Ii блок түркі қағанаты дәуіріндегі әдебиеттің өзгешелігі туралы баяндаңыз
жүктеу/скачать 12,93 Mb.
|
гось экзамен ІІ блок
- Бұл бет үшін навигация:
- Осы арада ұлкен қайшылықтар пайда болады - адамның iшкi өзiндiк сезiмдерi оны бiржаққа жетелесе, қоғамдағы этикалық нормалардың талаптары оны екiншi жаққа сiлтейдi.
- Дiни сатыны
| Келесi өмiр сатысы - этикалық. Егер эстетикалық өмiр салты ләззат алуға бағытталған болса, этикалық сатыда адам iзгiлiк жолына тұсiп, қоғам алдындағы парызды орындау соның кепiлiне айналады. Эстетикалық өмiр салтында адам өз-өзiн қанағаттандырса, этикалық сатыда жалпылықты iске асыруға тырысады. Осы арада ұлкен қайшылықтар пайда болады - адамның iшкi өзiндiк сезiмдерi оны бiржаққа жетелесе, қоғамдағы этикалық нормалардың талаптары оны екiншi жаққа сiлтейдi. Парыз талаптарына сай келуге тырысып, адам бiржақты, сезiмi сарқылған, машинаға ұқсас пәндеге айналады. Бұл бағыт барған сайын тереңдей тұсiп, қайғылы қайшылықтарға әкеледi, өйткенi, уақыттан тәуелсiз моральдық сана өтпелi адамның сезiмдiк iңкәрiнен өзiнiң iргетасын, тұрақтылығын таба алмайды. Адам моральдық жағынан алып қарағанда өз-өзiне жеткiлiктi пәнде бола алмады. Кьеркогер оның себебiн, Августин сияқты, адамның туа кұнәлiгiнен көредi.
Бұл арада “әлде-әлде² принципi таңдау мәселесiн шешпейдi, өйткенi екi сатының да ұлкен кемшiлiктерi бар, сондықтан “ол да емес, бұл да емес² деген тұжырымға өмiр диалектикасы әкеледi. Олай болса, адам ұшiншi соңғы сатыға өту шешiмiне келiп трагикалық секiрiстен өтедi. Бұл саты дiни шеңберде өтпек. Кьеркогер өз заманындағы адамдарға ренжiп, олар ғылыми танымның кереметтiгiне сенiп, адамның өмiр сүруi мен iшкi рухани тебiренiстерiнен пайда болатын мәселелердi ұмыт қалдырғаны жөнiнде айтады. Тек қана дiни сатыға көтерiлген адам ғана ол мәселелердi өзiнiң өмiрiнiң негiзiне айналдырады. Адам кұнәлi пәнде ретiнде өзiнiң кiнәсiн мойындап Құдайдың өзiмен сұхбатқа тұсiп өз-өзiн табады. Ал мұның өзi ұлкен зардап шегу арқылы келмек. Дiни сатыны айқын суреттейтiн Библиядағы Авраамның бейнесi. Ол Құдайға сенуiнiң кепiлi ретiнде өзiнен туған сұйiктi жалғыз баласын құрбандыққа шалуға дайын. “Үрей мен қалтырау² деген еңбегiнде Кьеркогер осы Библияның сюжетiн толығынан егжей-тегжей талдап, дiни және этикалық сатылардың арасындағы шешiлмейтiн терең қайшылықтарды көрсетедi. Расында да, моральдық жолмен талдағанда Авраамның iсi адамгершiлiктен өте алыс, ол моральдық парызды ғана бұзып қойған жоқ, үлкен кешiрiлмейтiн қылмысқа шейiн баруға дайын. Авраам мен Сократтың ниеттерiнiң арасындағы қашықтық - шексiз. Сократ у iшiп, өзiнiң өмiрiн моральдық принциптi орындау жолында қияды. Ал Авраамға келер болсақ, ол Құдайдың әмiрiн орындау жолында, соған сенгендiктiң кепiлi ретiнде, өз туған баласын бауыздап, содан пайда болатын бұкiл ауыр моральдық жұктi, кұнә мен кiнәнi мойнына алуға дайын. Мұндай өте қиын қайшылықтар өмiрдiң парадокстарын тудырады. Сонымен “парадокс² ұғымы Кьеркогердiң өмiр сүру диалектикасының негiзгi категорияларының бiреуiне айналады. Парадокс дегенiмiз - адамның iшкi өмiрiнiң қайшылығынан шығатын өмiр сүру зардабы. Егер эстетикалық өмiр сатысының негiзгi категориясы - ләззат алу, этикалық сатыда - парыз болатын болса, дiни сатыда ол - зардап шегумен тең. Адам - зардап шегуге жаратылған пәнде. Өмiр - зардапқа толы. Өмiр сұру дегенiмiз - зардап шегу. жүктеу/скачать 12,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|