М. К. Ахметова Мәтін лингвистикасы


қүлцайырлардың арасында Салтанат жүр. Оның күлгін түсті жүца



бет32/126
Дата25.11.2023
өлшемі0,6 Mb.
#126489
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   126
қүлцайырлардың арасында Салтанат жүр. Оның күлгін түсті жүца
көйлегі сол құлқайырлардың гүпімен біте ңайнасып кеткен сияқты.
Онын өзі де жел тербеген бадана гүлдей кең далага еркелеп, бүлаң
қага әндетеді
(Д.Исабеков).
Мэтіңде Саптанатгың эн салуы сипатгалып отыр. Мәтіндегі мазмұн
55


бір такырып төңірегінде, яғни Салтанаттың ән салу үстіндегі кейпі


туралы өрбіген. Мэтіндегі үш сөйлем есімдіктердің қолданысы аркклы
бір-бірімен эксплицитгі байланысқан. Бірінші сөйлемдегі Салтанат
сөзінің орнына екінші жэне үшінші сөйлемдерде ілік септік тұлғалы
оның
есімдігі қолданылып отыр. Өздік есімдігінің (өзі) жіктеу
есімдігімен қабаттаса қолданылуы эңгіме болып отырған субъектіні
онан сайын айқындауға қызмет етеді. Мәтіңдегі бірінші жэне екінші
сөйлемдердің арасьгнда іргелес байланыс түрі орнаса, ал бірінші және
үшінші сөйлем өзара алшақ байласым түріне негізделген:
Әні, анау таңыр к ү зге шейін цурам айт ы н гул атқан
құлңайырлардың арасында Салтанат ж үр. Оныц өзі де жел
тгрбеген бадана гулдей кең далаза еркелеп, бүлаң цага әндетеді.
Үш сөйлем әрі іргелес, эрі алшақ байланыстарға негізделіп, күрделі
бір тұтасымды түзеді.
Мысалы: Атырау, Жайық бойында онын атын білмейтін адам
жоқ. Аруагын әйгілі батырлар мен билердей
, бес саусагынан күй
соргалаган өнер дул д ул д ер і мен се м се р
т і л д і а ң ы н д а р д а й
цастерлейді. Ал ол болса жарты гасырдай ел бияеген 
ат кам інеі).
Бурынгы Бөкей Ордасының күнгей бетін алып жатқан, Теңіз бойы
мен Еділ жагалауындагы ен байтақ өлке кіретін екі округты кезек


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   126




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет