Шур-Конн тұрақтылығының алгебралық критерийлері
Сипаттамалық теңдеудегі түбірлерді анықтауда Гурвиц критерийлерінің қолданылу әдісін қарастырайық:
a zn a zn1 a zn2 .... a 0. (9.6)
n n1 n2 0
Гурвиц критерийі р айнымалысының жалған осьіне байланысты кӛпмүшелік теңдеудің сипаттамаларылық түбірлерінің орналасуын бағалауға мүмкіндік береді. Z-суреттердегі тұрақтылықты анықтау үшін шеңбердегі бірлік радиусының түбірлерінің орналасуын табу керек (9.3 сурет).
сурет - W–жазықтығындағы тұрақтылық шекарасының бейнеленуі
Осыған сәйкес, шеңберді түрлендіру, бірлік шеңбер жалған оське айналатындай етіп, ал бірлік шеңбердің ішкі бӛлігі Re<0 сол жақ шекарасында кӛрінетіндей етіп жасау керек.
Мұндай бейнелеу сызықты емес түрлендірумен жүзеге асырылады:
z 1 w . (9.7)
1 w
Айнымалыны (9.6) формулаға қойып, мынаны аламыз:
1 w n
an ( 1 w)
1 w an1 ( 1 w)
n1
...... a0
D( w)
(1 w) k
, (9.8)
мұндағы D(w) –жаңа айнымалы w-дан болған, дәрежедегі кӛпмүше, осыған қоса:
D( w) b wn b wn1 .... b . (9.9)
n n1 0
D(w) кӛпмүшесінің түбірлері нақты теріс бӛліктерінің керекті және қажетті болуы үшін, Гурвицтың барлық анықтағыштары оң болуы керек.
Мысал ретінде, n=2 екінше ретті жүйені қарастырайық. n=2 болған кездегі теңдеу (9.9):
1 w 2
1 w
a (1 w)2 a (1 w)(1 w) a
(1 w)2
a2 (
1 w)
a1 (
1 w
) a0 2 1 0
(1 w)2
( a a a ) w2 (2 a 2 a ) w ( a a a ) b w2 b w b
2 0 1 2 1 2 1 0 2 1 0 ,
(1 w) 2 (1 w) 2
мұндағы, b2 a2 a0 a1 ; b1 2a2 2a1 ; b0 a2 a1 a0 .
Егер D(w) кӛпмүшесінің коэффиценттері оң болса, екінші реттегі
a2 a0 a1 0,
2a2 2a0 0
или
a2 a0 ,
a2 a1 a0 0.
(9.10)
болса, онда жүйе тұрақты болады.
Осы 9.10 теңдеу екінші ретті жүйелер үшін Шур-Конн алгебралық критерийі деп аталады.
Үзіліссіз жүйеге қарағанда 1-ші ретті цифрлық жүйе тұрақсыз болуы мүмкін. Жүйенің тұрақтылығы Т кванттелуінің периодына тәуелді болады.
Таза кешігу үзбесімен ЦЖ тұрақтылық талдауы
Микроконтроллер басқаруымен цифрлық жүйесін тұрақтылыққа екі тәсілмен тексеруге болады: микроконтроллерді таза кешігу үзбесімен е-τр ауыстыру арқылы.
,а суретте микроконтроллер базасындағы жүйенің құрылымдық сұлбасы келтірілген, ал 9.4,б суретте τ=0,01 с кешігу үзбесімен ауыстырылған және ӛлшемдері берілген.
сурет – Микроконтроллер басқаруымен жүйенің құрылымдық сұлбасы
Найквист критерийі бойынша тұрақтылық талдауына ЛАЖХ және ФЖХ кӛмегімен түйіндесу жиілігін анықтаймыз:
1
Ñ
T
1
1
1
0,1
10c1,
1
2
C
T
2
1
0,01
100c1.
Логарифмдік кешенді беріліс, жіберу коэффициенті мынаған тең:
L() 20lg100 20lg
20
1 0,01 2 .
ФЖХ τ = 0,01с ескерсек жүйе мынаған тең:
() arctg0,01 arctg0,1 arctg0.01 arctg0,1 0,01.
ЛАЖХ-тан ωср = 400 с-1 қиылу жиілігі алынған және аумалы жиілік ωкр
= 100 с-1 алынған. ФЖХ кешігу үзбесінің иілу бұрышы кесілу жиілігі болғанда φτ(400) = 400 ∙ 0,01 = 4 рад = 230о.
Найквист критерийіне сай ωкр<ωср, тиісінше, жүйе тұрақсыз. τ кешігу уақыты азайған сайын кванттелу ізі де азая бастайды және тиісінше, цифрлау қателігіде азая бастайды.
сурет – ЛАЖХ және ЛФЖХ МК жүйе
Осыған орай, микроконтроллер орнына таза кешігу үзбесі үлгісін қолдану, кесілу бұрышына қарағанда кешігу уақыты аз болса, осы жағдайда ғана аз қателік береді, τ<<ωср.
Дәріс №10. Жиіліктік аймақтағы цифрлық жүйе талдауы
Мақсаты: билинейного ауысуды оқып үйрену, логарифмдік жиіліктік сипаттамаларды құру тәсілдері.
Сызықтық цифрлық жүйелерде кӛмкергіш (АЦТ немесе микроконтроллер) жиіліктік сипаттамалардың құрылысын қиындататын жоғары жиілікті гармоникалардың генераторы ретінде қызмет атқарады.
Жиіліктік аймақтағы ЦЖ зерттеу Найквист немесе ЛАЖХ годографтарын қолданып, жүзеге асыруға болады.
АФ ашық жүйесіне W(z) Годограф Найквист құру арқылы және оның жай-күйін (-1,j0) зерттеу арқылы, тұйық жүйе тұрақтылығын талдасақ болады.
ЛАЖХ дБ амплитуданың графикалық кӛрсетілімі және ω жиілігінен тәуелді ашық жүйенің фазалық бұрышы кӛрсетілімі болып келеді.
Биосызықтық түрлендіру әдісі
ЦЖ жиіліктік сипаттамасын құру үшін биосызықтық түрлендіруін қолдануға болады:
Берілген қатынастан:
z 1 w .
1 w
(10.1)
w z 1.
z 1
(10.2)
Мәніне z e jT
cosT
j sinT қойып, нәтижесінде:
e jwT 1
w e jwT 1
e j T / 2
e jwT / 2
e jwT / 2
1 e jwT / 2 e jwT / 2
e jwT / 2 e jwT / 2
jtg( T ).
2
(10.3)
e jwT / 2 1
аламыз.
Бұл жағдайда, бірлік шеңбер Z- жазығында комплексті W- жазықтығында жорамал осьі бейнеленеді. Z- жазықтығындағы бірлік шеңбердің ішкі ауданы W- жазықтығының сол жақ жартысына сай келеді, ал оң бағыт жорамал осьтің жиілік диапазонына сәйкес келеді 0<ω<ωs.
Егер кешенді айнымалы w мына түрде болса:
w j. (10.4)
Ондай болса (10.3) нәтижесінде:
tgT ,
(10.5)
2
w жиілігі мен арасында байланыс орнататын . Аз мәндері кезіндегі
ωТ/2 есептеулерде:
tgT T .
(10.6)
2 2
Сондықтан аз мәндер кезінде жалғанжиіліктердің ωТ/2 ӛлшемін жай жиілікпен алмастыруға болады, ол үшін абсолюттік жалғанжиілікте λ енгізіледі (10.6) нәтижесінде:
Кезегінде,
T
2 . (10.7)
T
және w мен абсолюттік λ жалғанжиілік
2
арасындағы байданысты есептей отыра аламыз (10.6):
w j T
2
. (10.8)
ЦЖ логарифмдік жиілік сипаттамасы
Бисызықтық түрлендірулер нәтижесінде АФ бейнесі, ажыратылған ЦЖ ішіндегі ЛАЖХ құрылғылары қиыншылық кӛрмейді.
