Халықаралық Ғылыми-тәжірибелік конференция международная научно-практическая конференция

449

жаңа бір қырымен толыққандай болдым. Осы күнге дейінде тәжірибемізде әдістемелік бірлестіктің 

жұмысы жоспарлы жүзеге асырылып отырғандығымен, аталмыш шаралардың нәтижесін саралап, 

сараптауда көңіл қоя бермейтінбіз. Жалпы, деңгейлік курстың Бағдарламасы атқарылатын әрбір іс 

-әрекеттің мақсаты мен нәтижесін, тәжірибе барысындағы маңыздылығы мен тиімділігін басты на-

зарда ұстауды үйретті. 

Қазіргі  заманғы  мектепте  нақты  педагогикалық  қызметте  іске  асыруға  болатын  орасан  зор 

педагогикалық  тәжірибе  жинақталған,  бірақ  олардың  бәрін  бірдей  қолдана  бермейміз,  өйткені 

көптеген мұғалімдерде ол тәжірибені зерттеу және қолдану қажеттілігі қалыптаспаған, сол сияқты 

ол тәжірибелерді таңдау мен талдаудың дағдысы мен іскерлігі жетісе бермейді. Мұғалімдер нақты іс-

әрекетінде өзінің, со сияқты әріптесінің де педагогикалық тәжірибесіне талдау жасаудың қажеттілігіне 

мән бермейді.

Білімнің дәрежесіне, кәсібилік деңгейіне қарамастан кім болмасын өзінің үздік нәтижесін өз бетімен 

үнемі ұстап тұра алмайды, осы ретте Бірінші деңгей бағдарламасы мұғалімдерге әріптестерімен бірге 

жаңа тәсілдерді пәнге енгізу үшін коучинг пен тәлімгерлік арқылы жұмыс істеуге мүмкіндік беретін 

дағдыларды ұсынады [1,37-б]. Сонымен қатар, коучинг пен тәлімгерліктің тиімділігін қамтамасыз ету 

үдерісі үш негізгі мәселені қамтиды:

Мәнмәтін.  Бірден  пайдалануға  мүмкіндік  болу  үшін  коучинг  тәжірибесі  мәнмәтінде  болуы 

керек.

Өзектілік. Ақпарат пен ұсынымдар мұғалім үшін де және олар өткізетін оқу сабақтары үшін ба-

рынша өзекті болуы керек.

Жүйелі тәлімгерлік. Тәлімгер күнде қолдау көрсетіп отыруы керек: мұғалімдерге жақында алған 

дағдыларын  бейімдеуде  қолдау  көрсетіп,  олардың  табысқа  ұмтылуын  қамтамасыз  етуі  қажет  [1, 

39-б]. 

Курс барысында алған осы бағыттағы теориялық білімнің мектептегі тәжірибе кезінде алғашқы 

қадамдарын  бастағанбыз,  коучинг  үдерісінің  тиімділігіне  өткізген  сабақтарымды  саралап,  талдап, 

қайта жоспарлау барысында:

•  Әдістемелік  бірлестік  жетекшісі  ретінде  «өзімнің»  жоспарымды  емес,  бірлестік  мүшелерінің 

проблемаларына сүйене құрған жоспармен жұмыстануды;

• Жоспардағы әрбір әрекеттің, яғни өткізілген іс -шаралар мен ашық сабақтардың нәтижесін на-

зардан тыс қалдырмауды;

• Талданған нәтиженің қорытындысы келесі жоспарды дайындауға кері байланыс екендігін;

• Тақырыптық семинарлардан айырмашылығы көп екендігін;

• Коучинг барысында ілгері ұмтылушылық танытқан белсенді ұстаздарға тәлімгер бола отырып, 

осы үдерісті жетілдіруші, дамытушы коучтар дайындауды;

• Проблема аясында туындаған белгілі бір тақырыптың мазмұны мен маңыздылығы ашылып, 

нақты түсіндірілгенше коучингті бірнеше мақсатта өткізуді;

• Коуч дайындауда тәлімгерлік үдерісін жүргізу барысында кәсіби әңгімені өткізуді;

•  Кәсіби  әңгіме  барысында  қойылатын  сұрақтардың  түрлерін,  жеңілден  күрделіге  өту 

жолдарын;

• Сабақ барысында жіберілген кемшіліктерді дөп басып айтып беріп емес, сұрақ қойып жетелеу 

арқылы өзіне анықтату, жою жолдарына бағыттар беруді үйрендім.

Арнайы әдебиеттерді және мектеп қызметінің тәжірибесін талдағанда оқу орнының жұмысында 

педагогикалық жаңалықты практикада қолдануға белсенділіктің төмен екендігін аңғарамыз. Ал осын-

дай педагогикалық инновациялардың іске асырылмай қалуының ең кем дегенде екі себебін атауға бо-

лады. Бірінші себеп, инновацияның қажетті сараптама мен сыннан өте бермейтіндігі. Екінші себеп, 

педагогикалық жаңалықты көбіне ешқандай алдын ала ұйымдық, техникалық, ең бастысы тұлғалық, 

психологиялық қатынастар тұрғысынанда дайындықсыз енгізілуінде деп ойлайм. 

Педагогикалық инновацияның мазмұны мен критерийлерін тап басып тану, оларды қолданудың 

әдіс-тәсілін  меңгеру  жеке  мұғаліммен  бірге  оқу  орнының  жетекшісіне  де  оны  енгізуді  объективті 

бағалау мен болжамдауға мүмкіндік береді. 

Мектептерде  жоғарының  нұсқауымен  енгізілген  инновациялық  жаңалықтар  қысқа  мерзімде 

ұмытылып кетеді немесе бұйрықпен тоқтатылады. 

Осы сияқты жағдайлардың негізгі себептерінің бірі-мектепте инновациялық ортаның белгілі бір 

ұйымдық, әдістемелік, психологиялық сипаттағы оқу процесінде инновацияны енгізуді қамтамасыз 

ететін кешенді шаралардың болмауы. 

Деңгейлік курста білімімді жетілдіруде түсінгенім, инновация енгізуде нұсқау «жоғарыдан» емес, 

ішкі жүйенің қажеттілігінен туындау керек және енгізілетін жаңалық эксперементтік тәжірибеден 

өткеннен кейін жақсылап талданып, «қажет пе? жоқ па?» деген сұрақтар төңерегінде ойлануды та-

лап етеді. Инновация енгізілуі қажет деп табылған болса, ар жағында «неге?» деген сұрақ тағы тұруы 

керек, міне осы жағдайда ғана керегімізді табамыз. Ал, беталды енгізілуі керек деп өзімізде түсінбей, 

450

түсіндіре де алмай қолданатын болсақ, ондай иннофацияның өміршең болмайтындығын бәрімізде 

білеміз. 

Дегенмен, нұсқаумен жұмыстанып үйренген мұғалім қауымы, яғни біздер дәстүрлі бағыттан тез 

арада рефлексивті болуға көшуіміз қиындау боп тұр, біз үшін жеңілі дайынмен жұмыстану, талдап 

отыруға уақыт жоғалтқымыз келмейді. Бәрібір айналып келгенде жасалатын жұмыстар сияқты боп 

көрінеді, нәтижесіне мән бергіміз жоқ.

Мектептегі әдістемелік жұмыс педагогикалық мәдениетті көтерудің шарты. Мұғалімнің кәсіптік 

дайындығы оның педагогикалық жоғары оқу орнын бітіруімен аяқталмайды, ол мұғалімнің кәсіптік 

қызметінің бүкіл кезеңін қамтиды. Сонымен бірге мұғалімнің кәсіптік білімін үздіксіз көтеріп от-

ыруы  оның  шығармашылық  қабілетін  дамытуды  және  дербес  педагогикалық  тәжірибесін  үнемі 

дамытудың шарты болып табылады. 

Егер  мұғалім  қоғамдық  ортада  белсенді  позиция  ұстанып,  оның  дербес  тәжірибесі  әлеуметтік 

және  педагогикалық  тәжірбиемен  кірігіп,педагогикалық  ұжымның  қолдауына  ие  болып,  кәсіптік 

шығармашылық  ізденісі  көтермеленіп  отырса,  мұғалімнің  кәсіптік  шеберлігі  мен  педагогикалық 

мәдениетінің  артуы  барынша  жемісті  болады.  Әдістемелік  жұмыстар  дербес  және  ерекшеліктер 

ескерілген жағдайда мұғалімдердің ғылыми-әдістемелік дайындығын жетілдіруге деген сұранысына 

жауап  бере  алады.  Ал,  әдістемелік  жұмысты  жеке  ерекшеліктерді  ескеріп  жүргізу,  бірқатар 

субъективті,  объективті  алғы-шарттарға  байланысты.  Ең  бастысы  мұғалімнің  ғылыми-әдістемелік 

дайындығын жетілдірудегі өмірлік және кәсіптік бағдары, кәсіптік деңгейі мен тәжірибесі ескерілуі 

тиіс. Мектептің әдістемелік қызметінің озық тәжірибелері мен дәстүрлерін сақтау және дамытудың 

да маңызы зор. Мектептегі әдістемелік жұмысты басқару оның міндеттері, мазмұны және ұйымдық 

негіздің директоры, оның орынбасары ғана емес, мұғалімдер де анық та нақты ұғына алғанда барын-

ша тиімді болады [3, 12-б]

Ал  мектептегі  әдістемелік  жұмыстардың  жалпы  міндеттерін  былайша  тұжырымдауға  болады: 

мектептік педұжымының педагогикалық тәжірибесін жүйелі түрде зерттеу, жинақтау және тарату, 

педагогика ғылымының жетістіктерін жұмысқа қолдану қызметінде инновациялық бағыттылықты 

қалыптастыру;  мұғалімдердің  теориялық  (пәндік)  және  психологиялық-педагогикалық  дайындық 

деңгейін  көтеру;  жаңа  оқу  бағдарламаларын,  жоспарларын,  мемлекеттік  білім  стандарттарын 

оқып, үйренуді ұйымдастыру; оқыту мен тәрбиелеудің жаңа технологиясы, түрлері мен әдістерін 

байыту; жаңа нормативтік құжаттар, нұсқау-әдістерін байыту: жаңа нормативтік құжаттар, нұсқау-

әдістемелік  көмекті  дербес  және  жеке  ерекшеліктерді  ескеріп  ұйымдастыру-  жас  мұғалімдерге, 

пән  мұғалімдеріне,  сынып  жетекшілері  мен  тәрбиешілерге;  педагогикалық  жұмыста  белгілі  бір 

қиындыққа кезіккен мұғалімдерге; педагогикалық білімі жоқ мұғалімдерге және т.б; мұғалімдердің 

өздігінен  педагогикалық  білімін  көтеруге  кеңес  беру;  жалпы  кәсіптік-педагогикалық  мәдениет 

деңгейін  көтеру.  Мұғалімнің  әдістемелік  жұмыстарының  мазмұнын  кәсіптік-педагогикалық 

мәдениетінің құрамды бөліктерін ескере отырып айқындаған дұрыс деп білеміз. Олар-мұғалімнің 

жалпы мәдени дайындығы; әдістемелік, тәрбиешілік, зерттеушілік, кәсіптік-адамгершілік, басқара 

білу мәдениеті. Әдістемелік жұмыстың мазмұны кәсіптік-педагогикалық мәдениеттің әрбір бағыты 

бойынша нақтыланып, бірнеше ұзақ мерзімдік зерттеудің насанына айналуы мүмкін. Мұғалімнің 

әдістемелік, инновациялық жұмысқа қатысуы соңғы нәтижеде оның жеке педагогикалық жүйесінің, 

дербес педагогикалық жұмыс стилінің қалыптасуына ұласады. Мектепте әдістемелік жұмыстарды 

ұйымдастырудың түрлері өзгермелі болып келеді. Олар мынадай негізгі факторларға байланысты 

өзгеріп,  жаңарып  отырады.  Білім  беру  төңірегіндегі  мемлекеттік  саясат,  заң  актілері,  құжаттар. 

Мұғалімдердің педагогикалық мәдениетінің деңгейі, олардың жеке кәсіптік өлшемдері болжамдау 

процесінде анықталған әдістемелік сауаттылығы [2].

Мұғалім  әдістемелік  жұмыстың  қандай  түрін  таңдаса  да  соңғы  нәтижеде  оның  тиімділігі 

мұғалімнің  өз  бетінше  өз  білімін  көтеруге  байланысты  болмақ.  Сондықтан  да  үздіксіз  білім  беру 

процесін  жоғары  оқу  орны  –мұғалімдер  білімін  жетілдіру  институты-семинар,  курс,  практикум 

және т.б. оқу түрлерін шектеуге болмайды, оған осы оқу түрлерінің арасындағы тынымсыз ой еңбегін 

де жеткізу керек. Ересек адамның өз білімін көтеруі барынша даралығымен ерекшеленеді, содан да 

мұғалімнің  өз  білімін  көтеру  жұмысына  тәжірибелі  әріптесі,  беделді  мектеп  басшысы  тарапынан 

тиянақты көмек қажет. 

Мұғалімнің өзінің педагогикалық білімін көтеру оның өз бетінше педагогикалық құндылықтар, 

технология, шығармашылық тәжірибелерді игеруі қарастырылады. Оның мазмұны психологиялық- 

педагогикалық  және  арнайы  білімдердің,  педагогикалық  жұмысты  ғылыми  ұйымдастырудың 

негіздерін, жалпы педагогикалық мәдениетті қамтиды.

Мұғалімге  өз  білімін  көтеру  жұмыстарын  ұйымдастыруға  көмек  көрсетілгенде  оның  кәсіптік 

қызметіндегі қажеттілігі, жеке қызығушылығы ескерілуі тиіс. Мектепте арнайы ұйымдастырылған 

әдістемелік  жұмыс  мұғалімдерінің  жеке  қажеттілігін  ескеріп  жоспарластырылғанда  мұғалім 

ұжымдық оқу түріне тартыла отырып, өзін қызықтырған сұрақтарға жауап таба алады.

451

Мұғалімнің  педагогикалық  шеберлігін  арттыруы  рефлексивті  талдана  ұйымдастырған 

жұмыстарының  нәтижесіне  көңіл  бөлгенде  ғана  тиімді  болатындығын  есімізде  ұстағанымыз  жөн 

болар және осы тұста коучинг үдерісінің ілімін алғашқы қалаушылардың бірі Джон Уитмордың: « 

Коучинг- бұл адамға өзінің жеке мақсаттарын айқындау мен оған қол жеткізуге кәсіби көмек» деген 

пікірі нақты айтылған. 

Әдебиеттер тізімі

[1] Мұғалімге арналған нұсқаулық. «Назарбаев Интеллектуалдық мектептері» ДББҰ 37,39- б.

[2]  Жаңа  формация  мұғалімін  қалыптастыру  және  дамыту  http://bilim.idhost.kz/ustaz/476-

zhana-formaciya-mugalmn-kalyptastyru-zhane-damytu.html (5 қараша 2012 жыл)

[3] Ешаманова Д. Мұғалімнің инновациялық идеялары// Республикалық ғылыми-әдістемелік 

журнал. Математика және физика. №3. 2012.

ПРЕПОДАВАНИЕ С УЧЕТОМ ВОЗРАСТНЫХ 

ОСОБЕННОСТЕЙ УЧАЩИХСЯ

Шабанова Е.А.

Назарбаев Интеллектуальная школа

физико-математического направления города Талдыкорган

РЕСПУБЛИКА КАЗАХСТАН

Аңдапта

Автор мақалада бастауыш сынып оқушыларын оқытуда жас ерекшеліктерін есепке алу қажеттілігі тура-

лы айтады. Мұғалім өзінің педагогикалық іс-тәжірибесіне сүйене отырып, осы жас аралығындағы оқушылармен 

болған  мәселелерді  сипаттайды  және  оны  шешудің  жолдарын  ұсынады.  Оқушылардың  бойында  адамгершілік 

құндылықтарды қалыптастыруға, оқуға деген ынтасын арттыруға және танымдық үрдістерді дамытуға үлкен 

мән беріледі. 

Аннотация

В статье автор говорит о необходимости преподавания с учетом возрастных особенностей младших школь-

ников. Опираясь на свой педагогический опыт, учитель описывает проблемы, возникающие у детей этого возрас-

та и пути их решения. Огромное значение отводится формированию нравственных ценностей, положительной 

мотивации к учению и развитию познавательных процессов. 

Abstract

In this article the author mentioned about needs of teaching where age features of younger school students should be taken 

into account. Relying on his own pedagogical experience, the teacher describes the problems where arising at this age children 

and the way of their decision. Huge value is allocated for formation of moral values, positive motivation to the student and 

development of informative processes.

Преподавание  необходимо  строить  с  учетом  возрастных  особенностей  учащихся.  Обучение  не 

будет эффективным, если этот принцип нарушается. На протяжении многих лет я работаю с уча-

щимися  младшего  школьного  возраста.  Этот  возраст  очень  важен  для  развития  детей,  так  как  на 

смену игровой деятельности, которая была ведущей в дошкольный период, приходит учебная. От 

того как учитель организует процесс, зависит все дальнейшее обучение ребенка в школе. Ошибки, 

допущенные при работе с детьми в младшем школьном возрасте, конечно, можно исправить в даль-

нейшем, но гораздо важнее не допустить их вообще. «Педагогика – писал Л.С. Выготский, – должна 

ориентироваться не на вчерашний, а на завтрашний день детского развития. Только тогда она сумеет 

вызвать в процессе обучения к жизни те процессы развития, которые сейчас лежат в зоне ближай-

шего развития».[1] Именно поэтому учитель должен знать возрастные особенности своих учащихся. 

Самое основное, что должен сделать учитель начальной школы – это привить детям желание учить-

ся. Именно учебная мотивация оказывает наибольшее влияние на результативность учебного про-

цесса и для ее сохранения необходимо поддерживать у учащихся познавательный интерес. Для этого 

я использую следующие формы и методы работы:

- создание ситуации успеха, атмосферы доброжелательности и сотрудничества;

- подбираю занимательный материал к уроку, использую различные игры, соревнования;

452

- создаю ситуации практического затруднения, побуждающие учащихся к поиску ответа на по-

ставленные вопросы;

- для того, чтобы избежать переутомления дозирую домашние задания;

-использую прием совместного планирования и целеполагания на уроке, потому что дети актив-

нее принимают участие в процессе тогда, когда сами являются его создателями, а цели, которые они 

сами сформулировали, реализуются ими с большим желанием и активностью;

-вовлекаю учащихся в процесс оценивания, используя выработанные критерии.

У многих учащихся моего класса сформирована положительная мотивация к учению. Но неко-

торые дети обладают низкой. Это повод для того, чтобы и дальше работать над этой проблемой и 

искать совместно с психологом школы и родителями учащихся новые способы ее решения. 

Одним из интересных приемов, используемых мной для того, чтобы вызвать интерес учащихся и 

мотивировать их на успешную работу является прием «Удивляй». Его суть в том, что в первые мину-

ты урока, учитель сообщает детям очень интересные факты по теме, удивляя их. Так при изучении 

свойств воды, определив цель урока, говорю детям: «Числа 96, 3, 1 очень тесно связаны с водой. Как 

вы думаете, что они могут обозначать?» Ребята высказывают свои предположения. Информация о 

том, что пресной воды на планете всего 3% очень удивляет их. В дальнейшем на уроке происходит 

очень оживленный диалог. 

 Работая с детьми младшего школьного возраста, неоднократно убеждалась в том, что дети с удо-

вольствием делают то, что им интересно. На уроках математики, подбирая задачи, отдаю предпочте-

ние тем, которые имеют необычный сюжет, любопытные примеры из повседневной жизни.

Вот пример подобной исторической загадки:

«В 1917 году жители Петрограда были встревожены таинственными знаками, появившимися не-

известно как у дверей многих квартир. Молва приписывала этим знакам разнообразные значения. 

Они имели форму черточек, чередующихся с крестами. В городе воцарилась паника. Что это могло 

быть?

Пошли зловещие слухи о грабительских шайках, помечающих квартиры будущих жертв. Но раз-

гадка оказалась проста. Кресты означали десятки, а палочки – единицы. Своеобразная нумерация 

принадлежала дворникам китайцам, не понимающим наших цифр». Эту задачу я предлагаю детям 

при изучении темы « Нумерация многозначных чисел»

Говоря о возрастных особенностях, нельзя не отметить, что младший школьный возраст это пе-

риод  усиленного  роста  и  физического  развития.  Именно  в  этом  возрасте  интенсивно  развивается 

мышечная система, происходит окостенение скелета и огромный ряд физических процессов станов-

ления организма. Самым важным для себя в этот период считаю не навредить здоровью детей. Здесь 

мне на помощь приходят здоровьесберегающие технологии. Примерно через 15 минут от начала 

урока провожу физминутки для снятия у детей умственного утомления. В этом возрасте происходит 

усиленное  развитие  мелких  мышц,  поэтому  необходимо  чаще  использовать  пальчиковую  гимна-

стику.  Для  снятия  напряжения  использую  упражнения  для  глаз.  За  годы  работы  у  меня  собрано 

огромное количество различных упражнений для развития мелкой моторики, которые я использую 

в своей практике. О здоровом образе жизни мы говорим на кураторских часах, родительских собра-

ниях. Для меня, как учителя с большим стажем привыкшему к тому, что на уроке ученик должен 

сидеть « правильно», трудно было отойти от того, что ребенок может выбирать удобные для него 

позы, главное, чтобы они не нарушали осанку и не вредили его здоровью.

«Следует также учитывать индивидуальные особенности каждого ученика. Физическое развитие 

школьника требует не только постоянного внимания учителя, но и систематического наблюдения 

врача!».[2]

Характеризуя познавательные процессы младших школьников, в первую очередь хотела сказать о 

памяти. Возможности запоминания в этот период очень велики. Дети легко справляются с задачами, 

требующими дословного запоминания. Очень хорошо, что в Назарбаев Интеллектуальных школах 

реализуется политика трехъязычья. Именно в младшем школьном возрасте ребенок способен выу-

чить разные языки. Однако у учеников начальной школы наглядно – образная память преобладает 

над смысловой. Задача учителя – подготовить ребенка к обучению в среднем звене. Для этого надо 

приучать детей к запоминанию логически связанных значений тем самым развивая их мышление. 

Мои ученики Николь К., Диана Н., Роман Ц. при подготовке домашнего задания заучивали матери-

ал наизусть. Преодолеть этот барьер помогло использование кластеров, опорных схем. Очень нра-

вятся детям рифмованные памятки. Вот пример одной из них.

      Очень часто пересказ,         Не заучивая фраз

      Вы твердите много раз.        И задумайтесь о нем:

      Это трудно – много раз.         Что рассказано? О чем?

      Это – нудно много раз.         Что за чем произошло?

453

      И поэтому у нас,            И к чему все привело?

      Есть другой совет для вас.       Прочитайте еще раз -

      Вы обдумайте рассказ.        И запомнится рассказ.

Не  все  ребята  в  моем  классе  обладают  способностью  быстрого  запоминания.  Учащиеся  Рафат 

Х., Роман К. с трудом запоминали стихотворения, правила. Я предложила детям ряд приемов, об-

легчающих запоминание. Например, для того чтобы запомнить стихотворение можно использовать 

опору, содержащую первые буквы каждого слова. Таких приемов можно найти множество, если дей-

ствовать целенаправленно и иметь огромное желание помочь ребенку. «Психическая деятельность 

ученика,  закончившего  начальную  школу,  должна  характеризоваться  тремя  новообразованиями: 

произвольностью, рефлексией, внутренним планом действий» [3].

Младшие  школьники  обладают  непроизвольным,  недостаточно  устойчивым  вниманием. 

Существует  множество  приемов,  развивающих  внимание.  Игры  «  Найди  сходства  и  различия»,  « 

Что  изменилось»,  «Лабиринты»  и  множество  других  способны  улучшить  внимание  школьников. 

Ученица моего класса Настя К. во время учебных занятий на достаточно хорошем уровне усваивает 

учебный материал. Девочка обладает хорошо развитой речью. Ее устные ответы отличаются проду-

манностью, нестандартностью. Однако результаты ее письменных работ оставляют желать лучшего. 

Низкая результативность объясняется не отсутствием фактических знаний, а неустойчивым внима-

нием. Только работа по формированию внимания помогла повысить уровень выполнения контроль-

ных работ. Для достижения большей результативности дальнейшую работу с девочкой следует про-

водить совместно с психологом.

Общеизвестным фактом является то, что мышление детей развивается во взаимосвязи с их речью. 

Развитию устной и письменной речи я уделяю большое внимание. В своем классе я провожу электив-

ный курс « Речевое творчество», на котором дети учатся выражать свои мысли, раскрывать тему, глав-

ную мысль текста, выражать свое отношение к тексту и настроение. Для сочинений – миниатюр беру 

необычные темы: « Если вдруг…», «Клетка глазами попугая» «Путешествие в космос». Результатами 

этой работы стало то, что учащиеся моего класса являются призерами Республиканских конкурсов 

«Зерде», «Акбота», «Бастау».

Очень важным считаю то, что именно младший школьный возраст предоставляет большие воз-

можности для формирования нравственных качеств. В этот период формируются такие ценности 

как  ответственность,  взаимопомощь,  милосердие  и  другие.  Роль  учителя  в  этот  период  велика.  В 

этой работе мне помогают уроки самопознания исоциальный курс «Первые шаги в лидерство», на 

которых мы говорим о ценностях. О нравственных ценностях необходимо говорить на всех уроках в 

школе. Вот фрагмент урока естествознания «Свойства воды».

- Я спрашиваю детей о том, что произойдет, если шарик поднести к свече.

-А вот если в него набрать воды, то шарик станет огнеупорным. Держи шарик хоть несколько 

минут, с ним ничего не случится.

Объяснение опыта. Резина расплавится лишь тогда, когда вода перестанет поглощать тепло. А 

это произойдет в момент закипания. И шарик с водой расплавится, вода в нем закипит, это произой-

дет тогда, когда она нагреется до 100 градусов.

- При какой температуре закипает вода? 

 – Вспыльчивым людям часто говорят: «Не кипятись!» Что это значит?

 – Вспыльчивость, агрессия – это проявление силы или слабости?

Ребята проводят научный опыт и одновременно делают выводы о том, что надо быть сдержан-

ным, воспитывать характер, укреплять волю.

Ознакомление с нравственными ценностями на уроках следует представлять в форме наиболее 

доступной для детского восприятия. Наиболее эффективным является обучение, осуществляемое не 

словами, а посредством символов. С давних времен люди разъясняют новое и непонятное при помо-

щи обычных предметов. Точно также знакомые детям предметы можно использовать в качестве сим-

волов для разъяснения сложных истин. Например, упражнение « Слово не воробей». Потребуются 

следующие материалы: стаканчик с водой, блюдце с солью. Прием показывает, что слова, которые 

были сказаны однажды, не могут вернуться назад. Учитель сообщает детям:

« Маленькое блюдце – это мы сами. Соль-это наши слова. Стаканчик с водой – это человек, кото-

рому наши слова адресованы. Высыпьте соль в воду. Посмотрите, как слова растворяются в другом 

человеке. Нам никогда не удастся вернуть наши слова и мысли, как не удастся восстановить эту соль. 

Поэтому всегда, перед тем как что-то сказать следует хорошо подумать, что принесут наши слова 

другому человеку». 

Однажды во время утреннего круга я спросила детей том, какие три желания они бы попроси-

ли исполнить волшебника. Настя К. ответила: « Очень редко встречаются люди, которые в первую 

очередь  желают  чего  –  то  материального.  Я  бы  обязательно  сначала  пожелала  мира,  здоровья  и 

454

долголетия родным и близким» Порадовало то, что с Настей были солидарны большинство учащих-

ся. Именно привитие любви к Родине, к окружающим, воспитание толерантности, нравственности-

вот основная задача, которой следует руководствоваться учителю в этот благодатный период.

жүктеу/скачать 10,67 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: