимей, таза кимек – дұрыс іс. 
Қылам  дегенін  қыларлық,  тұрам  дегенінде  тұрарлық,  мінезде  азғырылмайтын 
ақылды, арды сақтарлық беріктігі, қайраты бар болсын. 
 Адам баласын құрт, құс, өзге хайуандар сипатында жаратпай, бұл гузәл сипатты беріп, екі 
аяққа бастырып, басын жоғары тұрғызып, дүниені көздерлік қылып өзге хайуандар секілді 
тамақты  өз  басымен  алғызбай,  ыңғайлы  екі  қолды  басқа  қызмет  еттіріп,  не  ішіп,  не 
жегенін  білмей  қалмасын  деп,  исін  алып  ләззаттанғандай  қылып  ауыз  үстіне  мұрынды 
қойып,  оның  үстіне  тазалығын  байқарлық  екі  көз  беріп,  ол  көздерге  нәзіктен,  зарардан 
қорғап тұрарлық қабақ беріп, ол қабақтарды ашып-жауып тұрғанда қажалмасын деп кірпік 
жасап,  маңдай  тері  тура  көзге    ақпасын  деп,  қаға  беруге  қас  беріп,  оның  жүзіне  көрік 
қылып,  бірінің  қолынан  келместей  істі  көптесіп  бітірмекке,  біреу  ойын  біреуіне 
ұқтырарлық тіліне сөз беріп жаратпақтығы махаббат емес пе? 
Біріңе бірің қонақ екенсің, өзің дүниеге де қонақ екенсің, біреудің бағына, малына 
күндестік қылып, я көрсеқызарлық қылып көз алартыспақ лайық па?  
Қарны аш кісінің көңілінде ақыл, бойында ар, ғылымға құмарлық қайдан болсын. 
Өстіп жер-жүзіндегі жұрттың қоры болып, бірімізді біріміз аңдып өтеміз бе? . 
Олай болғанда, пенде өз тырысқандығыменен не табады?  
Ай,  құдай-ай,  жанға  мырза  қылатұғын,  ердің  жадағайда-ақ  сертке  тұрғыштығы, 
малға  мырзалығы,  дүниенің  бір  тиын  есеп  көрмейтұғыны,  жомарттығы  -  әр  түрлі 
белгісібойында тұрмас па еді?!  
2-нұсқа 
Мәтіннен  салалас құрмалас сөйлемдерді  тауып, талдау жасаңыз: 
Әуел құданың, екінші – халықтың, үшінші дәулеттің. Төртінші – ғибраттың, бесінші – 
ақылдың, ардың бәрінің дұшпаны ол. 
Жұрттың  бәрі  біледі  өлетұғынын  және  өлім  үнемі  қартайып  келмейтұғынын,  бір 
алғанды қайта жібермейтұғынын. 
Қыстауы тарлық қылса, арызы жеткендік, сыйы өткендік, барлық қызметімен біреудің 
қыстауын сатып алмақ, ептеп алмақ, тартып алмақ. 
Ай,  құдай-ай,  жанға  мырза  қылатұғын,  ердің  жадағайда-ақ  сертке  тұрғыштығы, 
малға  мырзалығы,  дүниенің  бір  тиын  есеп  көрмейтұғыны,  жомарттығы  -  әр  түрлі 
белгісібойында тұрмас па еді?!  
Ей,  қайрат,  бірақ  қаруыңа  қарай  қаттылығың  да  мол,  пайдаң  да  мол,  залалыңда 
мол. 
Ей, мұсылмандар, біреу бай болса, біреу кедей болса, біреу ауру, біреу сау болса, 
біреу  есті,  біреу  есер  болса,  біреуінің  көңілі  жақсылыққа  мейілді,  біреуінің  көңілі 
жамандыққа мейілді, - бұлар неліктен.  
Ей, Аристодим, қате айтасың!  
Әуелі бұл ісімді  ол ісімнен асырайын деп, артық ісмерлер іздеп, жүріп көріп, біраз 
істес болып, өнер арттырайын деп, түзден өнер іздемейді. 

 
Бағаны  алдамшы  шайтан  тамыр  болалық  деп,  бір  болымсызын  берген  болып,  артынан 
үйтемін-бүйтемін,  қарық  қыламын,  тамырым,  досым  десе,  мен  де  керектінің  бірі  болып 
қалыппын ғой деп және жасынан іс істеп үйден шықпағандық қылып, жоқ-барға тырысып, 
алдағанды  білмей,  дереу  оның  жетпегенін  жеткіземін  деп,  тіпті  жетпесе  өзінен  қосып, 
қылып  бер  дегенінің  бәрін  қылып  беріп,  күні  өтіп  еңбек  қылар  уақытынан  айрылып, 
«жоғары шыққа» қарық болып, тамақ, киім, борыш есінен шығып кетіп, енді олар қысқан 
күні біреудің малын бұлдап қарызға алады. 
Оны қылып берейін, мұны қылып берейін деп сонымен табысы құрламай, борышы 
асып, дауға айналып, адамшылықтан айрылып, қор болып кетеді. 
Тілеуді  құдайдан  тілемей,  пендеден  тілеп,  өз  бетімен  еңбегімді  жандыр  демей, 
пәленшенікін әпер  демек ол құдайға айтарлық сөз бе?  
 
3-нұсқа 
 
Мәтіннен  сабақтас құрмалас сөйлемдерді  тауып, талдау жасаңыз: 
Өзімдікін жөн қыламын деп, құр «ой, тәңірі-ай!» деп таласа бергеннің несі сөз?  
Дүниеде  жүргенде  -  туысың,  өсуің,  тоюяың,  ашығуың,  қайғың,  қазаң,  дене 
бітімің,шыққан жерің, бармақ жерің – бәрі бірдей. 
Ахиретке қарай - өлуің, көрге кіруің, шіруің, махшарда сұралуың- бәрі бірдей  . 
Адамның  ғылымы,  білімі  хақиқатқа,  растыққа  құмар  болып,  әр  нәрсенің  түбін, 
хикметін білмекке ынтықбірлән табылады . 
Ол  разылықтарыңнан  басқа  осы  махшар  ішінде,  сендердің  осы  қылғаныңа  өзі 
қылмаса да, іші еріп, ынтық болған достарың табылса, шафағат қылыңдар деп айтар дейді. 
Енді хақиқат сүйіп, шынды білмек құмарың болса, адамдыққа лайықты ықыласты 
құлағыңды қой.  
Мұндай  ұят  қылық  қылғаныңды  бөтен  кісі  білмесе  де,  өз  ақылың,  өз  нысабың 
өзіңді сөккен соң, іштен ұят келіп, өзіне жаза тарттырады]. 
Не  шариғатқа  теріс,  не  ақылға  теріс  жазығы  жоқ  болса  да,  надандықтан  бойын 
керістентіріп,  шешілмегендік  қылып,  ұялмас  нәрседен  ұялған  ұялу-  ақымақтық, 
жамандық. 
Біздің қазақтың қосқан аты алдында келсе, күреске түсірген балуаны жықса, салған 
құсы алса, қосқан иті өзгеден озып барып ұстаса, есі шығып бір қунады. 
Адам  баласына  жыртықсыз,  кірсіз,  сыпайы  киініп,  һәм  ол  киімін  былғап, 
былжыратып кимей, таза кимек – дұрыс іс. 
Тамақтан  да,  ойыннан  да,  күлкіден  де,  мақтаннан  да,  кербездіктен  де,  тойдан  да, 
топтан да, қатыннан да көңілі аз ба, көп пе жалығады. 
Бұл мінез – ақылдылардың, арлылардың, артықтардың мінезі. 
Біздің  қазақтың  достығы,  дүшпандығы,  мақтаны,  мықтылығы,  мал  іздеуі,  жұрт 
тануы ешбір халыққа ұқсамайды. 
Асап-ішуге  малдың  тапшылығы  да,  ағайынның  араздығына  уа  әр  түрлі  бәлеге, 
ұрлық, зорлық, қулық, сұмдық секілді нәрселерге үйірлендіруге себеп болатыұғын нәрсе. 
 
3. Қорытынды бақылауға арналған тест тапсырмалары 
                1-нұсқа 
1.
 
Синтаксистің  зерттеу нысаны. 
А. Сөздердің құрылымдық сипаты 
В. Сөздердің лексика-граматикалық топтары 
С. Сөздердің даму қалпы, шығу арналары, түрлі қабаттары мен  стильдік мәндері 
Д. Сөйлемнің құрылысын зерттейді 
Е. Сөздің дыбыстық жағы 

 
2.  Синтаксистік  тұлғалардың  тиісті  грамматикалық  амалдар  арқылы  қалыптасқан 
грамматикалық тұрпаты. 
А. Морфологиялық форма; В. Синтаксистік форма; С. Аналитикалық форма; Д.Күрделі 
сөз; Е. Сөйлем 
3. Бағыныңқы сыңардың басыңқымен табыс, барыс, жатыс, шығыс, көмектес септіктерінің 
бірінде тұрып байланысуы. 
А. матасу; В. меңгеру; С. қабысу; Д. жанасу; Е. қиысу 
4. Сөздердің ешқандай жалғаусыз орын тәртібі арқылы тек іргелес тұрып байланысуы. 
А. матасу; В. меңгеру; С. қабысу; Д. жанасу; Е. қиысу 
5.  Сөздердің ешқандай жалғаусыз орын тәртібі арқылы  іргелес те алшақ та тұрып 
байланысуы  
А. матасу; В. меңгеру; С. қабысу; Д. жанасу; Е. қиысу 
6. Ілік септікті сөз бен тәуелдік жалғаулы сөздің байланысы 
А. матасу; В. меңгеру; С. қабысу; Д. жанасу; Е. қиысу 
7. Бастауыш пен баяндауыштың жақ-жағымен жекеше-көпше түрде сәйкесіп байланысуы. 
А. матасу; В. меңгеру; С. қабысу; Д. жанасу; Е. қиысу 
8. Абай өзінен үлкен кісінің қорыққанына қатты ырза еді. Қиыса байланысқан сөз тіркесін 
көрсетіңіз. 
А.Абай ырза еді; В. өзінен қорыққанына; С. үлкен кісінің; Д. қатты ырза; Е. кісінің 
қорыққанына 
9. Матаса байланысқан сөз тіркесін көрсетіңіз. 
А.Абай ырза еді; В. өзінен қорыққанына; С. үлкен кісінің; Д. қатты ырза; Е. кісінің 
қорыққанына 
10. Қабыса байланысқан сөз тіркесін көрсетіңіз. 
А.Абай ырза еді; В. өзінен қорыққанына; С. үлкен кісінің; Д. өзінен үлкен; Е. кісінің 
қорыққанына 
11. Меңгеріле байланысқан сөз тіркесі 
А.Абай ырза еді; В. өзінен қорыққанына; С. үлкен кісінің; Д. өзінен үлкен; Е. кісінің 
қорыққанына 
12. Толық мағыналы ең кемі екі сөздің грамматикалық байланысқа түсуі негізінде 
қалыптасқан синтаксистік бірлік. 
А.күрделі сөз; В. Тұрақты тіркес; С. Сөз тіркесі; Д. Түйдекті тіркес; Е. сөйлем 
13. Лексикалық, грамматикалық форма тудыру мақсатында жұмсалатын тіркестер.  
А.күрделі сөз; В. Тұрақты тіркес; С. Сөз тіркесі; Д. Түйдекті тіркес; Е. сөйлем 
14. Сөздердің байланысу тәсілдері 
А. 2; В.3; С. 4; Д. 5; Е. 6 
15. Сөздердің байланысу түрлері 
 А. 2; В.3; С. 4; Д. 5; Е. 6 
16. Басыңқы сыңары есім сөзден болған сөз тіркесі 
А.есімді сөз тіркесі; В.етістікті тіркес; С.зат есімді тіркес; Д.тұрақты тіркес; Е. күрделі 
тіркес 
17. Басыңқы сыңары етістіктен болған сөз тіркесі 
А.есімді сөз тіркесі; В.етістікті тіркес; С.зат есімді тіркес; Д.тұрақты тіркес; Е. күрделі 
тіркес 
18. Қабыса байланысқан сөз тіркесін көрсетіңіз 
А.аула сыпыру; В.асық ойнау; С.көк ала; Д.ұл бала ; Е. түйеқұс 
19. Бағыныңқы сөз басыңқы сөз атаған заттың жынысын білдіретін қабыса байланысқан 
есімді сөз тіркесі. 
А. Қой қора; В.ағаш қасық; С. Төс қалта; Д. Ұл бала; Е. тоты құс 
20. Бағыныңқы сөз басыңқы сөз атаған заттың материалын білдіретін қабыса байланысқан 
есімді сөз тіркесі. 
А. Қой қора; В.ағаш қасық; С. Төс қалта; Д. Ұл бала; Е. тоты құс 

