Кыргыз республикасынын
- аралык) илими изилдейт. Окумуштуулардын пикирине таянсак, сүйлөшүү учурунда негизги төрт аралык колдонулуп келет. Алар: интимдүү, жеке
жүктеу/скачать 361,36 Kb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «баш ийкөө»
| - аралык) илими изилдейт. Окумуштуулардын пикирине таянсак, сүйлөшүү
учурунда негизги төрт аралык колдонулуп келет. Алар: интимдүү, жеке, социалдык жана коомдук. Кыргыз элинде колдонулган проксемикалык каражаттарга улуу адамдардын төрдөн орун алышы, төргө алыс же жакын отурушу кирет. Ымдоо-жаңсоо белгилери менен аны колдонгон адамдын улуту, тили, билими, психологиялык жана физиологиялык өзгөчөлүктөрү менен тыгыз карым-катышта каралат. Демек, сүйлөшүү жагдайында колдонулган ымдоо-жаңсоо, тулку-бойдун ал-абалы сыяктуу кыймыл-аракеттерди өз алдынча белги эмес, аны колдонгон адамдын жашаган коому, кырдаал-шарты, улуту, жынысы ж.б. өзгөчөлүктөрү менен биргеликте кароо зарыл. Себеби ымдоо-жаңсоо белгилери сүйлөшүүнүн кырдаал-шартына, чөйрөсүнө карата ар түрдүү маанилерди туюндура алат. Ошол себептен да ымдоо-жаңсоо белгилеринин сүйлөшүү учурундагы нагыз маанисин 11 чечмелөөдө төмөндөгү жагдай-шарттар, эрежелер эске алынууга тийиш деп эсептейбиз. Аларга: 1) сүйлөшүүнүн жагдай-шартына, контекстине карата; 2) ымдоо-жаңсоонун аткарылыш ылдамдыгына; 3) кадимки дене-кыймылдан ымдоо- жаңсоону айырмалоо жагдайына; 4) ымдоо-жаңсоону аткарган адамдын психологиялык; 5) улуттук жана 6) биофизиологиялык өзгөчөлүктөрүнө байланыштуу жагдайлар кирет. Себеби айрым ымдоо-жаңсоо белгилери сүйлөшүүнүн кырдаал-шартына, жагдайына, максатына карата ар түрдүү мааниде колдонула берет. Маселен, «баш ийкөө» кыймыл-жаңсоосу төмөндөгүдөй мааниде колдонулат: а) макул болуу; б) колдоп-кубаттоо; в) кунт коюп угуу; г) шылдыңдоо; ал эми «көзүн жерден албоо» белгиси: а) тартынуу; б) уялуу; в) коркуу. Андыктан ымдоо-жаңсоо белгилеринин мааниси эң биринчи текст тутумуна, сүйлөшүүдөгү контекстке карата чечмеленет. Сүйлөшүү учурунда ымдоо-жаңсоону туура эмес чечмелөө кыймыл-аракеттин аткарылыш ылдамдыгына, мүнөзүнө да байланыштуу болот. Мисалы, сөөмөй тике, кыйгач, жантайыңкы жана ары-бери кыймылдашына карата да түрдүү маанини туюндура алат. Эгерде, сөөмөй адамга тике багытталса - бул агрессия; өйдө көтөрсө - акыл айтуу, эскертүү; ары-бери кыймылдаса - кек сактоо, коркутуу, ачуулануу сезимдерин туюндурат. Өзара сүйлөшүү учурунда туура эмес чечмелөө ымдоо-жаңсоо белгилерин физиологиялык кыймыл-аракеттер менен чаташтыруудан келип чыгат. Алсак, жүктеу/скачать 361,36 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|