О рын ауыстыру векторы - қозғалатын нүктенің бастапқы орнынан қарастырылатын уақыт кезеңіндегі орнына жүргізілген вектор (нүктенің қарастырылған уақыт аралығындағы радиус-векторының өсімшесі).
.
шегінде хорда бойынша жол ұзындығы және хорданың ұзындығы бірте-бірте айырмашылық аз болады: .
Жылдамдық – векторлық шама, ол берілген уақыт кезеңіндегі қозғалыстың шапшаңдығын және оның бағытын анықтайды.
уақыт аралығындағы орташа жылдамдық векторы деп, радиус-вектор өсімшесінің уақыт аралығына қатынасын айтады.
Орташа жылдамдық векторының бағыты бағытымен сәйкес келеді. Жылдамдық бірлігі – м/с.
Лездік жылдамдық – қарастырылатын нүктенің радиус-векторынан уақыт бойынша алынған бірінші туындысына тең, векторлық шама.
.
Лездік жылдамдық векторы қозғалыс бағытындағы траекториясына жанамамен бағытталады. Лездік жылдамдық модулі (скаляр шама) жолдың уақыт бойынша бірінші туындысына тең.
, (бұдан )
Бірқалыпты емес қозғалыс кезінде лездік жылдамдық модулі уақыт өткен сайын өзгереді. Сондықтан скаляр шама бір қалыпты емес қозғалыстың орташа жылдамдығын енгіземіз (басқа аталуы – орташа жолдық жылдамдық).
-ден -ге дейін уақыт аралығында нүкте өткен жол ұзындығы мына интегралмен беріледі:
Нүктенің түзу сызықты қозғалысы кезінде жылдамдық векторының бағыты өзгермейді.
Егер жылдамдық модулі уақыт өткен сайын өзгермесе ( ), нүктенің қозғалысы бір қалыпты деп аталады, ол үшін
.
Егер жылдамдық модулі уақыт өткен сайын өссе, онда қозғалыс үдемелі деп аталады, егер жылдамдық уақыт өткен сайын кемісе, он да қозғалыс баяу деп аталады.
Үдеу.
Үдеу - жылдамдықтың модулі және бағыты бойынша өзгеріс шапшаңдығын сипаттайтын векторлық шама.
уақыт интервалындағы орташа үдеу – жылдамдықтың өзгерісінің уақыт интервалына қатынасына тең векторлық шама.
.
Материалдық нүктенің лездік үдеуі – қарастырылатын нүктенің жылдамдығынан уақыт бойынша бірінші туындысына тең векторлық шама (осы нүктенің радиус-векторынан уақыт бойынша екінші туындысына тең векторлық шама):
.
Үдеудің бірлігі – м/с2.
Ж азық қисық сызықты қозғалыстың жалпы жағдайында үдеу векторын екі проекцияның қосындысы ретін көрсетуге ыңғайлы:
.
Тангенциаль үдеу жылдамдықтың модулі бойынша өзгеруінің шапшаңдығын сипаттайды (4-сурет), оның шамасы
Нормаль үдеу траекторияға нормәл бойынша оның қисықтығының центріне О бағытталған және нүктенің жылдамдық векторының бағытының өзгеру теңдігін сипаттайды. Нормаль үдеу шамасы радиустың шеңбер бойымен қозғалыс жылдамдығы мен радиус шамасымен байланысты (4-сурет). болсын дейік. Сонда : ,
толық үдеу шамасы (6-сурет): .
Достарыңызбен бөлісу: |