«Жалпыұлттық құндылықтар негізінде білім беру және тәрбиелеу»
МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМЫНЫҢ
жүктеу/скачать 6,46 Mb. Pdf көрінісі
|
| МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМЫНЫҢ
БІЛІМ БЕРУ ОРТАСЫНЫҢ ҚАУІПСІЗДІГІ Китанова Айгуль Сагынаевна «Қарағанды қаласы білім бөлімі» ММ ӘК Қауіп болмаған кезде де дайын отыратын адам әрқашан қауіпсіздікте болады. Сайрус Қауіпсіздік мәселелері әрқашан болған, алайда, бүгінгі күнде олар әсіресе күшейе түсіп, қоғамның назарында. ХХІ ғасырдағы адамдардың қауіпсіз тіршілік әрекетін сақтау мәселелері білім беруде нақты көрініс табуы керек. Ситуация по безопасности существовала всегда, однако, именно в настоящее время она особенно обострилась и оказалась в центре общественного внимания. Вопросы сохранения безопасной жизнедеятельности, здоровья людей XXI века должны находить свое ясное выражение именно в образовании. Адам қауіпсіздігі мен денсаулығы - қоғамдық дамудың маңызды индикаторы. Осы бағытта оң нәтижелерге қол жеткізу, құндылық сенімдерін қалыптастырумен байланысты балалардың өмірі мен денсаулығына қатысты қауіпсіздік саласында белгілі бір білім беру саясатын жүзеге асыруды талап етеді. Қазіргі қоғам адам қауіпсіздігінің негізгі объектісі мен тақырыбын жердегі табиғаттың ең құнды және осал жаратылысы және сонымен бірге өзіне және қоршаған ортаға қауіптің нақты көзі ретінде анықтауға тырысады. Адам табиғаттың жаратылысы бола отырып, ол үшін негізгі жүйе құраушы, оң немесе теріс фактор болып табылады. Бүгінгі таңда мемлекеттің еңбекті қорғаудың қолайлы жағдайларын қамтамасыз ету, нормативтік базаны жаңарту мәселелерін заңнамалық реттеу саласындағы елеулі қадамдарына қарамастан, іс жүзінде балалармен ауыр жазатайым оқиғалардың, сондай-ақ олардың денсаулығы мен өмірін қорғаудың төмен деңгейінің негізгі себептері әлі де жеткіліксіз түрде белгіленуде. Осыған байланысты адамда өзінің де, қоғамдық қауіпсіздікті де қамтамасыз ететін қасиеттерді қалыптастыру қажеттілігі артып келеді. Бұл қасиеттер проблемалардың күрделі кешенін шешу үшін жүйені қалыптастырады, ал осы мәселелерді шешуге тікелей жүктелген білім беру саласы тәрбиелеу процесінің негізгі компонентінің рөлін алады. Кез-келген мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігін және жеке тұлға мен қоғам өмірін қамтамасыз етудегі шешуші рөл білімге тиесілі екені белгілі болады. Бірінші кезекте білім беру саласы қоғамды құру мен дамытуға бағдарланған және өз өмірі мен денсаулығының қажеттілігі мен құндылығын түсінетін «қауіпсіз» типтегі тұлғаны қалыптастыруда негізгі буын болуға тиіс. 150 Білім беру қызметінің тиімділігі көбінесе білім беру процесі жүзеге асырылатын ортамен анықталады. Адамның қоршаған ортаны қабылдауы онымен үнемі өзара әрекеттесу нәтижесінде жүзеге асырылады. Бұл жағдайда қоршаған орта екі жақты рөл атқарады: біріншіден, ол адамға баламалы әрекет ету әдістерінің ықтимал салдарын болжауға мүмкіндік беретін ақпарат көзі ретінде әрекет етеді; екіншіден, бұл адамның іс-әрекеті жүзеге асырылатын «арена». Қауіпсіздік адам өмірінің сөзсіз құндылығы болып табылады және бұл құндылықтың маңыздылығы тұрақты түрде артып келеді, өйткені барлық басқа құндылықтар қамтамасыз етілгенде ғана іске асырыла алады, адам мақсат қою мен оған қол жеткізуде белсенді бола алады. Қауіпсіздік-бұл құбылыс, онсыз адам да, әлеуметтік ұйым да, жалпы қоғам да қалыпты дами алмайды. Адамды әр түрлі өмір сүру жағдайларында қауіп- қатерден қорғау мәселесі біздің алыс ата-бабаларымыздың жер бетінде пайда болуымен бір уақытта туындады. Адамзат таңында адамдарға қауіпті табиғи құбылыстар, биологиялық әлемнің өкілдері қауіп төндірді. Уақыт өте келе қауіптер пайда бола бастады, оны жасаушы адамның өзі болды. Үшінші мыңжылдықта табиғаттың деструктивті күштерінің, әлеуметтік қауіптердің көріністеріне, өндірістік апаттар мен апаттар санының көбеюіне, төтенше жағдайларда дұрыс мінез-құлық дағдыларының болмауына байланысты жас ұрпақтың жеке қауіпсіздік мәселелеріне саналы көзқарасын қалыптастыру тетігін іздеу қажеттілігі өзекті болды. Қазіргі әлем қауіпсіздік мәселесіне көзқарасты өзгертті, оған экологиялық апат пен терроризм сияқты ұғымдар да кірді. Білім беру процесіне қатысушылардың психологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету де маңызды аспект болды. Бүгінгі таңда білім беру мекемелеріндегі әртүрлі психологиялық қауіптер мен қауіптердің алдын-алу өте маңызды, бүгінгі әлеуметтік-мәдени жағдай сыртқы жағдайлардың адамның жеке басының қалыптасуына теріс әсерінің көптеген мысалдарын береді. Екіншісіне қатысты зорлық-зомбылық көріністері қазіргі әлемде өте кең таралған. Білім беру ортасына қатысушылардың өзара әрекеттесуіндегі психологиялық зорлық-зомбылықтан қорғау мәселесі ерекше өзекті болып табылады, өйткені бұл жас ұрпақты әлеуметтендірудің маңызды шарты болып табылады. Мектепке дейінгі мекемеде кез-келген басқа білім беру мекемесіндегідей қауіпсіз орта құру өте маңызды. Мектепке дейінгі мекемедегі қауіпсіздік мәселелері балалар мен оқытушылар құрамының өмірінің көптеген аспектілеріне әсер етеді және ол жан-жақты әрі жоспарланған сипатта болады. Адамның өмір сүруіне пайдалы кез-келген іс-әрекет бір уақытта қауіп- қатер, теріс әсер етуі, жарақаттануға, ауруларға әкелуі мүмкін екендігі белгілі. Сонымен қатар, кез-келген әрекетті қорғауға болады, оның қауіпті әсерлері мен салдарларының қаупі азайтылуы мүмкін. [1, с. 689]: Зерттеушілер адам қауіпсіздігін қамтамасыз етудің төрт негізгі тәсілін анықтайды [2, с. 124-127]: 151 қоршау тәсілі осы қауіптен аулақ болу немесе қауіпсіз ортаға көшу арқылы адамды қауіптен қорғауға бағытталған; білім беру тәсілі адамды төтенше жағдайларда мінез-құлыққа үйретуді және осындай жағдайларды алдын-ала білуге, оларды тануға және сол арқылы өзінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді; жеке тұлғаны дамыту тәсілі жағымсыз әсерлерге қарсы тұратын осындай жеке қасиеттерді дамытуға бағытталған; ықтимал қауіптердің саны мен деңгейін азайту арқылы адам тұрақты болады; жасампаз көзқарас өзін табиғатпен және адамзатпен бірлікте құруға бағытталған адамгершілік тәрбие мен өзін-өзі дамытуды қамтиды. Бұл дайындық адам өмірінің барлық кезеңдерінде жүргізілуі керек және оны мектеп жасына дейінгі кезден бастау керек. Педагогтер мен ата-аналардың міндеті-баланы қорғау және қорғау ғана емес, сонымен қатар оны әртүрлі қиын, кейде қауіпті өмірлік жағдайлармен кездесуге дайындау. Мектепке дейінгі білім беру ортасында көптеген қауіп-қатерлер бар, олар алуан түрлі және әртүрлі мақсатта болады. Мектепке дейінгі мекеменің білім беру ортасының қауіпсіздігі білім беру процесіне қатысушылардың барлығының іс-қимылдарының бірлігімен, сондай-ақ медицина, экология, әлеуметтік қорғау, тіршілікті қамтамасыз ету жүйелерінің қауіпсіздігі саласындағы ұйымдардың осы проблемасын шешумен ғана қамтамасыз етілуі мүмкін. Осыған байланысты, мектепке дейінгі мекеменің білім беру ортасының қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі шаралар кешенді сипатта болуы тиіс. Мектепке дейінгі мекеменің кешенді қауіпсіздігі – бұл білім беру процесінің барлық қатысушыларын оның қауіпсіз жұмыс істеуін қамтамасыз ететін әлеуметтік, техногендік және табиғи сипаттағы нақты және болжамды қауіптерден қорғау жағдайы. Айта кету керек, мектепке дейінгі мекемелердің қызметкерлері қабылдаған қауіпсіздік шаралары балалар өмірінің әртүрлі аспектілерін қамтиды. Бұл шаралар көбінесе бір мәселені әр түрлі жағынан шешуге бағытталған, сондықтан оларды жіктеу шартты жағдайға байланысты болады. Төменде «Қауіпсіз білім беру ортасының моделі» (1 сурет) берілген, онда осы жұмыста ұсынылған жұмыс бағыттарын бөле отырып, білім беру ортасының қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін мектепке дейінгі мекеменің әртүрлі 152 қызметкерлерінің қызметін ұйымдастыруды жеңілдетуге бағытталған. жүктеу/скачать 6,46 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|