 
 
2-нұсқа 
1. Бағыныңқы сөз басыңқы сөз атаған заттың материалын білдіретін қабыса байланысқан 
есімді сөз тіркесі. 
А. Қой қора; В.ағаш қасық; С. Төс қалта; Д. Ұл бала; Е. тоты құс 
2. Бағыныңқы сөз басыңқы сөз атаған заттың неге арналғанын білдіретін қабыса 
байланысқан есімді сөз тіркесі. 
А. Қой қора; В.ағаш қасық; С. Төс қалта; Д. Ұл бала; Е. тоты құс 
3. Бағыныңқы сөз басыңқы сөз атаған заттың орнын білдіретін қабыса байланысқан есімді 
сөз тіркесі. 
А. Қой қора; В.ағаш қасық; С. Төс қалта; Д. Ұл бала; Е. тоты құс 
4. Анықтауыштық қатынасты білдіретін сөз тіркесін көрсетіңіз. 
А. Сабаққа бару; В. Жолдан келу; С.терең сай; Д. Ақ сары; Е. қайынаға 
5. «Зат есім – зат есім» типті сөз тіркесін көрсетіңіз.  
А.Биік жар; В. Бүкіл халық; С. Он үй; Д. Қыз бала; Е. айтар сөз 
6. «Сын есім – зат есім» типті сөз тіркесін көрсетіңіз.  
А.Биік жар; В. Бүкіл халық; С. Он үй; Д. Қыз бала; Е. айтар сөз 
7. «Есімдікті – зат есім» типті сөз тіркесін көрсетіңіз.  
А.Биік жар; В. Бүкіл халық; С. Он үй; Д. Қыз бала; Е. айтар сөз 
8. «Сан есім – зат есім» типті сөз тіркесін көрсетіңіз.  
А.Биік жар; В. Бүкіл халық; С. Он үй; Д. Қыз бала; Е. айтар сөз 
9. «Есімше – зат есім» типті сөз тіркесін көрсетіңіз.  
А.Биік жар; В. Бүкіл халық; С. Он үй; Д. Қыз бала; Е. айтар сөз 
10. Меншіктілік қатынасты білдіретін матаса байланысқан сөз тіркесі.   
А. Баланың кітабы; В. Көйлектің жағасы; С. Желдің лебі; Д. Терезенің көзі; Е. үй біздікі 
11. Бүтін зат пен бөлшегі арасындағы қатынасты білдіретін матаса байланысқан сөз 
тіркесі.   
А. Баланың кітабы; В. Көйлектің жағасы; С. Желдің лебі; Д. Жаздыгүні; Е. үй біздікі 
12. Матаса байланысқан сөз тіркестерін берік изофет, босаң изофет деп бөлген ғалым. 
А. Балақаев М.Б.; В. Баскаков А.Н.; С. Катанов Н.Ф.; Д.; Майзель С.С. 
13. Толық емес құрамды матаса байланысқан сөз тіркесін көрсетіңіз.  
А.үкінің қанаты; В. Баланың дәптерінің беті; С.терезе әйнегі; Д. Ағаш қасық; Е. жігіттің 
жігіті 
14. Затты ерекшелеп айту үшін қолданылған матаса байланысқан сөз тіркесі 
А.үкінің қанаты; В. Баланың дәптерінің беті; С.терезе әйнегі; Д. Ағаш қасық; Е. жігіттің 
жігіті 
15.Матасудың түрлі құрамда көрінуін сөз тіркесіндегі сөздердің грамматикалық 
байланысына тәуелді деп көрсеткен ғалым 
А. Аманжолов С..; В. Баскаков А.Н.; С. Катанов Н.Ф.; Д.; Майзель С.С. 
16. Зат пен сапаның арасындағы қатыстық байланысты білдіретін бағыныңқы сын есімді 
сөз тіркестері 
А. Келгеніне қуанды; В. Ақылға бай; С. Көк көйлек; Д. Шебер жігіт; Е. биіктің биігі 
17. Сан есімді сөз тіркесін көрсетіңіз.  
А. Үш жігіт; В. Бесінші қатар; С.балалардың бесеуі; Д. Жүз елу бес; Е. Олар екеу 
18. Қабыса байланысқан етістікті сөз тіркесін көрсетіңіз. 
А. Жолға шығу; В. ән салу; С. Бір рет сүрінді; Д. Екіге бөлді; Е. үйден шықты 
9. «Үстеу – етістік» қабыса байланысқан сөз тіркесі 
А. Жоғары көтерілу; В. Елге келу; С. Қара қасты; Д. әзір болу; Е. ойлап қою. 
20. Көсемше қабысуы арқылы құрылған етістікті сөз тіркесі 
А. Ойлап еді; В.шығып келеді; С. тоқтап қалды; Д. Аяңдап келді; Е. секіріп қалды 
 