мысал. Үзіліссіз АФ бӛлшектері ажырытылған ЦЖ- та мына қалыпта болады:
W ( p) K (1 T1 p) .
p2
Жүйеде 0-дік реттегі бекіткіш бар. Бекіткішпен кілт үзіліссіз бӛлікте орнатылған. ЛАЖХ және ФЖХ тұрғызу.
АФ түрлендірсек
W ( p) K
W ( p) W
( p).
p 2 p 1 2
W1(p) және W2(p) үшін z-түрлендіруді тапсақ:
z 1 K
z 1 T 2 z(z 1)K
KT 2 (z 1)
W1 (z)
z Z p p 2
z 2(z 1)3
,
2(z 1) 2
W (z)
z 1 Z KT1
z 1 Tz KT1
KT T1 .
2 z p p z (z 1) 2
z 1
Онда
T1
z 1 2 T1
KT 2 (z 1) 2(z 1)
KT 2 z 1 T
W ( z) W1( z) W2 ( z)
T
.
(10.9)
2 (z 1)2
2
z 1
z орнына қою арқылы, w-түрлендіруінде АФ табамыз (10.1):
1 2T1 (1 w)
1 w 2T1 (1 w)
KT 2 w T
KT 2 T
W (w)
,
мұнда 1 w
w
4
2 .
z 1
w 4 w2
1 j T 2T1 1 j T
K (1 jT)1 j T
KT 2
2 T
2
2
W ( j)
.
(10.10)
4
W(jλ) модулі тең:
( j) 2
T 2
4
T 2
( j)2
2
K 1
4
W ( j)
A() .
2
(10.11)
Фаза-жиіліктік сипаттамасы:
() 180 0 arctgT arctg T .
(10.12)
1 2
ЛАЖХ және ФЖХ үзіліссіз жүйе секілді ережелермен құрылады (10.1 сурет). Минималды емес-фазалық түйін түрінде кӛрсетілетін және (10.10)
алымына кіретін мүшенің амплитудалық сипаттамасы
(1 j T ) , жылдамдату
2
түйініне ұқсайды. Бұл түйін ЛАЖХ λ аз мәндерінде 0-дік бұрышпен иілу амплитудасын және үлкен λ кезіндегі түзу сызықты +20 дБ/дек иілуін кӛрсетеді. бұл екі түзу λ = 2/Т кезінде қиылысады. Бұл түйін ФЖХ инерциялық түйін сипаттамасымен сәйкес келеді және λ = 2/Т жиілігінде -45 0 фазалық жылу туғызады.
10.1 сурет – ЛАЖХ және ФЖХ цифрлық жүйесі
Егер үзіліссіз жүйе АФ мен цифрлық жүйе (10.10) АФ салыстырсақ, онда олардың кӛбейткішке (1-j(T/2)λ) дейін сәйкес екенін кӛруге болады. Осыған орай, тӛменгі жиіліктер аймағында цифрлық жүйелер сипаттамасы үзіліссіз жүйе жиіліктік сипаттамасымен сәйкес келеді.
Сызықтық цифрлық жүйе АФ алу жолы келесідей:
а) ашық цифрлық жүйенің W(p) үзіліссіз бӛлігіне АФ алу;
б) ω-ді λ-ға ауыстыра отырып және алынған мәндерді (1-j(T/2)λ) ӛлшемге кӛбейте отырып жалғанжиілікке ӛту.
Осы жолмен алынған ЛАЖХ және ФЖХ, 2/Т –дан аз жиіліктерге жарамды.
0>
Достарыңызбен бөлісу: |