Мазмұны Кіріспе І тарау. Алакөл ойысының геотектоникалық құрылысы. Жер бедері
ІІ. Алакөл ойысының климаты органикалық дүниесі
жүктеу/скачать 271,5 Kb.
|
-dip -alakol-oyysynyn-geotektonikalyq-qurylysy-klimaty-organikalyq-duniesi
| ІІ. Алакөл ойысының климаты органикалық дүниесі.
Алакөл ойысының климаты. Алакөл ауданы географиялық орыны мен жер бедерінің ерекшеліктеріне қарай ек түрлі климат типіне бөліп қарастыруға болады. Тау аралық криптодепрессиялық Алакөл ойсының климаты шұғыл континенті ,қысы суық жазы құрғақ болуымен, таулы алқаптарында жауын-шашын біршама мол, температура ауытқуы шамалы блоуымен ерекшеленеді. Евразия материгінің орталық бөлігінде орналасуына байланысты қысы суық, аязды, жазы ыстық, құрғақ шұғыл континентті болып келуімен еркшеленеді. Жан-жағын биік тау жүйесінің қоршап жатуына, Ебінұр ойысы мен байланыстыратын ені 10-15 шқрымнан аспайтын жіңішке қолаттық болуы, орталық бөлігінде Алакөлдің орналасуы әртүрлі метеорологиялық элементтердің әрекеттесуіне ықпал етеді. Жер бедернің қазан шұңқұр тәрізді болуына және Сібір максимумының батыс тармағына жақын орналасуына байланысты қысқы температура режимі төмендегенімен ерекшеленеді. /9/ Қыста жіңішке таулардың аралық аңғарлар арқылы Алакөл ойысының әртүрлі бөлігінен суық ауа ағындры енеді, антициклонды жағдай сақталады. Қараша мен наурыз аралығында бес ай бойы ауа температурасы 00 С төмен теріс күйіндесақталып қалады. Қаңтардың орташа температурасы -15-160С аралығында аутқиды. –150 С төмен температуралардың қайталануы қаңтарда Үшаралда 25% температурадан –200 С төмен температура 6% Желтоқсанда мұндай температулардың қайталану 27% және 7% құрайды. Аймақтағы температура режимінің төмен болуына антииклон жағдайындағы ашық бұлтсыз ауа райы ықпал етеді. Қаңтарда ашық күнді ау райы 90% бұлтты күнді небары 10% құрайды.Қазан шұңқырлары жербедерінің ықпалы ашық антицклонды желсіз тынық күндері айқын байқалады. Ойыста ауа алмасуының болмауына байланысты ауа қатты суынып температура –440 С дейін төмендейді. Қыста аязды күндердің басым болатынын теріс температураның жиынтығының 12500 жетуі дәлелдейді. Қыстың ұзақтығы 130 күн. Аумақта Алматы облысындағы ең температурасы төмен аудан болып табылады Қыс кезіндегі ең жоғарғы температура 8 0 С. Ол жылы адвекция жүретін Ебі желі кезде байқалады. /10/ Оны аймаққа енетін ауаның күші трансфармациялануына байланысты. Солтүстік батыс жағының ашық болуына байланысты тұрақты қар жамылғысының қалыңдығы 27-29 сантиметрге дейін жетеді. Тұрақты қар жамылғысы 90-100 күнге дейін жатады. Қыс пен жаздың ұзақтығы бірдей болуымен ерекшеленеді. Жаз мамырдың бірінші он күндгінде басталып қыркүйектің екінші он күндігіне дейін созылады. Шілденің орташа температурасы +240 С шамасында (+230С ... +23,90С ) жазда орташа температурасының 25% 250 С жоғары болады. Жазда температураның күрт көтерлуіне жер бетінің жабын қабаты да әсер етеді. Жаз кезндегі ең жоғарғы температура +40 жазғы температураның жалпы жиынтығы 2700-28000 С температураның жиынтығы көршілес жатқан Балқаш маңы ойысінікі жақын. Аязсыз күндердің ұзақтығы 158-184 күн. Алакөл ойысындағы орташа айлық және жылыдық температуралар көрсетілген. 2 кестедегі сандық деректерге талдау жасайтын болсақ теріс және оң телепература баласының бір-бірімен алмасуы наурыздың үшінші он күндігі мен сәуірдің басында жүреді. Ендік бойынша арақашықтығы соншалықты ұзын болмағанымен қиыр солтүстігі мен оңтүстігінің температура айырмасы біршама жоғары екенін байқауға болады. Солтүстігіндегі Аягөздің орташа жылыдық температурасы +2С болса қиыроңтүстіктегі «Достық» темір жол бекетіндегі көрсеткіш –6,5 тең.[10] Пузырова климатическое районирования южного Казахстана. Вопросы гографии Казахстана. Вып. Алма-Ата 1962 48 т 50 с ( Т.М. Тимофеев. Климаьическая характеристика Алакольской впадины. В сб. Вопросы географии Казахстана. Вып. 1ч Алма-Ата, наука Каз ССР 1985г. 20-30 ст. ) 1952. №7 ( Утешов А.С. Типичный для климата Казахстана внутри годовые соотношение месячных температур воздуха и атмосферных осадков. Вопросы геог. Казахстана вып.14. Алмат-ата 1968 18-20 стр. Целепанов О.М. Средняя Азия: - Алма-АтаГидрометелизат 1963. 155-157.) [13] Т А Есеркелова синоптикаметеррологическая усоловия оброзование сильного ветра. В джунгарских воротах. Труды Казнигми, вып л:1963. с 20-21 Аймақтың климат картасына талдау жасайтын болсақ ең жоғарғы температура Үшаралға +40о С Бақтыда +42о С Үржарада +41о С дейін жетеді.Жаз қысқа қарағанда біршама ұзақтығымен ерекшеленеді. Қыста Сібірден суық Артикалық ауа массалары енгенде кей күндері –40-45о С дейін төмендейді. жүктеу/скачать 271,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|