 

 
2-межелік бақылауға арналған тест сұрақтары 
1-нұсқа 
1. Көсемше қабысуы арқылы құрылған қимылдың дүркінділігін білдіретін етістікті сөз 
тіркесі 
А. Ойлап еді; В. шығып келеді; С. тоқтап қалды; Д. Аяңдап келді; Е. айта-айта шаршады 
2. Көсемше қабысуы арқылы құрылған мақсат мағыналы етістікті сөз тіркесі. 
А. Келе ірісті; В. Сұрай отырды; С. Жағып берді; Д. өлшегелі алды; Е. сыланып отыр 
3. Табыс септік тұлғалы сөзді меңгерген етістікті сөз тіркесін көрсетіңіз.  
А. Жиналып келді; В. Барға қанағат; С. Қолын берді; Д. Сағы сынды; Е. атты адам 
4. Іс-қимылдың бағытын білдіретін барыс септікті зат есімді меңгерген етістікті сөз 
тіркесі. 
А. Таудан түсті; В. Жолмен жүрді; С. өткелден өтті; Д.ауылға келді; Е. Хабарға қанықты  
5. Іс-қимылдың обьектісін білдіретін барыс септікті зат есімді меңгерген етістікті сөз 
тіркесі. 
А. Таудан түсті; В. Жолмен жүрді; С. өткелден өтті; Д.ауылға келді; Е. шайға қанды 
6. Іс-қимылдың мезгілін білдіретін жатыс септікті зат есімді меңгерген етістікті сөз 
тіркесі. 
А. Таудан түсті; В. Жолмен жүрді; С. Байталында құлындады; Д.ауылға келді; Е. шайға 
қанды 
7. Шығыс септікті сөзді меңгерген етістікті сөз тіркесін көрсетіңіз. 
А. Оймен білді; В. Жолмен жүрді; С. өткелден өтті; Д.ауылға келді; Е. шайға қанды 
8. Шығыс жалғаулы зат есім мен етістіктен құралған тіркестегі себеп-салдарлық қатынас. 
А. Жолдан келді; В. Егіннен қайтты; С. Мінезінен тапты; Д. Көпірден өтті; Е. суыққа 
тоңды 
9.  Шығыс жалғаулы зат есім мен етістіктен құралған тіркестегі мекендік қатынас. 
А. Ызадан өртенді; В. Қолынан берді; С. Інге тығылды ; Д. Қаладан көрді; Е. теріден 
жасады. 
10. Шығыс жалғаулы зат есім мен етістіктен құралған тіркестегі материалды атайтын 
обьектілік қатынас. 
А. Ызадан өртенді; В. Қолынан берді; С. Інге тығылды ; Д. Қаладан көрді; Е. теріден 
жасады. 
11. Бүтін зат пен бөлшегі арасындағы қатынасты білдіретін матаса байланысқан сөз 
тіркесі.   
А. Баланың кітабы; В. Көйлектің жағасы; С. Желдің лебі; Д. Жаздыгүні; Е. үй біздікі 
12. Матаса байланысқан сөз тіркестерін берік изофет, босаң изофет деп бөлген ғалым. 
А. Балақаев М.Б.; В. Баскаков А.Н.; С. Катанов Н.Ф.; Д.; Майзель С.С. 
13. Толық емес құрамды матаса байланысқан сөз тіркесін көрсетіңіз.  
А.үкінің қанаты; В. Баланың дәптерінің беті; С.терезе әйнегі; Д. Ағаш қасық; Е. жігіттің 
жігіті 
14. Затты ерекшелеп айту үшін қолданылған матаса байланысқан сөз тіркесі 
А.үкінің қанаты; В. Баланың дәптерінің беті; С.терезе әйнегі; Д. Ағаш қасық; Е. жігіттің 
жігіті 
15.Матасудың түрлі құрамда көрінуін сөз тіркесіндегі сөздердің грамматикалық 
байланысына тәуелді деп көрсеткен ғалым 
А. Аманжолов С..; В. Баскаков А.Н.; С. Катанов Н.Ф.; Д.; Майзель С.С. 
16. Зат пен сапаның арасындағы қатыстық байланысты білдіретін бағыныңқы сын есімді 
сөз тіркестері 
А. Келгеніне қуанды; В. Ақылға бай; С. Көк көйлек; Д. Шебер жігіт; Е. биіктің биігі 
17. Сан есімді сөз тіркесін көрсетіңіз.  
А. Үш жігіт; В. Бесінші қатар; С.балалардың бесеуі; Д. Жүз елу бес; Е. Олар екеу 
18. Қабыса байланысқан етістікті сөз тіркесін көрсетіңіз. 
А. Жолға шығу; В. ән салу; С. Бір рет сүрінді; Д. Екіге бөлді; Е. үйден шықты 

 
9. «Үстеу – етістік» қабыса байланысқан сөз тіркесі 
А. Жоғары көтерілу; В. Елге келу; С. Қара қасты; Д. әзір болу; Е. ойлап қою. 
20. Көсемше қабысуы арқылы құрылған етістікті сөз тіркесі 
А. Ойлап еді; В.шығып келеді; С. тоқтап қалды; Д. Аяңдап келді; Е. секіріп қалды 
 
2-нұсқа 
1. Меңгеріле байланысқан сөз тіркесі 
А.Абай ырза еді; В. өзінен қорыққанына; С. үлкен кісінің; Д. өзінен үлкен; Е. кісінің 
қорыққанына 
2. Толық мағыналы ең кемі екі сөздің грамматикалық байланысқа түсуі негізінде 
қалыптасқан синтаксистік бірлік. 
А.күрделі сөз; В. Тұрақты тіркес; С. Сөз тіркесі; Д. Түйдекті тіркес; Е. сөйлем 
3. Лексикалық, грамматикалық форма тудыру мақсатында жұмсалатын тіркестер.  
А.күрделі сөз; В. Тұрақты тіркес; С. Сөз тіркесі; Д. Түйдекті тіркес; Е. сөйлем 
4. Сөздердің байланысу тәсілдері 
А. 2; В.3; С. 4; Д. 5; Е. 6 
5. Сөздердің байланысу түрлері 
 А. 2; В.3; С. 4; Д. 5; Е. 6 
6. Басыңқы сыңары есім сөзден болған сөз тіркесі 
А.есімді сөз тіркесі; В.етістікті тіркес; С.зат есімді тіркес; Д.тұрақты тіркес; Е. күрделі 
тіркес 
7. Басыңқы сыңары етістіктен болған сөз тіркесі 
А.есімді сөз тіркесі; В.етістікті тіркес; С.зат есімді тіркес; Д.тұрақты тіркес; Е. күрделі 
тіркес 
8. Қабыса байланысқан сөз тіркесін көрсетіңіз 
А.аула сыпыру; В.асық ойнау; С.көк ала; Д.ұл бала ; Е. түйеқұс 
9. Бағыныңқы сөз басыңқы сөз атаған заттың жынысын білдіретін қабыса байланысқан 
есімді сөз тіркесі. 
А. Қой қора; В.ағаш қасық; С. Төс қалта; Д. Ұл бала; Е. тоты құс 
10. Бағыныңқы сөз басыңқы сөз атаған заттың материалын білдіретін қабыса байланысқан 
есімді сөз тіркесі. 
А. Қой қора; В.ағаш қасық; С. Төс қалта; Д. Ұл бала; Е. тоты құс 
11. Бағыныңқы сөз басыңқы сөз атаған заттың материалын білдіретін қабыса байланысқан 
есімді сөз тіркесі. 
А. Қой қора; В.ағаш қасық; С. Төс қалта; Д. Ұл бала; Е. тоты құс 
12. Бағыныңқы сөз басыңқы сөз атаған заттың неге арналғанын білдіретін қабыса 
байланысқан есімді сөз тіркесі. 
А. Қой қора; В.ағаш қасық; С. Төс қалта; Д. Ұл бала; Е. тоты құс 
13. Бағыныңқы сөз басыңқы сөз атаған заттың орнын білдіретін қабыса байланысқан 
есімді сөз тіркесі. 
А. Қой қора; В.ағаш қасық; С. Төс қалта; Д. Ұл бала; Е. тоты құс 
14. Анықтауыштық қатынасты білдіретін сөз тіркесін көрсетіңіз. 
А. Сабаққа бару; В. Жолдан келу; С.терең сай; Д. Ақ сары; Е. қайынаға 
15. «Зат есім – зат есім» типті сөз тіркесін көрсетіңіз.  
А.Биік жар; В. Бүкіл халық; С. Он үй; Д. Қыз бала; Е. айтар сөз 
16. «Сын есім – зат есім» типті сөз тіркесін көрсетіңіз.  
А.Биік жар; В. Бүкіл халық; С. Он үй; Д. Қыз бала; Е. айтар сөз 
17. «Есімдікті – зат есім» типті сөз тіркесін көрсетіңіз.  
А.Биік жар; В. Бүкіл халық; С. Он үй; Д. Қыз бала; Е. айтар сөз 
18. «Сан есім – зат есім» типті сөз тіркесін көрсетіңіз.  
А.Биік жар; В. Бүкіл халық; С. Он үй; Д. Қыз бала; Е. айтар сөз 
19. «Есімше – зат есім» типті сөз тіркесін көрсетіңіз.  

 
А.Биік жар; В. Бүкіл халық; С. Он үй; Д. Қыз бала; Е. айтар сөз 
20. Меншіктілік қатынасты білдіретін матаса байланысқан сөз тіркесі.   
А. Баланың кітабы; В. Көйлектің жағасы; С. Желдің лебі; Д. Терезенің көзі; Е. үй біздікі 

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет