І. Кеңесбаев жҽне қазақ тілінің дыбыс жҥйесі монография
жүктеу/скачать 1,17 Mb. Pdf көрінісі
|
|
И.А.Батманов пікірлерінің І.Кеңесбаевтың фонетикалық мҧрасындағы көрінісі Тҥркітанудың тіл білімі ғылымынан орын алып қалыптасуына, дамып ӛркендеуіне зор ҥлес қосқан ғалымдардың бірі – И.А.Батманов. Алдыңғы қатарлы теориялық біліммен қаруланған ғалым тҥркология зерттелуінің қайнаған бел ортасында болды. Қырғыз тілінің фонетикалық жҥйесін зерттеумен айналысқан ол 1933 жылы А.Шабдановпен бірге "Элементаpные основы гpамматики киpгизского языка" атты еңбегін жазды [41]. Оны жетілдіріп, 1946 жылы жеке авторлықта "Қазipгi қыpғыз тiлiнiң фонетикалық жҥйесi" еңбегін жариялайды [42]. Аталған оқулық – тҥркі тілдерінде фонетика саласын гpамматика тӛңipегiнен бӛлiп қаpастыpған алғашқы кӛлемді зеpттеу. Осының негізінде ғалым 1949 жылы докторлық диссертация қорғайды. Бҧл еңбек кейінгі лек ғалымдар зерттеулерінің жазылуына ӛз ықпалын тигізді. Анығырақ айтсақ, І.Кеңесбаев ғылыми ой-пікірлерін жеткізуде И.А.Батмановтың еңбегін басшылыққа алған. Ол ғалымдар қорытындыларының, алған нәтижелерінің, тҥйген тҧжырымдарының ӛзара ҧқсастықтары мен байланысынан байқалады. Сол себепті де зерттеушілердің еңбектерін бір-бірімен салыстыра қарастыруды жӛн деп таптық. А.Шабданов пен И.А.Батмановтың авторлығындағы кiтапта фонемалаp дауысты және дауыссыз деп бӛлiніп, дауыстылар жуан-жіңішке, ашық-қысаң, еріндік-езулік болып тіл, жақ, ерін қатысы мен қалпына қарай топтастырылған. Дауыссыздаp дауыс қатысына қарай ҥндi ( l , m , n , ŋ , r , z , j ), қатаң ( p , t , жүктеу/скачать 1,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|