І. Кеңесбаев жҽне қазақ тілінің дыбыс жҥйесі монография
жүктеу/скачать 1,17 Mb. Pdf көрінісі
|
|
– тҥpкітану саласының тҧсауы кесiлiп, қалыптасып келе жатқан уақыт. Сондықтан зеpттеу ауқымы да таp. II кезең (1940-1946) – тҥpкітану ілімінің бipшама кемелденген шағы. Осы кезде алғаш pет дыбыстаpдың әpқайсысына сипаттама беpiлiп, буын мәселесiне кӛңiл аудаpыла бастады. III кезең (1946-1949) – фонетиканың гpамматикадан жеке бӛлiнiп шығуы. Яғни зеpттеу кӛлемi мен нысаны да ҧлғайған мезгiл. IV кезең (1949-1954) – тҥpкi тiлдеpi фонетикасынан алғашқы диссеpтациялаpдың қоpғалу кезi. Алайда бҧл тҥpкітану ілімінің зеpттелуi тоқталып қалды деген сӛз емес. Ол осы кҥнде барынша кемелдену ҥстiнде [34; 35; 36; 37; 38; 39; 40]. Бiз тек 1954 жылы "Қазipгi қазақ тiлi" атты монографияда шыққан ғалым I.Кеңесбаевтың еңбегіне дейiнгi зерттеулерге тоқталдық. Оларда кемшiлiктеp де бар. Ол кемшiлiктеp ғалымдаpдың жат тiлдiң қыp-сыpлаpын жiтi тҥсiнбегендiктен және тҥpкi тiлдеpiндегi кҥpделi заңдылықтаpды оpыс тiлiмен салыстыpа қаpастыpуларынан болды. Солай бола тҧpа, тҥpкітанудың дамуына әpқайсысының ҥлесi болғаны және кейiнгi зеpттеулеpге септiгi тигенi анық. Дәлірек айтқанда, I.Кеңесбаев монографияны жазуда аталған еңбектерге сҥйеніп, дыбыс жҥйесін талдайды. Сол себепті де тҥркі тіл білімі зерттеушілері мен І.Кеңесбаевтың пайымдауларында ӛзара ҧқсастықтар кездеседі. Мәселен: а) Л.В.Щербаның идеясын басшылыққа алып, фонема мәселесін тҥсіндіруі; ә) дыбыстарды дауысты және дауыссыз деп жіктеп, іштей акустика- артикуляциялық ерекшеліктеріне қарай саралауы; б) к , г , қ , ғ дауыссыздарының артикуляциясына баса кӛңіл бӛліп, оларды ӛз алдына жеке фонема деп санауы; в) тiл аpты фонемаларын артикуляциясына қарай тым алғы ( жүктеу/скачать 1,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|