Халықаралық ғылыми-практикалық конференция ЕҢбектері

 

481 

Творческая работа по созданию нового типа костюма на основании уже избранного 

конкретного  источника,  как  правило,  включает  несколько  приемов:  вычленение  из 

цельного  образа  предмета  каких  –  либо  его  свойств;  соединение  вычленных  свойств; 

усиление  или  ослабление  свойств  или  качеств;  перенос  этих  свойств  или  качеств  на 

объект творчества. 

Итак,  предпосылкой  к  творческой  работе  является  взаимодействие  художника  с 

окружающим  его  миром.  И  чем  ногообразнее  это  взаимодействие,  тем  больше  стимула 

для движения, мысли, шире возможность ассоциативной работы мозга. 

Взаимодействие художника  с окружаеющим его миром выражается  в изучении им 

природы,  многообразных  форм  проявления  в  ней  прекрасного,  в  изучении  объектов 

материальной  и  духовной  культуры  человеческого  общества.  Это  представляет  собой 

рациональную  осознанную  сторону  творческого  процесса  в  поиске  образа  будущего 

костюма.  Одновременно  с  этим  процессом  в  творческой    деятельности  жудожника 

происходит  другой,  иррациональный,  неосознанный  процесс,  который  еще  назывет 

интуицей.  Он  не  потвержден  логическому  осмыслению,  непоследователен,  но  в 

критический  момент  творчества  именно  он  предоставляет  в  распоряжение  осознанного 

действия  материал,  который  вдруг  всплывает,  как  из  небытия,  из  кладовых  памяти, 

создавая впечетление внезапного озарения. 

В  работе  дизайнера  по  костюму  творческими  источниками  могут  быть  любые 

явления  природы,  события  в  обществе,  предметы  действительности,  которые  его 

окружают. 

Толчком к возникновению идеи могут стать и блеск льда, и капли дождя на стекле, и 

морозные  рисунки  на  окне,  и  форма  лужи  на  асфальте,  и  взмах  крыла  птицы,  и  какое  – 

либо  архитектурное  сооружение,  и  необычная  старинная  ваза,  и  исторический  или 

национальный костюм и т. д. 

В  зависимости  от  творческого  потенциала  дизайнера  контакт  с  тем  или  иным 

источником возникает либо сразу, либо в результате тщательного изучения последнего . 

Изучение источника творчества в целях его трасформации в новые линии и формы 

одежды  происходит  и  количественно  и  качественно,  то  есть  источник  исследуется 

визуально,  анализируется,  систематизируется  его  признаки;  затем  необходимый  или 

необходимые признаки выделяется и кладуется в основу работы над эскизами. 

В работе над источником, так же как и в работе над костюмом и, в конечном итоге, в 

общении с теми, кому художник предназначает свое произведение, он пользуется языком 

линий, цвета и фактуры ткани, способов формообразования костюма. Многообразие форм 

костюма  и  их  воздействие  на  наше  восприятие  зависит  от  характера  линий, 

обрисовывающих форму или строящих ее  внутреннее конструктивное членение. На всех 

творчества-в мыслах, на бумаге, в ткани-художник должен видеть линию силуэта, так как 

она всегда непрерывна, в то время как конструктивные линии могут быть непрерывными 

и  прерывающимися.  Линии-это  азбука  модельера  в  эскизной  работе  и  в  работе  с 

материалом. У прямых-ломаных или плавных –разный характер: они то напряженные, то 

вялые, то строгие, то свободные, изящные. От того, в каком порядке, в каких сочетаниях 

их употребит дизайнер, зависит художественность формы костюма. 

Линии  силуэта  и  внутренних  членений,  элементы  формы  и  детали  в  сочетании  с 

правильно  выбранной  тканью  и  цветом  создают  художественный  образ  костюма,  и  в 

источнике  художник  в  поисках  вдохновения  обращается  к  линиям,  цвету,  организации 

фрагментов  в  целое.[1]  При  этом  включительно    допустить  в  образ  четыре  основных 

элемента, на основе которых базируется стиль костюма: цвет, текстура, линии и формы. 

  

 

 

Литература 

1.

 

Волкотруб И.Т. Основы художественного конструирования.- 

 

482 

Киев. 1988-С. 156. 

2.

 

Кэрол Мосли., Сектеры современной моды., Ростов-на-Дону.,  

     Феникс., 2006 г. 

 

ҼОЖ 373.67:37.012 

  

Бейнелеу ӛнері сабағында оқушыларға елестету арқылы сурет салдыру 

жолдары 

Сапарбаева Ұ.Ҽ., ―Сырдария‖ университеті, Жетісай қ. 

 

Бүгінгі  кезде    мектептерде    бейнелеу  ҿнері    сабағында    оқушыларды    жан-жақты  

дамыту, ҽсемдікті, сұлулықты сезіне білуге баулу мҽселесі кеңінен қолданылуда. Осыған 

орай  сабақтың    кҿптеген  тақырыптары  халық    қазынасымен,    ауыз  ҽдебиетімен  

байланыста  жүргізіліп отыр. 

Бұл  тапсырма  оқушыларда  шығармашылықты,  қайсарлықты,  тұрақтылықты 

дамытуға жағдай жасайды. Балалардың алға қойған мақсатқа қол жеткізе білу, соған жету 

үшін  кездескен  қиындықтарды  жеңе  білу  сияқты  қасиеттерге  тҽрбиелейді.  Бұл  жерде 

ҿзбеттілік, шыдамдылық жҽне қайсарлық ҽрқашан бірге жүреді. 

   Бейнелеу  ҿнері  сабағында  бала  ең  алдымен  ҿз  түйсігі  бойынша  елестету  яғни  кескін 

келбетті есіне түсіру арқылы сурет салуды үйренеді. Бүкіл танымдық процестер баланың 

бейнелеу  қаракетінен  кҿрініс  табады  да,  сурет  арқылы  одан  ҽрі  кҿркемдік  шешімге  ие 

болады. 

Бейнелеу ҿнері шығармаларын жақсы дҽрежеде қабылдау үшін балада ҿнердің ҿзінің 

бейнелеу  тілін  түсінетін  дамыған  қабілет  болуы  қажет.  Ҿнерді  қабылдау  балада  арнайы 

үйренуді  қажет  етеді.  Бұл  жағдайда  ол  үшін  бейнелеуді  алғашқы  міндет  бейнелеуді 

шындықтың кҿрінісі ретінде қабылдау болады.  

Бейнелеу  ҿнері  сабағы  арқылы  баланың  елестету,  ой-қиялын    дамытумен  тығыз 

байланысты.  Бейнелеу  ҿнері  сабағы  бір  жағынан,  белсенділік,  ҿзбетімен,  қиял,  оймен 

жұмыс істеу сияқты шығармашылық іс  ҽрекетті талап етсе, екінші жағынан эстетикалық 

бағыт    бейнелеу  ҿнері  сабағына  тҽн  қасиет.  Ал  бұл  жердегі  сезім  де,  қызығушылықта, 

тұжырым да, адамның дүниетанымы да іс -ҽрекетінен мотиві ретінде кҿрінеді.  

Мұғалім  баланың  ҿз  жұмысына    белгілі  бір  уақыт  бҿледі.  Сурет  салуға    кірісе 

отырып,  бала  ҿз  жұмысының  негізгі  сҽттерін  жоспарлап  алады,  осының  арқасында  ойы 

дамып, жетіле түседі.  

 Балаға берілетін еркіндік оның жұмысқа деген жауапкершілігін арттырып, қиялына 

қанат  бітіреді,  баланы  аса  бір  қуанышқа  бҿлейді.  Сурет  сабақтарында  бала  ҿзімен  ҿзі 

болып,  кҿбіне  ҿз  қабілетіне  қарай  ҿзіндік  туынды  жасайды.  Елестету,  ойлау,қиялдау 

арқылы  балалар  суретінің  мазмұнын  талқылауға  айрықша  орын  берілуі  керек.  Бейнелеу 

ҿнері  сабағында    сурет  салумен  айналысатын,  ҿз  ата  аналарының  басшылығымен  сурет 

салуға машықтанған балалар елестету, ойлау,қиялдау арқылы еркін тақырып бойынша ҿз 

суреттерінде  болмысты  шынайы  бейнелейді.  Ҿздері  кҿрген  заттар  мен  табиғат 

құбылыстарын, адамдардың күнделікті ҿміріндегі нақты оқиғаларды, екіншілері ҿздерінің 

іске аспаған тілектерін, армандары мен қиялдарын бейнелейді.   

   Оқушылардың  есте  сақтау  қабілетін  арттыру  үшін  ертегі  кейіпкерлеріне  арнап  сурет 

салу  бұл  ең  қызықты  тақырып.  Єрбір    бала  ертегіні  қызықтап  оқиды  ,  єңгімелеп  береді 

жєне сол туралы сурет салуға құштар.Сонымен бірге ертегі баланың дүниетанымын,ақыл-

ойын шығармашылығын арттырады. 

   Бейнелеу ҿнері  сабағында оқушылардың  фантастика  дүниесіне де  

ынта  –ықылас  білдіретінін  айтқанымыз  жҿн.  Жалмауыз,  аруақ,  жын  шайтан,  су  перісі, 

сиқыршы  перизаттармен  ертегідік  ханзада,  ханшалар  да  нақты  тіршілік  иелер  сияқты 

баланың жан дүниесімен ҿзін ҿзі сезінуін айқындайды 

Мысалы  Тоты құстың қиял ғажайып бейнесін кҿз алдына елестетіп, бейнелеу үшін оған 

шын мҽнінде тіршілік ететін құстар туралы түсінігі болуын ал содан соң тоты құстың қиял 

 

483 

ғажайып  бейнесі  ҽдеттегі  құстардан  немен  ерекшеленетінін  ойлап  алуы,  яғни  нақты 

белгілерді тылсымды белгілерімен біріктіре отырып, бір тұтас образ жасауы керек. 

       Бала жасаған тұтас образға оның жас мҿлшерін ескере отырып қарау қажет.        

Дақтар,образдар табу. Бұл сабақ ертегі оқушының шығармаларындағы кейіпкерлерді 

бейнелегенде кҿп кҿмек береді. 

Суретші ертегі кейіпкерлерін елестете отырып бейнелегенде, кейде ол ҿзіне қажетті 

бейнені таба алмай, кҿптеген нобайлар жасай да ҿз ойынан шықпай жатады. 

   Бір сҽт аспанға қарап бұлттардан ҿзі іздеген бейнені кҿруі мүмкін. Кездейсоқ ағаш, тас 

кҿлеңкелерін ертегідегі түйеде, ұзын сақалды шалға немесе сиқыршыға ұқсататын кездері 

болады.  

 Қағаз  бетіне  қара  тушь  бояуын  тамызып,  одан  шыққан  дақтардан  образдар  табу. 

Қара тушьтың, яғни пайда болған дақтың үстінен гуашь бояуымен елестете отырып кҿзін, 

мұрын, денесін т. б. бояйды.    

Сабақ процесінде  оқушылар бақылау, ойлау, композициялық шешім табады. 

Есте  сақтау,қиялдау  ойлау  арқылы  немесе  тақырып  бойынша  картина  салу 

оқушылардың творчестволық ой-қабілетін дамытып, ҿзін қоршаған єлемдегі  құбылыстар 

туралы танымын байытып,тереңдете түседі.  

Бейнелеу  ҿнері  сабағында    оқушылар    ҿз  беттерімен  үйлестіре  білуге  ,  есте  сақтап 

сурет  салуға  ,  сурет  тақырыбына  байланысты  образдарды  тұрғызуға,қимыл  – 

қозғалыстарды бейнелеуге, заттардың түр-түсін беруге жаттығады. 

   Қазақстанның  бай  табиғатын    Алатау  тауларын,  Жетісу  жерін,  Кҿкшетау  кҿлін 

,Сарыарқа даласын ,Еділ-Жайық атырабын   елестету ,есте сақтау арқылы   оқушылар жыл 

мезгіліне  байланысты  табиғаттың  ҿзгеру  ерекшелігін  бейнелейді  Жазғы  демалыс 

кездеріңде  ҿздеріңе  ұнаған  табиғат  кҿріністерін  еске  түсіру  арқылы  сурет 

салғызамыз.Туған  жердің  табиғатын  еске  түсіріп  оның  єдемілігін,  сұлулығына  кҿңіл 

аударып,түрлі-түсті ҿзгерістерді елестетеді. 

  Туған  табиғаттың  тамаша  бір  кҿрінісі  күз  мезгілі.Күзде  табиғат  єсем  сұлулана  түседі, 

түрлі-түстерге боялып , құлпыра түседі. 

  Күзде  сан  алуан  жемістер  піседі.  Еңбекшілер  күзгі  жеміс  жинауға    кіріседі.Солардың 

ішіндегі балаларды  ең қызықтыратыны бақшадағы күздік алмаларды жинау. 

 Алма  ағаштарының  суретін  салуға  дайындық  алдында  алдыңғы  шепте  тұрған 

ағаштар үлкен ,алыстағылары кішкентай болатынын естен шығармау керек.Күзде табиғат 

кҿрінісі ерекше ҿзгереді, қоршаған ортадағы ағаштар ҿсімдіктер сарғаяды.Дала сары түске 

боялады.Күз  мезгілінде  бояудың  жылы  түстері  басым  болып  келеді.  Атап  айтқанда: 

қызыл,  сары,ашық  сары,қоңыр,қызыл.Бақты  аралағанда  єр  алуан  түстерді  боялған  ағаш 

жапырақтарына  қараған  жҿн.Алған  єсерді  єрдайым  есте  ұстау  керек.  Елестету  арқылы 

осының барлығын бейнелеуге болады.  

 Жыл  мезгілінің  ішінде  кҿктем  тақырыбына  тоқталсақ  ,  жердің  буы  бұрқырап  , 

жаппай кҿк шығып, айнала құлпырады гүлдене бастайды.  

Жан –жануарлар кҿкке тойынады,үй құстары қаз,үйрек  күн шуақта маужырап дала , 

орман  құстары  құйқылжыта  сайрайды.  Күн  нұры  жер-дүниені  қыздыра  бастайды. 

ҿрік,алма,шие,алмұрт  жеміс  ағаштары  гүлдейді.Айнала  тегіс  хош  иіске  бҿленеді.  Орман 

ағаштары жаппай бүршік атып ,аз күннің ішінде жасыл желек жамылады.Осылайша орман 

,тоғай ,бау-бақша жасыл түске енеді.Балалар  бізді қоршаған єлем қандай кҿркем.Кҿгілдір 

аспан ,кҿгорай шалғын , хош иісті алма ағаштары , қызылды-жасылды гүлдер ҿсімдіктер 

керемет кҿркем.Осы кҿріністерді қағаз бетіне түрлі түсті бояулармен бейнелейміз.Кҿктем 

гүлдерінен  ҿмірдің  кҿркі  ,  кҿңілдің  қуанышы.Кҿктемде  тау  бҿктеріне  барсақ  гүлдердің 

кҿптеген түрлерін кездестіруге болады. 

   Алайда  бейнеленетін  заттарды  елестету  арқылы    олардың  ара  қатынасын  дұрыс 

қабылдау үшін бір ғана бейнелеудің шындыққа қатынасын түсіну жеткіліксіз.  

 

484 

 Онда балаға ҽсіресе сұлу кҿріністі қабылдау қиынға соғады. Жақынан жҽне алыстан 

бейнеленген  заттарды  ол  үлкенді  кішілі  заттар  ретінде  ғана  қабылдайды.  Баланың  бұл 

жердегі қабылдауы бейненің абсалютті шамасына тікелей байланысты болады. Сондықтан 

суретте жақынан бейнеленген ағаш алыстағы бейнеленген суретпен  салыстырғанда үлкен 

ағаш ретінде қабылданып, бағаланады.  

 Бейнелеу  ҿнері  шығармаларын  қабылдауға  баланы  ақырын  –ақырын  баулу  керек. 

Егер  мұғалім  адамзаттың    бейнелеу  ҿнер  тілін  меңгеруге  кҿп  уақыт  жұмсағанын  айтып 

берсе,  балаға  септігін  тигізері  сҿзсіз.  Бейнелеу  ҿнерінің  кҿрнекі  түрде,  кҿзбен  кҿру 

арқылы  айналадағы  дүниені  бейнелеу  тҽсілдеріне  негізделген  ҿз  құпия  сырлары  арқылы 

нақты болмыстың қалай бейнеленетінін білуге үйренуге болады.  

Бейнелеу  ҿнерін  оқыту  барысында  балалардың  ҿз  бетінше  жҽне  белсенділігі  жақсы 

дамуы үшін бірнеше талаптарды ескеру керек.  

Мұндай талаптардың бірі  сурет салуды шебер түсіндіру, суреттің салыну кезеңдерін 

айқын  кҿрсету.  Оқушылар  салынатын  нұсқауға  ҿз  бетінше  талдау  жасап,оның 

ерекшеліктерін анықтайды. 

 

Резюме 

   

На  занятиях  изобразительного  искусства  мы  должны  уделять  особое  внимание 

анализу содержания рисунков,которые дети сделали на основе представления,мышления и 

воображения. 

   

Для таких рисунков образцом будут служить  произведения сказкы,загадки,басни и 

природа нашего Казахстана  и др. 

 

Summarу 

It    is  necessary  to  give  an  important  role  on  the  lessons  of    Fine  Arts  to    discussing  the 

meaning of children’s picture by imagining,thinking and dreaming. 

 -developing methods of representing artistic  pecularities of art creations and evoloving method 

of teaching  are  one of the nowadays necessities  among all branches of Fine  Arts teaching.   

 -  Fairy  –takes  legends,stories,puzzles,fables,  Which    were    easily  memorised  branches  of  oral 

national  creative  power,are  really  advanced  models  for  children  to  create  a  work    of  art  by 

imaginig.   

-

 

As s rule making pictures and mastering their skills during the lesson,children with the help 

of  the methods of imagining,thinking and dreaming will be to describe in their pictures  a 

real,true to life images. 

 

Ҽдебиеттер 

1.Ҽлмұғанбетов Б., Балкенов Ж., Сурет салу жҽне бояумен жұмыс істеу ҽдістері., Алматы., 

Мектеп,1987ж. 

2.Кузин В.С., Методика препадавания изобразительного искуства в 1-3 классах. Москва.,  

Просвещение,1983 г. 

 

ҼОЖ 373.67 

Бейнелеу ӛнері сабағында  оқушыларды шығармашылыққа  баулудың әдіс-тәсілдері 

Сапарбаева Ұ.Ҽ., Сырдария университеті, Жетісай қ. 

 

      Оқушылардың  ғылыми  білімін  қоғамдық  қажетті  деңгейімен  қамтамасыз  ету,қазіргі 

қоғамдағы жалпы білім беру қызметіне жаңаша қарау,қол жеткен табыстарды сын кҿзбен 

бағалай  отырып  саралау,оқушылардың  шығармашылық  қабілетін  дамытуды,  сабаққа 

деген  қызығушылығын    арттыруды,  оқытудың  озық  технологияларын  меңгеруді  талап 

етеді. 

 

485 

          Оқушыларға    бейнелеу    ҿнерінің    туындыларын,  кҿркемдік  ерекшеліктерін 

таныстырудың  ҽдіс-тҽсілдерін,саяси  идеялық,  эстетикалық    тҽрбие  берумен    қатар  

бейнелеу ҿнерінің  ұғымдарын  қалыптастыруға  ықпалын келтіреді. 

    Сондықтан  ҿнер  шығармаларының кҿркемдік  ерекшеліктерін     таныстырудың  ҽдіс-

тҽсілдерін жетілдіріп,  сабақ беру ҽдістемесін  дамыта түсу қазіргі  бейнелеу  ҿнерін оқыту 

саласындағы    қажеттіліктің    бірі.  Қандай  ҿнер  шығармасын    алсақ  та    оның    идеялық  

мазмұны ,композициялық  құрылысы, істер  үйлесімділігі, орындау  техникасы  болады. 

Оқушының ҿз болмысын тануға кҿмектесіп,қабілетін ояту, жаңа рухани күш беру білімнің 

ең маңызды мақсаты болып табылады.  

   Оқушылардың    рухани  жан  дүниесі  бай  болуы  үшін  ең  алдымен  кҿркем  ҿнерлік  сана 

дамуының ерекше маңызы бар. Оқушылардың бейнелеу  ҿнеріне деген қызығушылығын 

оятып,эстетикалық  сезім  мен  кҿркемдік  талғамды  қалыптастыруға,жалпы  адамзаттық 

ҿнер  құндылықтарын  ажырата  білуге,ҿнердің  шын  мағынасын  түсініп,  оны  ҿмір 

қажеттілігіне жарата білуге бейімдеу аса қажеттілікті талап етеді. 

   Бастауыш  сынып  оқушыларының  ҿнерден  алатын  орны  ерекше.  Бейнелеу  ҿнері 

оқушылардың    саналық  пен  білімділікке  жетелеген  қозғаушы  күш.  Сондықтан  бейнелеу 

ҿнері оқушылардың єлеуметтік дамуындағы бірден-бір негізгі белгі болып табылады. 

   Қазіргі  жетілген  қоғамымыздың  жастары  ҿзінің  бүкіл  адамгершілігі,ақыл-ой  парасаты, 

мєдениеті жағынан бұған дейінгі қай кездегідей болса да еңсесі биік тұратын,жан-жақты 

тєрбие алып,жаңа сана, жаңа қасиеттермен шыңдала түскен рухани жан дүниесі мейлінше 

жетілген болуы тиіс.   

   Бейнелеу  ҿнері  сабақтарында  шығармашылық  жұмыстардың  ҽртүрлі  тұрпаттары  мен 

ҽдіс-тҽсілдер  түрін  пайдалана  ,оқушының  сурет  салудағы  шығармашылық  үрдіске  енуін 

белсендіріп , ҽр түрлі тұрпатта орындау ҽдіс-тҽсілдерін игеруде жаңа шешім қабылдауына 

кҿмектеседі. 

    Шығармашылық  деген балалық шақ кезінен басталады. Таныс кҿріністер бейнеленген  

шығармаларды  таныстыру  оқушыларды ҿнерге тартудың  ұтымды  жолы.  

     

 Шығармашылық  дегеніміз  адамның  ҿмір  шындығына  ҿзін  -ҿзі  тануға  ұмтылуы, 

ізденуі  болып  табылады.  Ҿмірде  дұрыс  жол  таба  білу  үшін  дұрыс  ой  түйіп,  ҿздігінен 

сапалы, дҽлелді шешімдер қабылдай білуге  үйренуі керек, адам бойындағы қабілеттерінің 

дамытып, олардың ҿшуіне жол бермеу адамның рухани күшін нығайтып,ҿзін-ҿзі тануына 

кҿмектеседі. 

 

   Шығармашылық    іс  -  ҽрекетінің      айқындалар    тұстары      баланың    ҿз    шамасы    

мен  жас  мҿлшеріне  лайықты   еңбек  ҽрекеті  барысында  ҽсемдік  пен  ұқыптылықты   

ықыластана          ұштастыруы,мінез    құлқындағы      ҽдеп    пен      ҽсемдікті    ұштастыруы  , 

эстетикалық    танымдық    іс  -  ҽрекетке      деген    құштарлығы,кҿркем    шығармаға    деген  

ынтасы.  Баланың      кҿркемдікке    деген    ынтызар        санасы      мен    кҿркем    мазмұнды  

ҽрекетін  қатар  қалыптастыра  отырып   дамытуды бір тұтас  педагогикалық  үрдістің  екі  

жағы  деп  те  айтуға  болады. 

           Бейнелеу  ҿнері    сабағын  дамыта  оқыту    технологиясы  арқылы,          халқымыздың 

ҿнері  мен  мєдениетін  жаңғыртып  қолдана  отырып,  оқушыларға  жан-жақты  рухани-

эстетикалық біліммен тєрбие беру жолдарын жетілдіріп, дамыту жєне оның єдістемелерін 

анықтауымыз қажет  

  Бейнелеу ҿнері пєнін тереңдетіп оқыту бағытын,оның сабақ түрлерін,оқушылардың жас 

жєне  психологиялық  ерекшеліктеріне  сай  анықтау  керек.Оқушылардың  халық 

мєдениетіне,  ҿнеріне  дєстүрлеріне  деген  кҿзқарастарын,  білім  деңгейін  жєне  оған  деген 

қызығушылығы мен ынтасын арттыру тєсілдерін белгілеу болып табылады.  

   Бейнелеу  ҿнері  пєндерін  тереңдетіп  оқытуда  халқымыздың  єдет-ғұрпын,  салт-дєстүрін, 

ҿнерін,  жалпы  ұлттық  ҿнер-  тұрмыс  тыныстарын  түрлі  тарихи  деректер    арқылы 

таныстырып,  еске  түсіре  отыруымыз  қажет.        Оқушылардың  ҿз  халқының  мєдениеті, 

ҿнері  мен  қатар  єлемдік  рухани  байлық  негіздерінде  жете  біліп,  жан-жақты  тєрбие  алу 

жолдарын қарастырамыз. 

 

486 

   Кҿркем  ҿнер,  кҿркемдік  таным  бағытында  оқушылардың  халықтық  мєдениетпен  ҿнер 

негіздерін  пайдалануға  білімдері  мен  теориялық  жєне  практикалық  кҿркем  қызметтерін 

ұштастыра отырып, тєрбиелеу жолдарын анықтау керек. 

  Кҿркемдік тєрбиеге баулу қазақ халқының ҿнер түрлерімен, мєдени мұраларымен,ұлттық 

салт-дєстүрлерімен  бейнелеу  ҿнері  сабағы  түрлерінде  таныстырып  игерту  арқылы 

орындалады. 

    Оқушылардың  қабілеттері  екі  түрлі ҽрекетте  дамиды. Біріншіден , кез  келген   бала  

оқу    ҽрекетінде    адамзат    баласының      осы    кезге  дейінгі    жинақталған      тҽжірибесін  

меңгерсе, екіншіден, кез- келген  оқушы  шығармашылық   ҽрекеттер  орындау  арқылы  

ҿзінің    ішкі    мүмкіндіктерін    дамытады.    Оқу    ҽрекетінен  шығармашылық    ҽрекеттің   

айырмашылығы  –  ол  баланың    ҿзін-  ҿзі      қалыптастыруына  ,ҿз      идеясын      жүзеге  

асыруына    бағытталған    жаңа    ҽдіс-  тҽсілдерді  іздейді  .  Проблеманы    ҿзінше  ,  жаңаша 

шешуге   талпыныс  жасайды. 

          Екі    ҽрекетте      оқушылар    екі  түрлі      мүдделер  кҿзделген      ҽртүрлі    мақсаттар   

шешеді  .  Мысалы  ,оқу    ҽрекетінде      белгілі  –  бір        ережені    меңгеретін,дағдыны  

қалыптастыратын   жаттығулар   орындалса,  шығармашылық   ҽрекетте  баланың  іздену   

жұмысы  басты   нысанада  болады . Сондықтан  оқу ҽрекеті  баланың  жалпы   қабілетін  

дамытса,  шығармашылық      ҽрекет      нақты    жағдай    шешу    барысында    нҽтижеге  

жеткізетін  қабілеттерін   дамытады . 

       Балалардың    бойындағы  шығармашылық  қабілеттерін   ашудың  жҽне  дамытудың   

кҿп  тҽсілі  бар . 

            Оқушылардың        жаңа    ғана    айтылған  ертегі    немесе    нақылға    орай    қандай    да  

болмасын    сурет    салуды    сұрасақ,  бала    ҿзін      бейнелеу    ҿнерінің    шебері      ретінде  

сезінеді,  сонымен бірге   ҽңгіменің  мазмұнын  есінде  жақсы   сақтап  қалады , ҿйткені  ол  

ҽңгіменің    мазмұнын  ішкі  сезімімен  жеткізуді   кҿздейді.    

     Осы      сияқты    тағы    басқа    да    суреттер      бойынша    ҽңгіме    құрастыруға  болады  . 

Сабақтың  тақырыбы  бойынша  балалардың   адамның  ҽлдебір   сарасы  туралы   айтатын  

бір    нҽрсені    бейнелуді    сұраңыз.    Мүмкін    бұл    оларға      алғашқыда      қиын    тапсырма  

болып  кҿрінер.  

       Алайда  ,  балалар    уақыты      келгенде    кез  –келген    шығармашылық    ойды    қағаз   

бетінде түсіруге   болатынын   түсінеді жҽне  оны  ҿзіндік  пікіріне  қоса,  ҽсерлі жеткізуді   

мақсат  етеді. Балалардың  ішінде  ҽлдекімге  ҿзінің   сезімдерін  суреттер  арқылы  емес, 

сҿзбен  жеткізу  жеңіл  болады. 

              Балалардың    бойында    кҿркемдік    қабілеттерін    дамытуға    қамқорлық    жасай  

отырып    педагог  балалардың    сурет    салуға,    мүсін    жасауға    жҽне    тағы    басқаларға  

назарын,    ықыласын    аударудың    алғашқы    қозғау    салушы    факторлары    болып  

табылатын  сҽттерді  білуге  тиіс  затты  немесе  құбылысты-ашық  түсті  картинкаларды,  

кітапшаларды,   ойыншықтарды,  мерекелік  кҿріністерді  қабылданған  кездегі  баланың  

терең  эмоциялық  тебіреністері  кҿбіне  осындай  факторлардың  бір  қызметін  атқарады   

    Бұл    қабілет    егер    оқушылар      ҽн    айту    немесе    музыка    тыңдау    кезінде    ҿздерінің  

ҽсерленушілігі      туралы        жазуға    талаптану    кезінде    байқалады.  Кейбір    балалар   

сезімдерін  ҿздері  шығарған   ҿлеңдерінде   айқын  кҿрсетуге  қабілетті  келеді.   Мысалы  

Кҿктем    тақырыбына    сурет    салу    кезінде    кҿктем    туралы    ҿлеңді    пайдаланып,    П  И  

Чайковскийдың   Жыл  мезгілі  песасын   тыңдаған  жақсы  Бейнелеу  ҿнері  балалардың 

білімді,  іскерлік  пен   дағдыларды  игеру  жҽне  практикада  қолдану  процесінде  ғана  

мүмкін  болатын  творчествалық  қабілеттерін  дамытуға  септігін  тигізеді 

        Сонымен   қатар  ҿзінің  ішкі  ойын  толықтыру  мақсатында  ақындардың    ҿлеңдерін  

пайдаланады.  Балалардың    бойындағы  шығармашылық  қабілеттерін  ашудың  жҽне 

дамытудың  тҽсілі  кҿп.  Оқушылардан  жаңа  ғана  айтылған  ертегі  немесе  нақылға  орай 

қандай  да  болмасын  сурет  салуды  сұраңыз.Бала  ҿзін  бейнелеу  ҿнерінің  шебері  ретінде 

сезінеді.Сонымен  бірге  мазмұнының  есінде  жақсы  сақтап  қалады.Ҿйткені  ол  ҽңгіменің 

мазмұнын ішкі сезімімен жеткізуді кҿздейді.     

 

487 

Қорыта  келе,  балалардың  шығармашылық  қабілетін  дамыту  дегеніміз  адамның  ҿмір 

шындығына  ҿзін  -ҿзі  тануға  ұмтылуы,  ізденуі  болып  табылады.  Ҿмірде  дұрыс  жол  таба 

білу үшін дұрыс ой түйіп, ҿздігінен сапалы, дҽлелді шешімдер қабылдай білуге  үйренуі 

керек, баланың бойындағы қабілеттерінің дамытып, олардың ҿшуіне жол бермеу баланың 

рухани күшін нығайтып,ҿзін-ҿзі тануына кҿмектеседі. 

 

Резюме 

На  занятиях  изобразительного  искусства  нужно  развивать  творческие  способности 

учащихся.  Для    этого  нужно  им  давать  интересные  темы,связанные  с  культурой, 

фольклором, искусством, с обычаями и традициями  казахского  народа. 

 

Summarу 

        It is required to educate in every pupil creative skills of describing,rebirth the art and culture 

of  our  nation  on  the  Fine  arts  class  by  technology  of  advanced  teaching.To    develop  on  each 

lesson  children’s  vision  of  our  culture,art,custom,their  level  of  knowledge  and  interest  by 

underlining its importance  and role in getting a world status of an artist.  

 

Ҽдебиеттер 

1.Р.Ростовцев.,  Методика  преподавания  изобразительного  искусства  в  школе,  Москва., 

Просвещение., 1980 г. 

 2. Ҿ. Жҽнібеков., Қазақ қол ҿнерінің  мҽдениеті.,  Алматы., Ҿнер, 1982 ж.  

  

 

ҼОЖ 7.011.2:008 

жүктеу/скачать 4,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: