Мұғалімнің ұйымдастыру-педагогикалық іс-әрекеттері

Мектептегі педагогикалық үдерісте оқушының оқуының өнімді жүзеге асырылуын айқындайтын іс-әрекет құраушылары бар. Олардың қатарын біздер төменегідей көрсетуді дұрыс деп білеміз (кесте -9)

Педагогикалық үдерістегі мұғалім мен оқушы іс-әрекетінің нәтижелілігі оқытуды өнімді ету факторларын құрайды.

Болашақ педагог-психолог аталған факторларды немесе іс-әрекеттерді олардың орындалу сапасына сәйкес бағалауды дұрыс жүзеге асыруды білуі тиіс және олардың кемшіл тұстарын жетілдіруді жүзеге асыруға дайын болғаны абзал.

Болашақ педагог-психологтардың диагностикалық құзыреттілігін қалыптастыру әдістемесін апробациялау бойынша тәжірибелік-эксперименттік жұмыс бағдарламасы келесі кезеңдерден тұрады::

Анықтаушы кезең-болашақ педагог-психологтардың диагностикалық құзыреттілігінің бастапқы деңгейін анықтау.

Қалыптастырушы кезең-болашақ педагог-психологтардың диагностикалық құзыреттілігін қалыптастыру әдістерін апробациялау.

Қорытынды кезең-болашақ педагог-психологтардың диагностикалық құзыреттілігінің қалыптасу деңгейін тексеру және тәжірибелік-эксперименттік жұмыстарға талдау жүргізу.

Қалыптастырушы тәжірибенің соңғы пәні болашақ топ-педагог-психологтарды таңдау, олардың диагностикалық құзыреттілігін қалыптастыру бойынша әдістемелермен жұмыс болды.

Тәжірибелік-эксперименттік жұмыс 3 және 4 курс студенттерімен және орта мектеп оқушыларымен, оқушылардың ата-аналарымен жүзеге асырылды. Студенттер екі топқа бөлінді: бақылау (n=20) және тәжірибелік (n=20).

Тәжірибелік топ студенттерімен кәсіби қызметтегі педагог-психологтың диагностикалық қызметінің рөлі туралы әңгіме өткізілді, диагностикалық құзыреттілікті қалыптастыратын әдістерді қолдану арқылы оқудан өту ұсынылды.

Бақылау тобы практикалық топтың барлық сипаттамалары бойынша маңызды таңдау алды (жынысы, жасы, мамандығы).

Тәжірибе сипаты бойынша шынайы болды, өйткені онда ЖОО-да оқу-тәрбие үдерісін реттеуге қойылатын әдеттегі талаптар сақталған.

Төменде болашақ педагог-психологтардың диагностикалық құзыреттіліктерінің қалыптасу деңгейін диагностикалау бағдарламасы ұсынылған.

Кесте-12 - Болашақ педагог-психологтардың диагностикалық құзыреттілігін қалыптастыру деңгейін диагностикалау бағдарламасы

Диагностикалық құзыреттілік деңгейін бағалауға арналған диагностикалық құралдарды қалыптастыру әдістемесін сынақтан өткізу, диагностикалық құралдардың ұсынылған жиынтығы мен өлшеуді жүзеге асыру тәртібі зерттелетін сапаның деңгейін дәл анықтауға мүмкіндік береді.

ЖОО-да болашақ педагог-психологтардың диагностикалық құзыреттілігін қалыптастыру - болашақтағы кәсіби қызмет үшін қажет болатын керекті құзыреттіліктер мен маңызды кәсіби сапаларды игеру үшін арнайы ұйымдастырылған педагогикалық процессті қарастырады. Бұл процесс болашақ педагог-психологтардың диагностикалық құзыреттілігін қалыптастыру әдістемесі аясында жүзеге асырылады.

ХҚТУ -де тәжірибелік-эксперменттік жұмыс барысында жүргізілген болашақ педагог- психологтардың диагностикалық құзыреттілігін қалыптастыру әдістемесін сынақтау өткізу зерттеудің негізгі теориялық тұжырымдарын растады. Оқытуды өнімді ету факторларын жеке және кешенді диагностикалау мен оның нәтижелерін өңдеу әдістемесі ұсынылды Жүргізілген тәжірибелік-эксперименттік жұмыстар болашақ педагог-психологтардың диагностикалық құзыреттілігін қалыптастыру асяныдағы ұсынылған оқытуды өнімді ету әдістемесінің тиімділігін және диагностикалық құралдардың жарамдылығын растады.

Тәжірибелік жұмыс нәтижелері тәжірибелік топтағы болашақ педагог-психологтардың диагностикалық құзыреттілігінің қалыптасу деңгейінің бақылау тобындағы қатысушылармен салыстырғанда елеулі түрде өзгергенін көрсетеді. Математикалық статистика әдістерін пайдалана отырып нәтижелерді тексеру олардың статистикалық маңыздылығын және сенімділігін нақтылады.

Осыған байланысты, зерттеу алдына қойған міндеттері орындалды және гипотеза дәлелдендідеп тұжырымдауға болады. Болашақ педагог- психологтардың диагностикалық құзыреттілігін қалыптастыру бойынша диссертациялық жұмыстағы келтірілген, болашақ педагог-психологтардың диагностикалық құзыреттілігін қалыптастыру моделі негізінде құрылған әдістерді оқу-тәрбие үдерісіне ендіру, бұл үдерісті жоғары білім беру ортасында сапалы жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

Практиканың анықтаушы материалдары диагностикалық құзыреттілікті қалыптастырудың нақты жағдайын сипаттауға мүмкіндік берді. Осы сапаның нақты жағдайын көрсететін теориялық модельдің салыстырмалы талдауы келесі қорытындыға әкелді:

- диагностикалық құзыреттіліктің бастапқы жағдайын өзгерту, идеалға жақындау үшін тиісті әдіснаманы әзірлеу және іс жүзінде оның тиімділігі мен әрекет ету қабілетін тексеру қажет.;

- диагностикалық құзыреттілікті қалыптастыратын әдістерді сынау зерттеудің қалыптастырушы кезеңінің басталуы болуы тиіс;

- бұл әдістеме белгілі бір уақыт кезеңінде іске асырылатын болады, оның барысында диагностикалық құзыреттіліктің негізгі компоненттері өзгертіледі.

Анықтаушы практика барысында алынған қорытындылар диагностикалық құзыреттіліктің нақты жағдайларының оң өзгеруі үшін келесі міндеттерді шешу қажет екенін көрсетті::

- студенттердің қалыптасуындағы дидактикалық мазмұнды жүзеге асыру арқылы диагностикалық қызметті орындауда жоғары уәждемені дамыту;

- болашақ педагог-психологтардың теориялық-әдістемелік дайындығын арттыру;

- диагностикалық іскерлікті жетілдіру;

- диагностикалық құзыреттіліктің қалыптасу динамикасын және оның үздіксіз практикасын қадағалау қажет.
Кесте 19- Болашақ педагог-психологтың өнімді оқытуды ұйымдастырудағы факторларды диагностикалау нәтижелерін тіркеу

Сту. Саны