«Қызмет адамының жеке-бас қасиеттері» Адалдық пен туралық
«Ықылас рисаласында» айтылған қағидалар
жүктеу/скачать 1,1 Mb. Pdf көрінісі
|
| «Ықылас рисаласында» айтылған қағидалар
Бәдиуззаман хазретлері ықылас мәселесіне қатысты «Ең кем дегенде он бес күнде бір оқылуы керек» деген шартты қойып, Жиырмасыншы және Жиырма Бірінші Лема (жарқырау) деген ықылас рисалаларын жазған. Ұстаз хазретлері Жиырма Бірінші Леманың басында ықыластың ішкі дүниемізге орнығуы үшін тӛрт негізгі қағиданы қойған. Енді соларды бӛліп қарастырайық: 1. Құран Қызметінде жүргендерді сынға алмау: Бәдиуззаман хазіретлері пайғамбарымыздың «Мүміндер бір дене сияқты» 113 деген хадисінен ала отырып иман мен Құран жолына қызмет еткен адамдарды біртұтас дене ретінде қабылдайды. Адамның ағзалары бір-біріне қарсы келмейтіндігі және бір фабрикадағы машинканың айналатын дӛңгелектері бір-біріне қарсы әрекет жасамайтыны секілді Құран қызметінде жүргендердің де бір-бірімен бәсекелесуі дұрыс емес. Олай болмаған жағдайда адамның денесі дене болудан шығып, фабрика да қажетсіз болып қалатыны секілді Құран қызметінде жүргендер де ықыластан туындайтын рухани күштен құр қалып, ыдырайды. Тіпті, Бәдиуззаман хазретлерінің ойынша шынайы ықыластың қажет ететін нәрсесі ӛзіне бәсекелес бола білетін бауырына бауырлық сезіммен қарап, оның артықшылығын мақтан тұту болып табылады. Осы мәселеге қатысты ол былай дейді. «Бір-бірлеріңді сынамаңдар. Сынайтын нәрселер бауырларыңнан басқа жерлерде де жеткілікті. Мен сендердің артықшылықтарыңмен қалай мақтансам, сендер де бір-бірлеріңе қарауларың керек. Бірің екіншіңнің ізгілігін таратыңдар». 2. Достықты кӛздеу: Достықтың, бауырластықтың және жолдастықтың Құран қызметіндегі маңызын меңзеген Бәдиуззаман хазретлері Құран қызметінде жүргендердің ӛз жолдастарының ізгіліктерін мақтан тұтулары және олардың қадір-құрметіне бӛленулері керектігін айтады. Сопылық мүшелерінің пайғамбарымыздың немесе шейхтің сүйіспеншілігін негізге алатын «Фена фир ресул және фена фиш шейх» деген дәстүрлеріне бағынулары сияқты Құран қызметінде жүргендердің бауырластық сүйіспеншілікті негізге алатын «фена фил ихван» дәстүріне бағынуларының дұрыс болатынын ойлаған Бәдиуззаман хазретлері «фена фил ихван» дәстүрін былай түсіндіреді: «Яғни, ӛз ӛмірін ұмытып, бауырларының артықшылықтары мен сезімдерімен ӛмір сүру деген сӛз». 3. Іс-амалда Аллаһтың ризалығын кӛздеу: Бәдиуззаман хазретлері бұл дәстүрді түсіндірген кезде қызметтегі жолдастарына былай дейді: «Іс-амалдарыңда Аллаһтың ризалығы болуы керек. Егер Аллаһ істеген ісіне байланысты адамға риза болса бүкіл дүние ренжісе де оның мәні жоқ. Егер адамның іс- амалын Аллаһ қабылдап, бүкіл халық қабылдамаса оның әсері болмайды. Аллаһ риза болып, қабылдағананнан кейін Ол қаласа және керек етсе халықты да қабылдатқызады, оларды да риза еткізеді. Сондықтан да бұл қызметте тікелей және тек Хақ Тағаланың ризалығын негізге алып, мақсат ету керек». Ӛйткені, амалдың (ғибадаттың) рухы ықылас болғаны секілді 112 Б ә диуззаман Саид Н ұ рси, Лемалар, Ихлас рисалеси, 252-б. 113 Ибн Маже, З ү хд, 38 56 ғибадаттың қабыл болуының жалғыз шарты да ықылас болып табылады. Тіпті, Құранда «имандарыңда ықыласты болыңдар» дегеннің орнына «иман келтіріңдер» сӛзінің қолданылуы ықыласты болмаған иманның онсыз да иман болып саналмайтынын кӛрсетеді 114 . Бәдиуззаман хазретлері бұл мәселеде ең қауіпті нәрсенің иманға қызмет барысында адамдардың ризалығын жасырын түрде болса талап етуге тырысу екенін айтады. Бірқатар хатында осы мәселеге тоқталып, шәкірттеріне ескерту жасайды. Тіпті, ӛзін мақтап жазған кӛптеген хаттарды тек Аллаһ ризалығына қайшы келмесін деп қайтаратын не болмаса Рисале-и нұр үшін деп қабылдап, бірақ оған ӛзгертулер енгізуге тырысатын. «Лүтфидің жолдасы Зеки» деп қол қойған бір шәкіртінің ӛзіне жазған хатында «Құрметті Ұстаз! Қызметің кӛктерді кезсін, сіз дастандарда кезіңіз» деген сӛзіне Бәдиуззаман былай деп жазған: «Бұл бауырымның бұл сӛзіне қосылмаймын. Аллаһтың ризалығы жетеді. Егер ол жақын болса барлық нәрсе жақын. Егер ол қабылдамаса бүкіл дүние қолдаса да бес тиынға арзымайды. Адамдардың қолдауы осындай ақыреттік істе қатер тӛндірсе ол іс-амалды жояды». 4. Ықыластағы рухани күшті байқау: Бәдиуззаман хазретлері бұл дәстүрді түсіндірген кезде «Бар күшіңізді ықыласта және ақиқатта деп білуіңіз керек» деп мәселенің маңыздығын меңзейді. Оның ойынша ықыласты болу немесе орынды жағдайда болу адамға күш беретін жағдайлар болып табылады. Ықыластың адамға және қоғамға осыншама күш беруіне байланысты заңсыздардың ӛзі кӛрсеткен заңсыздықтары ішінде танытқан ықыласы мен адалдығына байланысты күшке ие болады. Ӛйткені, жетістік пен сәтсіздік үшін сипаттар мен себептер маңызды. Басқаша айтқанда, бір кәпірдің бойындағы мұсылмандық сипат мұсылмандағы жаман сипаттарды жеңеді, нәтижеде мұсылман емес, кәпір жетістікке жетеді. Ұстаз хазретлері ықыластағы күш пен қуатқа ӛзінің қызметін мысал етіп беріп, жүз, тіпті мың есе артық кӛмекшілері бола тұра жиырма жылда Стамбулда және ӛз елі Ванда жасаған діни және ғылыми қызметтің жүз есесінің Барлада жеті-сегіз жылда жүзеге асқанын айтып, былай дейді: «... Бұл жерде (Барлада) менің жалғыз ӛзім жүріп бӛтен, жартылай сауатсыз және ынсапсыз қызметкерлердің қарамағында жеті-сегіз жыл сіздермен жасаған қызметім бұрынғы қызметтен жүз есе артық жетістікке жеткен рухани күштің сендердегі ықыластан келгеніне ешқандай күмәнім қалмады». Бәдиуззаман хазретлерінің ойынша Аллаһ та ықылас иелеріне айрықша мән береді. Адамдардағы ықылас күші Аллаһтың рақымдылығына бӛленуге себепші болады деуге болатындай. Осы мағынада бірнеше жерде ӛзінің және Нұр шәкірттерінің «жұмысқа алынғанын» айтып, ықыласты, адал адамдардың Аллаһ тарапынан іске сайланғанын айтады. Сүлеймен деген ӛзіне қызмет еткен бір шәкіртінің қызметінің ақысына материалдық ешнәрсе қабылдамағанына назар аударған Ұстаз хазретлері ол шәкірттің қызметін таза, ықыласпен және Аллаһ үшін жасағанына байланысты Аллаһ тарапынан қызметке тағайындалғанын айтады. жүктеу/скачать 1,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|